Fascinerende Kjlian-avond
Trijfei
i
DE SPREKENDE EZEL
@llc/
Ploink: soms leuk
TOONKUNSTORKEST
GEEFT VOLDOENING
MAANDAG 16 JANUARI 1978
"Er valt over Hans Knoop veel
slechts te vertellen, en dat zal ik in
de navolgende bladzijden zeker
niet laten
Aldus begint het laatste hoofd
stuk in "De huichelmoordenaar"
van Martin van Amerongen, die
over een week in de boekhandels
zal liggen. De artikelen in dit
bijna 300 pagina's tellende boek
werden eerder gepubliceerd in
Vrij Nederland, op het laatste na,
dat de titel "Kuifje in Zwitser
land of beter, een half jood dan
een lege dop" heeft meegekregen.
Het is een polemisch stuk in de
orde van grootte van "uren met
Dirk Coster" van E. du Perron
van voor de oorlog, en Man
darijnen op zwavelzuur' van W.
F. Hermans van na de oorlogEen
satanisch stuk, zonder verzinsels
overigens, en met een soort dub
bele bodem, omdat Martin van
Amerongen en Hans Knoop volle
neven zijn:
Oorlogskinderen waren wij,
volle neven van vrijwel dezelfde
leeftijd, opgroeiend in min of
meer hetzelfde burgerlijke milieu
Dus brachten wij onze jeugd- en
jongelingsjaren broederlijk door
boven de knikkerzak. Toen wij
eenmaal tot wasdom waren ge
komen, sloegen wij tegengestelde
wegen in. Ik ging linksaf hij ging
rechtsaf."
Kuifje
Martin van Amerongen vertelt
hoe Hans altijd door zijn moeder
(tante Liesje voor Martin) werd
opgehemeld: "Kreeg de jongen op
vrijdag een paar friese doorlo
pers, dan was hij reeds op zater
dag jeugdkampioen-van-
N oord-Holland"en herinnert
zich zijn "opvallend geringe in
tellectuele emancipatiedrift"
"Terwijl ik cultuurhongerig de
hoofdstedelijke boekhandels en
bibliotheken afgraasde, bleef zijn
boekenschat door al onze jon
gelingsjaren heen beperkt tot
zegge en schrijve twee exempla
"\Door
Niro
Scheepmaker
n
ren. Ik zie ze nog staan op de om
bouw van zijn bed: een biografie
van David Ben Goerion en de
bundel "Op het Vinkentouwvan
Godfried Bomans
Hans Knoops rol in de affaire-
Menten komt uitvoerig ter sprake,
culminerend in de arrestatie van
Menten in Zwitserland. Martin
van Amerongen beschrijft dit al
dus: "Totdat de Telegraaf, twee
weken later, die beroemde foto
publiceerde. Rechts stond Pieter
Menten, geflankeerd door twee
rechercheurs. Links stond Hans
Knoop, met de parmantigheid
van Kuifje en de morsige regen
jas-met-opgestoken-kraag van.
inspecteur Colombo. Hij riep:
"Hé, Menten" en keek de ar
restant niet zonder Schaden
freude in het gezicht. Waarna
Menten op de te verwachten wijze
reageerde. Hij schold Hans
Knoop uit voor "vuile rotjood".
En weer drongen zich beelden uit
onze gezamenlijke kinderjaren
op, herinneringen aan onze ge
voelens van verwarring, onbe
grip en verdriet, als deze of gene
zich weer eens in soortgelijke zin
had uitgelaten. Maar ook de, eer
der vermelde, herinnering aan
tante Liesje die, ruisend van het
bont en rinkelend van de siera
den, bij een minvermogende
buurvrouw op visite ging en ons
even later, met een mengeling van
gekwetstheid en triomf, mede
deelde dat de vrouw "gejood"
had".
