Rust in Merenwijk terug
'Storm in een
glas water
Kamernood
is hoog
gestegen
Terug
blik
op
mensen
en
dingen
in het
jaar
19 77
Het hele jaar door
een "gekkenzooi
ZATERDAG 31 DECEMBER 1977
Door
Bram van Leeuwen
LEIDEN - De rust onder de
dieren bezitters in de Meren
wijk is volledig teruggekeerd.
Niemand maakt er nog een
gewoonte van om zijn hond
dagelijks elders in de stad of
op het strand te gaan uitlaten.
Hondeneigenaren laten de
lijn weer vrijuit vieren en ge
ven de viervoeters de ruimte
om even helemaal uit te dol
len in een grasveld of plant
in maart van dit jaar was dat al
lemaal heel anders. Toen
heerste er met name in dat
deel van de Merenwijk, dat
Slaaghbuurt heet, een
angstpsychose onder de hon
den- en kattenliefhebbers. In
hun omgeving liep namelijk
een onbekende rond, die er
een sadistisch genoegen in
schepte om honden te "trac-
teren" op vergiftigde balletjes
gehakt en tartaartjes. Vlees,
waarin het snelwerkende gif
strychnine was verwerkt.
Kramp
De Leidse dierenarts
Muurling bij een van de slach
toffers van de hondenvergifti
ging in de Merenwijk.
Argeloze hondenbezitters za
gen tot hun stomme verba
zing hoe hun dier na een om
metje voor een sanitaire stop
hevige krampverschijnselen
begonnen te vertonen. Wie er
niet snel genoeg bij was, om
het beest naar de dierenarts te
brengen, kon nauwelijks een
half uur later slechts de dood
constateren. Onder helse
pijnen lieten de dieren het le-
"Het eerste vergiftigingsgeval
was op woensdag 2 maart",
vertelt Hans Raymakers van
de Dierenhulpdienst terwijl
hy zijn agenda doorbladert.
"Die hebben we toen niet
vervoerd. Het beest kwam bij
Helder (dierenarts - red.) te
recht en stierf onder zijn han
den. De eerste gedachten wa
ren dat die hond een hart
verlamming had gekregen.
Twee dagen later hadden we
weer twee gevallen. Toen was
het wel duidelijk dat er
iemand met vergif aan het
werk was".
De volgende dag - zaterdag -
was het niet normaal meer. 's
Ochtends vroeg werden we al
gebeld, dat het weer raak was.
V/e hebben toen direct de po
litie gevraagd om er iets aan te
doen. In de loop van de och
tend hebben ze met de ge
luidswagens de bewoners
geadviseerd om dieren bin
nen te houden of ergens an
ders uit te laten.
Het was die dag een compleet
gekkenhuis. De hele dag zijn
we in touw geweest om hon
den naar de dierenarts te
brengen. Sommige stierven
achter in de auto. De samen
werking met de dierenartsen
was uitstekend. Ze stonden
altijd direct klaar als we aan
kwamen. Snel wat melk laten
drinken, in het donker leggen
en een spuitje geven met een
spierverslappend middel".
Tevredenheid
Met een zekere tevredenheid
kijkt Hans Raymakers terug
op de geslaagde hulppogin
gen. "In totaal zijn er 28 hon
den en één kat geweest, die
vergiftigingsverschijnselen
vertoonden. Twaalf honden
en de ene kat hebben het niet
gered. Die andere zestien
honden hebben we er met
snelle hulp door kunnen ha
len. Alleen de dader hebben
ze helaas nooit kunnen pak
ken", stelt hij teleurgesteld
vast.
Hoofdinspecteur Van Dijken
van de Leidse recherche ver
telt dat alles in het werk is ge
steld om de dader of daders te
grijpen. "We hebben de zaak
van het begin als hoogst ern
stig beschouwd en gepro
beerd om het snel op te los
sen. Daar hebben we heel wat
uren ingestoken.
