Aanvoer Rotterdamse haven
gedaald
Bezetting Boom opgeschort
NORIT
Raadselachtige vondst in Maasbodem
Voor het eerst sinds oorlog:
Putten-documentaire
zorgvuldig werkstuk
BUITENOM
Tijd (1)
Tijd (2)
BINNENDOOR
ZATERDAG 31 DECEMBER 1977
DEN HAAG - De rijksdienst
voor het oudheidkundig bo
demonderzoek heeft in de ui
terwaarden van de Maas bij
Kessel (N.B.) bouwfragmen-
ten gevonden uit de Romeinse
tijd. Dit heeft het ministerie
van CRM gisteren gemeld.
"De vondst stelt ons voor raad
sels", zegt drs. W. J. H. Ver-
teers. provinciaal archeoloog
van Noord-Brabant en belast
met de leiding van de opgra
ving. "De voor ons land
unieke kalkstenen
bouwfragmenten, daterend
uit de overgang van de tweede
naar de derde eeuw, zijn ge
vonden op een plaats waar
van uit de Romeinse tijd niets
bekend is. Zelfs in plaatsen,
die in de Romeinse tijd be
langrijke centra vormden -
zoals Nijmegen en Maastricht
-zijn nooit dergelijke stukken
gevonden. Wel zijn overeen
komstige bouwfragmenten
bekend uit Keulen, Triër,
Frankrijk en Italië. De stenen
moeten dus naar ons land
geïmporteerd zijn. De aanwe
zigheid van specie-resten tus
sen de versieringsmotieven
verraadt dat de kalkstenen
nadat ze bewerkt waren,
nogmaals zijn gebruikt. De
datering van dit hergebruik
is echter twijfelachtig. De
vondst van ongeveer zestig
munten en een voor ons land
zeldzame schotel lijkt er op te
wijzen dat dit tweede gebruik
aan het eind van de vierde
eeuw plaats vond", aldus drs.
Verwers.
De rijksdienst tast in het duister
wat betreft een eventuele plat
tegrond van het Romeinse
bouwwerk, omdat de Maas
alle stenen en muren heeft los-
gespoeld. Van enig verband
tussen muren, zuilen en tuf
stenen is niets zichtbaar. Wel
wijzen vondsten van midde
leeuwse potscherven er op dat
de plek tot in de vijftiende
eeuw bekend was. Na die tijd
heeft de Maas een laag zand
van drie meter over de stenen
afgezet. Zandzuigerijen heb
ben onlangs de Romeinse res
ten weer naar boven gebracht
Voor verder onderzoek naar de
bodemkundige toestand zal
de rijksgeologische dienst
worden ingeschakeld.
De vondst is gedaan door ama
teur-archeoloog P. de Poot uit
Oss. Er kwamen delen van
omgevallen muren, een groot
aantal tufstenen, drie frag
menten van architraven en
twee onderdelen van half zui
len van kalksteen aan het
licht. Drs. Verwers vraagt
zich af of het gaat om een Ro
meinse militaire wachtpost,
een tempel of een altaar.
"Voorlopig zullen wij het
antwoord op deze vragen
schuldig blijven".
ROTTERDAM - In de haven van Rotterdam heb
ben dit jaar minder schepen aangelegd dan ver
leden jaar. Het is voor het eerst sinds de tweede
wereldoorlog dat ook de aanvoer van goederen
gedaald is ten opzichte van het voorgaande jaar.
De aan- en afvoer van goederen liep terug van 283
miljoen ton tot 272 miljoen ton. Het totaal aantal
schepen dat verleden jaar de haven binnenliep
bedroeg 32.000; dit jaar waren het er 30.800. De
totale tonnage van de schepen daalde daarmee
met 2.5 miljoen ton oftewel met 1,3 procent.
Dit deelde de wethouder van de haven van Rot
terdam, de heer H.van der Pols gisteren mee
tijdens de oudejaarsbijeenkomst van de haven
vereniging Rotterdam op het stadhuis. In zijn
rede zei hij, dat de cijfers niet meevallen of
schoon het stadsbestuur er de laatste maanden
al op was voorbereid.