Familie
De eigenlijke reden waa rom Mar
tin van Amerongen zoon va n een
niet-joodse moeder en een joodse
vader) nu eindelijk eens met zijn
volle neef Hans Knoop (zoon van
een joodse moeder en van een
half-joodse vader) wilde afreke
nen, was kennelijk diens beroep
op al zijn vermoorde familieleden
als drijfveer achter zijn jacht op
Menten. In een interview in het
Parool heeft Hans Knoop gezegd:
vierenzestig familieleden zijn
door de nazi's vermoord. Martin
van Amerongen zegt daar dit
van: "Was wir verstellen, dass
konnen wir nicht tadeln", zei de
Duitse dichter-en-denkerIk ben
op mijn beurt bereid om die jon
gen veel te vergeven, want ik heb
een zachtaardig karakter en ik
weet bovendien dat het niet alle
maal zijn schuld is( Door die
merkwaardige beschikking van
het lot is zijn familie namelijk ook
mijn familie, vandaar dat ik mij
genoodzaakt voel om hier ex cat
hedra mede te delen dat deze fa
milie tot de laatste man en vrouw
gespaard is gebleven. Zijn
ouders, zijn broer, zijn vier groot
ouders, zijn ooms en tantes en niet
te vergeten, zijn sympathieke ne
ven zijn allen ongeschonden uit
de oorlog gekomen. Wat bezielt
die jongen? En wie bedoelt die
jongen' Doelt hij soms op die
oud-ooms en betoverachtemich-
ten die zijn weggehaald, zoals
elke jood, tot in de joodse gemeen
schappen van Groenland en de
Fzzzji-Fzzzji-eilanden toe een
oud-oom en een betoverach-
ternicht betreurt, die niet is te
ruggekomen? Handelt de koop
man van het Venetië van het
noorden tegenwoordig zelfs in
vergaste oud-ooms en betoverach-
ternichten?
Met De Kinderspelenals hoogtepunt
LEIDEN - Het zijn interessante
dingen, waarmee het in een
nieuwe bloeiperiode terecht
gekomen Nederlands Danst
heater zich de laatste tijd be
zig houdt. Neem nou ee das
avond zoals die in het afgelo
pen weekeinde in de jammer
genoeg niet helemaal uitver
kochte Leidse Schouwburg
werd gegeven. Op het prog
ramma prijkten door allerlei
omstandigheden drie ballet
ten van Jiri Kylian, huischo-
reograaf en artistiek mededi
recteur van het Haagse gezel
schap. Het bleken drie vol
treffers te zijn, zowel in cho
reografisch als in puur dan
stechnisch opzicht. Het heeft
trouwens maar een haar ge
scheeld of balletminnend
Leiden moest het boeiendste
van de hele Kylian-trits, na
melijk "De Kinderspelen",
maar elders in het land gaan
zien. Tegen het op het Leidse
toneelpodium brengen van
dit werk bestonden bij het
Danstheater aanvankelijk
nogal wat bezwaren, omdat
men er nauwelijks mee uit de
voeten dacht te kunnen. Dat
men Kylians nieuwste ballet,
dat nog maar een week tevo
ren in première is gegaan, na
veel passen en meten en on
der hevige druk van schouw
burgdirecteur Hans van Dam
hier toch heeft uitgebracht is
een compliment zeker waard.
Leidse theaterliefhebbers
moeten het door de vrij ge
ringe opening breedte van de
toneel-opening toch al te vaak
zonder grote (lees: veel
ruimte opeisende) spek
takels, of het nu ballet betreft
dan wel toneel en opera, stel
len.
