Egyptische
bevolking
vertaalt
vrede als
„welvaart"
de weektladei
Een goede wens
EISEVBERS
DONDERDAG 22 DECEMBER 1977
CAIRO (SP) - „Dertig jaar heb ik met het conflict geleefd. Van
dag tot dag heb ik het beschreven. Ik wilde aanvankelijk niet met
Sadat mee naar Jeruzalem. Hoe kon hij dat doen, gaan naar die
mensen die ik zo haat? Ik besefte niet hoe kort de afstand tussen
Cairo en Tel Aviv is. Toen wij boven Israël kwamen, werd het doodstil
in het vliegtuig. Alleen een vrouwelijke journalist huilde zachtjes.
Toen ik haar vroeg of of ze zo blij was of zo verdrietig, zei ze al
leen: „Ik weet het niet"
Door
Michael Stein
„Maar ik was alleen kwaad. Ik
wilde niemand in dat land een
hand geven. Je weet niet wal
hun vlag voor mij betekent:
zoiets als een piratenvlag in
vroegere eeuwen, de markering
van al wat duivels is. Ze waren
zo enthousiast daarginds in Is
raël. Maar ik was alleen
woedend. Ze wilden me de
hand schudden. Maar ik wilde
niet. Ze wilden me interviewen.
Maar ik kon geen woord uit
brengen. Ze wilden me hun
kibboetsen laten zien en hun
mooie wegen. Maar voor mij
was dat allemaal zionisme. Wat
ik verafschuw. En bij alles wat
ze me zo trots toonden, dacht ik
slechts: „Dat was Arabisch en
jullie hebben het gestolen".
„En toen Sadat met niets uit Is
raël terugkeerde, dacht ik: „Het
is met hem gedaan". Maar het
volk was razend van geestdrift
en Sadat is nog nooit zo popu
lair geweest als nu. Ik dacht
mijn volk zo goed te kennen.
Maar ik was fout. En misschien
is alles wat ik denk, wel fout.
Misschien is Sadat ons tien of
honderd jaar vooruit en kan ik
hem gewoon niet bijbenen".
Hij is een oudere, zeer ervaren
journalist, die alle politieke ver
anderingen in zijn land heeft
overleefd. Maar omdat hij een
beleefd man is en een Egyp
tenaar volgt hij gedwee maar
sceptisch de nieuwe voorge
schreven koers.
Profeten
Die koers werd al vertolkt bij de
terugkeer van Sadat, toen in de
moskee van Ismailia gepreekt
werd: „Wij geloven in God en in
wat is geopenbaard aan Abra
ham, Ismael, Izaak, Jakob en in
de boeken die door de Heer aan
de profeten Mozes en Jezus
werden gegeven. Wij maken
geen onderscheid tussen de een
en de ander onder hen en wij
onderwerpen ons aan Godes
wil. Wij moeten vrede sluiten.
Want ook de profeet Moham
med heeft dat gedaan met de
joden uit de oase van Khaiber".
Dat thema kom je voortdurend
weer tegen. De joden, die Mo
hammed niet als de profeet wil
den beschouwen en die hem
zelfs belachelijk maakten. Met
diezelfde joden sloot de profeet
vrede. Moet Sadat dan beter zijn
dan de profeet?
Sinds Sadat zijn overrom
pelende reis naar Jeruzalem
maakte, is in Egypte het ver
schil tussen joden en Israëliërs
weggevallen. Ondanks alle an
tisemitische campagnes, die
zowel onder Nasser als onder
Sadat werden gevoerd is het
begrip „jood" veel minder ne
gatief dan het begrip „Israë
liër". Want met name na de
juni-oorlog van 1967 legde men
er grote nadruk op dat joden
alleen een godsdienstige club
mensen vormen, die op zichzelf
geen landuitbreiding willen,
zolang ze maar geen zionisten
zijn. En dus gebruiken de Egyp-
tenaren het woord Joden"
meer dan voorheen om Israël
aan het volk te verkopen.