Een paar van onze mensen heb
ben we verdekt opgesteld om
buurtbewoners te observe
ren. In die straten waar het
gehakt en de tartaar werd ge
vonden is ook in burger ge
surveilleerd om iets te ont
dekken. Het heeft allemaal
niets opgeleverd. Natuurlijk,
er kwamen in die tijd wel tips
bij ons binnen, maar wanneer
we ze gingen natrekken ble
ken ze geen enkel aankno
pingspunt te bieden.
In vergiftigingszaken van die
ren hebben we eigenlijk nooit
een duidelijke lijn kunnen
ontdekken. We hebben het
gehad in de omgeving van de
Hoflaan in Zuid-West, in
Voorschoten en in de Meren
wijk. Meestal kreeg je dan een
paar meldingen achter elkaar
en dan was het weer afgelo
pen.
Meeste tijd
Die vergiftigingen in de Me
renwijk hebben ons de
meeste tijd gekost. Niet alleen
dat speuren naar de dader,
maar ook om te zorgen dat de
gemoederen niet teveel verhit
raakten. We hebben steeds
een oogje in het zeil gehou
den. Het gevaar bestond, dat
als de dader op heterdaad was
betrapt, men eigen rechter
was gaan spelen. Ja, zo'n sfeer
was er op een gegeven mo
ment".
Hoofdinspecteur Van Dijken:
"Die tartaartjes en ballen ge
hakt, die gevonden werden,
hebben ons ook niet verder
gebracht. Er is nog gezocht
naar verpakkingsmateriaal.
We vonden niets. En je kunt
toch moeilijk alle slagers gaan
aflopen om te vragen of hij de
tartaartjes misschien her
kent. Nee we hebben echt al
het mogelijke geprobeerd,
maar het heeft niets opgele
verd".
i@28(n)<§]<§1ifü OUD
LEIDEN - Kamernood heeft er
in de studentenstad Leiden
altijd wel bestaan, maar de
nood is nog nooit zo hoog ge
stegen als in het afgelopen
jaar. Kon in elk geval de stich
ting Studentenhuisvesting in
de loop van een studiejaar de
wachtlijst aardig wegwer
ken, dit jaar zit de stichting
tegen een lijst die twaalfhon
derd kamerzoekenden telt
aan te hikken.
Collega-stichting Huisvesting
Werkende Jongeren is er zoet
jes aan aan gewend geraakt
dat er dertienhonderd in
schrijvers staan te trappelen
om woonruimte. In tegenstel
ling tot eerstgenoemde stich
ting heeft zij nooit met een
'"piek" in juli en augustus te
kampen.
Het is 't hele jaar door een "gek
kenzooi" geweest, zoals de
betiteling van admini
stratrice mevrouw Schouten
van de stichting luidt. Reële
cijfers van het aantal wo
ningzoekenden dat het afge
lopen jaar bij de stichting
Huisvesting Werkende Jonge
ren aanklopte heeft ze (nog)
niet. Wel kan ze vertellen dat
het aantal inschrijvingen
tweemaal zo hoog is als pak
weg anderhalf jaar geleden.
Toen moest men drie, vier
maanden wachten op een
IearnerAnno 1977 is het de
doodgewoonste zaak van de
wereld dat een werkende jon
gere minstens een jaar op een
onderkomen, verstrekt door
de stichting moet wachten.
Wat cijfers betreft van Studen
tenhuisvesting: op 1 mei van
dit jaar stonden er vijf
honderd kamerzoekenden in
geschreven. Op 1 juli was dat
aantal gestegen tot
twaalfhonderd, een maand
later zelfs tot veertienhon
derd. Eind november bedroeg
het 1263. Een aantal dat de
wachtlijst van Huisvesting
Werkende Jongeren niet ver
zal ontlopen.
