Sadat-Begin
weer bijeen
Conferentie van Belgrado in dikke mist geraakt
Tsjechische pers opent
nu aanval op collega's
Joegoslavische kranten
Zaire ontduikt
het YN-embargo
tegen Rhodesië
Olie tapijt vormt
zich om tankers
MSÊSÈÊ
Ontslag Roemeense minister
Brezjnjev ongesteld
ZATERDAG 17 DECEMBER I;l77
BUITENLAND
PAGINA 9
BELGRADO Na de hetze te
gen Nederland is do Tsjechi
sche pers nu oen opmer
kelijke ruzie begonnen met
Joegoslavië. "Tnbuna". het
blad van de communistische
partij van Tsjecho-Slowa-
keije. beschuldigt er de even
eens communistische
georienteerde Joegoslavische
collega's van dat zij knechten
zijn van de Amerikaanse ge
heime dienst.
"Deze aanval op onze journalis
ten. de manier waarop "Tn
buna" en de Tsjechische tele
visie hen behandelen is voor
ons volstrekt onacceptabel"
zegt Mirko Kalezic.
woordvoerder van het
Joegoslavische ministerie
van buitenlandse zaken in
Belgrado. Hij zou uit kunnen
huilen bij zijn Nederlandse
collega in Den Haag. waar
men zich ook erg nijdig maakt
over de onbehoorlijke manier
waarop de Tsjechische pers al
wekenlang over Nederland
schrijft.
Zoals bekend is de Praagse
woede op Nederland het ge
volg van de aanhouding van
de twee jongens Bon uit Rid
derkerk. Deze zoons van een
Nederlandse vader en een
Tsjechische moeder schoten
met luchtbuksen op voorbij
gangers. Hier in Belgrado,
waar alle Oost- en Westeuro-
pese landen samen met de
Verenigde Staten en Canada
onderhandelen over de
veiligheid en samenwerking,
trekken beide incidenten ook
ter conferentie enige aan
dacht
De conferentie over de veilig
heid en samenwerking is gis
teren in een complete im
passe geraakt. De Russen
hebben na elf weken vergade
ren schoon genoeg van de on-
afgebioken kritiek op hun
schendingen van de fun
damentele mensenrechten
door de westelijke delegaties,
waaronder die van nederland
Ook het westen en de invloed
rijke groep nietgebonden
landen (Zwitserland,
Joegoslavië) willen maandag
wel beginnen aan de opstel
ling van een slotdocument.
Echter niet zonder dat vast
staat dat de missers van twee
jaar werken met de befaamde
slotakte van Helsinki daarin
herkenbaar verwerkt zullen
worden. Daar voelen de Rus
sen niets voor. Om uit de im-
pase te komen wordt ook dit
weekeinde vergadert.
Binnen twee weken
CAIRO (UPI) President Sadat van Egypte heeft gezegd
dat hij binnen twee weken premier Menachem Begin van
Israël opnieuw hoopt te ontmoeten, maar dat daar nog
geen vastomlijnde plannen voor bestaan.
Pikzwarte rook komt omhoog run de330.000 ton metende tanker Venoil
nadat het op het zusterschip Venpet was gestoten.
Hij zei dat het "niet uitgesloten
was, dat hij Begin en president
Carter van de Verenigde Staten
nog voor het einde van het jaar
zou ontmoeten. Of dat afzonder
lijk of samen zal zijn liet hij m het
midden.
Op dit ogenblik, zei Sadat, heeft hij
geen plannen voor een bezoek
aan Washington, waar premier
Begin momenteel ook verblijft.
In Tel Aviv is van officiële zijde
eveneens vernomen dat ook Be
gin verwacht. Sadat binnen.twee
weken te ontmoeten om verder te
zoeken naar een regeling van het
conflict in het Midden-Oosten.
De besprekingen tussen Carter en
Begin zijn vandaag voortgezet.
Carter heeft meteen na het over
leg in Washington met president
Sadat getelefoneerd, maar de
woordvoerder van het Witte
Huis, Jody Powell, wilde daar
over geen bijzonderheden geven.
Hij wist evenmin of Carter tot een
ontmoeting met president Sadat
heeft besloten.
