Kaarsen maken in het geheim
leidse
agenda
„Foor hetzelfde
was die man verbrand
Papöt en Van Moorsel onderdruk van concurrentie
ZATERDAG 31 DECEMBER 19j
WARMOND - Warmond is
niet bij uitstek een plaats
met veel industrie, maar
twee kaarsenfabrieken
treffen we er v/el aan.
Sinds 1856 is in de Dorps
straat het bedrijf van Pa-
pót gevestigd en in 1911
kwam van Moorsel de
Warmondse kaarsenin
dustrie versterken.
In de crisisjaren (1930) dacht een
kaarsenfabrikant uit Den Bosch
dat het ondernemingsklimaat in
Warmond zo gunstig was dat hij
met zijn hele bedrijf naar het
noorden trok. Maar aan de tijd
met drie kaarsenfabrieken kwam
een einde toen De Heij wegens
zijn ouderdom het bedrijf op
doekte.
Door
Jan Bonjer
Van Moorsel en Papöt moeten hel
beiden vooral hebben van de
kerkkaarsen en dan vraag je je af
hoe deze bedrijven het uithouden
in een dorp met twee kerken,
waarvan één rooms-katholieke.
Bedrijfsleider Van Leeuwen van
de kaarsenfabriek J. Van Moorsel
noemt dat "economisch onver
klaarbaar".
Hoewel de kaarsenfabriek Van
Moorsel slechts met twee man
draaiende wordt gehouden, reist
Van Leeuwen zelf de kerken in de
regio af om zijn produkten aan de
man te brengen. Ook de bezor
ging geschiedt door het bedrijf
zelf. Papöt is zelfs zo ingesteld op
de levering aan kerken dat hij
eigenlijk met de rest van de be
volking niets te maken wil heb
ben.
"Ik merk ook nooit iets van inte
resse van de Warmonders voor
dit bedrijf. Ik heb liever hier al
leen met meneer pastoor te ma
ken en daarmee is voor mij de
kous af." Blijkbaar is die klan
tenbinding met meneer pastoor
zeer hecht want Papöt gaat ver
Nederland verbruikt in vergelijking met de andere EEG-staten de
meeste kaarsen. In 1975 brandde het Nederlandse gezin gemid
deld 36 kaarsen op. In 1976 bedroeg dat aantal 38. De Nederlandse
fabrikanten verwachten dat het verbruik over 1977 ongeveer
even groot zal zijn als over het vorige jaar. Met dit verbruik is
een bedrag van 55 miljoen gulden gemoeid. West-Du its land doet
maar weinig onder voor Nederland.
De 22 Nederlandse kaarsenfabrikanten produceerden in 1976 7100
ton kaarsen. Daaronder waren 600 ton kerkkaarsen, 4000 ton
gewone witte kaarsen, 500 ton bewerkte kaarsen en 1800 ton
theelichtjes. De populariteit van de stompkaars is ernstig afge
nomen en momenteel is de slanke Gotische kaars erg in trek. De
kleuren die het goed doen, zijn mokka, olijfgroen en rood. Op het
kaarsengebied is de kleur oranje bijna verdwenen. Bloemisten
gaan steeds minder gekleurde kaarsen gebruiken voor hun
kerststukjes. Wit is bij hen favoriet.
ln een Nederlands gezin branden jaarlijks gemiddeld een kleine veertig kaarsen op.
der: "Goede wijn behoeft geen
krans en in een artikel zie ik geen
enkel zakelijk voordeel".
Papöt en Van Moorsel maken alle
bei kerkkaarsen, maar in het pro
cédé bestaan er wel verschillen.
Bij Van Moorsel worden alle
kaarsen met de hand gedompeld
in een groot vat met paraffine
waardoor de kaars laagje voor
laagje wordt opgebouwd. Het
eventuele "afkleuren" van de
kaarsen gebeurt als de kaars he
lemaal klaar is. Een zeer arbeid
sintensief proces dus dat door de
hoge arbeidskosten nogal dure
produkten oplevert.
Bij Van Moorsel worden geen kaar
sen gegoten. Enerzijds komt dat
voort uit een traditie, maar het
heeft ook te maken met de grote
investeringen die gemoeid zijn
met de aanschaf van gietma-
chines.
