„STORM" ROND DE
HILLEGOMSE WAS
SALON AL GELUWD
Noordwijkse
speelfilm
Herkomst Russische boerderijnamen nog een raadsel
Na acht jaar eindelijk
weer winst voor Pan Am
Alleenstaande ouders bouwen aan de toekomst
WOENSDAG 14 DECEMBER 1977
door
Herman van
Amsterdam
Begin van dit jaar klaag
den Hillegommers voor
de radio en in kranten
hun nood over het ont
breken in hun dorp van
een gelegenheid waar
alleenstaanden en be
jaarden hun wasgoed
zouden kunnen was
sen, drogen en strijken.
Het dorp was weliswaar
twee wassalons rijk
geweest maar die ble
ken niet rendabel en de
eigenaars namen een
economische verant
woord besluit: sluiten
die tent.
Wat daar het gevolg van was
toonden krantenfoto's
duidelijk aan: veel zo proper
geachte Hillegommers zaten
plotsklaps met bergen vuil
wasgoed, een ieder sprak er
schande van. Ook de raad.
Met voorop PPR-fractievoor-
zitter Van Vree, die dan ook
spontaan aanbood dat zolang
de noodsituatie duurde alle
Hillegommers die met hun
wasje omhoog zaten een be
roep konden doen op de
wasmachine van zijn vrouw.
Een bekende wasautomaten-
fabrikant stuurde als de
wiederweerga drie mini-wa
sautomaten richting ver
vuilend Hillegom. Bur
gemeester Van Niekerk op
zijn beurt sprong ook onver
vaard op de bres voor allen
die een wassalon zo ontbeer
den. Hij zou er zich "persoon
lijk voor gaan inzetten" dat al
zijn dorpelingen hun vuile
was kwijt zouden kunnen.
Nu, zoveel maanden later, is de
situatie nog precies als toen.
Van Niekerk
.oproer over
Er is nog steeds geen was
salon. De toen onverwacht
opgestoken storm van ver
ontwaardiging is helemaal
gaan liggen. De algemene
bejaardenbond afdeling Hil
legom, toen fier boven op de
barricades, maakt zich er niet
meer druk over. Vorige week
tijdens de algemene leden
vergadering is de wassalon
niet één keer ter sprake ge
komen.
Toch, als de situatie is gewor
den zoals de bond toen voor
spelde, slaan veel bejaarde en
alleenstaande Hillegommers
hun vuile wasgoed inmiddels
op in de schuur omdat in huis
zo zoetjes aan alle woon- en
slaapkamers al volgestouwd
zitten.
Ondertussen staat op bestuur
lijk niveau de wassalonkwes
tie op een laag pitje te sudde
ren. De gemeente onderhoudt
contact met Hillegommer
Koopman, die in zijn
woonplaats al eerder een
wassalon dreef, daar geen bo
terham meer in zag, het pand
verkocht maar nu toch weer
mogelijkheden ziet, vooral
omdat door alle publiciteit
rond het Hillegomse vuile
wasgoed bij hem de indruk
van een "schreeuwende be
hoefte" is gewekt.
Hem is door het gemeentebe
stuur een lapje grond te koop
aangeboden waarop hij kan
gaan bouwen. Maar de als
slagvaardig bekend staande
zakenman aarzelt. Heeft zelfs
nog geen bouwplan inge
diend. De gemeente Hillegom
maakt zich er niet druk om.
"Als meneer Koopman er
vanaf ziet, zien we wel weer",
zegt woordvoerder Nouwens.
Het Hillegomse "wasgoed-op
roer" is in de kiem gesmoord,
al wil secretaris Weyers van
de algemene bejaardenbond
Hillegom, op verzoek nog wel
even uit de slof schieten. "Als
het nog langer duurt,
schakelen we het hoofdbe
stuur in", zegt hij, maar voegt
daar wel aan toe: "Veel heil
zie ik daar eerlijk gezegd niet
in. We hebben ze al een keer
schriftelijk van de situatie op
de hoogte gesteld. Ook hun
mening is in deze gevraagd.
Maar gereageerd is er nooit.
Een mooie boel".
De 'harde kern' van de Noord-
wijkse filmclub wil op korte
termijn de opnamen begin
nen voor een drie kwartier
durende speelfilm, die zich
hoofdzakelijk in de bad
plaats zal gaan afspelen.
