Miljoenenf abriek draaide maar 3 dagen
Manisme-Leninisme tan Angola alleen etiket
AAN DE START IN KERSTLOOP
André Moedig
sleutelde in
bos aan snelle
tien kilometer
Kerstflora-show laat
december-bloei zien
André Moedig vrij veel. Elke
dag is hij zeker anderhalf uur
thuis bezig en bovendien is
hij vaak te vinden op de baan
van de Alphense atletiekver
eniging AV'36. "Dat ik daar
aan mijn trainingsschema
werk is min of meer uit nood
geboren", zegt Moedig. "Na
tuurlijk train ik het liefst
vlakbij huis in Leiden. Maar
dat blijkt niet mogelijk".
"Als ik bij AV Holland op de
baan aan het trainen ben
wordt er totaal geen aandacht
aan mij geschonken. Er is niet
effe een trainer die zegt je
moet zus en je moet zo. Aan
wijzingen worden er niet ge
geven. Ze kijken niet naar me
om. En als ik dan vraag
waarom ze me niet helpen
dan zeggen ze dat ze onmoge
lijk op iedereen een trainer
kunnen zetten en dat er geen
tijd voor is. Maar die tijd ma
ken ze wel vrij, merk je dan,
aan een gewoon lid.
Aandacht
"Vandaar dat ik het ergens an
ders ben gaan zoeken. Nu zit
ik in Alphen. Dat is weliswaar
een stuk verder met de auto
maar daar staat tegenover dat
ze daar wel aandacht hebben
voor waar ik mee bezig ben.
Als er wat jongens een sprin
tje trekken dan doe ik in mijn
rolstoel mee. De tijden die uit
de bus komen zijn natuurlijk
verschillend maar wat wel
gelijk is, is dat zij zowel als ik
bezig zijn met het uitvoeren
van een bepaald trainings
schema. En waarom zou dat
niet samen kunnen gaan? Zo
hoor je ook nog eens of je
techniek wel goed is of watje
beter zou kunnen doen".
"Voor de gehandicapten in Lei
den is het te hopen dat de va
lide verenigingen uit Leiden
en omgeving in de toekomst
wat meer open zullen staan
voor invalide sporters".
Parkoers
Het parkoers van de kerstloop
ziet er dit jaar wat anders uit.
Bruggetjes en trappen zullen
zoveel mogelijk worden ver
meden. Eén ronde is nu lang
2V2 km. De 10 km lopers
moesten in de afgelopen jaren
zes keer de ronde doen, nu
maar vier keer. Er kan zater
dag ook een afstand van in to
taal vijf kilometer worden
gelopen. De jeugd mag zich
wagen aan de 2lk km.
In de afgelopen dagen heeft André Moedig het par
koers al een beetje verkend en een trainingstijd op
de stopwatch laten afdrukken van ruim 53 minuten.
Geen slechte tijd voor de tien kilometer, en zeer
zeker niet als daar zijn handicap bij in acht wordt
genomen. De 42-jarige Leidenaar mist het lin
kerbeen en beweegt zich voort in een rolstoel.
Zo zal hij ook a.s. zaterdag aan
de start verschijnen van de
door de Leidse politiesport-
vereniging georganiseerde
(vijfde) kerstloop in de Leidse
Hout.
André Moedig heeft op het vlak
van de gehandicaptentop
sport al de nodige prestaties
geleverd. Op heel wat afstan
den is hij in zijn klasse kam
pioen van Nederland. Met als
langste afstand de 1500 me
ter". Het leek me ook wel eens
aardig om een wat langer tra
ject snel te rijden", zegt hij,
"al geeft dat bij deze kerst
loop wel de nodige proble
men. Ik ben gewend om mijn
rondjes te draaien op een ver
harde trainingsbaan. En nu
moet ik het bos in".
'Dat betekent kleine heuveltjes
op, gaten ontwijken, door mul
zand, allemaal extra inspan
ningen. Maar het is een leuke
uitdaging. Ik ga zaterdag niet
van start om te winnen en ik
hoef ook niet voorin te eindi
gen. Ik vind het al knap als ik
mijn trainingstijd met een
paar minuten verbeter".
