ZATERDAG 11 FEBRUARI 1978
EXTRA
PAGINA 23
M. Wollswpg
V<§)(n) DdxfS"
M@dl. DffiKalöi'7'7
ALPHEN AAN DEN RIJN-"De
leesportefeuille". Miljoenen
Nederlanders moeten deze
wekelijkse roep kennen,
want miljoenen Neder
landers nemen wekelijks de
leesportefeuille ter hand.
Veruit de meeste mensen doen
dat thuis, maar ook in
wachtkamers en niet te ver
geten bij de kappers is de
leesportefeuille een graag
geziene gast. Gevuld met
makkelijk leesvoer, dat voor
elk gezinslid wel iets te bie
den heeft. Een romannetje,
een mannenblad, vrouwen
bladen, publieksbladen en
vooral ook een stripblad.
Een overbekend instituut
die leesportefeuille. Maar
het is iedereen in dit land
ontgaan dat vorig jaar de
Nederlandse Organisatie
van Leesportefeuillehouders
het 25-jarig jubileum vierde.
Want die mensen achter die
leesportefeuille timmeren
niet zo aan de weg. Geen her
denkingen met klinkende
redevoeringen dus, alleen
een feest als elk jaar tijdens
de jaarvergadering. En dat
terwijl er toch echt wel op
een bewogen geschiedenis
kon worden teruggeblikt en
de leesportefeuille zo bekend
als ze is in feite zo onbekend
Een blik terug op 25 jaar
georganiseerd leespor
tefeuille-wezen en 18'/2 jaar
leesportefeuille-houder gaf
ons P. T. Wolswijk (58) uit
Alphen aan den Rijn, direc
teur van de Alphense Lees
portefeuille, en tot eind vo
rig jaar voorzitter van de
landelijke organisatie.
Wolswijk en echtgenote bij de
volautomatische nietmachine,
vroeger ging alles met de hand.
ALPHEN AAN DEN RIJN -
"De populariteit van de lees
portefeuille begon eigenlijk
in het voormalige Nederlands
Indië. Daar kende men de
leestrommel. Nederlanders,
die Nederlandse bladen kre
gen toegestuurd deden die
lectuur na lezing in een
trommel, die dan op reis,ging
langs vrienden en kennissen.
Hier in Nederland werd de
leesportefeuille echt populair
tijdens de crisisjaren. De
mensen hadden geen geld om
bladen te kopen. Voor twee
kwartjes hadden ze echter
een nieuwe leesportefeuille
met bladen voor iedereen in
het gezin. Een goedkope map
van zes weken oud had je al
voor een paar dubbeltjes".
P. T. Wolswijk (58), net enkele
weken voorzitter-af van de
Nederlandse Organisatie van
Leesportefeuillehouders,
over de beginjaren van de
leesportefeuille in Nederland.
Dat verschijnsel maakte di
rect na de oorlog weer een
grote groei door en al is die
groei nu niet meer zo fors,
stilstaan is er nog altijd niet
bij. En dat terwijl die leespor
tefeuille volgens Wolswijk
wekelijks al door zo'n 3.5
miljoen mensen ter hand
wordt genomen. Tweehon
derd bedrijven en bedrijfjes
waarbij in totaal tussen de
acht- a tienduizend mensen
werken zorgen voor de distri
butie van die leesmappen.
Uitgevers
Eén van de belangrijkste rede
nen waarom de houders van
leesportefeuilles zich 25 jaar
geleden organiseerden was
de houding van grote uitge
vers als de VNU. Die grote
concerns gaven voor de lees
portefeuille aantrekkelijke
bladen als Panorama, Revue,
Margriet, Eva, Li belle en de
Spiegel uit. En omdat die
grote concerns zich bedreigd
voelden door de leespor
tefeuillehouders (opname
van hun bladen in de leesmap
zou leiden tot een daling van
de oplage en dus de adverten
tietarieven) besloten de grote
uitgevers dat hun bladen niet
in de leesportefeuille moch
ten worden opgenomen.
De leesportefeuillehouders
vochten dit aan. Tot twee keer
toe stelde de rechter zich op
aan de kant van de uitgevers.
De hoge raad echter bepaalde
nog maar vier jaar geleden,
dat de uitgevers hun suc
cesbladen ook moesten leve
ren aan de leesportefeuille
houders.
Zorgvuldig
Het aan de man brengen van
leesportefeuilles is dus
duidelijk een zaak van zorg
vuldig beleid. De meeste
houders van leesportefeuilles
die nu een renderend bedrijf
hebben wéten dat maar al te
vaak uit eigen van de grond af
opgebouwde ervaring. Wol-
swijk's carrière zal door veel
van z'n collega's dan ook on
middellijk herkend worden.