Maar het hoeft al niet meer
Toen de Israëlische delegatie
zaterdagavond na afloop van de
sabbath de grote synagoge van
Cairo bezocht, waren er zeker
duizend mensen op de been. Ze
riepen: „Welkom, welkom aan
onze gasten". Ze riepen: „Kom
hier en zie het, Arafat, kom hier
en zie het, Assad, kom hier en
zie het, Gadaffi". Ze wierpen
bloemen naar Ben Elissar, die
lachte en zijn handen in een
overwinningsteken naar boven
bracht.
Dankbaar
En toch is er een duidelijk ver-
Israëliërs te gast in Egypte. Ze kregen bloemen toegeworpen van ee
enthousiaste menigte. Toch is er een verschil met het enthousiasme i
Israël toen Sadat daar was,
schil in het enthousiasme van
de Israëlische bevolking tijdens
Sadats bezoek aan Jeruzalem
en van de Egyptische bevolking
nu. In Israel heerste een gevóel
van bevrijding, hetzelfde gevoel
als in november 1947 toen de
Verenigde Naties instemden
met een joodse staat en als in
juni 1967 toen de overwinning
tegen alle verwachtingen in zo
gigantisch groot bleek te zijn.
Driemaal in een generatie tijd
koesterde men de verwachting
eindelijk een normaal volk te
kunnen zijn in vrede. Een ver
bitterde anti-Sadat-Nasserist
zei: „De president heeft gratis
het ghetto Israël opengesteld.
Terecht zijn de joden hem daar
zeer dankbaar-voor".
Maar in Egypte is die vreugde
over de vrede, waarvan men nu
zo zeker lijkt, veel duidelijker
gericht op de directe noden.
Zoals een communist op
merkte: „De reactie van het
volk is in feite dezelfde als tij
dens de broodopstand van af
gelopen januari. Opnieuw zegt
men „nee" tegen de problemen
die steeds on verdragelij ker
worden: dat men niet fatsoen
lijk kan wonen, dat men zich
niet behoorlijk kan kleden, dat
men niet op een normale ma
nier naar zijn werk kan gaan,
dat niets klopt en dat het leven
van maand tot maand moei
lijker wordt. Het volk vertaalt
Sadats aankondiging „ik breng
jullie vrede" in „ik breng jullie
welvaart". En dat is iets waar dit
volk al jaren lang naar snakt".
Een journalist legde het zo uit:
„We zagen dat Israel van jaar tot
jaar verder vooruitging en die
vooruitgang demonstreerde
door ons iedere tien jaar een
klap voor onze kop te geven. En
dus zijn we gaan denken:
„Waarom zouden we die voor
uitgang van Israël niet op een
andere manier kunnen gebrui
ken, bijvoorbeeld ten voor
dele van onszelf?"
Antisemiet
Die veranderde houding ten
aanzien van Israel wordt nu het
best gedemonstreerd door
diegenen, die tot voor kort blijk
gaven van het meest virulente
antisemitisme. Anis Mansoer,
de hoofdredacteur van het
weekblad Oktober, schreef
enige jaren geleden dat Marx,
Freud en Einstein hun ontdek
kingen alleen maar deden om
nog eens een keer hun joodse
meerderwaardigheidscomple-
xen duidelijk naar voren te
brengen. Nu vindt hij de joden
erg slim en dus is hij voor eco
nomische samenwerking. Het
is maar gelukkig voor hem dat
een serie van dertien verhalen
Sadat. In
tegenstelling tot
wat „kenners"
vermoeden werd
zijn
vredespoging
door zijn
Egyptische
landgenoten
laaiend
enthousiast
begroet. Sadat is
nog nooit zo
populair geweest
over de Talmoed, uit het Frans
vertaald en al eerder in Egypte
in boekvorm op de markt ge
bracht, op 21 augustus was af
gelopen, ruimschoots vóór Sa
dat naar Jeruzalem toog. In die
serie werd onder meer in geu
ren en kleuren beschreven hoe
een syrische priester samen met
zijn knecht werd vermoord
door Joodse samenzweerders".