De in Suriname geboren telefo
nist krijgt tijdens zijn tienki-
lometerrit gezelschap van zijn
vrouw, die hem op een af
standje per fiets volgt". Als ik
onderweg een klapband krijg
of ik kieper onverwacht uit
mijn kar dan is het zaak dat ik
de race weer zo snel mogelijk
kan vervolgen", zegt hij.
"Mijn vrouw kan mij daar
mooi bij helpen. Bovendien
houdt ze met de stopwatch
mijn tijd in de gaten".
"Ik heb al een plannetje klaar
hoe ik het zaterdag ga doen.
Rustig aan in.de eerste ronde,
een beetje op temperatuur
komen, later het tempo op
voeren en er dan in de laatste
ronde nog een schepje bo
venop gooien. Het is alleen
jammer dat ik mij vóór de
aanvang van de loop niet wat
kan losrijden. Dat zou sche
len. Maar de sintelbaan ligt nu
opgebroken, dus dat gaat
iraf'.
De uitdaging om de tien kilo
meter in zijn rolstoel te volb
rengen, en het liefst zo snel
mogelijk, heeft André Moedig
hoofdzakelijk aangenomen
om daarmee wat meer be
kendheid te geven aan het be
staan van de Leidse Gehan
dicaptensportvereniging,
waar hij lid van is. "En om"
zegt hij", anderen te laten zien
dat een invalide wel degelijk
een topprestatie kan leve-
Met dahlia's liep het mis
Vanmiddag is in het gebouw van het bloembollencentrum in Hil-
legom een begin gemaakt met de opbouw van de grote kerstflora-
show, waarop te zien zal zijn wat er zoal tijdens de kerstdagen in
bloei kan staan.
"Veel mensen denken nog steeds dat er in deze periode van het jaar
alleen maar freesia's, gerbera's en een paar soorten tulpen voor
handen zijn", zegt organisator Hagerrtan, directeur van de stich
ting Bloembollenbeurs, "er is echter veel meer. Allerlei experi
menten binnen het bloembollenvak hebben er voor gezorgd dat er
eind december een ruim assortiment op de markt is en daar komt
nog steeds bij".
Als tentoonstellingsruimte wordt de beurszaal gebruikt. De hoofd
moot van de kerstflora-show wordt gevormd door de bolbloemen.
Daarnaast is Boskoop ruimschoots vertegenwoordigd met strui
ken, heesters en coniferen en is er dit jaar voor het eerst ook een
inzending cactussen. Er zijn voorlichtingsstands waar informatie
wordt verstrekt over experimenten met bloembollen en bolbloe
men.
Bij deze kerstflora-show zal het accent wat meer komen te liggen op
de creatieve verwerking van bloemen in arrangementen. In voor
gaande jaren was er meer sprake van een bloemenparade, soort
naast soort.
Dahlia
De dahlia zal men dit jaar niet aantreffen in het beursgebouw. Een
bedrijf uit Aalsmeer had op zich genomen een hoeveelheid dahlia's
op te kweken voor deze show. Er is echter nog geen dahlia van in
bloei gekomen en dat is voorlopig ook niet te verwachten. Geble
ken is namelijk dat de partij is behandeld met een niet deugende
remstof. Die remstof had er voor moeten zorgen dat de dahlia's niet
zoals gebruikelijk in juli of augustus in bloei zouden staan maar
pas eind december. Dat is mislukt. Bloei is pas over een paar
weken te verwachten.
Vorig jaar bezochten zo'n 8000 belangstellenden de kerstflora-show.
Ruim 70 procent daarvan kwam van buiten de bollenstreek.
De Hillegomse kerstflora-show in opbouw.