"De Kinderspelen" van Jiri
Kylian dus. Een zowel in let
terlijke als in figuurlijke zin
wat nevelig ballet, waarin
veel aan de fantasie van de
toeschouwer zelf wordt over
gelaten. Bezwaarlijk of niet;
een dichterlijke schepping als
dit ballet toch is roept in elk
geval emoties op. Kylian
heeft zich bij het maken van
dit ballet laten inspireren
door het gelijknamige
schilderij van Pieter
Breughel de Oude en boven
dien gebruik gemaakt van
Gustav Mahlers "Kinderto-
tenlieder", aangevuld met
een door Gary Carpenter, de
muzikale man van het NDT,
knap samengestelde band
collage van allerhande, vooral
sterk ritmische, geluiden. In
tegenstelling tot wat de titel
doet vermoeden is Kylians
nieuwste ballet geen vrolijk
werkstuk geworden. Het
roept en door de suggestieve
muziek en door de bewegin
gen, die daarop worden ge
maakt, een wat macabere
sfeer op, waarvan echter meer
ontroering dan huivering uit
gaat. Het spel van kihderen,
dat een schaduw vooruit
werpt op latere ervaringen.
Daarop schijnt dit ballet
mede te zijn gebaseerd, maar
woorden als kinderen, spelen
en dood en combinaties daar
van vormen een grote bron
van fantasie, waarmee je alle
kanten uit kunt gaan. Met be
hulp van vier ladders die in
belangrijke mate het rijk
geschakeerde lijnenspel van
dit ballet mede bepalen en die
al meteen bij de aanvang de
vorm van een babybox aan
nemen, aldus het begin van
het leven symboliserend en
met gebruikmaking ook van
andere attributen als klet
terende pannedeksels heeft
Kylian een uitermate fascine
rend werkstuk tot stand ge
bracht, het schimmige om
hulsel ten spijt. Een werk
stuk, waarvan mede dank zij
de enorme inzet, vooral ook in
expressief opzicht, van de
dansers en danseressen een
zeldzame zeggingskracht uit
gaat.
Veel spanning ook in Kylians
vrouwenballet "Ariadne", dat
tijdens het jongste Holland
Festival voor het eerst werd
gedanst. Eveneens een van
symboliek en dramatische
geladenheid doortrokken
ballet op door Arne Nord-
heim in opdracht van het
NDT gecomponeerde muziek
voor twee vrouwenstemmen.
Wat breed uitgesponnen mis
schien, maar fraai van struc
tuur en als ensemblewerk
heel beheerst naar een for
midabel niveau getild.
In sterk contrast hiermee staat
de humoristische kracht
patserij in het al wat oudere
ballet "Symfonie in D" op
muziek van Haydn, waarmee
deze Kylian-avond werd be
sloten. Kylian heeft Haydns
muziek (twee delen uit de
Kloksymfonie en het slotdeel
Fragment uit Kylians grap
pige ballet "Symfonie in D".
uit de Jachtsymfonie) ge
bruikt om een amusant ballet
te maken. Met ontheiliging
van deze muziek heeft dat
niets van doen. Hij steekt in
dit werk op licht-ironische
wijze de draak met de hoofse
gebaren en de veelbewon-
derde bravoure van het klas
sieke ballet. Er komen kluch
tige effecten, met fors
springwerk van de dansers, in
voor, die aanleiding geven tot
veel geschaterlach. Maar ook
bij het ballet mag er zo af en
toe best eens op de dijen ge
kletst worden.
PIETER C. ROSIER
Her n EeKtfK ttEet Hoeil^k~
7E. KIE2EAJ IaIÊL.KE TeKEA)/A/<5j
lOü IK. PB OBIB
SLBC+trsrB Eeuir ^ooibaj
M/NBT SLEC+crB DB
FRED BASSET
2223=1
7 Weütten ST
met 'n probleem!'
