Japanse genietingen
in het Rijksmuseum
(§t,d
Trijfel
HOI
WOENSDAG 28 DECEMBER 197'
PAGINA 19
De persoonsverheerlijking in
Joegoslavië neemt steeds on
heilspellender vormen aan. De
persoon in kwestie is uiteraard
Tito, en het onheilspellende
schuilt hierin dal hij behalve
sterfelijk ook al 85 jaar is. Tot
voor kort werd in Joegoslavië
de mogelijkheid van zijn over
lijden nooit ter sprake ge
bracht. waardoor er officieus
een zelfde soort mythe dreigde
teontstaan als jaren geleden bij
ons rond Lom de Palingboer.die
eerst de teruggekeerde Christus
heette te zijn. zich laterals God
zelf ontpopte, en in ieder geval
verklaarde nooit te zullen ster
ven. Zolang hij leefde kon het
tegendeel nooit bewezen wor
den, maar zij die niet "in Lou"
waren zagen hun twijfels op
een gegeven moment toch. beves
tigd. Bij Tito is hel nog niet zo
ver. Nu al jarenlang wordt hij
elk jaar een jaartje ouder zon
der dat de dood er automatisch
op volgde. Sterker nog. hij be
gon steeds jonger te ogen. Hij
slankte beduidend af, en
schafte zichzelf een jeugdige
pruik aan. Die laatste zag ik
even op eigen gezag, er is geen
Joegoslavische cabaretier die
daar olijke grappen over
maakt en ook is er geen
pruikenmaker die het tot nu toe
gewaagd heeft de titel hofle
verander" aan zijn fir-
manaam toe te voegen, maar
door vergelijking van recente
foto's en televisiebeelden met
oudere foto's in het prachtboek
"Njihovi Dani (een fotoboek
over Tito en Jovanka waar Pro
Juventute nog een puntje aan
kan zuigen), kan ik tot maar
twee conclusies komen:
1. Tito heeft zichzelf via een de
cente pruik een jonger voorko-
2. Hij zal de geschiedenis ingaan
als de uitvinder van het werk
zaamste haargroeimiddel in de
hele wereld.
Ondanks die pruik en ondanks
dat dieet is de mogelijkheid van
zijn overlijden nu toch voor het
eerst ter sprake gebracht in
Joegoslavië. De man die het
waagde was Tito zelf. In een
rede op de dag van het Leger
Door
Nico
Scheepmaker
(op 22 december 1977) zei hij:
"Ons leger is de beste garantie
voor de eenheid van onze vol
ken. In het buitenland vraagt
men zich vandaag voortdurend
af wal er morgen zal gebeuren
als bijvoorbeeld mijn tijd ge
komen is. Wij hebben er met zijn
allen voor gezorgd dat er dan
niets gebeurt".
Intussen gaat de persoons
verheerlijking rustig cloor. Een
Belgradose journalist zei tegen
me: "De televisiejournaals be
ginnen allemaal met dezelfde
drie woorden: "Goedenavond.
President Tito..." enzovoort. De
kranten vermelden ook elke
stap die hij doet. In de Borba
van maandag 19 december bij
voorbeeld telde ik 31 artikelen
ivaarin Tito's naam minstens
een keer genoemd werd, in 22
koppen of onderkoppen kwam
de naam Tito voor, en in totaal
werd de naam Tito in die ene
krant 124 keer genoemd. In de
andere grote krant, Politika,
sprong men op diezelfde 19e de
cember wat zuiniger om met
Tito's naam. Ik kwam het tegen
in 16 artikelen, in 12 koppen en
onderkoppen,en in totaal werd
Tito 73 keer genoemd. Ter ver
gelijking: in de Telegraaf van
19 december 1977 werd Van Agt
15 keer genoemd, in drie ar
tikelen ,en slechts een keer in de
kop. Andere steekproef: in de
NRC van woensdag 14 decem
ber (midden in de kabinets
formatie) werd Van Agt maar 4
keer genoemd, in 2 artikelen,
terwijl er 1 keer in een kop over
'de formateur" werd gespro
ken...
Curieus bij dit alles is ook nog,
welke titels en toevoegingen
Tito steeds maar weer meek
rijgt. President van de Josip
Broz Tito...", „President
Tito...", „President van de re
publiek en oppercommandant
van de gewapende strijdk
rachten van de sfr Joegoslavië
maarschalk van Joegoslavië
Josip Broz Tito...", Kameraad
Tito...", "Maarschalk Tito...",
"President van de SFRJ en op
percommandant van de gewa
pende strijdkrachten kame
raad Josip Broz Tito..."