SARROCH (Sardinië) - Op een
steenworp afstand van de golven
van de Middellandse zee staat op
het Italiaanse eiland Sardinië een
spookfabriek. Het is een hyper
moderne constructie met een
wirwar van leidingen, ketels en
schoorstenen en een kantoor
gebouw. Maar rondom en in de
fabriek is het doodstil. De 120
mensen, die in deze fabriek wer
ken, zorgen alleen maar voor het
onderhoud van de stilliggende
installaties. De fabriek, die een
investering heeft gevergd van
ruim 200 miljoen gulden, heeft
nog maar nauwelijks gedraaid en
het is de vraag of dat ooit nog wel
zal gebeuren.
De fabriek is het resultaat van veel
speurwerk, dat jaren heeft ge
duurd en vele miljoenen heeft
verslonden. De opdrachtgever
was de Britse oliemaatschappij
British Petroleum, die samen
met ANIC, een dochteronderne
ming van het Italiaanse staats-
oliebedrijf ENI, de fabriek op
zette. Voor men met de bouw be
gon, had men met de Italiaanse
overheid volledige overeens
temming bereikt, zowel over het
produktieproces als over de
veiligheid van het produkt, dat
men er zou gaan maken. De Ita
liaanse regèring was er zelfs erg
happig op, dat de fabriek in dit
door werkloosheid geteisterde
gebied terecht zou komen. Zo
happig zelfs, dat zij een inves
teringspremie van een dikke vijf
tien miljoen gulden in het voor
uitzicht stelde. Daarna begon de
ellende.
Het gaat hier om een vrij nieuw
produkt, Toprina, een grondstof
voor veevoeder, die zeer rijk is
aan prote%ne (eiwit). Het pro
dukt wordt via een industrieel
biologisch proces vervaardigd,
waarbij op zuivere paraffine, ge
wonnen uit olie, een gist wordt
gekweekt, dat een hoog eiwit-ge
halte heeft. Voor een leek wel
licht een ingewikkelde toestand,
maar er komen geen gevaarlijke
chemische processen bij te pas.
Schadelijk
British Petroleum werkt al sinds
1959 aan de ontwikkeling van dit
produkt. Voor de beantwoording
van de vraag of dieren, die met
Toprina zouden worden gevoerd,
daar schadelijke gevolgen van
zouden ondervinden en of hun
vlees dan nog wel geschikt zou
zijn voor menselijke consumptie,
werd het Centraal Instituut voor gemouth een bescheiden fabriek
Voedingsonderzoek TNO te Zeist opgezet, die jaarlijks 40.000 ton
ingeschakeld. Sinds 1963 houdt kon produceren.
dr.A.P. de Groot van dit instituut Toen bleek, dat er geen enkel be-
zich daar enthousiast r
Door
Jan Dijkstra
„De resultaten van al onze onder
zoekingen wijzen maar in een
richting", zegt hij. „Wij zijn er niet
in geslaagd schadelijke gevolgen
aan te tonen. In geen enkel op
zicht. In feite is dat voor iemand,
die zich met een dergelijk onder
zoek bezighoudt, teleurstellend.
Hij is er namelijk altijd op uit om
die schadelijke aspecten juist wel
te vinden".
BP legde de rapporten van dr. De
Groot en andere deskundigen
voor aan de diverse regeringen
van de EEG-landen en aan een
deskundige commissie van de
voedselorganisatie van de Ver
enigde Naties. Alle conclusies
waren eensluidend: het was een
goed produkt en geen enkel land
had er bezwaar tegen, dat het zou
worden ingevoerd. Inmiddels
had BP al in het Schotse Gran-
5 tegen het produkt
tegen het produktieproces zelf,
keek BP uit naar een geschikte
plaats voor een fabriek, die op
commerciële basis kon draaien.
Die werd gevonden op Sardinië,
dicht bij de landen, die juist die
kwaliteit olie produceren, die
men nodig had. Met de Italiaanse
regering werd overeenstemming
bereikt en men kon in 1972 aan-
de slag.
Verbod
De fabriek kwam in juni vorig jaar
gereed. Plotseling echter gaf de
Italiaanse regering geen toe
stemming om met de produktie
te beginnen. Zij wilde eerst nog
eens laten onderzoeken of het
produkt werkelijk wel veilig was.