Kaarten
Carter en Begin spraken eerst een
uur alleen, voordat zij hun dele
gaties erbij haalden. De Israëliërs
hebben ook kaarten meege
bracht om hun voorstellen te
verduidelijken.
n Washington meent men zeker te
weten dat onder het Israëlische
vredesplan ontruiming van de
Smai en een oplossing voor het
Palestijnse vraagstuk vallen. Dat
is echter nog niet officieel beves
tigd.
Het communique sprak slechts an
"een proces voor de oplossing
van het vraagstuk van de Pales
tijnse Arabieren". Carter be
krachtigde nog eens het stand
punt van de Verenigde Staten
dat directe onderhandelingen
zoals door Sadat en Begin zijn
aangegaan, het meeste uitzich
op succes bieden.
Minister
De Israëlische minister van justitie
Sjmuel Tamir, is gisteren onve
wacht naar de Verenigde Staten
vertrokken, waar premier Mena
chem Begin zich al bevindt.
Volgens de Israëlische radio /e
klaarde de minister bij zijn ie
trek dat hij een ontmoeting. ..on
hebben met zijn Amerikaan e
collega.
Waarnemers in Jeruzalem wijzen er
echter op, dqt Begins reis ten doel
heeft over een vredesregeling in
het Midden-Oosten te spreken en
dat met het oog daarop al de be-
angnjkste juridische expert van
Isiael. Aron Barak, de premier
vergezelt.
Uit Beiroet kwamen gisteren be
richten dat het Volksfront van
Hubasj opgeroepen heeft tot een
buitengewone bijeenkomst van
het Palestijnse parlement, nog
voor het eind van het jaar. Dit
'om een verzetsplan tegen het
vredesinitiatief van Sadat op te
stellen".
Volgens het dagblad Al Siassjj
van vrijdag dat m Koeweit ver
schijnt. heeft Syné onlangs een
grote zending wapens ontvan
gen. waaronder tanks en luch
tafweergeschut.
Het blad veronderstelt dat de zen
ding afkomstig is uit de Sowjet-
Unie en bedoeld om het hoofd te
bieden aan een eventuele Is
raelische verrassingsaanval
BOEKAREST - Niet alleen de
Roemeense mijnwerkers die fel
tekeer zijn gegaan tijdens de sta
kingen, demonstraties en rellen
van begin augustus hebben moe
ten boeten voor hun activiteiten.
Velen zouden zijn ontslagen en
verscheidene leiders werden met
gezin en al gedeporteerd naar
plaatsen op meer dan honderd
kilometer afstand van hun
woonplaats.
Ook de Roemeense minister van
mijnen, olie en bodemschatten,
Babalau is nu de laan uigestuurd.
Een reden voor zijn ontslag, gis
teren, is niet gegeven, maar men
kan gevoeglijk aannemen dat de
mijnwerkersstakingen er de
aanleiding voor zijn. Babalau zou
ook een van de twee ministers
zijn geweest die door de arbei
ders in de Jioevallei werden ge
gijzeld, toen hij ter plaatse
poolshoogte kwam nemen van de
situatie.
De Roemeense partijleider
Ceausescu moest bij de stakin
gen persoonlijk ingrijpen. Hij
brak zijn vakantie aan de Zwarte
Zee af en vloog naar het gebied in
PORT ELIZABETH (Reuter/DPA)
- Om de twee brandende olietan
kers die gisteren voor de Zuidaf-
rikaanse kust tegen elkaar bot
sten, heeft zich een honderd ki
lometer lang olietapijt gevormd.
De olievlek kan een bedreiging
worden voor de stranden in de
Plettenberg Baai waar veel bad
gasten komen. Het staat nu vast
dat 82 van de 84 opvarenden zijn
gered.
De oorzaak van de botsing is nog
niet bekend. Er zou een lichte
de Karpaten, waar de arbeiders
vanouds vrij militant zijn en zich
niet laten ringeloren door de
communistische partij.
Ceausescu beloofde hun gouden
bergen, Er zou meer loon worden
betaald, er zou meer te eten ko
men, de werktijden zouden wor
den aangepast, en ga zo maar
door. De mijnwerkers - cynisch
geworden in de loop der tijden -
floten hun partijleider uit. Elke
keer volgde belofte op belofte na
een oproer en dan ging het inder
daad een tijdje goed.