Omslachtig
Je zou als buitenlander menen
dat zo n omslachtige omschrij
ving als "president van de re
publiek en oppercommandant
van de gewapende strijdk
rachten van de SFR Joegoslavië
maarschalk van Joegoslavië
Josip Broz Tito" slechts bij hoge
uitzondering en dan nog bij de
plechtigste gebeurtenissen zou
worden aangewend, te meer
omdat deze feiten langzamer
hand wel gemeengoed in
Joegoslavië geworden zullen
zijn, maar nee. ook die dertien
woorden omvattende omschrij
ving van de man die met alleen
"Tito" ook al ruimschoots door
de Joegoslavische lezers geïden
tificeerd zou kunnen worden,
wordt regelmatig gebruikt, bij
voorbeeld om even te melden
dat hij met deze en gene gespro
ken heeft. Alleen "Tito"zonder
zelfs maar "predsednik" (is
president) of "drug" (is kame
raad) ervoor, kom je in de kra n-
ten niet tegenmaar weer wel in
het boek"Njihovi Dani" dal
aan hem en zijn vrouw Jo
vanka is gewijd. Ook wordt er
onbekommerd over "Tito's
strijd", „Tito's ideëen" en der
gelijke gerept, maar in verre
weg de meeste gevallen staan er
toch titels bijen wordt de naam
drieledig geschreven: Josip
(voornaam) Broz (oorspron
kelijke achternaam) Tito
(pseudoniem uit de illegaliteit:
vergelijk Lenen, Stalin,
Trotski).
NICO SCHEEPMAKER
Een wereld van genietingen,
gecultiveerd tot het uiter
ste, die stelt ons de exposi
tie van Japanse prenten in
het Amsterdamse Rijks
museum voor ogen. Tot 13
maart wordt een keuze ge
toond uit de 18e-eeuwse
bladen, die het Rijkspren
tenkabinet bezit. Er is een
Engelstalige catalogus bij,
die door Japanse be
drijven gesubsidieerd is.
In Nederland bestaan twee grote,
openbare collecties van deze ge
raffineerde kunst. Men stelt de
kwetsbare bladen niet graag aan
het daglicht bloot. Japanse
houtsneden zijn in ruime kring
dan ook meer door reprodukties
bekend dan door originele pren
ten. Zelfs in de beste weergaven
is echter iets van het totaaleffekt
verloren gegaan. Dat komt alleen
al, doordat het Japanse papier -
veel duidelijker dan het papier
van moderne boeken - een be
zinksel is. Sommige subtiliteiten
met en op dat papier, zijn in rep
rodukties nauwelijks be
speurbaar. Dat alleen al maakt de
expositie van uitgezocht mooie
orginelen belangwekkend.
Het Rijksmuseum voor Vol
kenkunde te Leiden bezat al van
dergelijke houtsneden, voordat
ze door kunstenaars in Europa
als kunstwerken werden ont
dekt.
Het Rijksprentenkabinet begon ze
pas in ernst te verzamelen precies
een eeuw na die ontdekking. In
Amsterdam werden de prenten
dan ook niet als volkenkundige
documenten beschouwd, maar
men trachtte de in artistiek op
zicht beste werken in zo goed
mogelijke staat bijeen te bren
gen. De collectie omvat nu ruim
1000 bladen, de expositie ruim 100.
Aanvankelijk kwamen zulke
houtsneden in Europa terecht,
doordat Japanse exporteurs van
porselein er hun waren in verpak
ten. De gedrukte portretten van
acteurs of geliefde vreugde
meisjes, werden blijkbaar van
weinig meer belang geacht dan
de krant van gisteren. Omstreeks
1860 begon een winkel in exotica
te Parijs „crêpons" (zoals men ze,
in verband met de papiersoort,
noemde) als goedkope wandver
siering aan te bieden. Vandaag
zijn drukken, zoals het Rijks
prentenkabinet die het liefst
heeft, zo duur dat, volgens de ca
talogus, de aanschaffing vrijwel
onmogelijk is geworden!
