Is cle dodende straal
nu al werkelijkheid?
PUBLIEK
In de sneeuw is geen bed onbezet
Noordtvijkerhouter
gaat in nacht
op motten-jacht
Mevronw Frank:
„Denk aan de
slagzinactie..."
Zoeterwoude: weer
kerst-in dit jaar
Met stroop-pap of laken de duinen in
door
Herman van
Amsterdam
Op Tweede Kerstdag zal er rond een uur of elf een trekker met
aanhanfwagen door Zoeterwoude-dorp rijden met in de bak een
stuk of wat engeltjes verklede leden van de soos De Ruine, die
daarmee de kerst-in in hun dorp inluiden. Zoeterwoude heeft het
een paar jaar zonder kerst-in moeten doen, maar op initiatief van
wat jongeren kan dit keer weer iedereen terechtin de Shalom-
school.
Luisterhoek
Vanaf twee uur. Niemand hoeft zich te vervelen. Er kunnen kerst
stukjes worden gemaakt, er mag worden getimmerd en gezaagd,
er is een lokaal met gezelschapsspelen, in de luisterhoek geeft de
streekmuziekschool Zoeterwoude een uitvoering, er kan door
lopend film worden gekeken, er is een kindercrèche en zuster
Claudina van het bejaardencentrum Huize Emmaus leest zowel
voor de jeugd als voor de wat ouderen kerstverhalen voor, die zij
zelf schreef.
's Avonds is er een discotheek. De kerst-in duurt tot 24.00 uur.
In de afgelopen jaren heeft hij al heel wat keren de
politie en boswachters op zijn dak gehad. Begrij
pelijk, want wat doet iemand in het holst van de nacht
in een stuk afgelegen duin of bos zittend achter een
op een houten raamwerk gespannen wit laken waar
boven een lamp hangt die een blauw schijnsel de
duisternis in werpt. De associatie lichtbak-stroper is
dan snel gelegd.
Tot nu toe is het Noordwijker-
houter H. Elfrink gelukt ter
plaatse de Sterke Hand te
overtuigen van zijn goede be
doeling, al is voor de zeker
heid wel een paar keer zijn
auto doorzocht. De leraar
wiskunde aan het Leidse Bo-
naventura-college zit tijdens
zijn nachtelijke uitstapjes
weliswaar achter dieren aan,
maar hij heeft daar wel een
speciale vergunning voor, die
maar aan weinigen in Neder
land is uitgereikt.
Elfrink heeft het gemunt op de
mot, een nachtvlinder die in
Nederland nog erg goed is
vertegenwoordigd. Hij doet
dat als amateur-insectenver
zamelaar, een entomoloog in
vaktaal. In Nederland be
hoort hij tot een selecte groep
amateurs die de mot bestu
deert.
In de maanden maart tot ok
tober trekt hij er op uit. Is dan,
afhankelijk van zijn lesroos
ter op school, zo'n 3 a 4 avon
den per week op stap. Van
zonsondergang tot een uur of
twee en vaak ook later. Dat
hangt af van hoe de vangst is.
Vaak gaat hij op mottenjacht in
de duinen tussen Noordwijk
en Wassenaar. Een favoriet
gebied is ook het Keuken-
hofbos in Lisse en een na
tuurreservaat in de
Nieuwkoopse Plassen Met
name is hij geïnteresseerd in
trekvlmders, waarvan de
meeste soorten in het voor
jaar vanuit Zuid-Europa en
Noord-Afrika naar Nederland
overvliegen.
Van de motten die Elfrink op
zijn laken krijgt laat hij de
meeste weer gaan. Noteert
om welk soort het gaat, waar
het diertje is gevangen en
voorziet één van de vleugel
tjes (de vleugelwijdte kan va-
neren van 1 tot 25 cm) van een
likje olieverf, zodat wordt
voorkomen dat hij dezelfde
mot tweemaal inschrijft.
Overigens, in al die jaren dat
Elfrink achter de motten aan
zit heeft hij slechts één keer
een door hem gemerkt diertje
teruggezien. Een mot laat zich
niet voor de tweede keer
strikken, zo is gebleken.