Ook ouderen
Andere kamerzoekenden - vol
gens mevrouw Schouten zijn
niet alleen jongeren, maar
vooral veel oudere (geschei
den) mensen op zoek naar een
kamer - zijn aangewezen op
de kamerverhuurbureaus die
in het algemeen ook weinig of
niets aan te bieden hebben.
De heer Van Tongeren van het
gelijknamige kamer-
verhuurbureau: "Het aanbod
van kamers is nihil en de
vraag is enorm. Vijftig tele
foontjes per dag van mensen
die iets zoeken is nog niks. En
ik kan rustig stellen dat ik op
het moment geen enkele ka
mer heb. We schrijven dan ook
geen mens meer in - dat heeft
geen enkele zin".
Ondertussen zit de stichting
Studentenhuisvesting danig
in haar maag met de hard
nekkige lijst. Als redenen voor
het ontstaan van die lijst van
kamer zoeken den noemt ad
ministratief directeur T.G.D.
Steenbeek op dat in verhou
ding meer studenten op ka
mers wilden en dat een be
paald aanbod in de particu
liere sector is weggevallen.
Overigens lijkt het logisch dat
studenten zich tot Studen
tenhuisvesting wenden, ook al
zouden ze al elders woon
ruimte hebben gevonden.
Want dankzij diverse subsi
dies ligt de gemiddelde prijs
van een kamer bij de stichting
tussen de één- en de tweehon
derd gulden per maand. Een
prijs waar niet-studerende
kamerzoekenden van zouden
likkebaarden, want in de par
ticuliere sector hoef je er niet
meer om te komen. Bedragen
van drie- tot vierhonderd
gulden zijn allang geen uit
zondering meer.
Deels, volgens de heer Steen
beek, door de grote vraag die
de prijs alleen maar kon op
drijven, deels ook omdat de
kosten die het kamerverhuren
met zich meebrengen voor de
particuliere huiseigenaar
HELAAS
CEEw KAhÖ?S
W
Geen kamers vrij. Een dik
wijls gesignaleerde kreet in het
afgelopen jaar.
schrikbarend stijgen (gas,
electriciteit, belastingen).
Zoals bekend laten particu
lieren het veelal ook afweten
door het verlangen naar meer
privacy en door de instelling
van huursubsidie. Van de
kant van de huurder geldt dat
er hogere eisen aan een kamer
worden gesteld (liever geen
hospita).
Mevrouw Schouten: "Er bellen
wel eens particulieren naar
onze stichting als ze een ka
mer over hebben. Als wij dan
bemiddelen krijgen we van de
kamerzoekenden die bij ons
staan ingeschreven vaak nul
op request. Ze willen geen
hospita. Dan vraag je je wel
eens af: is het wel zo urgent als
sommigen hier zitten te bewe-
Niet somber
Ondanks de sombere berichten
ziet de heer Steenbeek de ka
mernood in Leiden ten lange
leste niet somber in. "Op het
ogenblik is het nog steeds
eindeloos tobben, ja. Maar op
den duur zal de nood wel af
nemen. Onder meer door de
wet Posthumus, die de student
zal beletten om negen, tien
jaar of meer over z'n studie te
doen. Verder moetje rekening
houden met het dalende ge
boortecijfer. Anderzijds is het
natuurlijk ook zo dat men
langer in Leiden blijft plak
ken. Door de werkloosheid zal
een afgestudeerde eerder aan
een nieuwe studie beginnen
en dan kan hij rustig op z'n
kamer blijven zitten
Druppel
Mevrouw Schouten tenslotte:
"Wat er de laatste jaren ook
door ons aan flats is gebouwd
het blijft een druppel op de
gloeiende plaat. Velen hebben
een urgentieverklaring be
machtigd en denken dat ze er
dan zijn. Maar weet u, er lo
pen er zoveel met dat papier
tje rond.
Dit jaar waren er wel stellen die
volgens dat bewijs recht heb
ben op een driekamerflat.