De meeste voorbereidingen
zijn al getrofTen. Het idee is
afkomstig van filmer Bert
Haanstra. Tijdens een jubi
leumviering van de Noord-
wijkse filmers daagde hij ze
uit ook eens de schouders te
zetten onder een speelfilm en
dat gaat er nu van komen.
Zeven leden van de vereniging
waagden zich aan het
schrijven van een scenario.
Als best bruikbare rolde*die
van Harry Hekker uit de bus.
Wat voor verhaal dat is
wilde projectleider Bakker,
hij is ook secretaris van de
vereniging, nog niet kwijt.
Wel dat het een film gaat
worden 'met een komische
ondertoon".
Bij het verhaal moeten nog de
geschikte lokaties worden
uitgezocht. Voor dat doel
zijn in het dorp werkfoto's
gemaakt van plekjes die mo
gelijk in aanmerking komen.
Uit die foto's zal een selectie
worden gemaakt. Ten be
hoeve van deze speelfilm zal
ook buiten Noordwijk wor
den gefilmd.
Naast dit filmprojekt, dat mo
gelijk in totaal twee jaar in
beslag zal gaan nemen, voelt
de filmclub ook veel voor het
jaarlijks samenstellen van
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 38. U mag ook
schrijven.
Hans Aartse, één van de suc
cesvolle filmers van NFC, hierin
actie.
een dorpsjournaal, zoals dat
bijvoorbeeld al het geval is
in Alphen aan den Rijn.
Aanvankelijk lag het in de
bedoeling dat zo'n twintig
leden van de vereniging ge-
zamelijk materiaal zouden
aandragen voor een 8 mm
film over de badplaats in
seizoentijd. Financieel is dat
echter geen haalbare kaart
gebleken. Men wil nu binnen
afzienbare tijd het gemeen
tebestuur polsen voor een
subsidiëring van een
Noordwijks jaarjournaal.
Secretaris Bakker: 'Ik zou me
kunnen voorstellen dat de
gemeente het benodigde ma
teriaal zoals een projector,
filmcamera, lampen en films
bekostigt en dat wij het
filmwerk op ons nemen. Er
zou dan een soort werk
schema moeten worden op
gesteld zodat in geval er in
Noordwijk iets belangrijks
gebeurt er altijd iemand be
schikbaar is die kan filmen.
We zijn er ook nog niet uit wie
de eigenaar moet zijn van de
film en wie 'm mag draaien.
Het eerste wat ons nu te doen
staat is met een concreet
plan naar de gemeente stap
pen om na te gaan of onze
wensen haalbaar zijn'.
Voor de Noordwijkse filmclub
is het tevens een gelegenheid
om het gemeentebestuur de
wenselijkheid van een eigen
onderkomen onder de aan
dacht te brengen.
De volgend jaar jubilerende
NFC (vierde lustrum) is mo
menteel nog met een fre
quentie van 1 maal in de 2
weken 'te gast' in het pension
Ossewa.
'Een geschikte ruimte', zegt
Bakker, 'maar als op onze
clubavond een bruiloft of
een feestje staat gepland dan
kunnen we er niet terecht.
Daar kan de eigenaar meer
aan verdienen dan aan ons.
En geef 'm eens ongelijk.
Maar een ongelukkige situa
tie is het wel. Een eigen per
manente voorziening zou ons
als filmclub een stuk slag
vaardiger maken'.
Negen boerderijen in Zevenho
ven en het aan Nieuwveen
grenzende Blokland dragen
een naam van een Russische
graanhaven, stad of land
bouwgebied: Charkov, Ar
changel, Riga, Astrakan,
Odessa, Petersburg, Moskou,
Smolensk, Kazan. Geen van
de bewoners van dit tot
'Klein-Rusland' omgedoopte
woongebied weet hoe die
boerderijen aan die namen
zijn gekomen.
De oud-gemeentesecretaris van
Nieuwveen, G. Rovers, heeft,
omdat hij graag grasduint in
het verleden van Nieuwveen,
een onderzoekje ingesteld
naar het waarom van die
namen op de boerderij gevels.
Ook hij is er niet uit kunnen
komen maar destilleerde uit
de talloze verhalen die in en
rond Zevenhoven over
'Klein-Rusland' de ronde
doen, vijf redelijk klinkende
'oplossingen'.