fX
De avonturen van Jommeke
LEIDEN - Bassist Maarten van Regteren Altena zal ongetwijfeld zeer
verdienstelijk bas kunnen spelen. Hij blijkt zelfs in staat een onnavolg
baar geluid op dit levensgrote instrument voort te brengen, terwijl hij
twee strijkstokken hanteert en inmiddels eer appeltje eet. Ga daar maar
eens aan staan. Het lijkt me, datje, als aankomend musicus, uit oogpunt
van mobiliteit eerder voor de triangel dan voor de bas kiest. Bassisten
moeten derhalve fanatieke musici zijn. Dat kan eenvoudig niet anders
Van Kegteren Altena ondersteunde zaterdagavond in het LAK-theater
de clown Teo Joling, die wat houding, gebaren, mimiek en humor op
vallend veel lijkt op een bekende Leidse garagehouder. Joling's humor
is gebaseerd op subtiliteit: het ontwijken van een spot; het rangschikken
van twee kopjes en twee lepeltjes, het 'lezen' van een krant en het
balanceren op een stoel met drie poten. Joling (zou het woord 'jolijt' van
zijn achternaam zijn afgeleid?) zoekt ook z'n humoristische kracht in het
in ontvangst nemen van applaus dat voor Van Regteren is bestemd. Dit
gaat op de duur wat vervelen. En dat geldt min of meer voor het hele
programma van 'Ploink'. Het is soms 'wel leuk', maar daar is eigenlijk
alles mee gezegd.
BERT KOEKEBAKKER
OEGSTGEEST - De Groene
Kerk herbergde het Toon
kunst Orkest onder leiding
van René Verhoeff. Dit
m.m.v. de heren Vonk, Heen-
teler, Koumans, Citteur: fa
got, viool, alt, cello. Daarnaast
nog m.m.v. het soliërende or
kestlid Constance Backer,
fluitiste, en van de be
roepszangeres Christine Har
vey. Deze zong in duet met de
fluit de aria "Süsser Trost,
mein Jesus kommt" uit
Bach's sopraansolo-kerk-
kantate 151. Helemaal in de
vibratoloze, door haar partner
fijn afgelijnde instrumentali-
teit gebeurde dit wel niet...
Dat lukt zelden, maar haar ge
roemde vakkunde verlooc
hende zich niet. Op die aria
volgde een heel goed ge
bouwd Kwartet van De-
vienne (een Parijse fagot- en
fluitleraar in Mozart's dagen),
verklankt door fagottist
Maarten Vonk en de drie gas-
tstrijkers. Dat liep technisch
volmaakt - mede als gevolg
van de voor de fagot zo goed
liggende schrijfwijze - vloei
end en welsprekend in de
toonkleuring. Die toonkleu-
ring, hoewel weer anders, als
gave en middel om de luiste
raar op de rand van zijn stoel
te krijgen, verscheen er weer,
maar nu in het volle orkest in
een uiterst dankbaar Diver
timento van de in 1929 gebo
ren gast-altist Rudolf
Koumans. Werk, mij niet on
bekend. misschien indertijd
gehoord bij een van de stu
dentenorkesten. De wijze,
waarop deze componist de
blazersklank integreert in die
van de strijkers is weldadig en
zijn tastzin voor het vak is
evident.
Het concert begon, eerst in de
akoestieke verkenning niet
gladgestreken, maar mooi
hersteld, met het 1ste Bran
den burgs Concert van Bach,
geniaal en vrijwel nooit te ho
ren. Het heeft de klassieke
Vivaldi-driedeling, maar met
een Menuet in de staart. Met
het ingebouwde Trio wentelt
dat menuet een duchtig aan
tal keren door op een melodie,
die in de danssalons toen een
"Schlager" zijn kon. Het or
kest, dat ras mijn bewonde
ring kreeg, werd aldoende
één soepele beweging in deze
concertante symfonie. Bla
zers en strijkers gelijk
waardig.