Weer bleek, dat er niets aan de
hand was. In oktober vorig jaar
werd toestemming gegeven de
fabriek op te starten, opdat zowel
het produktieproces als het pro
dukt zelf getest konden worden.
In februari van dit jaar - de fab
riek had toen pas drie dagen op
volle capaciteit gedraaid - kwam
een nieuw verbod. De produktie
moest worden stopgezet en de
9000 ton Toprina, die inmiddels
was geproduceed, mocht niet
worden uitgevoerd. Sindsdien
komen elke avond twee carabi
nieri de loods, waarin het spul ligt
opgeslagen, verzegelen. Hij mag
pas de volgende ochtend-
weer open.
De Italianen hadden een nieuw ar
gument gevonden: de fabriek
was schadelijk Voor het milieu en
voor dé mensen, die er in werk
ten. „Dat laatste is zeer beslist
niet waar", vertelt een arbeider
van de fabriek, tevens ver
trouwensman van de vakbond.
„Voordat we hier kwamen wér
ken, zijn we medisch onderzocht.
Toen de produktie is gestopt, is
dat weer gebeurd. Er is bij
niemand van ons iets gevonden"
Verbijsterd
Hector Watts, topdirecteur van de
BP-divisie voor de produktie van
proteïne, reageerde ook verbij
sterd. „Wij hebben ervaring op
gedaan in Grangemouth. Daar
hebben de mensen inderdaad in
het begin last gehad van stof.
Sommigen waren er allergisch
voor. Daar hebben we iets aan
kunnen doen en de bezwaren zijn
volledig weggenomen. Boven
dien hebben we voldaan aan alle
eisen, die men ons heeft gesteld
en daar waren ook overbodi
ge bij".
Sinds de sluiting van de fabriek is
de Italiaanse overheid niet meer
met nieuwe eisen gekomen. „Wij
weten nu niet meer waar we aan
toe zijn", zegt Hector Watts. „Als
ze nu zouden zeggen, dat wqjhit of
dat zouden moeten doen, dan
kregen ze hUn zin wel. Dan wis
ten we tenminste waar we aan toe
zijn. Nu tasten we volkomen in
het duister. De Italiaanse autori
teiten weigeren zelfs met onze
deskundigen, zoals dr. De G-
root, te discussieren".
De reden 'voor dat laatste hebben
die autoriteiten duidelijk ge
maakt. Toen de mensen van BP
hen wezen op de volkomen be
trouwbaarheid van de heer De
Groot, die tenslotte bij een onaf
hankelijk instituut werkt,
reageerde men: „Het hangt er
maar van af door wie hij wordt
betaald Hector Watts slaagt er
in te glimlachen, maar hy zegt het
wel op een bittere toon. De men
sen van BP zijn ten einde raad.
Het speurwerk heeft jaarlijks een
vijf miljoen gulden gekost. De
fabriek kostte ruim 200 miljoen
gulden en aan onderhoud
nanciering kost de thans stil
gelegde fabriek ruim vijftig mil
joen gulden per jaar.
„Dat kunnen we niet veel langer
aan onze aandeelhouders verko
pen", zegt Hector Watts. „Als de
Italiaanse regering in januari
geen definitieve beslissing heeft
genomen, zullen wij moeten be
sluiten de fabriek ergens anders
binnen de EEG op te zetten. We
zijn al bezig met een nieuwe stu
die. Maar dan mogen we blij zijn
als we dertig procent van de in
vestering op Sardinië terug
krijgen. Achteraf bekeken zeg
gen we: had die fabriek maar er
gens anders neergezet. Dan wa
ren onze aanloopkosten hoger
geweest, maar op den duur zou
het goedkoper zijn".
BP heeft nu aan de alarmbel ge
trokken. De Italiaanse partner
ANIC zwijgt. „Begrijpelijk", zeg
gen de mensen van BP. „Dat is
een staatsbedrijf en die mensen
kijken wel uit". En de bur
gemeester van Sarroch, die toch
ook op moet komen voor de
werkgelegenheid? „Die wil ook
zijn vingers niet branden, want
volgend jaar hoopt hij herkozen
te worden. Dus doet hij, met So-
veso in zijn achterhoofd, geen
enkele uitspraak".