Zo zou de (in 1812 drooggelegde
polder Zevenhoven destijds
eigendom zijn geweest van
een steenrijke Zevenhoven-
aar, die vaak op Rusland
reisde en zo door dat land
werd bekoord dat hij besloot
de boerderijen in deze polder
Russische namen te geven.
Een ander verhaal wil dat er
een rijke Russische dame van
adel om onbekende redenen
uit haar land werd verjaagd
en uiteindelijk in zevenhoven
neerstreek met stapels Russi
sche staatspapieren, die ruim
honderd jaar geleden veel
waard waren. Ze kocht er de
boerderijen van en om toch
nog een beetje aan haar va
derland te worden herinnerd
liet ze er Russische namen op
aanbrengen.
In de door Rovers verzamelde
verhalen dook ook regelmatig
de naam op van baron Van
Heemstra, een Nederlands
ambassadeur in Moskou, die
eenmaal met pensioen terug
in Nederland de negen
boerderijen opkocht en uit
hoffelijkheid tegenover de
Russen die daar ook kwamen
logeren) er russische
aan verbond.
Dan is er het verhaal t
Amsterdamse bankier Hope
die met veel succes in Russi
sche staatsobligaties han
delde en min of meer uit er
kentelijkheid voor die zo ge
slaagde geldtransacties de
door hem als geldbelegging
opgekochte boerderijen van
de 'vreemde' namen voorzag.
De laatste lezing wil dat een
rentenierende Amsterdamse
huisarts zijn negen hoeves
namen van Russische
graansteden en handelcentra
gaf in de hoop dat zijn land
veel graan zou gaan opbren
gen.
NEW YORK - De Amerikaanse luchtvaartmaat
schappij PanAm heeft zichzelf een fraai cadeau
gegeven voor de vijftigste verjaardag. Voor het
eerst sinds 1968 maakt men dit jaar weer winst.
De eerste 9 maanden zorgden voor
een positief resultaat van 61,2
miljoen dollar. Het uiteindelijk
jaarresultaat zal waarschijnlijk
iets lager liggen. Het vierde kwar
taal is in de luchtvaartindustrie
vrijwel altijd verliesgevend.
Vorig jaar maakte men ook al winst
(94,6 miljoen dollar) maar dat was
in feite geen „echt" positief resul
taat maar het gevolg van bijzon
dere baten. Het verlies in 1975
was 46,1 miljoen. Het jaarervoor
zat men op een dieptepunt van 85
miljoen verlies.
Hoe het PanAm volgend jaar zal
vergaan is nog onduidelijk. Ken
neth J. Kilcarr, senior vice-presi
dent voor financiën, zegt er dit
van: „Het wordt een moeilijk jaar.
We schatten het inflatieper
centage in de VS op zes. Maar we
verwachten niet dat de tarieven
met 6 procent kunnen stijgen,
evenmin als de bezettingsgraad.
We zullen het dus opnieuw moe
ten hebben van een verbetering-
van de produktiviteit".
Opnieuw, want in de afgelopen ja
ren heeft men vooral op dat ge
bied bergen werk verzet om uit
de rode cijfers te komen. „Na
North West Airlines hebben wij
de beste produktiviteit per werk
nemer", zegt Kilcarr niet zon
der trots.
Om dat te bereiken is overigens wel
een forse besnoeiing op het per
soneelsbestand uitgevoerd. In
1969 stonden nog 40.000 mensen
op de loonlijst van PanAm. Nu
zijn dat er nog maar 27.000.
Fusie
In 1974 zag het er uiterst somber uit
voor PanAm. De maatschappij
balanceerde op het randje van
een faillissement. Wanhopig be
keek men de mogelijkheden van
een fusie met een van de andere
drie grote Amerikaanse maat
schappijen, TWA, Eastern Airli
nes of American Airlines. „Met
American hadden we wel in zee
willen gaan", zegt Kilcarr nu.
Maar de Amerikaanse regering
ging niet akkoord. Men vreesde
voor een te sterke monopoliposi-
tie van een dergelijke luchtvaart-
gigant.
Een andere uitweg leek een finan
ciële injectie uit de schatkist van
de sjah van Iran. Driehonderd
miljoen gulden wilde deze
beschikbaar stellen, uiteraard in
ruil voor een fors stuk zeggen
schap. En vooral dat laatste leek
de Amerikanen weinig aantrek
kelijk.