Vliegtijd
Een zelfde procedure wordt ook
gevolgd bij de Nederlandse
mot, (er zijn 2500 ver
schillende soorten) al richt
daar de belangstelling zich
hoofdzakelijk op bijzondere
soorten of soorten die buiten
hun normale "vliegtijd" zit
ten, dus in de lucht zijn in een
periode waarin ze eigenlijk al
zouden moeten zijn verdwe-
Twee keer heeft de wiskundele
raar een gouden vangst ge
daan door in het nachtelijk
duister een mot van zijn ver
lichte laken te graaien waar
van later bleek dat daar nog
nooit eerder in Nederland een
exemplaar van was gesig
naleerd. Die twee maken nu
onderdeel uit van zijn collec
tie van ongeveer 15000 opge
zette nachtvlinders.
Een andere methode van hem
om motten te vangen is met
behulp van een papje stroop
(of banaan) met bier, dat hij
uitsmeert op bomen en palen.
Ook dat gebeurt 's nachts en
de resultaten zijn bijna even
goed.
Elfrink is ook wel eens overdag
in de weer. Dan is hij op zoek
naar eitjes en rupsen, die hij
thuis opkweekt tot vlinders.
Zelf kweken is de enige ma
nier om ei; achter te komen
hoe de levensloop is van be
paalde soorten en ook om aan
de weet te komen hoe en wat
ze eten.
Wat dat betreft betrekt Elfrink
in zijn studie van de nacht
vlinder ook het vergaren van
kennis over het voedsel dat
het diertje eet. Hij is daar in
middels zover in gevorderd
Nachtvlinder-"jager" Elfrink met enkele van zijn vangsten
dat als hij nu een mot "gevan
gen" neemt of er kweekt hij
precies weet waar in bos of
duin hij een passend menu
kan vinden.
Laken
In Nederland is deze maand
geen mot te bekennen. Voor
zover ze niet zijn terug gevlo
gen naar waar ze vandaan
kwamen, zijn ze afgestorven,
want de meeste motten leven
maar een seizoen. Wat hier nu
nog aan mot is, overwintert
als een eitje, als rups of als
pop.
Tijdens zijn nachtelijke uit
stapjes krijgt Elfrink niet al
leen motten op zijn laken
maar ook regimenten insec
ten waarvan hij zeldzame
exemplaren vergaart voor
collega-insecten verzame
laars.
Zijn notities en die van andere
amateurs en biologen worden
opgestuurd naar de universi
teit van Amsterdam waar alle
informatie over de gedragin
gen van in Nederland voor
komende dag- en nachtvlin
ders overzichtelijk worden
gecomprimeerd. Sinds kort
wordt daar ook iets aan ge
daan in Leiden, in het rijks
museum van natuurlijke his
torie.
Daar werkt een groep mensen
aan het verwerken van gege
vens over vlinders in de com
puter. Het is de bedoeling dat
de gedragingen van alle Ne
derlandse insecten in een
computergeheugen worden
opgeslagen.
Van start is gegaan met de ver
werking van informatie over
15 verschillende vlindersoor
ten die tot de pijlstaartfamilie
worden gerekend.
Tips voor deze njbriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven.
Op de valreep van de dagen
waarop we geneigd zijn wat
meer de maag te verwennen,
wil mevrouw Frank uit Lei
den een ieder die dat lezen wil
nog eens herinneren aan de
zogenaamde slagzinnen-
sneeuwbalactie, waarvoor ze
al eerder in deze rubriek de
aandacht vroeg.
Om uw geheugen even op te fris
sen; de minderwaardige ex
ploitatie van levende wezens
(zowel mens als dier) zou met
succes te bestrijden zijn met
behulp van door haar be
dachte slagzinnen waarvoor
vanaf mi op elke brief, kaart
of postpakket een opvallend
plaatsje zou moeten worden
ingeruimd.
De bewoners van Leiden en om
geving zouden het voorbeeld
moeten stellen waarna, zo
verwacht mevrouw Frank, de
rest van Nederland vanzelf
volgt. Slagzinnen, waarin
onder meer de Bio-industrie
wordt aangepakt, worden
door haar gratis verstrekt via
het telefoonnummer 071-
140085.