Onlangs heeft de MPLAde Volks
beweging voor de bevrijding van
Angola, die twee jaar geleden de
zege behaalde op rivaliserende
organisaties, haar naam gewij
zigd in Marxistisch-Leninistische
Angolese Arbeiderspartij. An
dere partijen zijn in Angola-
niet toegelaten.
In vrijwel alle landen, die na de
oorlog zijn gedekoloniseerd, zijn
trouwens regimes aan de macht
met een dictatoriaal of althans
een autoritair karakter. De de
mocratie heeft er geen wortel ge
schoten Soms bestaan er alleen de
uiterlijke
Door
drs. W. van
Lookeren Campagne
Alleen in India en Ceylon was de
invloed van het Britse voorbeeld -
dat daar overigens nooit in prak
tijk was gebracht - blijkbaar zo
sterk, dat regimes als die van
mevrouw Gandhi en mevrouw
Bandaranaike na verkiezingen
het veld moesten ruimen.
Opvallend is dat de buitenwereld
zich vrij gemakkelijk heeft neer
gelegd bij het ontbreken van de
mocratie en vrijheid in de meeste
landen van Azië, Afrika en ook
van Latijns-Amerika die al zo
veel langer onafhankelijk zijn.
Wel is er kritiek te horen op de
veelvuldige schendingen van de
'mensenrechten, maar zelden richt
die kritiek zich tegen de regimes
als zodanig. De dooddoener is:
„Wij kunnen voor de mensen in de
Derde Wereld niet onze eigen
maatstaven aanleggen"
Wat terecht blank Zuid-Afrika
kwalijk wordt genomen, aan
vaardt men van andere landen.
Van de „beschaafde blanke
Zuidafrikanen" had men toch
wat anders verwacht dan-
vervolgingen en apartheid.
Maar dat alles komt ook elders veel
voor. Feitelijk is deze houding een
soort discriminatievan: ze weten
niet beter; het is een soort folklore.
Karakter
Het is heel moeilijk om de diverse
karakters van de regimes in lan
den van de Derde Wereld te be
schrijven, afgezien dan van de
negatieve constatering dat ze niet
democratisch zijn. Termen als
links en rechts, progressief, (pro-
jcommunistisch of fascistisch zijn
ontoereikend. Het zijn trouwens
nogal geladen kwalificaties, die
meteen instemming of weerstand
oproepen, maar die niet nauw
keurig zijn omschreven.
Woordenboeken schieten in dit op
zicht tekort. Van Dale presteert
het om het woord „links" in poli
tieke zin te omschrijven als vrij
zinnig, radicaal, wat vrijwel
niets zegt. In het Britse Lagerhuis
zaten (en zitten) de progressieve
afgevaardigden links van de
voorzitter, de conservatieven
rechts. Dat is de oorsprong
van het woord.
Etiket
Het Marxisme-Leninisme van het
bewind in Angola is ook niet meer
dan een etiket. Het Marxisme is
vooral gebaseerd op de bevindin
gen van Friedrich Engels, vriend
en medestander van Karl Marx,
ten aanzien van de wanhopige
toestanden in de Engelse indu
strie in de jaren veertig van de
vorige eeuw. Het Leninisme gaat
uit van de Russische situatie en
staat de dictatuur van het prole
tariaat voor. Moeilijk is het om
dit voor een Afrikaans land-
te copier en.
In Angola betekent het waar
schijnlijk, dat er volledig een
einde komt aan de particuliere
onderneming; gelijkheid van al
len voor het (autoritaire) staats
gezag, en een kritische, zo niet
vijandige houding jegens het
Westen, met daartegenover
vriendschap voor de Sovjet-Unie,
zolang die tenminste de wensen
van de Angolese leiders vervult.
De pro-Russische, pro-Chinese of
pro-westelijke gezindheid van
landen in de Derde Wereld is al
tijd maar betrekkelijk. Er zijn
zelfs enkele staten die militaire
hulp krijgen van Amerikanen,
Engelsen, Russen en Chinezen
Syrië, Irak, Soedan, Zambia,
Tanganjika en Pakistan.