„Van zijn bloed bakten zij
brood, volgens een oude joodse
gewoonte. Een misdadige ge
woonte die zij praktiseren in
Syrië, Egypte en in alle andere
landen waar zij leven".Deze
zelfde Anis Mansoer, onder
wiens verantwoordelijkheid
dergelijke verhalen week in
week uit werden gepubliceerd,
verlucht met de meest ang
staanjagende illustraties uit de
nazi-boeken, zegt nu desge
vraagd: "DieTalmoed-ver'nalen
waren bedoeld om een aantal
stereotypen te staven. His is
onderdeel van de oorlogvoe
ring. De Israëliërs hebben ook
dat soort propaganda gemaakt.
Na de oorlog ben ik bereid sorry
te zeggen".
En als je hem vraagt „Wat gaat
u uw lezers nu over het zio
nisme vertellen, dat tot dusver
volgens u toch een logisch uit
vloeisel van die verdoemelijke
Talmoed was?", antwoordt hij:
„Het zionisme is een acade
misch probleem. Daarin zijn de
leken niet geïnterresseerd Die
hebben alleen belangstelling
voor huizen, scholen, sociale
problemen. Het zijn onze ste
reotypen en niet die van-
het volk".
Vergiftigd
Ook de adjunct-hoofdredacteur
van het prestige-blad Al Ach-
ram Rad' Ed Attar, pleit voor
vrede met Israel en de joden.
Zijn motto is: „Als de profeet
destijds al vrede kon sluiten
met de joden en de atheïsten
waarom zou Sadat het dan niet
mogen?" Nog slechts heel kort
geleden verkondigde hij dat
Carters directe omgeving ver
giftigd werd door een joods-
marxistisch komplot, dat door
de Arabieren ontmanteld
diende te worden. Als je hem nu
vraagt hoe het verder moet met
de Israëlische Arabieren, ant
woordt hij: „De Israëlische
Arabieren hebben gekozen om
in Israël te wonen. Als ik in
Amerika woon, heb ik toch ook
niet dezelfde privileges als de
Amerikanen?"
Andere tijden gaan kortom ge
paard met andere geluiden. Is
het een wonder dat de ideolo
gen en de dogmatici van links
en rechts de grootste moeite
hebben om de nieuwe politieke
realiteiten te aanvaarden?
MAGAZINE
In Elsevier worden deze week met
het Kerstfeest in het vooruitzicht
'vier mensen van goede wil' aan
het woord gelaten. Michel van
der Plas en Rex Brico vragen aan
respectievelijk Dom Helder Ca-
mara, Malcolm Muggeridge, Jan
de Hartog en Dorothee Sölle wat
mensen van goede wil precies
zijn. De Braziliaanse bisschop
Dom Helder Camara zegt verder
ondermeer: 'Er zijn meer mensen
van goede wil dan wij denken.
Het belangrijkste is dat we die
mensen trachten te helpen hun
de hedendaagse werkelijkheid te
laten zien. Als we dat doen gaan
hun ogen open'.
Ook in Elsevier de Groninger
commissaris van de koningin,
mr. Edzo Toxopeus, die toegeeft
dat Wiegel hem het minister
schap van binnenlandse zaken
heeft aangeboden. Maar hij ziet
zijn huidige functie als een
eindstation. De man die wel 'het
klankbord van Wiegel' wordt ge
noemd vindt het jammer dat naar
buiten is gekomen dat allerlei
mensen voor het nieuwe kabinet
bedankt hebben. 'Dat drukt op
het nieuwe kabinet ten onrechte
het stempel van een tweede
keus-gezelschap'.
Tenslotte in EM Amerika's laatste
fenomeen: Billy Carter, de broer
van de president van de Ver
enigde Staten. Jimmy schaamt
zich niet voor zijn omstreden fa
milielid: 'Billy is een goed mens
en ik ben er trots op dat hij mijn
broer is'. Zijn vrouw Rosalynn:
'Billy is één van de beste mensen
die ik ken'.