Bij Papöt worden er wel kaarsen
gegoten. De meeste machines
komen van een Duitse fabriek,
die sterk gespecialiseerd is in het
produceren van kaarsengiet-
machines. Kaarsenfabrikanten
maken vaak zelf ontwerpen voor
machines die dan door de Duitse
fabriek in ontwikkeling worden
genomen. Dat heeft echter tot ge
volg dat dezelfde machines over
de hele wereld verspreid worden.
En dat heeft weer consequenties
voor de concurrentiepositie van
de fabriek die het ontwerp le
verde.
Een Belgische fabrikant heeft dat
willen voorkomen.
Hij ontwerpt de machines zelf,
waarna ze in een eigen afdeling
gebouwd worden. Ook het on
derhoud van de machines houdt
hij geheel in eigen beheer.
Concurrentie
De concurrentiepositie speelt de
hele Nederlandse kaarsenin
dustrie parten. Van het bin
nenlandse verbruik bestaat 40
procent uit goedkope import
waardoor er een geweldige druk
ontstaat op het prijspeil. De prijs
van paraffine, dat onder meer
door Van Moorsel als grondstof
voor de kaarsen wordt gebruikt,
is in Nederland even hoog als de
prijs van het geïmporteerde
eindprodukt. Om nog enigzins
mee te kunnen draaien op de
markt, zijn de Nederlandse fab
rikanten gedwongen om hun
prijzen te laten zakken.
Dat leidde dit jaar tot een gedeelte
lijke sluiting van de grootste Ne
derlandse kaarsenfabrikant, Bol-
sius in Heerhugowaard. Van de
70 werknemers kwamen er daar
30 op straat te staan.
De import is vooral afkomstig uit
de Oost-Europese landen en
Hong Kong. De Nederlandse
Vereniging van Fabrikanten in
kaarsen heeft al diverse malen ac
ties ondernomen om die
goedkope import tegen te gaan.
Maar het aanklampen van zowel
de Nederlandse regering als de
Europese commissie is op niets
uitgelopen.
"Uit die hoek hebben we niet veel
heil te verwachten." zegt sec-
retais Paans van de Nederlandse
Vereniging van Kaarsenfabri
kanten. "We gaan ons nu vooral
richten op het maken van een
kwaliteitsprodukt." Paans hoopt
dat daardoor de grote klappen
voor d Jederlandse kaarsen
fabrikanten verder uit zullen
blijven.
Ook de twee Warmondse kaarsen
fabrikanten worden erg bezig ge
houden door de moeilijke con
currentiepositie. Op allerlei ma
nieren proberen zij hun eigen po
sitie te versterken waaronder het
angstvallig geheim houden van
eigen foefjes. Papot vindt het niet
nodig dat er "bij de kok in de
keuken gekeken wordt" en bij
Van Moorsel vindt het hele ge
sprek plaats in de huiskamer.
Bedrijfsleider Van Leeuwen: "Elk
nieuw dingetje kan voldoende
zijn om een ander op een idee te
brengen. We moeten ervoor zor
gen dat we geen slachtoffer wor
den van de goedkope import."
Van Leeuwen staat ook niet toe
dat er foto's in zijn bedrijf worden
gemaakt.
Import
Secretaris Paans van de Vereniging
van Kaarsenfabrikanten zegt dat
de concurrentie op de profane
niet-kerkelijke markt wel groot
is, maar hij gelooft toch niet dat
de fabrikanten "elkaar de markt
proberen uit te concurreren." De
goedkope import is een probleem
dat hem meer zorgen baart.
24 uur, waargenomen door de volgenij
artsen: Wijk I (Mors, Groenoord, Noor?
erkwartier, noord-binnenstad): J. Rij»
ders, Gerard Brandtstraat 29, tel. 76094)
W(jk II (Kooi en Merenwijk): R. v$
Leeuwen, Hooigracht 48a, tel. 14073)
Wijk III (Waard, Professorenwijj
Tuinstadwijk en zuid-binnenstad):
van Luyk. Wasstraat 2 a, tel. 122522; Wj
IV (Zuid-West en Haagwegkwartieij
vanza. 10 uur vm. tot zo. 8 uur vm A
van Rijn, Melissetuin 5, tel. 210797;
zo. 8 tot 24 uur: W. Schellekens, Pag
nistraat 24, tel. 764035.