In vergelijking met de portretten en
de mythologische voorstellingen,
de sentimentele genrestukjes en
de vakkundige landschap-
schilderijen die destijds door de
gegoede burgerij werden ge
kocht, zijn de houtsneden ver
frissende wonderen van beeld
vorming. Lijn en kleur hebben in
de composities een grotere dan
alleen afbeeldende waarde. Het
loont de moeite, de houtsneden
in het Rijksmuseum nauwkeurig
van nabij te bekijken, zodat men
bijvoorbeeld ook de blinddruk
partijen goed ziet. Pas op de duur
gaat men afzonderlijke kun
stenaars persoonlijkheden on
derscheiden. De catalogus geeft
hoognodige toelichtingen bij de
voorstellingen. Voorts worden de
vele stadia getoond, die een druk
tot de voltooiing doormaakt. De
beste, beknopte toelichting bij
heel het onderwerp, is nog altijd
EE. TEUEEC, cuvss ba) VHB
eAJ(q(AJ^E.AJ -HICK. Cf tchool!
OfifT AJIET" WAAg,
VB peis overs goELpe-t^e/vPB
orazAAMZATies VAAI CLUBS
IKsC, EAJ
V
FRED BASSET
Dit is Zijn beroemde
ochta-ivoartse salto!
De avonturen van Jommeke DE SPREKENDE EZEL
iwat Schatrijk
Daar heb /k a/tijd van
gedroomdRijk worden
zonder te werken
Je erft ik weet niet
wat ai/emaa/, onder
andere een kaeteei
Van je Italiaanse
overgroot oom Qiovan^
een baron nog we!
MARMERCAKE
Breng 150 g boter op
kamertemperatuur
en roer dan de weke
boter met 150 g
suiker en 2 theel.
vanillesuiker tot een
schuimige luchtige
massa. Zet daarbij de
kom in de damp
heet water. Reken op
10 min kloppen
roeren en zorg dat
daarbij de tempera
tuur niet teveel op
loopt. Voeg pas dan
geleidelijk de eieren
toe, een snufje zout, 2
theel. citroenrasp
schep er dan luchtig
en geleidelijk de ge
zeefde bloem door.
Niet meer roeren dan
nodig is. Verdeel het
beslag in 2 porties e
roer door één portie
de cacao. Roer het
donkere beslag heel
oppervlakkig door
het witte zodat het er
donkere marmera
ders door trekt.
Schep het beslag in
een licht beboterd en
met bloem bestoven
cakeblik en zet dit in
een op volle hitte
voorverwarmde hete
oven. Temper on
middellijk daarop de
ovenhitte tot matig
en laat de cake in
ruim een uur gaar-
bakken.
WINA BORN
het in het Leidse museum ver
krijgbare cahier „De Japanse
kleurenhoutsnede" van dr. C.
Ouwehand. De Amsterdamse
catalogus kost 20 en is de
eerste van een reeks van vier.
D.W.
Kunstagenda
Galerie Kerkdam, Lange Kerkdam 113,
Wassenaar. Tentoonstelling Maria Hof-
ker-Rueter - penseeltekeningen en
Meindert Zaalberg - keramiek. Geopend
van 3 t/m 27 dec woe. t/m za. van 10-16
uur, dl. van 14-20 uur.
Galerie "De Poort" (Herensteg 11): Her
denkingsexpositie Maarten Jungmann.
Galerie "De Hollandsche Tuyn" (Brug-
gestraat 1, Leiderdorp): Ikonen-
tentoonstelling.
Galerie-bibliotheek, Luifelbaan 1, Was
senaar. Tentoonstelling Paula Sluiter -
etsen, pentekeningen en kleuretsen.
Geopend van 28 nov. t/m 12 jan.,
openingstijden van de bibliotheek.
Rijksmuseum van Oudheden (Rapen
burg^ 28). Werkd. 10 uur voorm.-5 uur
nam. zondag J-5 uur nam.
Tentoonstelling "Over de grens der
Etrusken". Geopend tot 27 febr.
Galerie Denise Stephan (Bakkersteeg
.18): Tentoonstelling plastieken Coba
Koster en schilderijen Johannes van H<>
ten. Geopend vrijdag t/m zondag van 14 -
18 uur (andere dagen na tel. afspraak), tot
15 januari.
Museum voor Volkenkunde. Steens
traat 1. Tentoonstelling „Taal en teken
binnen Chinese muren". Geopend'ma
t/m za. van 10-17 uur, zon- en feestdagen
van 13-17 uur. tot 15 februari J»78
Galerie Van der Vlist (Botermarkt 3):
Tentoonstelling schilderijen Selma
Verhoeven, keramische plastieken Jetty
Wery, Suzanne Eckhart en Hanne
Meijer, gouaches Machteld Hooyen en
poppen van Thérèse. Geopend dinsdag
t/m zaterdag van 10 -17 uur en don
derdagavond tot 21 uur, t/m 31 decem-
Galerie De Oude Rijn, Oude Rijn 40.