De scheidende minister-president
Joop den Uyl wordt uitgebreid
aan de tand gevoeld in het laatste
nummer van Vrij Nederland. De
persoonlijkheid van Van Agt
('waar ik verder geen oordeel
over geef) heeft volgens Den Uyl
tot een aanzienlijke vertraging
van de formatie geleid. 'Ik denk
dat een formatie met Andriessen
als onderhandelaar sneller tot
succes had geleid'. Bibeb sprak
met secretaris-generaal Mulder
van Van Agts vroegere minis-
tene:justitie. Mulder toont zich
erg verbaasd over de uitlatingen
van oud-staatssecretaris Zeeval-
king inzake de uitwijzing van
oud-CIA agent Philip Agee. 'Ik
wil dat helemaal niet. Het laat me
koud. De beschikking is onder
tekend door Zeevalking. Dat kan
ik bewijzen'.
De piekharen van Sex Pistols-,
leider Johnny Rotten sieren
bladzijde 39 van Vrij Nederland.
Paradiso vindt Rotten 'een zéér
onaangename gelegenheid, met
apathisch publiek. Er hangt een
geur van voorbije tijden. Het is er
ouderwets. Het deprimeert'. Daar
kan de muziektempel van weleer
(die nota bene tot monument
werd verklaard) het mee doen.
In de kleurenbijlage weer werk van
lezers. Gevraagd werd 'de ge
beurtenis uit uw jeugd die de
meeste indruk maakte' te be
schrijven.
De „goede wensen" zijn deze dagen
niet van de lucht. Vrolijk, plezie
rig prettigzalig KerstfeestMeer
dan een miljoen mensen zijn al
naar de wintersport vertrokken,
maar zij horen er eigenlijk nog
bij. Kerstmis moet gevierd wor
den. Hoe dan ook.
Maar nu word ik wat onrustigVie-
ren? Wat dan wel? Is het niet een
voudiger om elkaar gewoon
smakelijk eten" toe te wensen?
Nee, er is zeker méér. Ook bij hen
die het concrete feit van ongeveer
2000 jaar geleden nog nauwelijks
accepteren of het bewust of onbe
wust naar de achtergrond van
hun denken hebben verdreven.
,Jlk kan niet ontkennen dat een
kerstviering mij altijd wel iets
doet", hoor je. En er worden wat
vage begrippen uitgewisseld over
vrede, en wel vrede voor alle men
sen en elkaar terugvinden rond
de kerstboom.
Ervaringen
Enige dagen terug had ik twee heel
haaks op elkaar staande erva
ringen. De eerste betrof een pu
blicatie over Rienk Kamer. Hij is
een Nederlandse miljonair (34)
uit R'dam. Via een ongelooflijke
carrière als sensatie-ster-ver-
slaggever van beruchte Duitse
bladen is hij een zelfstandig on
dernemertje geworden met een
eigen beleggingsproject: Ameri
can Land Program."
Het gaat erom, vindt hij, om de
krachten die tegen je werken zó
om te draaien dat ze in je voordeel
werken. Verdien aan inflatie en
verdien aan hoge belastingen.
Koop bij hem een goedkoop stuk
land. in Amerika en je wordt er
schatrijk mee.
Er is momenteel wat aan de hand
rond deze figuur. Avenue schreef
een kritisch artikel, Kamer
diende een aanklacht in, hij
schijnt het proces te zullen verlie
zen). Maar daar gaat het hier niet
om. Alleen om het idee: de droom
om miljonair te willen worden.
Nu, in deze wereld.
Ieder zinnig mer\s weet dat er een
derde wereld bestaat. Honger, el
lende,nood. Terwijl wij in weelde
leven en ons deze dagen weer la
ten gaan. Het kan niet op. Maar
we zijn toch wel zóver dat we te
gen ontwikkelingssamenwerking
geen bezwaar hebben. Als Pronks
opvolger erin slaagt om het prog
ram van Pronk vast te houden en
op dezelfde lijn te blijven werken
zijn we daar blijer om, dan met
een eventuele val van het huidige
nieuwe kabinet. Dat wij rijke,
oververzadigde westerlingen te
weinig geven is toch wel, hoop ik,
ieders overtuiging.