Leiderdorp - Van Beek, Hoofdstraat)
tel. 894539 (zaterdag); Van Leedej
Hoofdstraat 8. tel. 894539 (zondaf
Beide dagen spreekuurtje
spoedgevallen van 12.30-13.00 U'
Oegstgeest - H. A. Reterink.Terweewi
152, tel. 150394 (de dienst gaat in zate
dag 10 uur vm.).
Voorschoten - A. P. M. Meiman, J. J
Frisolaan 13, tel. 2493 (zaterdag); B. I)
van Beusekom, P. Hcynlaan 6, tel. 07)
763551 (zondag).
Apotheken
De avond-, nacht- en zondagsdien
der apotheken in de regio Leiden
wordt waargenomen van 30 dec tc(
6 jan. door: Apotheek Herdingh 4
Blanken, Hogewoerd 171, tel
120502; Apotheek Beker, Lijtweg 4
tel. 155482, Oegstgeest. Indien he
na 11 uur 's avonds niet meer mq
gelijk is met openbaar vervoer naaj
de apotheek te komen, kan met
uitsluitend voor spoedrecepten vat
een taxi, tel. 122444 gebruik maken
Wijkverpleging
Leiden - Interkruis, Middelweg 4
tel. 121753,
Leiderdorp - Gezondheidszor)
Leiderdorp, tel. 140131.
Oegstgeest - Interkruis, Lijtweg 1
tel. 154500.
Voorschoten - Gezondheid)
centrum v.d. Waalslaan, tel. 4641]
Alg. Hulpverlening, tel. 2141, tst. 3)
(dag en nacht)
Warmond - zr. R. Koster, Helrr.
straat 43, Noordwijkerhout, tel
02523-3137.
Zaterdag
GETROFFEN LEIDS ECHTPAAR:
ROELOFARENDS VEEN - "Ach meneer, het was hier toch
zo gezellig. Ik had zelf leuke gordijntjes voor de ramen
gemaakt en op de tafels lage mooie Perzische tapijtjes.
Maanden zijn we d'r mee bezig geweest om de boel op te
knappen. En moetje nou eens zien wat een troep, 't Is om
te huilen. Al dat werk, helemaal voor niks. Alles is zwart
en het stinkt hier verschrikkelijk. Hoe krijg je dat in he
melsnaam weer voor mekaar vraag ik me af.
aan de gast denkt. "Voor het
zelfde geld", zegt ze, "was die
man levend verbrand! Wat ben ik
blij dat alles zo goed is afgelo
pen", zucht ze en neemt een slok
van de koffie die een buurjongen
bij zijn moeder heeft gehaald.
Op visite
Tranen beletten de vrouw om ver
der te praten. Het hotel-restau
rant "De Schelp" (voorheen Cap
tain's Inn) aan de Sotaweg in
Roelofarendsveen was niet alleen
haar trots maar ook die van haar
Door
Jan Westerlaken
Het horecabedrijfje mocht worden
gezien. Nog maar twee weken te
rug kwam de dorpsharmonie op
draven om het Leidse echtpaar
Schouten geluk te wensen met de
heropening van het hotel-restau
rant. Slechts verlepte en zwart
geblakerde bloemen zijn nu een
herinnering aan die feestelijke
dag. Twee rode, papieren kerst
klokken hebben de brand over
leefd en bungelen aan een
scheefhangende lamp. Een derde
is er af gevallen en ligt onder een
barkruk. De houten vloer is be
dekt met een flinke laag water en
een stuk van plafond is zo door-
Tien minuten
Hotel-eigenaar Schouten lag die
nacht nog maar tien minuten op
bed toen hij beneden vreemde
geluiden hoorde. Hij stapte tus
sen de lakens vandaan om even te
gaan kijken wat er aan de hand
was. Verder dan de deur van zijn
slaapkamer kwam hij niet. Dikke
rookwolken drongen naar bin
nen toen hij die opendeed. Vluch
ten via het dak was de enige mo
gelijkheid.
Toen hij op straat stond was het
eerste wat hij deed een vuilnis
bak door een ruit heen smijten.