Bankkrediet
Uiteindelijk bleek een groep ban
ken bereid 125 miljoen dollar
krediet te verlenen. Dat bedrag
hield PanAm wankelend over
eind. In hoog tempo begon men
met een serie ingrijpende maat
regelen om het concern weer ge
zond te maken.
„De moeilijkheden waren ontstaan
door de enorme kosten van aan
schaf van de vloot Boeing-747,
gepaard gaande met een daling
van het passagiersaanbod, gro
tere concurrentie van char
termaatschappijen maar vooral
de oliecrisis Elke penny prijsver
hoging per gallon (3,8 liter) kost
ons per jaar 9 tot 10 miljoen dol
lar", vertelt Kilcarr.
De ingrijpende kuur, die de zieke
maatschappij moest volgen, be
stond, behalve de personeelsink
rimping, uit
Het inkrimpen van het lijnennet.
Men trok zich terug uit het Carai-
bisch gebied, maakte afspraken
over andere trajecten met andere
maatschappijen om de con
currentieslag te verminderen.
Recentelijk stopte men met
vluchten op Scandinavië. „Daar
zouden we de eerste vier jaar
geen winst kunnen maken".
Concentratie op lange vluchten
met de Boeing 747. Populair bij
zakenmensen, meer passagiers
le klas maar ook meer in de eco-
nomy-klasse.
De benadering van de markt
werd aanzienlijk agressiever.
Men kwam met een eigen com
missieregeling voor de agenten
na uit de IATA-afspraak („die
werd toch ontdoken") te zijn-
gestapt.
Het inkopen tegen beurskoers
van laag genoteerde langlopende
converteerbare obligatielenin
gen en deze te vervangen door
een nieuwe uitgifte van een lager
totaal bedrag maar met een ho
gere rente. Daardoor vermin
derde de schuld op lange termijn
en behaalde men een extra
boekwinst van 117 min. dollar
(voor belastingen).
De looptijd van een deel van de
obligaties werd met 10 jaar ver
lengd.
Men leende nog eens 75 miljoen
dollar op de kapitaalmarkt.
Verouderde vliegtuigen wist
men tegen contante betaling te
verkopen, waardoor meer liquide
middelen vrijkwamen.
In 1975-76 kreeg men opnieuw 90
miljoen bankkrediet.
Voor 1977-78 is 75 miljoen krediet
beschikbaar. Daarvan is echter
tot nu toe nog niets gebruikt.
Ommekeer
Dit hele pakket maatregelen („elke
dollar, elke penny verantwoord
besteden" vat Kilcarr het samen)
zorgde voor een ommekeer in de
financiële resultaten. Stabilisatie
van de winstpositie is nu het pa
rool. Er moet geld gereserveerd
worden voor vervanging van
vliegtuigen in de toekomst. In de
komende jaren gaat het om een
aantal Boeing-707; na 1985 wordt
de opvolging van de 747 weer ak-
tueel.
„We willen ook wat voor onze aan
deelhouders gaan doen. Die heb
ben al jarenlang geen dividend
gezien en de koersen waren zeer
laag. Die stijgen nu weer maar
voorlopig kunnen we nog geen
dividend betalen. We hebben te
weinig kasmiddelen en boven
dien verbieden bepalingen in de
Pan Am vijftig jaar geleden de lucht
voorwaarden van diverse lenin
gen dividendbetaling op korte
termijn", aldus Kilcarr.
Overheid
Intern is PanAm nu uit de allerz
waarste problemen. Maar extern
valt er nog wel wat te verbeteren.
Vooral over de houding van de
federale overheid in de VS is Kil
carr niet erg tevreden. PanAm
probeert al jarenlang toestem
ming te krijgen voor meer vluch
ten tussen binnenlandse be
stemmingen in de VS. „Het gaat
niet om zuiver binnenlandse
vluchten maaralleen om logische
aansluitingen op ons internatio
nale lijnennet, vooral tussen de-
west- en oostkust".
Kilcarr vervolgt: „We hebben van
de overheid eigenlijk nog nooit
een duidelijk antwoord gekregen
ons die toestemming
onthouden. En dat, terwijl tal van
binnenlandse maatschappijen
wel toestemming krijgen voor
uitbreiding van hun internatio
nale vluchten. Ook de houding
van de regering Carter ten op
zichte van de tarieven zorgt re
gelmatig voor ergenis bij PanAm.