Rienk Kamer was de eerste er-
varingsschok. Dat zoiets nog be
staat. Dichtbij.
De tweede was van heel andere
aard. Tijdens een KRO-RKK-
uitzending werd ik gecon
fronteerd met Ernesto Cardenal.
Cardenal is een priester-monnik
die als verzetstrijder in Nicara
gua vanaf '66 onzegbaar veel
goed gedaan heeft in zijn gefol
terde en onderdrukte land. Hij
heeft zelf de verschrikkingen van
het dictatoriale regiem van So-
moza ervaren, in gevangenis en
folterkamerDe door hem „ver
taalde" psalmen werden gezon
gen en gezegd door een groep o.l.v.
Huub Oosterhuis. Iemand vroeg
Oosterhuis of hij iets van zichzelf
herkende in Ernesto Cardenal.
Oosterhuis negeerde die vraag te
recht en gaf in enkele woorden
zijn visie weer.
Armelui's liedjes
Het kwam hierop neer: Van wat in
Zuid-Amerika gebeurt hebben
wij maar weinig weet. Het raakt
ons amper. Maar die totaal ont
redderde mensen hebben de
psalmen weer ontdektDat waren
geen liederen voor een élite, zoals
later, toen de psalmen.alleen ge
beden of gezongen werden door
monikken en zusters in con
templatieve kloosters en door
priesters als dagelijks gebed. Het
waren ,/irmelui's liedjes". De
mens die alles kwijt is zoekt God
Dat is de kern.
Zo zegt Cardenal in zijn psalm 21
Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten?
een karikatuur ben ik, geen mens
mikpunt van spot
in alle kranten wordt om mij gelachen
Tanks rondom
mitrailleurs die naar mij wijzen
en overal prikkeldraad
prikkeldraad onder stroom
Ik ben een naam in hun papieren
ik kreeg een nummer in mijn huid
gefotografeerd achter prikkeldraad
als op een röntgen-foto zijn al mijn beenderen te tellen
ik ben niemand meer
naakt word ik naar de gaskamer gedreven
ze verdelen mijn kleren en mijn schoenen
ik schreeuw om morfine, niemand hoort me
ik schreeuw in mijn dwangbuis
ik schreeuw heel de nacht in het asiel voor gestoorden
de zaal voor ongeneeslijke zieken
het paviljoen voor besmettelijke zieken
het gesticht voor de ouden van dagen
ik vecht met de dood in de psychiatrische kliniek
ik stik onder de zuurstofkap
ik schrei op het politiebureau
in de rechtszaal
de folterkamer
het weeshuis
ik ben radio-actief besmet
iedereen is bang en ontwijkt me
Maar eens zal ik mijn broeders over U verhalen
ik zal U prijzen op onze bijeenkomst
mijn liederen klinken op uit een groot volk
de armen gaan aan tafel
ons volk viert feest
het nieuwe volk dat wordt geboren
Twee ervaringen. Ik geef ze U door.
Is het niet zo dat wij vooral op da
gen als Kerstmis ons ontheemd
voelen? Talloze zaken, zekerhe
den zeg maarzijn ons in voorbije
jaren ontnomen of zijn in rook
opgegaan. Vele zekerheden die
leken iets met „geloven" van doen
te hebben of er zelfs wezenlijk deel
van uit schenen te maken.
Geloven was: God liefhebben om zo
in de hemel te komen. Hoe liefheb
ben? Met alle geboden, verboden,
heilige taboe's. banvloeken en in
doctrinaties. Dat conventionele
gebouw is voor velen van ons in
eengestort. Hier en daar zit men
nog wat weemoedig nostalgie te
bedrijven of probeert men dorre
beenderen weer leven in te blazen.
Maar tevergeefs. Wat nu?