Zo ook nu. In de weken na de onlus
ten werden vrachtwagens met
vlees en boter aangevoerd. Nu al
niet meer, maar de mijnwerkers
krijgen nog wel een gratis bordje
warm eten voor ze aan het werk
gaan en ook de arbeidstijden zijn
aangepast. Zelfs heeft de rege
ring de wet op de pensioenen, die
zo drastisch veranderd zou wor
den dat er in geval van invaliditeit
of pensioen nauwelijks wat zou
overblijven voor de arbeiders
sterk teruggedraaid.
De rust in het. mijnwerkersstadje
Lupine, centrum van de stakin-
mist geweest zijn, en bovendien
staan de kustwateren bij Durban
bekend om de grillige stromin
gen. De route om de Kaap wordt
jaarlijks door zo'n 26.000 schepen
gebruikt. De twee tankers, zus
terschepen van dezelfde maat
schappij, zijn vier jaar geleden in
Japan gebouwd.
De botsing kan een van de duurste
rampen in de zeegeschiedenis
worden. De tankers zijn elk on-
geveef 27 miljoen dollar waard.
gen, lijkt te zijn teruggekeerd.
Volgens mededelingen in het
Duitse blad Der Spiegel en de
Amerikaanse New York Times, is
die rust maar schijn, wordt die
rust ingegeven door angst voor
militairen in burger.
Pas maanden na de rellen, sij
pelden de berichten over de on
lusten naar buiten. Hoe graag de
Roemeense regering de moei
lijkheden ook verborgen had
willen houden, het moest wel
naar buiten komen, want de eco
nomische situatie is, ook al naar
aanleiding van de mijnwerkers
staking, niet zo rooskleurig.
Daarom kwam op het partijcon
gres van vorige week een andere
koers naar voren. Er moet be
zuinigd worden op onder mee-
r elektricieit.
In ieder geval wil de regering in de
eerste plaats de arbeiders koest
houden. Of dat lukt door de ver
antwoordelijke minister voor de
mijnen weg te sturen, is natuur
lijk de vraag. Direct na ae rellen
werden al drie staatssecretaris
sen ontslagen.
ÉmK. jg
Negen maanden
leven als Kelten...
BRISTOL (AP) - Een gezin van
vijf personen dat gedurende
„Ma'Ariv" maanden leefde
had zoals men in het ijzeren
tijdperk zou hebben gedaan,
is gisteren naar huis toe ge
gaan en meteen het warme
bad ingedoken.
De 31-jarige Peter Ainsworth,
zijn vrouw Lindsay (29) en de
drie zonen Peter (7), Nicolas
(5) en Robin (3) hadden het
primitieve experiment ver
richt, samen met 10 andere
vrijwilligers, op initiatief van
de Britse omroeporganisatie
BBC. Deze had 15 personen
ondergebracht en een gebied
in het westen van Engeland.
De bedoeling was na te gaan
of zij daar konden leven zoals
de oude Kelten dat hadden
gedaan, 300 jaar voor de ge
boorte van Christus.
De proefneming had een jaar
moeten duren maar de kleine
Nicolas Ainsworth was ziek
geworden en behoefte mo
derne medische behandeling.
Toen besloot het hele gezin
maar naar huis terug te keren.
De 'primitieven' van thans ver
schilden van de echte destijds
doordat zij; voor-
behoedspillen mochten ge
bruiken, nu en dan bezocht
werden door artsen en door
dat de kinderen gedurende
een uur per dag schoollessen
kregen.
Het gebrek aan hygiëne, aldus
mevrouw Ainsworth, was
groot geweest 'ik geloof wel
dat we het tegenwoordig
overdrijven, maar helemaal
zonder is ook niets'.
De kinderen hadden het fijn
gehad, ook zonder televisie.
Zij maakten hun eigen speel
goed en hadden er het meest
plezier in het werk van vol
wassenen na te doen. 'Wij ge
loven dat zij na die primiteve
tijd meer onafhankelijk zijn
geworden dan andere kinde
ren van hun leeftijd', aldus de
moeder.