De daling in de aan- en afvoer van goederen is
voornamelijk het gevolg van een teruggang in
de overslag van ruwe olie met 7 procent en de
vermindering van het ertstransport met 12 pro
cent.
Rotterdam: minder drukte
Oliegeul
Voor de daling in de olie-aanvoer
noemde de wethouder één
duidelijk aanwijsbare oorzaak:
"We hebben onze oliegeul riet
tijdig aangepast aan de vereiste
diepgang van 72 voet". Hij uitte
kritiek op de moeizame onder
handelingen met de rijksover
heid over de financiering van de
verdieping, die technisch gezien
al lang rond had kunnen en moe
ten zijn. De allergrootste tankers
kunnen nu de haven van Rot
terdam niet binnenvaren. De
wethouder noemde dit een situa
tie, waarmee Rotterdam geen ge
noegen kan nemen.
Naast zijn teleurstelling over de
gang van zaken in de olie- en
ertssector wees Van der Pols op
vele pluspunten. Zowel in het
vervoer van granen en vee
voeders als dat van kolen is dit
jaar een flinke stijging te zien. De
respectieve groeicijfers waren 5
en 15 procent.
Van der Pols zei er rekening mee te
houden, dat de kolen als ener
giedrager een wedergeboorte
zullen beleven. Dit betekent toe
nemende transporten. De haven
dient daar volgens hem tijdig op
in te spelen. Er worden thans
plannen ontwikkeld voor een
kolenoverslagplaats op de
Maasvlakte met een capaciteit
van enkele tientallen miljoenen
tonnen.
Grenzen
Het goederenvervoer per laadkist
en -bak en het rij-op/rijaf verkeer
nam dit jaar eveneens toe. De
wethouder is van mening dat de
Rotterdamse haven nog meer
dan in het verleden in samen
werking met de overheid de klan
ten in het achterland moet wijzen
op de diensten die de haven kan
verlenen. "De Rotterdamse ha
ven heeft een unieke ligging, is
uitstekend bereikbaar en heeft
een intensief lijndienstverkeer",
aldus Van der Pols.
De wethouder kwam tot de don-
clusie, dat het geen onverdeeld
gunstig jaar was maar dat de ha
ven de economische tegenwind
goed doorstaan heeft. Hij durfde
zich voor volgend jaar niet aan
voorspellingen te wagen. "Er zijn
grenzen aan de groei. Wij moeten
er mee leren leven", aldus Van
der Pols, „We bevinden ons in
een overgangssituatie van moei
zame aanpassing aan de harde
werkelijkheid."
Werknemers nemen aandelen over
ZWOLLE - De werknemers van
banketbakkerij Boom in Zwolle
hebben gisteren na een bezetting
van zes weken besloten hun actie
voorlopig op te schorten. Zij na
men dit besluit nadat 's middags
de procedure werd vastgesteld,
die moet leiden tot het vaststellen
van de prijs voor de aandelen van
Boom. Al eerder heeft direc
teur/eigenaar G. Boom van de
banketbakkerij zich in principe
bereid verklaard de aandelen
over te doen aan de bezetters.
Met het vastleggen van de proce
dure voor de overdracht is vol
gens het personeel van Boom de
toestand voldoende gewaar
borgd. Eén van de afspraken is,
dat de heer Boom zich tijdens de
procedure en ook na de aandele-
noverdracht niet meer zal be
moeien met de bedrijfsvoering.
Daarom hebben de bezetters er
vertrouwen in, dat de overdracht
uiteindelijk tot stand zal komen,
zo blijkt uit de verklaring die zij
hebben uitgegeven.
Tot het moment van de aandeleno-
verdracht zullen de acties in de
fabriek, die zijn begonnen we
gens ontevredenheid over het so
ciaal beleid van de heer Boom,
worden voortgezet. Zo wordt o.a.
morgen door de bezetters een
nieuwjaarsreceptie georgani
seerd voor vrienden en sym
pathisanten. Een uitnodiging aan
de werkgeversvereniging in de
suikerverwerkende industrie is
tot teleurstelling van de bezetters
niet aanvaard.