Want boven lag een hotelgast nog
heerlijk te slapen. Die had niets
van de brand gemerkt. Of het
glasgerinkel heeft geholpen om
de man uit zijn slaap te wekken,
weet Schouten niet. Er kwam
beweging in de kamer toen de ho
telier een stuk glas en een steen
tegen de ruit van de slaapkamer
had gegooid.
De tranen schieten mevrouw
Schouten weer in de ogen als zij
Mevrouw Schouten was die avond
wat vroeger dan normaal naar
Leiden gereden. Meestal gaat ze
gelijk met haar man. Maar die
bleef nu in Roelofarendsveen
slapen, omdat er een gast in het
hotel was. Ze had met haar doch
ter afgesproken nog even op vi
site te komen. Haar man zou ze de
dag erop weer in Leiden begroe
ten. Hun opgezegd, in de Sleutel
stad hebben ze niet opgeze,gd,
omdat de woonruimte boven de
zaak in het dorp nog in orde moet
worden gebracht.
Alles leek in orde toen de laatste
man 's nachts naar huis was ge
gaan. De hulp in de snackbar, een
jongen uit Roelofarendsveen,
kwam na een kwartiertje terug
naar het hotel. Op weg naar huis
kwam hij er achter dat hij z'n
pakje shag had laten liggen. Dat
wilde hij even ophalen. Iedereen
was echter al in diepe rust. Een
sleutel van het pand had hij niet.
Dus moest hij onverrichterzake
terug naar huis.
"Ik heb niks bijzonders gezien",
vertelt hij. "Als er vlammen flak
keren in zo'n donkere zaak, zie je
dat gauw genoeg. Ik geloof dat ik
een uurtje thuis was toen het
Sjoelkampioen
schap Petra
Schlagwein
LEIDEN - Rond tachtig kinderen
hebben twee dagen lang gestre
den om het kampioenschap
sjoelen van "Plan Noord". Een
kampioenschap dat werd
georganiseerd door de sjoelclub
"Plan Noord" en clubhuis "De
Zevensprong". In de afdeling C
(t.e.m. 11 jaar) werd Sandra Blan-
kenstein winnares. In de afdelin
gen B en A (ook t.e.m. 11 jaar)
gingen respectievelijk Simon
Weeda en Herman Hartevelt met
de overwinning strijken.
In de klasse van 12 tot en met 15 jaar
toonde Petra Schlagwein zich de
sterkste. Ook in de strijd om het
algehele kampioenschap 'werd
Petra Schlagwein nummer één,
en Herman en Paul Hartevelt
tweede en derde. Het toernooi
werd met een filmmiddag en
vuurwerk besloten.
Trommelvlies
jeugdschaaksoos (11-15 jr.), 15-17
Vrijetijdscentrum, Breestraat 66, 'Nach
van de goede voornemens', m.m,
Leidse formatie Trail, 22-03.00 uu:
Maandag
di. van 10.30-12.30
Troef, Noordeinde 2a, fotografie: caba
ret; jaargroep; yoga; bar/soos, 20 uur.
Vrijetijdscentrum, Breestraat 66, strip
tekenen; t'ai chi; projectgroep Leidse
geschiedenis; fotografie; boetseren; Go,
20 uur.
Stadhuis, nieuwjaarsreceptie. 20-22
Gemeentehuis Oegstgeest,
nieuwjaarsreceptie, 20.30 uur.
Dorpshuis Oegstgeest, nieuwjaarsre
ceptie, 20.30 uur.
Dorpshuis Leiderdorp,
ceptie, 19.30 uur.
SOS-dienst
Telefonische hulpdienst, telefoon 071
125202. Voor allen die in moeilijkheden
verkeren. Dag en nacht bereikbaar, ver
trouwelijk.
Burgerraadsman
Koornbrugsteeg 7, Telefoon 143171
(kantooruren). Spreekuren ma., di. en!
wo. 11.00-12.00 uur, do, 18.30-20.00 i
alle hevigheid los-
Eters
Schouten lijdt een dubbele strop.