Opportnisme
Opportunisme („het handelen zon
der bepaald beginsel, alleen re
kening houdend met de omstan
digheden") overvleugelt de poli
tiek van zowel de ontwikkelings
landen als van de economisch
ontwikkelde staten.
Links, misschien wel extreem-links,
zijn bijvoorbeeld de regeringen
van Angola en Mozambique.
Maar links-extremistisch zijn ze
niet; dat is wat anders.
In de woorden extremisme en ex
tremistisch zit „een drijven tot de
uiterste consequenties" opgeslo
ten, een actieve houding dus, die
afkerig is van elk compromis en
geweld niet schuwt. Deze houding
staat lijnrecht tegenover oppor
tunisme.
In de praktijk blijkt het extremisme
bij landen en regeringen weinig
voor te komen. Misschien is alleen
het bewind in Cambodja links-
extremistisch. Het voert tot het ui
terste een agrarisch communisme
door en wil daarbij weinig met de
buitenwereld te maken hebben.
Er zijn wel vrij veel extremistische
bewegingen.
Links hoeven die niet altijd te zijn
De extremistische IRA, het verbo
den Iers-republikeinse leger, dat
hereniging van Ierland
wil is - afgezien van een kleine
groep - niet links-extremistisch.
En dat geldt ook voor sommige
Palestijnse groeperingen.
Strauss
Franz-Josef Strauss is een ex
treemrechtse politicus, die het be
houd nastreeft van de traditio
neel Duitse waarden en van de
gevestigde orde. Maar rechts-ex-
tremistisch is hij niet; daarvoor is
hij trouwens te veel opportunis-
t en zakenman.
Zelfs een man als dictator Stroes-
sner van Paraguaywiens vader
afkomstig was uit hetzelfde Beie
ren van Strauss, is niet rechts-ex-
tremistisch. Hij baseert zijn re
gime alleen op anti-communisme
Wel zou men misschien het be
wind van Pinochet in Chili
rechts-extremistisch kunnen
noemen, omdat deze dictator
voortdurend fulmineert, niet al
leen tegen alles wat links is (be
halve dan tegen vriendChina),
maar ook tegen de „gedegen-
reerdheid" van het Westen. Dit
doet aan kreten van Hitier en
consorten denken.
Het peronisme in Argentinië was
rechts-extremistisch, in zoverre,
dat het gemodelleerd was naar
het Italië van Mussolini. Mus
solini's leuze ,jZoals gij voort-,
gaat, zo volgen wij", gold tot het
laatst toe. Maar daarnaast kreeg
het peronisme een ander element
door de nauwe band met de zich
ontwikkelende vakbeweging.
Het huidige bewind in Argentinië
is alleen maar uiterst-rechts. Wel
zijn elementen in leger en politie
beslist rechts-extremistisch.
Sommige van deze lieden zijn er
zelfs trots op nazi's genoemd te-
worden.
Rechts-extremistisch zijn ook de
verbeten aanhangers van wijlen
Franco in Spanje, met hun fas-
cistengroet, en verwante organi
saties in Duitsland en Italië. Ook
de beruchte Ku Klux Klan in
Amerika valt onder deze catego-
RAF
Onverbloemd links-extremistisch
en ook terroristisch is de West-
duitse Rote Armee Fraktion. Deze
groep en groeperingen in andere
landen die er verwant mee zijn
gaan uit van het verwerpelijke
van onze huidige consumen
tenmaatschappij met haar
„dwingend karakter" en haar
structureel geweld".
Mensen als Andreas Baader en
Ulrike Meinhof achtten het nood
zakelijk om met alle middelen te
trachten deze maatschappij te
vernietigen. En zij waren bereid
zichzelf voor hun idealen op te of
feren.
Maar bij regeringen komt, zoals
gezegd, het rechts-extremisme
niet of nauwelijks voor. Het is
daarom verkeerd hen dat stempel
op te drukken.