LONDEN - Het Amerikaanse bureau voor defen
sie-onderzoek probeert te weten te komen hoe
bijzonderheden over een Russische „dodende
straal", waarover het ministerie van defensie
beschikte, zijn uitgelekt naar het blad Aviation
Week.
Belangstelling voor dit onderwerp
blijkt trouwens ook uit het deze
week verschenen jaarboek van
Jane's Weapons Systems.
Ook is er onlangs in Zweden een
wetenschappelijke studie ver
schenen, waarin staat dat er in het
zuiden van dat land in de eerste
helft van 1976 tot vijfmaal toe ra-
dio-nucleiden met korte levens
duur zijn waargenomen, waarvan
de oorsprong niet bekend was.
(Radio-nucleiden zijn een soort
radio-actieve atomen). In deze
studie van het Zweedse Natio
nale Defensie Instituut wordt ge
zegd: „Aangezien de gecon
stateerde feiten niet aan een of
andere bekende bron kunnen
worden toegeschreven, bestaat er
duidelijk de mogelijkheid dat er
in Semipalatinsk in de Sovjet-
Unie experimenten plaatsvinden
met gebundelde geladen deel
tjes".
Twee jaar geleden heeft Jane's
Weapons Systems de mogelijk
heid van soortgelijke Russische
proefnemingen ook al aange
roerd. De onthullingen van gene-
raal-majoor George Keegan,
oud-chef van de inlichtingen
dienst van de Amerikaanse
luchtmacht, trokken toen sterk
de aandacht. De kern van Keeg-
ans betoog was, dat de Sovjet-
Unie twintig jaar voor ligt op de
Verenigde Staten bij de ontwik
keling van de „dodende straal",
die ballistische projectielen on
schadelijk kan maken.
Twijfel
Door Andrew Wilson
bronnen, zeker minder goed
geïnformeerd, noemen data tus
sen 1980 en 2000."
Twee soorten wapens worden
thans ontworpen: gebundelde
geladen deeltjes en laserstralen.
De eerste worden opgewekt door
een versneller, die doet een
stroom atomen of nog kleinere
deeltjes ontstaan, die zich ver
plaatsen met de snelheid van het
licht en die vernietigend inwer
ken op een ver verwijderd doel.
Om deze versnelling teweeg te
brengen is een zeer sterke elek
trische stroom nodig, mogelijk
opgewekt met kernfusie. (Men
schat dat er zeker duizendmaal
zoveel energie nodig zal zijn als
de tegenwoordige deeltjes
versnellers kunnen produceren).
Een klemmende vraag is hoe de
straal in bedwang kan worden
gehouden, vooral wanneer die de
dampkring van de aarde verlaat.
Straling
Jane's brengt in herinnering, dat
president Carter twijfelt aan de
juistheid van sommige berichten
en van de conclusies die daaruit
zijn getrokken. Brown, Cartels
minister van defensie, zei dat uit
de beschikbare gegevens niet
blijkt dat de Russen in de naaste
toekomst in staat zijn raketten
neer te schieten met gebun
delde geladen deeltjes.
Maar wat is de naaste toekomst, zo
vraagt Jane's zich af. „Andere
veer 18 miljoen gulden per jaar.
Bijna twintig keer zoveel geven
zij uit aan laserwapens. Maar vol
gens Jane's zal pas in hét begin
van de jaren tachtig een besluit
kunnen worden genomen of de
prototypes van dergelijke syste
men inderdaad moeten worden
gebouwd.
Ongeveer de helft van Amerika's
militaire uitgaven aan laserstra
len is bestemd voor de lucht
macht, die een speciaal uitgerust
vliegtuig gebruikt als laserlabo-
ratorium. Het Amerikaanse leger
experimenteert met een laser
straal van middelbare kracht,
gemonteerd op een tank. De vloot
op zijn beurt werkt aan de ont
wikkeling van lasers in San Juan
Capistrano in Californië.