Bij de procedure voor de aandele-
noverdracht, die is opgesteld
door de advocaat van de heer
Boom en een jurist van de
voedingsbonden FNV wordt de
kantonrechter in Zwolle inge
schakeld. Bij de rechter moet
eigenaar Boom zijn vraagprijs
voor de aandelen deponeren, ook
de bezetters moeten er hun bod
bekendmaken. De rechter zal na
bestudering van de jaarstukken
bekijken of beide partijen met
enig loven en bieden tot elkaar
zijn te brengen. Wanneer dit niet
lukt, zal hij drie onafhankelijke
deskundigen benoemen, die bin
nen een maand een bindende uit
spraak doen over de waarde van
de Boom-aandelen.
Halverwege de documentaire
over het dorp Putten en het
tragische lot daarvan in de
oorlogsjaren zegt de journa
list Idema over de weg
gevoerde Puttenaren: „ze
leefden, maar ze konden niet
overleven. Zij hadden geen
grote weerstand tegen het
onheil". De VARA heeft on
getwijfeld door alle rumoer
vooraf gisteravond zeer veel
kijkers meer getrokken dan
anders. "Putten, dorp. op de
Veluwe bleek een heel terug
houdende boeiende docu
mentaire die met zeer veel
voorzichtigheid op zoek ging
naar het antwoord op de
vraag, waarom zo'n schrik
barend groot aantal Putters,
als dwangarbeiders na een
mislukte aanslag van de il
legaliteit, naar kampen in
Sleeswijk-Holstein gebracht,
daar het leven lieten. Samen
steller Jan Roelands zoekt de
verklaring in het zwaarge-
pleisterde geloof van deze
Veluwebewoners, die de
"slaande hand van God" ach
ter hun lot vermoedden en dat
weer interpreteerden als het
gevolg van 's mensen
schuldigheid tegenover het
opperwezen. Een vreugde
loos fatalisme dat weinig
ruimte laat voor hoop.
In feite is in de sociaal-psy
chologische benadering van
Roelands sinds 1944 niet zo
veel veranderd in Putten. Het
eigen leed wordt tegenover de
buitenwereld toegedekt. De
afweer uit zich in stapels
handtekeningen aan het
VARA-bestuur en de weige
ring om vantevoren zelfs
maar één meter van de film te
willen zien. De vraag blijft in
tussen, of dat stramme geloof
de enige of eigenlijke reden
van de ondergang is. Waren er
in die dagen geen parallellen
van weerloosheid, wanneer
elders hele brokken bevol
king naar de rampspoed wer
den gevoerd?. In hoeverre
heeft de tot dan toe onbe
kendheid met het oorlogsbe
drijf bij de vrij 'beschermde'
agrariërs een rol gespeeld. De
Amsterdamse psychiater
dr..van Dantzig, een afstan
delijk intellectueel, mede
kampbewoner van de weg
gevoerde Puttenaars, brengt
de religieus gelaagde weer
loosheid terug tot diezelfde
angst, waaronder allen leef
den: "verhalen om de het le
ven bedreigende angst op een
afstand te houden". Putten
zelf zwijgt, ook 33 jaar later.
Han Mulder
Begroting '78 blijft overeind
DEN HAAG - De begroting voor
1978 blijft in hoofdtrekken over
eind.
Dit heeft het kabinet-Van Agt giste
ren besloten. De begroting voor
volgend jaar was opgesteld door
het kabinet-Den Uyl.
In de „voorjaarsnota" (die in juni
verschijnt en een soort tus
senbalans is) zal het i
binet bekijken of de begroting
toch nog bijgesteld dient te wor
den.
Een minister heeft de vrijheid om
de plannen van zijn voorganger te
wijzigen, mits dat maar niet extra
geld kost. Wil hij de begroting wel
overschrijden, dan is de toe
stemming van alle ministers no
dig.