Niet alleen de brandschade, die
voorzichtig op vijftigduizend
gulden is geschat, maar al de
eters die rond de feestdagen een
plekje hadden gereserveerd moe
ten nu teleurgesteld worden. Het
eten voor die mensen wa<= al inge
slagen in vrieskisten. "Daar heb
ben we niets meer aan", aldus een
sombere Schouten. "Het water
loopt er al uit. Je kunt die spul
letjes niet weer opnieuw invrie-
Schouten, die jaren eigenaar was
van het buurtcafé "De Zee" aan
de Decimastraat in Leiden, had
geluk dat zijn overbuurman de
brand heel snel in de gaten had.
Hij waarschuwde de politie en de
brandweer. Schouten en zijn ho
telgast stonden net op straat toen
de sirenes al opklonken. Aan het
snelle optreden van de brand
weerlieden is het te danken, en de
Leidenaar is de eerste die dit toe
geeft, dat de schade beperkt is
gebleven tot de benedenverdie
ping.
Orde op zaken
Hoewel de hotel-eigenaar teneer-
geslagen is hoopt hij toch voor
het einde van volgende maand
weer orde op zaken te hebben ge
steld. "Met een week of vier zul
len we toch wel weer een heel
eind in de goede richting zitten",
is zijn verwachting.
Met auto van
pa boot in...
LEIDEN/OEGSTGEEST - De
14-jarige jongen die er gis
termiddag met de auto van
zijn vader vandoor ging om
een beetje rond te rijden, zal
dat nog lang heugen. Op de
Haarlemmeilrekvaart raakte
hij de macht over het stuur
kwijt en reed van het talud ii.
de richting van het water.
De onverwachte manoeuvre
eindigde aan de voorzijde van
een daar verankerde woon
boot. De auto boorde zich met
de voorzijde in de boot en
richtte flinke vernielingen
aan. Ook de auto werd aan de
voorzijde zwaar beschadigd,
De jeugdige auto-coureur liep
bij de botsing geen noemen
swaardig letsel op.
Dit is de nieuwe burgemeester
van Benthuizen, de heer AVerb ree
uit St. Philipsland. Op dinsdag 17
januari zal hij tijdens een bijzon
dere raadsvergadering in het ge
meentehuisvan Benthuizen worden
geïnstalleerd. De vergadering be
gint s middags om half vier en na
afloop zal er nog een officiële recep
tie zijn.
VOORSCHOTEN - Als Provin
ciale Staten van Zuid-Hol
land in de januari-vergade-
ring akkoord gaan met het
voorstel van Gedeputeerde
Staten krijgt de gemeente
Voorschoten een bijdrage in
de kosten van de reconstruc
tie van de Leidseweg-noord
van ruim één miljoen gul
den. Die bijdrage hangt sa
men met het feit dat de aan
leg van de Leidse Baan - een
nieuwe autosnelweg tussen
Den Haag en Leiden - tot
dusver niet heeft plaatsge
vonden.
Voorwaarde van de subsidie is
wel, dat de gemeente de weg
in eigendom overneemt van
de provincie. Verder kan
Voorschoten ook nog reke
nen op een bedrag van ruim
370.000 gulden. Voor dat be
drag verleent de provincie
alsnog achteraf een bijdrage
in de reconstructiekosten
van de weggedeelten tussen
de Papelaan en het Laantje
van Van Wissen en tussen de
Voorschoten:
één miljoen
van rijk voor
opknappen
van Leidseweg
Bachlaan en de Zilverfab-
riek.
Deze twee weggedeelten die
deel uitmaken van de ver-
keerstraverse door Voor
schoten, zouden aanvanke
lijk een veel meer gemeente
lijke taak te vervullen
krijgen. Nu echter duidelijk
is geworden dat de Leidse
Baan zeker voorlopig niet
zal worden aangelegd, vindt
de provincie het redelijk dat
in verband met die "ver
zwaarde taak" alsnog een
bijdrage wordt verleend.
De provincie is het met het
gemeentebestuur van Voor
schoten eens, dat de Leids-
eweg-Noord geasfalteerd
moet worden. Via deze as
faltering hoopt men te be
reiken, dat de weg veiliger
wordt en dat tevens wordt
tegemoet gekomen aan de
wens van de omwonenden,
die klaagden over geluids- en
trillingsoverlast.