Velen zullen net als hij zijn
begonnen en zo hun bedrijf
hebben opgebouwd.
Achttien-en-een-half jaar ge
leden verliet Wolswijk de ze
kerheid van een goede be
trekking op een meubelfab
riek in Waddinxveen. Een
oudere broer, die zijn wijk als
week bladen bezorger was
kwijt geraakt was begonnen
met een leesportefeuillebe-
drijf. P. Wolswijk zag er wel
wat in om mee te doen.
"We hadden vroeger thuis een
zaak, in groenten en fruit. Ook
al viel daarin geen stuiver te
verdienen in de crisisjaren,
echt je barstte van de armoe,
toch was ik daardoor een vrije
jongen. Zelfstandig worden
leek me wel. M'n vrouw wilde
eigenlijk niet, dat ik mijn
baan opgaf. Maar dat ik be
reikt heb, dat ik nu een lees
portefeuille bedrijf heb met
bijna'twintig man in dienst
heb ik toch wel aan haar te
danken.
H^rd werken.
Wolswijk verhaald van het
harde werken, jaar-in, jaar-
uit, om zijn bedrijf uit te brei
den. "Toen ik erin stapte had
den we 52 nieuwe leespor
tefeuilles. Een nieuwe map
kostte toen negen dubbeltjes,
een van acht weken oud
kostte een kwartje. Ik ging
gelijk proberen de zaak uit te
breiden buiten Alphen.
Op een brommer, de fietstassen
vol, ging ik de boer op. Soms
had je zogenaamd een goeie
dag, twintig mensen die 't wel
eens wilde proberen. Maar als
je dan een week later met
volle tassen kwam om te rui
len, dan kreeg je er een hele
boel terug. "Toch maar niet",
kreeg je te horen, En dan
kwam je terug, je tassen
stampvol, je jas helemaal vol
gepropt. Hardstikke moe. Ik
heb het zaakje wel eens in een
hoek gesmeten, wilde ermee
ophouden. Mijn vrouw hielp
me er door heen. "Je bent er
nu eenmaal mee begonnen,
nu zul je het doen ook", zei ze.
In die begin jaren, maar ook
daarna was het hard sappe
len.Het hele gezin Wolswijk,
vader, moeder, en vier zoons,
was ingeschakeld bij het
leesportefeuille bedrijf. Elke
week weer mappen samen
stellen en teruggekeerde
mappen controleren voordat
zu naar oen volgnunimer gin-
gen. Elke Leer weer de bruine
schutbladen om de tijd
schriften vouwen en ze er aan
vast nieten. Eerst met de
hand, later met een voetma
chine, nu automatisch. In het
begin gebeurde dat werk ook
allemaal in de huiskamer.
'Ik had nooit een nette kamer",
glimlacht mevrouw Wolswijk
om de herinnering. "Er is een
tijd geweest, dat we over de
boeken heen het bed in moes
ten klimmen. Maar het was al
tijd wel vreselijk gezellig".
Winkel
Het Alphense echtpaar hield
het overigens niet bij leespor
tefeuilles alleen. Wolswijk:
"Op zeker moment kocht ik
een paar boeken, die ik pro
beerde aan klanten te verko
pen. Dat is het begin geweest
van de winkel". Een winkel
die inmiddels is uitgegroeid
tot een speelgoedwinkel, om
dat mevrouw Wolswijk daar
wel wat in zag. "Ik wilde
eigenljjk alleen- maar tegen de
Sinterklaastijd zo'n winkel.
Maar m'n man vond, als je
zoiets wilt opzetten, dan moet
je dat goed doen. Voor het
hele jaar dus."
Het harde werken van de Wol-
swijks bleef niet onbeloond.
Steeds meer personeel moest
worden aangetrokken. Al
bleef het wel zo, dat de ge
zinsleden flink de handen uit
de mouwen moesten steken.
Ook het gebied, dat de Al
phense tijdschriftencentrale
ging bestrijken werd steeds
groter. Behalve Alphen en
omstreken worden ook Lei
den en de kust- en bol
lenstreek bediend, en verder
nog het gebied dat zich uit
strekt ten zuiden van het
Noordzeekanaal en Am
sterdam.
Met hard werken, vakantie was
er tot voor zeven jaar geleden
niet bij. De herinnering aan
die eerste twee weken vakan
tie op de Canarische Eilanden
is dan ook een seer levendige.