De Jong blijft op onderwijs
DEN HAAG-Deanti-revolutionair Met De Jong heeft Pais gisteren af-
De Jong blijft staatssecretaris
van onderwijs onder VVD-minis-
ter Pais.
De ploeg van staatssecretarissen is
daarmee bijna rond. Er moeten er
nu nog maar drie bij komen.
De staatssecretariaten die nog open
zijn zijn: onderwijs, defensie en
economische zaken. Voor de on
derminister op economische za
ken (die speciaal) met de han
delspolitiek en de export belast
zal worden) heeft de VVD nog
geen kandidaat kunnen vinden.
Minister Kruisinga (defensie) en
minister Pais (onderwijs) hebben
met de kandidaat-staatssecreta
rissen nog geen overeenstem
ming kunnen bereiken over hun
taakverdeling.
gesproken dat hij in grote trek
ken hetzelfde gaat doen als wat
hij „onder" minister Van Keme-
nade deed: het middelbaar en
voortgezet onderwijs en de
scholenbouw.
Met de CDA'er Hermes is hij het
nog niet eens kunnen worden.
Pais wil - in tegenstelling tot zijn
voorganger Van Kemenade - zelf
het hoger en wetenschappelijk
onderwijs onder zijn hoede ne
men. Maar het CDA had die taak
al toebedacht aan Hermes. de on-
derwijsspecialist van de KVP in
de Tweede Kamer. Minister Pais
heeft tot nu toe voet bij stuk ge
houden. Hermes dreigt nu voor
de eer te bedanken.
HEILOO - De storm die gisteren woedde aan de kust - windkracht negen met uitschieters tot tien - heeft bij
Heiloo een zendmast omgeblazen. De honderd meter hoge mast diende als navigatiepunt voor de scheepvaartHet
scheepvaartverkeer op de Noordzee kan overigens terugvallen op andere navigatiesystemen, zoals de Holland-
chain en Denmark-chain.
ADVERTENTIE
^stoornissen
'nplantaardig produkt-
de
De tijd bij het oor n<
zaak in partjes hakken die we
vervolgens "jaren" noemen is
op zich gewoon een kwestie van
afspraak. Helemaal vrijblijvend
en toevallig is het natuurlijk
niet gegaan. In de morgenstond
van de menselijke cultuur
kwamen schrandere waarne
mers er achter dat er een zekere
herhaling zat in het licht en het
donker, in de kou en de warmte
en in de wijze waarop de zon, de
maan en de sterren zich aan het
zwerk vertoonden. De kalender
was een vroege vrucht van de
menselijke geest. Onnauwkeu
rig nog; de 365 dagen waarop de
stcfrewichelaars van de Oud
heid al spoedig hun berekenin
gen afrondden, bleken als jaar
eenheid niet verfijnd genoeg.
Ook Julius Ceasar kwam er niet
uit. Het jaar was een tikje langer
dan mocht volgens de geleerde
boeken en zo viel zoetjesaan de
winter steeds meer in de herst.
En daarom brak de Russische
Oktoberrevolutie van 1917 (de
tsaar zwoer nog bij de Juliaanse
kalender) bij ons in november
uit.
Waarom nu dit hele verhaal?
Tijd moge een relatief begrip
zijn. Zij kan snel of langzaam
gaan zonder dat de weggetikte
minuten er enige rol in spelen.
Desondanks kan men er altijd
zijn zonnewijzer op gelijk-
zetten. De Steekboks- en de
Kreeftskeerkring zijn de uiter
ste loopgraven waartussen die
permanente oorlog zich af
speelt, waarvan zolang er men
sen zijn men zich de zin af
vraagt. maar waarvan we zeker
weten dat ze slechts zal eindi
gen bij de dood van allen.
Kijk. nu is het bijna 1978. Alleen
practische bezwaren moeten u
ervan weerhouden om het jaar 0
te noemen, of het jaar 100. of elk
jaar opnieuw weer 999 wegens
die mooie voorspoed bren
gende staartcijfers.