Gebundelde deeltjessystemen zijn
waarschijnlijk de grootste strate
gische uitdaging, maar Ronald
Pretty, de uitgever van Jane's,
legt de vinger op de wonde als hij
zegt, dal de grote mogenheid die
zo'n systeem ontwikkelt en per
fectioneert - aangenomen dat dit
mogelijk is - haar tegenstander
zal moeten kunnen overtuigen
dat zij dit wapen ook in de prak
tijk kan toepassen. Als deze mo
gendheid haar tegenstanders er
niet van kan overtuigen dat zij
vrijwel alle strategische ballisti
sche raketten kan onderschep
pen en vernietigen, dan zal de be
tekenis van dit wapensysteem,
dat bovenaan staat in de huidige
afschrikkingsstrategie, toch on
voldoende geloofwaardig zijn.
Observer-dienst
WARSCHAU - Deze Pool heeft een exclusieve hartstocht: hij verzamelt al jarenlang
tels met een kraantje eraan. Hij heeft nu een rijke collectie van tachtig exemplaren.
Behalve dat zij nu en dan grote
hoeveelheden straling boven de
Sovjet-Unie hebben kunnen aan
tonen, die niet waren veroorzaakt
door ontploffingen van kern
wapens, menen de Zweedse ge
leerden ook de straling te hebben
aangetoond van een door kern
fusie aangedreven generator, die
energie levert voor een systeem
van gebundelde deeltjes dat zou
staan in Azgir, bij de Kaspische
Zee.
Een onderzoeksteam van de Ame
rikaanse luchtmacht zou ook
hebben aangetoond dat er on
derdelen van zo'n systeem (CPB)
zijn beproefd onder toezicht van
de Russische Nationale Defen-'
siestrijdmacht. Er is evenwel nog
niet bewezen, dat er al een com
pleet wapensysteem bestaat. De
Verenigde Staten zijn bezig hun
eigen CPB-techniek te ontwik
kelen en besteden daaraan onge
Wie nu nog met de kerstdagen
naar de sneeuw wil hoeft zich
geen illusies te maken. Het
kan toch niet meer. Elk hotel
bed in de hoger gelegen en dus
sneeuwzekere Alpendorpen is
bezet. Op alle hoteldeuren
prijken de afwerende bordjes
„belegt" om te voorkomen dat
steeds opnieuw de om onder
dak smekende toeristen moe
ten worden afgewimpeld.
Het afgelopen weekeinde is de
grote uittocht begonnen. Af
geladen treinen rijden af en
aan en over de autobanen be
weegt zich een gestage stroom
zuidwaarts. Veruit het favo
riete land voor de Neder
landse wintersporter is nog
steeds Oostenrijk, ook dit
seizoen weer goed voor naar
schatting 200.00 Het is moei
lijk er nog een plaatsje te vin
den waar weinig Neder
landers komen, want na de
Westduitsers zijn wij de beste
klanten van het Oostenrijkse
horeca-wezen.
Nog niet zo bekend in Neder
land is Ischgl, een klein dorp
in Tirol bij de Zwitserse grens.
Het is bezig zich snel in de
rijen van gerenommeerde
wintersportplaatsen te scha
ren, dank zij een enorme in
vestering in kabelbanen.
Toen wij er waren (het dorp ligt
op zo'n 30 km van Landeck)
bleken de op grote hoogte lig
gende skipisten al druk in ge-
bruik en in de plaats zelf had
den al veel toeristen een on
derkomen gezocht voor de
kerstdrukte. Ischgl telt
duizend inwoners, die
drieduizend bedden kunnen
aanbieden, verspreid over
luxueuze hotels, pensions of
gewoon bij hen thuis.
Redelijk
De prijzen zijn redelijk: de tien
hotels berekenen voor vol-
pension in het hoogseizoen
van 60 tot 90 per dag.
Voor de zogenoemde Gasthofe
zijn de prijzen al wat minder
(van 37,50 tot f 52,50) en in
de gewone pensions (waar
van er tientallen zijn) kun je
al terecht vanaf f 15 met al
leen ontbijt. In het tussen- en
naseizoen is alles goedkoper.