MAPOETOiSP) Er/ijndetails
van een uitgebreide
schending van het VN -em
bargo legen Rhodesie aan het
licht gekomen nadat het leger
van Mozambique een DC-4
vliegtuig had neergehaald dat
/ijn luehtuim schond. Het
gaat om een operatie waarbij
een familielid van president
Mo boetoe van Zaire is be
trokken. Het vliegtuig dat op
weg was van de Rhodesische
hoofdstad Salisbury naar
Loemboebasji in oostelijk
Zaïre werd een week geleden
met het invallen van de
schemering neergeschoten.
Het was vermoedelijk geraakt
door raketten die op geluid
afgaan en moest een nood
landing maken op een zand
bank in de Zambesi rivier,
waar het met een biandende
vleugel neerkwam.
De twee vliegers, beiden Bel
gen, overleefde het ongeluk
ongedeerd en zitten nu in Mo
zambique gevangen. Mozam-
bicaanse soldaten vonden in
het vliegtuig achteneenhalf
ton Rhodesisch vlees dat il
legaal naar Zaïre werd uitge
voerd. De 57 jarige eerste pi
loot Leopold Mouzon ver
telde in zijn gevangenschap
dat het vliegtuig eigendom
was van een maatschappij in
Zaire. African Lux genaamd.
Deze maatschappij is het
eigendom van een neef van
president Moboetoe. Mouzon
zei dat hij niet wist of Mo
boetoe zelf ook belangen
heeft in deze zaak, maar. zo
voegde hij er aan toe: „Mo
boetoe is eigenaar van alles in
Zaïre, dat weet iedereen Hij
vertelde ook dat African Lux
zich twee DC—1 s had aange
schaft. Ze waren gekocht van
Wenela, een maatschappij die
voor Zuid Afiika mijn
werkers recixitcert en trans
porteert uit buurlanden. Een
van die twee was in juni al in
Botswana neergeschoten.
Veertig vluchten
De operatie waarmee het em
bargo werd doorbroken be
gon eind augustus. De doch
termaatschappij die charters
voor African Lux vliegt en in
schrijving heeft aangevraagd
MOSKOU (Reuter) - De Russische
staats- en partijleider Leonid
Breznjev die deze week verstek
liet gaan op een bijeenkomst van
de opperste Sowjet, is „lichtelijk
ongesteld", zo is in Russische
kringen te Moskou vernomen.
Volgens hen houdt Brezjnjev, die
maandag 71 wordt, op het ogen
blik rust. „Er is niets ernstigs aan
de hand", zo werd er aan toege
voegd. De Sowjet-leider zou
slachtoffer zijn van een griepepi
demie, waardoor in de Sowjet-
hoofdstad enige scholen tijdelijk
zijn gesloten.
onder de naam Trans Air
Cargo, heeft ongeveer veertig
vluchten uitgevoerd waar
mee ongeveer driehonderd
ton Rhodesisch vlees naar
Loeboemhasji werd ge
bracht. De enige herken
ningstekens op het vliegtuig
bestaan volgens Mouzon uit
het registratienummer en een
vlag van Zaïre aan
weerszijden.
Een merkwaardige kant van
deze hele operatie is dat het
vliegtuig van African Lux en
andere vliegtuigen die de
sancties doorbreken kenne
lijk over Zambia vliegen met
officiële toestemming,
hoewel Zambia zegt de sanc
ties van de Verenigde Naties
tegen Rhodesie te ondersteu-
Mouzon vertelde dat zijn firma
Zambia eenvoudigweg 72 uur
van tevoren op de hoogte stelt
van een komende vlucht. In
die telexboodschap staan de
naam van de gezagwoerder,
de aard van de vracht, het re
gistratienummer en de be
stemming van het toestel.
Volgens de Zambiaanse re
gels geldt dat als er binnen 72
uur geen negatief antwoord
is, hetantwoord positief luidt.
Hij zei ook dat een aantal keren
vliegtuigen van zijn maat
schappij van de controletoren
van Loesaka opdracht had
den gekregen te landen. Maar
na een kort oponthoud moch
ten ze altijd weer vertrekken
met hun illegale lading.