Aan het einde van een jaar. die
grote agenda met z'n losse
blaadjes dus, maakt een iegelijk
de bclans op. Het zal u zijn op
gevallen dat de krant niet voor
niks vandaag zo dik is. Zo doen
we allemaal wat, Het Bossche
bankiershuis Van Lanschot
komt met een minzaam boekje
met memorabele citaten van
het afgelopen jaar. Ik blader het
nog eens even met u door en
hou cén keer halt bij elke
maand:
januari: "het gekke is, dat een
aantal dingen, waar je je in je
studententijd en ook later erg
druk over hebt gemaakt, zoals
verbeteringen van de sociale
verhoudingen. inkomensver
schillen, arbeidstijdverkorting
en dergelijke, de wereld, wat de
onderlinge verhoudingen be
treft, niets verbeterd hebben"
(minister mr. W. F. de Gaay
Fortman)
februari: "onze ervaring is. dat
mensen op een prettige manier
willen sterven. Het liefst in de
eigen omgeving, thuis, met de
kat op de vensterbank", (mev
rouw K. Sybrandi van de Ver
eniging voor Vrijwillige Eutha
nasie).
Maart: "Ik hou ontzettend van
die wildebeestenlucht. die hier
in dit gebouw van de Tweede
Kamer hangt en ik denk dat ik
die zal missen (mr. H. A. F. M. O.
van Mierlo van D'66).
April "De bijdrage, die de on
dernemingsraad levert aan het
doeltreffend besturen van de
onderneming is minder groot
dan men denkt. Als de OR niet
bestond zou ik - en met mij
waarschijnlijk een meerderheid
van de ondernemers - hem niet
instellen (Drs. S. C. Bakkenist
van de AKZO).
Mei: "Ik bewaar een goede
herinnering aan mijn opvoe
ding door mijn kinderen en
mijn personeel". (oud-mu
seumdirecteur jhr. W. Sand-
berg").
Juni: "Niemand kan een anti
oorlogsfilm maken tenzij hij
bewondering heeft voor en
houdt van de dapperheid en zel
fopoffering van de gewone sol
daat. Iedere oprechte oorlogs
film is een anti-oorlogsfilm".
(Richard Attenborough, regis
seur van "Een brug te ver").
Juli: "Ik zie de bevrijdingsbe
wegingen niet als communis
tisch. Ik denk, dat ze veel eerder
behoren bij het Christelijke op
voedkundige missie-systeem
dat door het Westen is geves
tigd". (Andrew Young, Ameri
kaans vertegenwoordiger in de
VN).
.Augustus: "Ik zie Den Uyl als
een sympathieke schelm. Na
zo'n vier jaar samen in een ka
binet dansen we nog steeds om
elkaar heen. In politieke zin zijn
we nooit compagnons gewor
den, in persoonlijke zin ook
niet Den Uyl is niet de man om
vriendschappen te metselen en
ik ben teveel een solist", (mr. A.
A. M. van Agt).
September: "God is dood, Marx
is dood en ik voel me ook niet zo
best". (Miche1 le Bris, Franse
"nouveau phnosophe").
Oktober: "Een computer, en
kele tientallen jaren geleden
nog zo groot als een concertzaal,
is inmiddels, dank zij het on
verdroten voortgezette weten
schappelijk onderzoek, tot de
afmetingen van een pols
horloge teruggebracht. Geen
enkele socioloog, psycholoog,
econoom of politicus kan bogen
vop vergelijkbare resultaten".
(Willem Frederik Hermans).
November: "Geloof me - geen
goede daad blijft ongestraft".
(Simon Carmiggelt).
Verder dan november gaat dat
boekje niet. Ook de bedacht
zame drukpers eist zijn tijd. Zelf
zou ik er voor december deze
aan toegevoegd hebben: "het is
onzin je een goed kerstmaal,
een gebakje of een eitje bij het
ontbijt te ontzeggen, omdat je
daarmee hart- en vaatziekten
zou voorkomen. Voor we het
weten wordt het voorkomen
daarvan een religie. Ik waar
schuw voor een volks-psy-
chose". (prof. dr. F. L. Meyler,
hartspecialist).