KEES VERHOEF
U'i/lVP
16 januari 1978
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
-Dezer dagen isteRonsoy,in het
Fransche departement Somme,
een zekere Louis Etienne Mir-
vault overleden in den ouder
dom van ruim 102 jaren. Niet
alleen zijn hooge leeftijd was
opmerkelijk, maar ook zijn le
vensloop. Met Lafayette stak hij
den Oceaan over om Amerika in
den Onafhankelijkheidsoorlog
tegen Engeland bij te staa nHij
werd gevangen genomen door
Indianen, die hem wilden doo-
denmaar gered door eene nege
rin, die hem hielp ontvluchten
Hij bereikte een Engelsch schip,
waar hij zich voor een Ameri
kaan uitgaf. Men ontdekte
evenwel, dat hij een Fransch-
man was en hij zou gehangen
worden. Hij greep toen naar de
viool, die hij had medegebracht
en wist zoo roerend te spelen,
dat de kapitein hem de vrijheid
schonk. Mirvault werd geboren
onder de regeering van Lode-
wijk XV en maakte vervolgens
die van Lodewijk XVI, de revo
lutie, het keizerrijk, de res
tauratie, de Juh-monarchie, de
tweede republiekhet tweede
keizerrrijk en de derde repu
bliek mee. Na de omwenteling
van 1830 beheerde hij de eigen
dommen van den markies van
Vaudeuil en verwierf het ver
trouwen van Mme.de Vaudeuil,
toen zij weduwe was geworden.
Hij werd haar erfgenaam, wat
aanleiding gaf tot een proces
met den schrijver Alfred de
Vigny, dat vijftien jaar ge
duurd heeft. Bij den verkoop
van het kasteel en de goederen
van Vaudeuil kocht hij een uode
canapé, stijl Lodewijk XV,
waarop hij, uit eerbied voor de
nagedachtenis zijner overlede
meesteres en beschermster, nooit
is gaan zitten.
Vijftig jaar geleden:
In Lithauen is weer een wijd
vertakte communistische or
ganisatie ontdekt. Er zijn ne
gentien personen gearresteerd,
onder wie een aantal hoogere
ambtenaren van verscheidene
Leidse bioscopen
LUXOR: "Twee door het dolle heen",
da. 2.30. 7.00 en 9.30 uur, zo. 2.00. 4.30,
7.00, 9.30 uur. 12 jaar.
CAMERA: "Soldaat van Oranje", da.
20.00 uur, 12 jaar. Kindervoorstelling:
"Pim Pandoer in het nauw", za. en woe.
2.30 uur, zo. 2.00 en 4.15 uur Nachtvoor
stelling: "Bonnie and Clyde", vr. en za.
11.30 i
16 ii
LIDO I: "The spy who loved me", da.
2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, 12
LIDO II: "De reddertjes", da. 2.30 uur,
za. en zo. 2.30 en 4,45 uur, a.l. "Een paarse
taxi", da. 7.00 en 9.15 uur, 16 jaar.
LIDO III: "De man die van vrouwen
hield", da. 7.00 en 9.15 uur, 16 jaar. Kin
dervoorstelling: "Tekenfilmfestival".
da. 2.30. zo. 2.30 en 4.45 uur.
STUDIO: "The last remake of Beau Ge
ste", da. 2.30,7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.30
uur, a.l.
TRIANON: "ABBA. the movie", da.
2.30.7.00 en 9.15 uur. zo. ook 4.30 uur. a.l.
REX: "Blue movie", da. 7.00 en 9.15 uur,
ma., di., do. en vr. ook 2.30 uur. 16 jaar.
Kindervoorstelling: "Popeye", za. en
woe. a.l. Nachtvoorstelling: "Por
nomeisjes in de o
11.30 uur, 16 jaar.
Alphcnse bioscopen
EURO I e'n II: "The spy who loved me",
da. 1.45, 6.45 en 9.15 uur, zo. ook 4.15 uur.