En dan wordt het Kerstmis: „Wat
doe jij met de feestdagen?We
kunnen ons overgeven aan de vele
uitgestalde genoegens, óf trach
ten wat eenzame mensen plezie
rig te ontvangen. Wezenlijk gaat
het om elke mens en om wat hij
denkt. Samen met anderen of al
leen, die paar minuten dat we
echt alleen zijn, niet beluisterd
begluurd noch beloerd.
Ruimte
Wat is dit leven waard? Waarheen
leidt het? Waartoe doen we alles?
En gesteld, dat er dan geen pas
klaar antwoord meer opduikt, in
tegendeel iets als geestelijke nood
zich openbaart, armoede, een
duister vraagteken, een kreet
misschien, zonder zekerheid, dan
is er precies ruimte voor God
Ruimte voor die liedjes van arme
mensen. Ruimte voor het geluid
van Ernesto Cardenal, die gelooft
omdat alle zekerheden weg zijn
en er alleen de roep is om God.
Die roep om God werd vlees en bloed
in Jezus van Nazareth.
PIET WESSELING
Haagse Post zet zichzelf deze week
in de bloemetjes. Bij het ingaan
van de 65ste jaargang (HP haalt
aow) intervieuws met de laatste-
hoofdredacteur Arend Heerma
van Voss en de scheidend direc
teur van HP's uitgeverij De
Weekbladpers, Harmen Bockma.
Verder wordt de geschiedenis van
het blad geschilderd ('Hoe de
Haagse Post van S F. van Oss
veranderde in het 'blaadje voor
het burgerrecht', de krant van
Hiltermann, het magazine van
Brugsma en de HP van nu') en
een bijvoegsel in de vorm van de
Haagse Post uit de jaren tussen
de Tweede Wereldoorlog met
daarin hoogtepunten uit het ver
leden.
Toch niet allemaal zonneschijn in
deze HP want Martin Schouten
stopt met zijn rubriek Werk. De
reden is dat dè redactie een stuk
van hem weigerde. Toppunt van
openbaarheid: zowel Schouten
als de redactieraad leggen uit wie
er fout zit. Duitsland-correspon-
dent Nico Haasbroek wijdt zijn
laatste verhaal aan het verdeelde
Duitsland. 'Weetje wel dat als we
hun leger bij ons leger voegen dat
we dan het sterkste leger van
Europa hebben'. Tenslotte ziet
Hofland de gebeurtenissen van
deze formatie in het licht van de
jaren zestig.
De HP-columnist gelooft niet dat
het échec van de formatie te
wijten is aan 'de krachten van de
restauratie'. 'Het kan haast niet
anders of deze mislukking is een
incident dat voortkomt uit de in
nerlijke tegenstelling aan de lin
kerzijde'.
ïwe minister van verkeer en
waterstaat Danny (niet te verwar
ren met de vrouw van Johan
Cruyff) Tuynman mag het deze
week in Accent zeggen over de
files: 'Ongezond al die onnodig
stationair draaiende motoren.
Maar files zijn in het verkeer bo
venal onveilig en dus moeten ze
verdwijnen', en over de auto: 'au
tootje pesten zal tot het verleden
behoren'.
Verder aandacht voor de zangeres
Barbara Nielsen. Ze zegt goed te
weten dat ze niet het grote pu
bliek zal bereiken. 'Ik heb een
vermoeden dat de resultaten te
genvallen'.
'Bijna honderd jaar buitenbeentje
zo luidt de titel van een artikel dat
de Anti-Revolutionaire Partij
doorlicht. De ARP is, zo meent
Accent, altijd een factor geweest,
waarbij men met verrassingen
rekening moest houden. 'Er is
vrijwel geen formatie geweest of
de AR heeft zich geroerd, niet zo
zeer als partij maar als een bun
deling van individuen'. Accent
denkt dat het wel goed is dat de
ARP als organisatie in het groter
geheel van het CDA wordt opge
nomen, ook al zal dit voor poli
tieke fijnproevers een gemis be
tekenen.