Wolswijk: "Dat was een
openbaring voor ons, we
moesten wennen aan vakan
tie vieren. Ik dacht, trouwens
daar aan de andere kant van
de wereld fee sdtten Op eén
avond lopen we de eetzaal van
het hotel binnen en heren we
ineens achter ons "Kijk nou
eens, daar heb je onze map-
penman". 't Was een klant uit
Nieuwkoop. Deed me toch
goed."
"We hebben het gegooid op de
kartelwet", aldus Wolswijk,
die niet meer precies weet te
vertellen op welke gronden
de grote uitgevers gedwon
gen werden te leveren. Een
bittere pil moesten de lees
portefeuillehouders wel slik
ken. De bladen van de.grote
uitgevers moeten worden ge
kocht tegen de volle ver
koopsprijs, de andere bladen
verkrijgt men met kortingen
in verband met de wekelijkse
grote afname.
Overal vandaan
Terwijl die jarenlange strijd
voor de rechter zich afspeelde
bleven de lezers van de lees
portefeuille toch niet versto
ken van de succesbladen. Op
allerlei slinkse wijzen wisten
de leesportefeuillehouders
toch wel aan de nodige
exemplaren te komen.
Wolswijk: "We sleepten die
dingen overal verdaan. Uit
winkeltjes, uit kiosken, bij
bezorgers van die bladen. Die
hadden er een stuk of tien,
anderen hadden er vijftien
voor je klaarliggen. In Am
sterdam bij de kiosken heb ik
ze wel weggehaald, overal
had ik zo m'n leveranciers. En
zo liep iedereen in onze bran
che te stropen".
Later vonden de portefeuille
houders een nog betere me
thode om hun mappen toch te
voorzien van de best ver
kochte "verboden" bladen.
"We brachten bij de mensen
met een nieuwe leespor
tefeuille een map met zeven
bladen. Die mensen moesten
zichzelf dan, op kosten van
ons abonneren op Revue, Pa
norama en Margriet, later ook
nog Donald Duck. Na één
week schoven zij die bladen
dan in de portefeuille en zo
hadden wij voor de vervolg
nummers complete mappen.
Dat systeem werkte uitste
kend", aldus Wolswijk. Door
dat "ondergrondse" gevecht
op die manier ook min of
meer te winnen, bleef de lees
portefeuille door de jaren
heen aantrekkelijk voor een
breed publiek.
En dat de leesmap met zijn tien
of elf bladen zich nog altijd
mag verheugen in de gunst
van zoveel Nederlanders is
behalve daaraan toe te
schrijven aan een aantal om
standigheden. Ook al lijkt dan
het belangrijkste argument
van "geen geld" uit de eerste
bloeiperiode in de crisistijd te
zijn weggevallen. Lijkt,
"want", zegt Wolswijk, "een
blad kost tegenwoordig al
gauw 1.50. Vier bladen dus
een gulden of zes. Voor twee
kwartjes minder heb je bij ons
een nieuwe leesportefeuille
met tien bladen. En dan heb je
voor elk' gezinslid meerdere
bladen".
Het prijs-argument telt dus nog
altijd. Wolswijk noemt dan
verder nog dat de mensen de
leesmap thuisbezorgd
krijgen; en de bekendheid
De "mappenman"een veel
geziene figuur in de Neder
landse straten.
Stapels tijdschriften, elke
week weer bundelen tot stapels
leesmappen.
Geen rol
Geen rol speelt volgens hem,
dat sommige mensen de lees
portefeuille later, tot acht we
ken toe, krijgen dan de datum
van uitgifte van de bladen.
"Ach, nieuws staat er over het
algemeen niet in. Dat nieuws
heb je allemaal al in de kran
ten gelezen of op de televisie
gezien. Het zijn meer lekkere
verhalen", aldus Wolswijk.
Toch bespeurt hij wel een
toenemende belangstelling
naar een nieuwe leespor
tefeuille, terwijl ook een loop
tijd van tien tot twaalf weken,
als vroeger, niet meer moge
lijk is.
En met het maken van een
nieuwe abonnee voor een
nieuwe leesportefeuille is het
oppassen geblazen. Wol
swijk: "Ongeremd nieuwe
leesportefeuilles uitzetten
kan niet, dan loop je binnen
de kortste keren stuk. Het
gaat om je volgnummers". En
dat verder uitleggend: "Als je
iemand noteert die een
nieuwe leesportefeuille wil
hebben, zeg je wel dank je
wel. Maar ook al betaalt ie het
meeste, toch moet er geld op
toe. Want voor die 5.50 van die
klant heb je ern nog niet eens
je bladen uit. Eigenlijk kost
die nieuwe je wel een tientje.
Pas als je achter die klant de
tweede, derde, vierde en uit
eindelijk achtste lezer hebt
maak je winst".