Tentoonstelling Bas Haasnoot - ma
terie-schilderijen en etsen en Johan
Timmers - linoleumsneden en aquarel
len. Tot 18 januari, geopend woc. t'm za.
14-17
1 12-17
do.
28december 1977
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Een gehuwde vrouw te Am
sterdam heeft diefstal gepleegd
alleen met het doel in de ge
vangenis te geraken ten einde
bevrijd te zijn van de mishan
delingen van haar aan den
drank verslaafden man, die zelf
niets verdiende en haar het
weinige afperste, dat de arme
vrouw met dekensstikken kon
bijeenbrengen.
Volgens een bericht in de "Whi
tehall Review" denkt de Engel-
sche regeering eraan Egypte te
koopen. De vervroegde bijeen
roeping van het parlement zou
geen ander doel hebben dan
geld te vragen voor het sluiten
van dezen koop. De openbare
Cl/ llPö wening zou het plan niet ongun
stig gezind zijn.
Vijftig jaar geleden:
In HenegouwenBelgië, hebben
hongerige wolven huis gehou
den onder het vee en in Centraal
Servië werden boeren, die zich
naar de markt van Valjevo be
gaven, door een bende wolven
aangevallenDe boeren, die on
gewapend waren, moesten zich
met stokken tegen de uitgehon
gerde beesten verweren. Zij
slaagden erin de wolven op de
vlucht te jagen, doch een hunner
had zulke ernstige bijtwonden
op verscheidene plaatsen van
zijn lichaam, dat hij naar het
ziekenhuis gebracht moest wor
den.
Uit de provincie Sjantoeng in
China komen berichten.dat vier
millioen menschen op het punt
staan van honger om te komen.
In een groot aantal districten
van deze provincie is minder
dan tien procent van den oogst
terecht gekomen. Een groot aan
tal personen moet zich voeden
met boomschors en kaf. De
plaatselijke autoriteiten wijten
den hongersnood aan droogte
en een sprinkhanenplaagdoch
vreemdelingen, die dit gebied
kennen, schrijven de ramp
hoofdzakelijk toe aan de bur
geroorlogen, het bandietenwe
zen en de uitermate hooge belas
tingen. Boeren die vroeger wel
varend waren, doen hun vee
voor een appel en een ei van de
hand en trekken naar elders.
Grote vaart
Aalsum 16 v Rmouski nr Belfast
Alkmaar 27 te San Juan verw.
Amstelmeer 25 te Amsterdam
Amstelpark 25 te Damman nr Rot-
Arca 26 te Priok verw.
Balticborg 26 te Amsterdam
Begonia 27 v Jeddah nr Hodeidah
Capulonix 27 v Mina al Fahal nr Jebel-
dhanna
Chevron Arnhem 24 v Perthamboby nr
Bajo Grane
Chevron Kentucky 26 420 z Bombay nr
Ras Tanura
Chevron the Hague 27 v Rotterdam nr
Kopenhagen
Coral Rubrum 27v Antwerpen nrStettin
Diogenes 25 te Callao verw.
Gooiland 26 v Amsterdam nr Zuid-Ame-
rika
Kcrmia 24 v Curacao nr Dakar
Maasbree 27 Dubai nr Milfordhaven
Nedlloyd Elbe 24 1200 zw San Francisco
nr Balboa
Nedlloyd Kyoto 24 v Port Said nr Rot
terdam
Nedlloyd Lelykerk 24 te Rotterdam
Nedlloyd Marne 27 te Mahe verw.
Nedlloyd Merwe 24 te Rotterdam
Nedlloyd Serooskerk 26 te Rotterdam
Nedlloyd Weser 26 165 nnw Novakhott
nr Walvisbaai
Palamedes 27 100 z Port'au Prince nr
New Orleans
Pericles 24 v Rotterdam nr Bilbao
Steenkerk 27 60 nw nr Hamburg
Theano 27 te Rotterdam
Ulysses 26 te Willemstad
Viana 27 te Curacao verw.
KLEINE VAART
Anna Broere 25 v Rotterdam nr Mil
fordhaven
Areas 27 te Rotterdam
Cornelia B-l pass 26 Kp. Finisterre nr
Rotterdam
Daniel 26 te Amsterdam
Dutch Faith 27 20 zw Smithsknoll nr
Antwerpen
Dutch Glory 27 25 zo Cartagena nr Barry
Dutch Mate 25 v Rotterdam nr Holeha-
Dutch Spirit 26 v Rotterdam nr Gt.