Het bedrag van ruim een mil
joen gulden, bestaat voor
bijna een kwart miljoen uit
een afkoopsom voor het on
derhoud van de weg terwijl
de resterende driekwart mil
joen een bijdrage zijn in de
kosten van de reconstructie.
Die bijdrage van de provin
cie omvat dertig procent van
de totale kosten, die worden
geraamd op ruim 2.5miljoen.
gescheurd
door rotje
LEIDEN - De 19-jarige Leidenaar
Ruud Schipper is donderdag
morgen in het Academisch
Ziekenhuis aan zijn trommelvlies
geopereerd na woensdagavond
door een rotje te zijn getroffen.
Het projectiel raakte de Leide
naar boven het rechteroog maar
ontplofte na een ontwijkende
beweging bij het rechteroor
waardoor het trommelvlies
scheurde.
Het ongeval gebeurde woensdag
avond vlak voor zeven uur 's
avonds bij het woonhuis van het
slachtoffer in Leiden Zuid-West.
Schipper werd door zijn vader
naar het AZ gebracht waar een
nieuw trommelvlies in zijn oor
moest worden aangebracht. Wie
het stuk vuurwerk gooide is on
bekend.
Burgerlijke stand
LEIDEN - Geboren: Pascal, zn v.
H. van der Plas-L. G. van Tricht;
Clara Joan Mirjam, dr. v. J. W. M.
Andriessen-M. J. Gerritsjans;
Yvonne Yunne, dr v. H. van Star-
kenburg-S. Bedijn Suzanna Cat-
harina Anthoinette Maria, dr. v.
H. J. M. van der Voort-C. P. M.
Westgeest; Erik Willem, zn. v. P.
Noordhoek-M. P. Sannes; Niels,
zn v. W. F. Langezaal-W. de Jong;
Marianne, zn v. K. Eijkenduijn-I.
J. ter Horst; Michelle Elfriede, dr.
v. J. M. Moret-M. Vonk.
Gehuwd: B. Ouwerkerk-L. J.
Douwes; R. B. Abel-J. A. M.
Kauffman; H. A. van Am-
sterdam-L. M. W. Hopeers; H. A.
Schoonwater-L. Boom; R. Cos-
ter-B. Y. B. Neuteboom; V.
Quint-I. J. Lacourt; G. Klein-Y.
M. Lardé; G. C. Kuiper-G. Kloos
terhuis; W. L. J. Pouw-S. M.
Me ij vogel.
Leidse Rechtwinkel
Juridisch Adviesbureau, Noordeinde 2
(voormalig marinecomplex), tel. 130775,
Geopend: ma. en woe. van 10-12.30 uur,'
ma. di. en do. van 18.30-20.30 uur. Van
Hogendorpstraat 36, geopend ma. van
Dierenhulpdienst
Anna Paulownastraat 15, Leiden. Vooi
hulpverleningen aan verongelukte kat-1
ten, vogels e.d. in de gemeenten Leiden, I
Leiderdorp en Oegstgeest. Dag en nacht
bereikbaar, tel. 134687.
Gezinsverzorging
Stichting gezinsverzorging Leiden
Aanvragen hulp voor bejaarden en lang
durig zieken en gezinsverzorging. Mare I
45, tel. 149441 (maandag t/m vrijdag i
9.00-10.00 uur).
LEIOSCH DAGBLAD
DAGBLAD VOOR
LEIDEN EN OMGEVING
Uitgave: Leidsch Dagblad B.V.
Hoofdredacteur Han Mulder.
Hoofdkantoor.
Leiden - Witte Singel 1.
Postbus 54 - Giro 57055. Voor
betaling van abonnementsgel
den uitsluitend giro 28884.
Telefoon: 071-144941.
Nabezorging van 18.00-19.30 u.
Zaterdag van 16.00-18.00 u.
Telefoon 071-211515. Indien in
gesprek 071-210221.
Kwartaalabonnement f 41,75
Kwartaalabonnement
per post f 59,60
Jaarabonnement f 155,50
Jaarabonnement
per post f 226,90
Losse nummers f 0,60
Abonnementsgelden bij voor
uitbetaling te voldoen.
Bij automatische overschrij
ving geen administratie- en in
cassokosten.