12 jaar
EURO III: "Twee door het dolle heen",
da. 2.15, 7.15 en 9.45 uur. (za. niet om 2.15
uur), zo. 2.15, 4.45. 7.15 en 9.45 uur, 12
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
uur tot woensdag 13.00 uur (Diae
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren ziekenhui
zen
Placonessenhuis:
Middagbezoekuur: 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur. Kin
derafdeling dagelijks van 14 00-19.00 uur
alleen voor ouders zondag 14.00-15.00
uur voor overige familieleden. Kinderen
beneden 14 jaar hebben geen toegang op
de kinderafdeling.
LAMSCOTELETJES
Snijd fijn 100 g. ont
bijtspek, een prei,
een stuk winterwor
tel, enkele takjes sel
derij of een stukje
selderijknol en
ui. Verkruimel
blaadje laurier. Bak
dit alles samen in'
beetje boter aan.
Strooi er een snufje
tijm over. Giet er
enkele minuten bak
ken 1/41. bouillon bij,
die u van een tablet-
kunt maken. Voeg
een paar takjes pe
terselie toe en laat
het geheel een half
uur zachtjes koken.
Zeef dan de bouillon.
Laat 50 g. boter bruin
worden en roer ei
g. bloem door. Blijf
roeren tot ook de
bloem goudbruin is.
Meng er 2 theel. to
matenpuree door en
2 theel. versgemalen
peper en giet er dan
geleidelijk
bouillon bij. Blijf
daarbij goed roeren,
steeds boven laag
vuur, tot een gebon
den saus is ontstaan.
Bak 4 dunne lams-
coteletjes in bruine
boter boven niet al te
hoogstens
goudbruin. Ze
behoren van binnen
te blijven. Geef
apart bij het
vlees.
ondernemingenDe leiders i
de orgayiisatie konden eveneens
worden ingerekend.
-Op Sicilië hebben gendarmes
in versehillende gemeenten in
de omgeving van Agrigento niet
minder dan' 308 personen
gearresteerd, die beschuldigd
worden van de volgende mis
daden: 40 moorden,20 pogingen
brandstichtingen en moord,
1600 diefstallen, 120 gevallen
van afpersing. 80 brand
stichting ennen 60 andere mis
dadige activiteiten. De bevol
king wenscht zich geluk met
deze door Mussolini bevolen
zuivering van Sicilië.
-Onbevoegden hebben op Fran
sche slagvelden een inzameling
gehouden van niet-ontplofte
projectielen, welke aan de staat
toekomen. Er is een vrij groote
voorraad gevonden in opslag
plaatsen te Boulogne, welke toe-
behooren aan den vertegen
woordiger eener Engelsche
firma. Deze houdt vol te goeder
trouw te zijn. De schade, door
den staat geleden, moet aan
zienlijk zijn, men spreekt van 80
m ill men francs.
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
e KLASSE: Volwassenen dagelijks van
14.00-14 45 uur en van 18 30-19.30 uur
Kraamafdellng: dag. Van 11.15-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16 00
Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30
2e KLASSE: Volwassenen dagelijks van
11.15-12 00 uur en van 14.00-14 45 uur en
van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdellng: dag. van 11.15-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16.00
uur en van 18.30-19.30 uur. Babyshow
laatste kwartier van middag- en avond
bezoek.
Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag;
14.15-15.00 uur.
18.30-19.30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor
Maandag tlm vrijdag
18 30-18 45 uur
Zaterdag en zondag
14.45-15.00 uur
Bezoek aan ernstige patiënten
Wanneer voor ernstige patiënten door-
looend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinder kliniek:
Dagelijks:
15.00-15.43 uur.
18.30-19.00 uur
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag
5 00 i
18.30-19.00 i
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13.30-
14.16 en 18.30-19.30 uur; 3e klas 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur; Kraamafdellng
13.30-14.45 alleen voor echtgenoten 19-
20 uur; Kinderafdeling 15-15.30 uur al-
r ouders 18-18.30 u
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol kun
nen dag en nacht worden gemeld bij h- t
informatiecentrum Geluidshmdt
Schiphol (020-175000).