,f)e echte sneeuw moet nog
komen," beloofden de Tirolers
aan het begin van deze
maand. Maar de ski-pisten
waren toen al uitstekend.
Ischgl (1377 m) mag zich ver
heugen in het bezit van de
langste kabelbaan van Oos
tenrijk. Er zijn drie kabelba
nen, die naar hoogten tussen
2320 en 2800 meter gaan. Ver
der zijn er dertien sleepliften.
Een kabelbaan, pas in ge
bruik genomen, is uniek voor
Oostenrijk. Deze fimba-
bahn" (capaciteit 1440 perso
nen per uur) is uitgerust met
reddingsgondels en een berg-
voertuig om mensen uit de ca
bines te kunnen plukken.
Voor ons is het eten (bijna) even
belangrijk als het skiën Maar
als u ooit in Tirol bent ge
weest, dan is juist dat een re
den om weer te gaan. Voor een
redelijke prijs (een uitgebreid
diner voor twee personen voor
f 60 inclusief de uitstekende
Kalterer See-wijn is tenslotte
niet duur) een fijne maaltijd.
Aan te bevelen: de speciale
Paznauner gerechten, ge
noemd naar het dal waarin
Ischgl ligt.
Het dorpje zorgt ook voor uw
apres-ski. Zes discotehe-
ken/nachtclubs ontvangen u
maar al te graag. En mocht u
die ene dag de ski's niet on
derbinden: de Tirolers hebben
er voor gezorgd dat Ischgl een
van de weinige ski-pistes
heeft, waarop ook met de
mini-bob kan worden „ge
sleed". Snel naar beneden op
een soort lage slee. Ook
Langlauf wint steeds meer
aan belangstellingBeneden
in het dal is een piste uitgezet
van twintig km. Er is een
zwembad en een kleine
schaatspisteZestig leraren
zijn actief. Zij onderwijzen
volgens de modernste Oosten
rijkse methode. Prijzen:
twaalf dagen (4 uur per dag)
f 150; zes dagen f 87. Een
dagkaart kost ongeveer f 30.
De prijzen voor de kabelba
nen liggen ongeveer op 30
per dag (drie dagen f 70, al
naar gelang het aantal dagen
voordeliger).
Parkeergarage
Plannen zijn er genoeg in het
dorpjeMen denkt al weer aan
het volgende seizoen. De bur
gemeester heeft enkele maan
den geleden bijvoorbeeld het
startschot gegeven voor de
bouw van een ondergrondse
parkeergarage (600 auto's)
onder het motto Jschgl ver
keersvrij". Volgend seizoen
gereed, zo hoopt hij. Er is ook
een ski-verbinding gelegd met
het Zwitserse Samnaun. Over
de 2800 meter hoge Polinkopf
kunnen skiers dit dorp berei
ken.
Nog niet
Al met al is Ischgl de c
tie te lijf gegaan. Vele
Dyjisers kennen het dorp al.
de Fransen kijken al om de
hoek en het Oostenrijkse Ver
keersbureau (inlichtingen:
tel. 020-255933, Singèl 464,
Amsterdam) probeert ook de
Nederlanders en Belgen te in
teresseren. Ischgl komt
vrijwel nog niet voor in de di
verse reisfolders, vandaar
wellicht een uitstekende gele
genheid om eens echt uit de
Nederlatidse sfeer te zijn.
U kunt voor reservering of ge
woon informatie zelf bellen
met de VVV in Ischgl (09-43-
5444-2661318/314) Wij zijn
eerst met het vliegtuig naar
Zurich gevlogen 1 uur en tien
minuten), vervolgens met de
trein naar Landeck ongeveer
vier uur). U bent dan wel een
dag onderweg (aansluitingen
zijn niet passend). Van Lan
deck naar Ischgl is een half
uurtje rijden. Met de auto doet
u er rustig rijdend twee dagen
over. U gaat dan via Aken,
Keulen, Frankfort, Stuttgart,
Munchen, Garmisch-Par-
tenkirchen naar Landeck en
Ischgl.