Neem nu dus nog maar een
oliebolletje.
Putten
Het is goed dat een integer en
discreet werkstuk als die
VARA-documentaire over Put
ten gisteren toch is uitgezon
den. De gruwelijkheden die
mensen elkaar de geschiedenis
door aandoen zijn er niet min
der om. wanneer men zijn ogen
sluit, of zich afwendt. Alleen
een zorgvuldig en onbevangen
reconstrueren van geschiedenis
kan ons helpen, het onbegrij
pelijke enigszins te begrijpen.
Want. ook al herhaalt de ge
schiedenis zich nooit, men kan
er wel van leren. De ramp die
Putten en z'n merendeels door
een sombere levens- en wereld
beschouwing bewogen bevol
king. destijds trof, is het erfgoed
van allen die nu leven. Niet een
gemeentebestuur, een ker
kelijke denominatie of een sta
pel handtekeningen trekken de
grenzen, maar de menselijkheid
zelf.
Charlie
Langzaamaan is de generatie
van levenslang legendarische
tijd- of bijna- tijdgenoten uitge
storven. Sommigen worden
ook tijdens hun leven nog wel
legendarisch genoemd, maar
achterafgemeten blijkt het toch
slechts een beperkte tijd ge
weest. Maar Picasso, Einstein,
Shaw, Chaplin, dat was inder
daad de categorie legendaris-
chen voor het leven en lang
daama. Er zijn er niet veel meer
over van deze aan normale di
mensies ontstegen lichting.
Chagall misschien en Arthur
Rubinstein. De tweede is een
twijfelgeval; wat hem resteert is
coquetteren met zijn 90-jarige
leeftijd ("ik heb nog nooit
iemand ontmoet, die zo geluk
kig is als ik en op je negentigste
is dat een belangrijke verkla
ring") en langzamerhand
stuitend slecht pianospelen.
Maar laten we wel zijn: de
laatste schilderijen van Picasso
- ik heb ze direct na zijn dood
nog geëxposeerd gezien in het
pauselijk paleis in Avignon -
waren ook niet om aan te zien.
En is Shaw eigenlijk de laatste
tijd nog gespeeld, behalve in de
weggooi-verpakking van "My
Fair Lady?"
Chaplin maakte - vind ik ten
minste - zijn beste films in de
stomme periode. Daarbij wil ik
best nog "Gold Rush" en "Mo
dern Times" rekenen. Dat zijn
films in de stomme traditie en er
zit toevallig geluid op. Chaplins
unieke jonge-talent is gespaard
gebleven voor de afgang en het
verval, omdat de technologie
van de film aan het einde van de
jaren twintig zulke enorme
stappen deed dat men geneigd
is vóór en na die periode met
volstrekt verschillende ogen te
kijken. De later e films van Cha
plin „Limelight", "The Dic
tator" enz) zijn in het algemeen
nogal pluche-achtig sentimen
teel. Zij missen het kale drama
van toen. Charlie en Charles zijn
familie van elkaar, maar verre.
Wensen
De beste wensen tot slot voor
mensen in een ondankbare be
hulpzame rol het afgelopen jaar.
Voor de meneer die in de kerst
nacht bij mij nog een kaars in de
vensterbank zag branden, ter
wijl de rest donker was, belde,
geen gehoor kreeg en tenslotte
maar een volkswagentje van de
brandweer charterde. En voor
die meneer van de waterleiding
die bij een breuk in een grote
buis 's morgens in de vroegte bij
narrige gebruikers moest aan
bellen om te vertellen dat de
kraan dicht zou moeten en dat
het best nuttig zou zijn om voor
de ochtendthee, de luierwas en
het zacht te koken eitje enige
volle emmers te hamsteren.
Men valt soms korzelig uit te
gen mensen die het beste met
de ander voorhebben. De wroe
ging komt later pas. Met een
witte mond van de poedersui
ker en een natte mouw van de
gemorste champagne
Han Mulder.