Mouzon vertelt: „Ik heb deze
maand drie van deze trips
naar Rhodesie gemaakt. Die
vierde werd plotseling afge
broken De Mozambicaanse
autoriteiten hebben hem en
zijn co-pilot Jean-Pierre Ni-
belle gezegd dat zij het lucht
ruim van het land hebben ge
schonden en het embargo van
de VN hebben overtreden. De
twee Belgen hielden vol dat
ze boven Mozambique waren
verdwaald, maar ze kunnen
op een behoorlijk lange ge
vangenisstraf rekenen.
Volgens Mouzon is er minstens
een andere Zaïrese maat-
chappij, Zaïre Air Services
van John Djoengoezoengoe.
ook betrokken hij vluchten
waarmee de sancties worden
ontdoken.
Dinsdags was nog officieel gemeld
dat Brezjnjev een lange en
„kleurrijke" rede over de econo
mie had afgestoken op een bij
eenkomst van het centrale par-
tijcomité. Toen de dag daarop het
parlement voor de winterzitting
bijeenkwam, bleef zijn plaats
leeg. De laatste keer dat de par
tijleider in het openbaar ver
scheen. was op 7 december toen
hij met andere hoogwaardig
heidsbekleders als slippedrager
optrad bij de begrafenis van
maarschalk Alexander Wasi-
lewsky.
BELGRADO Er is in de Joegos
lavische hoofdstad Belgrado in
een halfjaar heel wat veranderd.
Na de start van de conferentie
over veiligheid en samenwerking
op 15 juni kon je 's avonds met
duizenden anderen heerlijk langs
de Donau wandelen. Nu hulpt
een bepoedersuikert winters
Belgrado zich in een kille mist.
Het lijkt erop dat dit beeld ook
past op de stand van zake bij de
conferentie.
Door
Jan Werts
Na een voorbereidende ronde in
juni en juli gingen de afgevaar
digden van de VS. Canada en 33
West- en Oosteuropese landen op
4 oktober van start. Volgens de
agenda en de bedoelingen van
de communistische deelnemers
zou de conferentie volgende
week geëindigd zijn Twee
eneenhaif jaar na de met veel
speetakel omgeven onderteke
ning van de slotakte van Hels tik)
hadden we dan nu geweten hoe
kapitalistische, communistische
en niet gebonden landen zich
voorstellen bij het zo vrede
lievend mogelijk de tachtiger ja
ren in te gaan.
Na elf weken confereren is men
eigenlijk nog steeds om die cen
trale vraag heen aan het draaien.
"Komt er een verklaring waaruit
blijkt dat beide partijen erkennen
dat ze beloofde mensenrechten
ook toestaan en dat het daar de
afgelopen twee jaar soms aan
heeft ontbroken?". Wie met de
diplomaten hier spreekt krijgt
eerder de indruk dat ze elkaar
flink zitten te behakketakken.
Zoals deze werk toen de p-ositie
van de vrouw in een van de werk
groepen aar. positie orde was. De
communistische wereld heeft de
mond vol over haar volwaardige
rol in hun samenleving
Toen de Haagse mevrouw Anne dé
Bijll Naehenius, lid van de Ne
derlandse delegatie, vroeg
waarom de Sowjet-Unie, Polen
en andere landen toch zo weinig
vrouw -n n hun delegatie hadden
kreeg zij te horen dat zware ar
beid in Polen voor de vrouw bij
de wet is verboden.
Hoewel dit "congres" van Belgrado
dus nog maar weinig vordert
krijgje als waarnemer niet direct
de indruk dat er hier veel 'ge
danst" wordt. De strenge
Joegoslavische veiligheidsagen
ten die je iedere morgen uitvoerig
fouilleren voordat je het Sava-
centrum binnen mag. de vol
strekt zakelijke sfeer daarbinnen
met een kappersachtig sfeermu
ziekje op de achtergrond en
nijver tikkende collega's om je
heen geven je eerder de indruk
datje bij een van de vaak overda
dig luxueus uitgevoerde Neder
landse banken aan heiwerk bent.