Yarmouth
Mare Magnum 25 v Rotterdam
Mare Novum 27 te Rotterdam
Mar° Silentum 24 v Rotterdam nr Stan-
low
Pallas 26 20 nw Samos nr Isunk
SCHAKEN - Tijdens het Europees
kampioenschap schaken voor de
jeugd zijn twee van de afgebro
ken partijen beslist. Dolmatov
won van Mokry en Foisor ver
sloeg Rivas. Voor John van der
Wiel was er het Kerstweekeinde
winst en verlies. In de vierde
ronde verloor hij van Goodman,
terwijl hij gisteren van Tiller won.
Leidse bioscopen
LUXOR: "Twee door het dolle heen
dag. 2.30, 7.30 en 9.30 uur, kerstdagen
2.00, 4.30 uur enz. 12 jaar.
CAMERA: "Soldaat van Oranje dag.
2.00 en 8.00 uur, 12 jaar. Nachtvoorstel
ling: "Bonnie and Clyde", vrijdag 11.30
uur. 16 jaar
LIDO I: The spy who loved medag.
2.30,7.00 en 9.15 u ur, kerstdagen ook 4 .45
LIDO II: "De reddertjes", dag 2 30,7.00
en 9.15 uur, kerstdagen ook 4 45 uur. al.
LIDO III: "Rembrandt",dag. 7.00en 9.15
uur. do.. vr„ ma en di. ook 2 30 uur. al
Kindermatinee: "Pink Panther teken-
filmfestival", woe. en za. 2.30 uur, zo. ook
4.45 uur.
STUDIO: "The last remake of Beau Ge
ste". dag 2.30, 7.00 en 9.15 uur, kerstda
gen ook 4 45 uur. al.
TRIANON: "Orca", dag. 2.30,7.00en 9.15
uur, kerstdagen ook 4.30 uur, 12 jaar.
REX: "Bloot en blond in Beieren", dag
2.30, 7.00 en 9.15 uur (behalve wo„ za. en
zo 16 jaar. Kindermatinee: "Dun-
derklumpen", vanaf zaterdag da. om 2.30
Alphense bioscopen
Eurocinema 1 en 2: "The spy who loved
me", 1 45.6 45 en 9 15 uur, za. 6.45 en 9.15
uur; kerstdagen ook 4.15 uur, 12 jaar.
Eurocinema 3: "Twee door het dolle
heen", dag. 2.00, 7.00 en 9.30 uur, za. 7.00
en 9.30 uur, kerstdagen ook 4.30 uur. al.
Eurocinema 4: "Herbie gaat naar Monte
Carlo", dag. 2.15,7.15 en 9.45 uur. za. 7.15
en 9 45 uur, kerstdagen ook 4.45 uur, al.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diaeones-
senhuis) en van vrydag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren ziekenhui
zen
Diaeonessenhuis:
Middagbezoekuur 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur. 18.30-19.30 uur. Kin
derafdeling dagelijks van 14.00-19.00 uur
alleen voor ouders zondag 14 00-15.00
uur voor overige familieleden. Kinderen
beneden 14 jaar hebben geen toegang op
de kinderafdeling.
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
e KLASSE: Volwassenen dagelijks van
14 00-14 45 uur en van 18.30-19 30 uur
Kraamafdeling: dag. van 11 15-12 OOuur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16.00
uuren van 18 30-19 30uur Laatste kwar
tier van middag- en avondbezoek baby-
fhqw,
Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30
2e KLASSE: Volwassenen dagelijks van
11.15-12.00 uur en van 14.00-14 45 uur en
'van 18.30-19.30 uur
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16.00
uur en van 18.30-19.30 uur. Babvshow
laatste kwartier van middag- en avond-
Kinderafdeling: dag van 15.00-18.30
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten behalve kinderen
zijn de bezoekuren als eolgt
Elke dag
14 15-15.00 uur
18.30-19 30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor
Alaandag t/m vrijdag
16.30-18.45 uur
Zaterdag en zondag
14 45-15.00 uur
Bezoek aan ernstige patiënten
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkltniek:
Dagelijks.
15.00-15.45 uur
18.30-19.00 uur
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag
14 15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13 30-
14 15 en 18 30-19 30 uur. 3e klas 13 30-
14 15 en 18 30-19 30 uur. Kraamafdeling
13.30-14.4o alleen v<»or echtgenoten 19-
20 uur. Kinderafdeling 15-15.30 uur al
leen voor ouders 18-18 30 uur
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol kun
nen dag en nacht worden gemeld by het
informatiecentrum Geluidshinder
Schiphol (020-175000).