Zo'n stel wijst een één of-
tweekamerflat op die gronden
af. Maar we hébben helemaal
geen driekamerflats, en twee-
kamerjlats zijn er ook nauw
elijks
Zowel zij als kamerverhuurder
Van Tongeren meent dat de
drang van het-op-kamers-
wonen schrikbarend toe
neemt. Van Tongeren daar
over: "Het zijn de laatste tijd
vooral veel werkende jonge
ren, en met name veel meisjes
die op hun achttiende, negen
tiendejaar op kamers willen.
Een ontwikkeling die ik wel in
stijgende lijti door zie gaan".
MIEP DE GRAAF
LEIDERDORP T "Goed dat u
ook eens met ons komt pra
ten. Want dat vinden wij het
ergste: dat er nooit eens
iemand met zijn klachten bij
ons is gekomen, behalve dan,
tenslotte, het gemeentebe
stuur".
Volgens de Leiderdorpers, die
in de nabije omgeving van de
groothandel in bouwmate
rialen Kruyt aan de Splin
terlaan wonen, hebben zij wel
degelijk hun klachten over de
stoflozingen van dit bedrijf
bij de firma zelf gedeponeerd.
"Maar we kregen steeds nul
op het request".
Stof kwam er volgens de om
wonenden al jaren uit de
schoorsteen van het bedrijf
van de Gebr. Kruyt. Maar
men raakte hierover pas wer
kelijk verontrust toen in de
pers de gevaren van asbest
steeds meer werden belicht.
De stof kwam namelijk vrij
bij het verzagen van eter-
nitplaten; een verbinding van
asbest en cement, en zou dus
heel goed asbestdeeltjes
kunnen bevatten. Eén vezel
tje asbeststof kan al vol
doende zijn om een bepaalde
vorm van longkanker te ver
oorzaken. Alleen: het duurt
soms tientallen jaren voor de
ziekte naar buiten treedt.
Foto
Een foto van die stofwolken
uit de schoorsteen, door één
der omwonenden gemaakt,
bracht de zaak definitief aan
het rollen. De afzuiginstalla
tie van de firma Kruyt bleek
kapot te zijn. Nieuwe onder
delen werden besteld, maar in
de tussentijd werd gewoon
doorgezaagd.
Totdat: de inspecteur van de
volksgezondheid, gealar
meerd door de Leiderdorpse
huisarts Jurriën van der
Beek, gelastte dat de zage
rijen onmiddellijk gesloten
moesten worden op 24 no
vember 1976. "Had ik gewe
ten dat asbeststof zo gevaar
lijk was, dan was ik wel on
middellijk met zagen opge
houden", zegt Kruyt achteraf.
"Uiteindelijk liepen wij zelf
toch het meeste risico".
Inmiddels was ook de Leidse
afdeling van Voorkomen is
Beter bij de zaak betrokken
geraakt, maakte de omwo
nenden attent op de gevaren
van asbest en verlangde, met
de omwonenden, een me
disch onderzoek. Hiervoor
werden eerst 400 handteke
ningen aangeboden, later, in
maart, nog eens 1000. Kruyt:
der Beek. Maar „die boete
jaarlijks onderzocht, maar er
is nog nooit iets bij hen ge
constateerd".
Stof
Direct na de sluiting nam de in
specteur voor de volks
gezondheid wat stof mee voor
nader onderzoek. Waar
blijven de resultaten van dit
onderzoek, vroeg de gemeen
teraad zich drieëneenhalve
maand later af.
"Wel", antwoordde wethouder
Drenth, ''er is blauw asbest
gevonden, de gevaarlijkste
van de asbestsoorten. Ook in
de omgeving van het bedrijf is
neergeslagen asbeststof ont
dekt".
Twee dagen later schreef het
gemeentebestuur van
Leiderdorp in een infor
matieve nota dat in het vuil,
opgeveegd in de omgeving
van Kruyt, vrijwel geen as
best was aangetroffen en in
het geheel geen blauw asbest.