Stromen kritiek
Eigenlijk was het de bedoeling dat
de Westcuropese landen met de
VS en Canada op ontspanning
gerichte debatten zouden hou
den. Het is natuurlijk maar wat je
daaronder wilt verstaan Tol nj
toe hebben de westelijke deel
nemers zich er vaak mee bezig
gehouden stromen kritiek te
spuien op de communistisch
georiënteerde deelnemers over
de misselijke manier waarop die
met de rechten van de indivi
duele burgers menen te mogen
omspringen. Dat lucht natuurlijk
wel op, maar of het de ontspan
ning bevordert?
Dat is eigenlijk tot nu toe alles en
volgens de westelijke deelne
mers hier is het tegelijk heel wat,
omdat bij de start bepaald niet
vaststond of de Russen, Tsje
chen, Polen en andere marxis
tisch geïnspireerde deelnemers
wel bereid zouden zijn onze
klachten te aanhoren.
De Atlantische raad, hoogste or
gaan van de NAVO en vorige
week in Brussel bijeen, sluit in
haar jongste communique daar
dan ook handig bij aan. De minis
ters van buitenlandse zaken vat
ten de Belgrado-besprekingen
goed samen wanneer zu con-
eludeion dat. hoewel enige
v«vu uitgang i.s geboekt op be
paalde gebieden, er nog heel wat
te doen blijft bij het verbeteren
van de betrekkingen tussen sta
ten en het verzekeren van de
rechten en het welzijn van de in
dividuele mens". Zij blijven ech
ter hoopvol, "onder erkenning
van het feit dat het een zaak van
lange adem is".
Veel meer
Daarmee draaiden de NAVO-lan-
den hun beleid 180 graden om.
Twee jaar geleden hebben zij zich
met lange tanden aan de onder
tekening van de slotakte van Hel
sinki gezet. Onder veel kritiek uit
eigen kringen, omdat de na de
oorlog in Europa door Stalin ge
trokken grenzen met deze slo
takte min of meer bevroren wer
den. De papieren erkenning van
het bestaan van individuele men
selijke vrijheden, zelfs wanneer
rlie niet bij de ideeën van de heer
sende machten passen, door de
communistische ondertekenaars
heeft de voorbije twee jaar echter
veel meer opgeleverd dan ver
wacht. Twee jaar geleden was het
westen nauwelijks te porren voor
deze Belgrado-conferentie, nu
zien we het allemaal als een zaak
van lange adem, zodat er nog wel
enkele vervolg-conferenties zul
len komen.
Met deze vorm van ontspanning
beoogt het westen immers het op
langere termijn in beweging zet
ten van de interne verhoudingen
in de Sowjet-Unie en de daarmee
verwante staten. De acties daar
van mensen die op hun streep
gaan staan, comite's oprichten,
en verklaringen uitproberen te
delen aan hun medeburgers moe
ten mogelijk blijven. Ze zullen de
bevolking ginds tot twijfels opver
het eén-partij-systccm kunnen
brengen.
Geen vergelijk
Terug naar de conferentie, die deze
week op een dood spoor leek te
staan. Na drie maanden is er nog
geen kans op een vergelijk ever
de beoordeling van twee jaar ei -
varingen met de slotakte. Vol
gens de agenda had het werk al af
moeten zijn. waarna er dan vol
gende week een slotcommuni
qué in elkaar zou worden getim
merd.
Zoals te verwachten spelen de VS
en de Sowjet-Unie hier de hoofd
rol. De Amerikaanse ambassa
deur Goldberg neemt er geen ge
noegen mee wanneer hier slechts
in vrijblijvende bewoordingen
conclusies getrokken zouden
worden over verdergaande cul
turele uitwisselingen, gezamen
lijke milieu-, en wellicht pok vei -
voers- en energie-conferenties en
een voortgaand streven naar
ontwapening.
De Sowjet-Unie zou het daar liefst
bij hebben gelaten. De Russen
zijn als de dood voor al dat gedoe
rond de mensenrechten en
wijzen er iedereen (terecht) op
dat "Helsinki" veel en veel meer
omvat. Maar de VS kunnen, na de
pleidooien van president Carter,
geen genoegen meer nemen met
minder dan een wederzijdse be
lofte de hele Helsinki-akte, inclu
sief de mensenrechten, te realise
ren. Althans daarnaar te streven.