"Zie je wel", zeggen nu de Gebr.
Kruyt, het was allemaal een
storm in een glas water. "We
hebben door deze zaak een
schade van tonnen geleden;
we hebben drie werknemers
moeten ontslaan, cén kon
binnen het bedrijf worden
overgeplaatst. En dat is alle
maal gerechtvaardigd als het
zagen ook werkelijk gevaar
lijk was, maar daar twijfelen
we nog aan. Er werd toch
niets ernstigs gevonden?"
Maar: "Het onderzoek beves
tigde dat er allerlei soorten
asbest aanwezig waren, bij
Kruyt zelf en in de directe
omgeving van het bedrijf',
aldus de heer Krul, inspec
teur van de volksgezondheid.
"Maar ons onderzoek richt
zich niet op de vraag of dat
blauw asbest is. Ons gaat het
er om: is er asbest aanwezig,
dat is al ernstig genoeg".
Boete
De zaak sleepte -zich nog voort
tot augustus: toen kreeg de
firma Kruyt een boete van
5000 gulden aan zijn broek,
omdat "niet onverwijld maat
regelen werden getroffen om
lozingen van asbest te voor
komen". "Schandelijk'
weinig", vindt Jurriën van
der Beek, maar "die boete
was absurd", zegt wethouder
Drenth. "Zelfs Verdugt in
Tiel, waar ze met batterijen
chemici werken, don
dersgoed weten wat 2e doen,
kreeg, in tweede instantie,
maar 3000 gulden opgelegd.
De mensen hier kon je nauw
elijks aanrekenen wat ze de
den, er was nog zo weinig van
asbest bekend. Hun enige
fout was in feite, dat ze geen
hinderwetvergunning had
den aangevraagd voor de ach
terste zagerij".
"Wij zijn proefkonijn geweest",
vinden de gebroeders Kruyt.
"Van de 46 zagerijen waar
eternit wordt verzaagd zijn
wij de enige die moesten slui
ten".
Maar waarschijnlijk zal dat bin
nenkort meer zagerijen over
komen. Als het asbestbesluit
in werking treedt, in mei vol
gend jaar, zullen er nog maar
twee methoden geoorloofd
zijn om asbestcement te ver
zagen: het materiaal moet nat
worden gehouden of er moet
een heel erg goede afzuigin
stallatie zyn. Inspecteur Krul:
"Dat zal de bedrijven zo veel
gaan kosten dat er een hele
boel zullen moeten stoppen
met hun asbestverwerking.
We willen er naar toe, dat in
principe niet meer met asbest
wordt gewerkt, zeker niet met
blauw asbest, tenzij het niet
anders kan. In plaats van as
best kunnen vervangende
produkten worden gezocht".
Tevreden
Hiermee zijn echter nog niet
alle betrokken partijen tevre
den gesteld. Zo heeft de
Leidse afdeling van Voorko
men Is Beter haar zin niet ge
kregen: er heeft geen medisch
onderzoek plaatsgevonden
van omwonenden en dat zal
niet plaatsvinden ook. Huis
arts Van der Beek: "Zo'n on
derzoek heeft geen enkele zin.
De VIB wil dit slechts, omdat
zij streeft naar een jaarlijks
medisch onderzoek van de
gehele bevolking. Maar meso-
thelioom, de kankervorm die
door asbest wordt opgewekt,
is niet door middel van een
onderzoek te onderkennen".
Bij de firma Kruyt wordt geen
eternit meer verzaagd en voor
achtergebleven asbeststof
hoeven de bewoners niet
meer bang te zijn: de hele om
geving is er van gereinigd.
"Maar we moeten niet alleen
aan onszelf denken", vindt
Van der Beek. "We hadden
ons moeten verenigen met
andere aktiegroepen tegen
asbest. Maar daar is niets van
gekomen".
De stoflozingen bij de gebr. Kruytde'foto die de zaak definitief aan het rollen bracht.