„Pas toen Laker met zijn lage ta
neven kwam mochten wij ook
het „budget-tarief' waar we al ja
ren om gevraagd hadden, invoe-
Overheidstoestemming voor een
fusie heeft men voorlopig niet
nodig. Voor samengaan met een
van de drie andere groten heeft
men momenteel niet veel belang
stelling meer. „We zouden nog
wel een binnenlandse lucht
vaartmaatschappij willen over
nemen als er een goed voorstel
komt. We hebben daarvoor zelf
kontakten gelegd met Continen
tal Airlines^ Die hadden echter
uiteindelijk geen belangstelling.
Op dit moment voeren we geen
fusiebesprekingen meer", laat
Kilcarr desgevraagd weten.
Zo gaat PanAm onafhankelijk het
51e jaar van haar bestaan in. Hoe
ze dat doen vat de heer Kilcarr
kort samen: „We blijven uiterst
voorzichtig opereren en we zijn
zeer, zeer voorzichtig optimis
tisch".
Kenneth Kilcarr. „Ik zit nu 3 jaar bij
PanAm en in totaal 37 jaar in de
luchtvaartindustrie. De eerste
vijftien jaar waren tamelijk ge
makkelijk. Maar sindsdien heeft
deze sector geen gemakkelijke
tijden meer gekend. Het is een
kwestie van werken met centen,
dubbeltjes en kwartjes om zo
miljoenen te verdienen".
Door
David van der Houwen
ROTTERDAM - Stel, je bent gescheiden of ongehuwd en je
hebt een kind. In de praktijk betekent dat vaak datje bij
de bijstand moet aankloppen. Als je zelf geld wilt verdie
nen kunnen geweldig grote problemen ontstaan. Want
wie vangt het kind op na schooltijd, wat doe je met de
schoolvakanties en wat moet je als je kind ziek is?
Een groep alleenstaande ouders in
Rotterdam is ervan overtuigd dat
zij het antwoord op die vragen
hebben gevonden. Zij wachten
nu met grote spanning of hun
idee in het komende jaar wer
kelijkheid kan worden. Met an
dere woorden of er geld voor los
gemaakt kan worden. Hun idee is
eigenlijk heel simpel: ze willen
een totaalcreche, waar de kinde
ren van weduwen en weduwna-
ren, gescheiden mannen en
vrouwen en ongehuwde moeders
zeven dagen in de week en 24 uur
per dag terecht kunnen.
De groep heeft zich „de Toekomst
bouwers" genoemd.
Het plan van een tweede thuis,
waar kinderen tot vijftien jaar
opgevangen worden na school
tijd, tijdens de vakanties of als ze
ziek zijn is vorig jaar ontstaan. De
initiatiefnemers gaan er namelijk
van uit dat de meesten van hen
bereid en in staat zijn om zowel
kostwinner als opvoeder te zijn.
Dat wil zeggen: als er maar een
goede opvang voor de kinderen
is. Het idee van een totaalcreche
is bij de gemeente met een
goedkeurend hoofdknikken ont
vangen. De gemeente heeft De
Toekomstbouwers een bedrag
van 35.000 gulden toegezegd,
waarvan ze hun bureaukosten
kunnen betalen. Inmiddels heb
ben De Toekomstbouwers twee
beroepskrachten gekregen die
volgend jaar de creche op poten
moeten zetten samen met de ini
tiatiefnemers. Conny van Tol,
maatschappelijk opbouwwerk
ster en sociaal pedagoge Mieke
Bot hebben daarvoor exact een
jaar gekregen. Hun werk wordt
betaald uit de zogenaamde „pot-
van Boersma".
Voor de gemeentelijke begroting is
echter nog steeds geen bedrag
ingevuld voor de inrichting van
het pand en exploitatie van-
de creche.
Hals over kop
Hals over kop hebben De Toe
komstbouwers nu een „goed
doortimmerde begroting" gefab
riceerd, die ze aan de raadsleden
hebben toegestuurd in de hoop
dat ter elfder ure nog een bedrag
voor hun plan wordt gereser
veerd. In die brief zeggen ze on
der andere: „Het stelt al
leenstaande ouders in staat
(eventueel na een beroepsoplei
ding) deel te nemen aan het ar
beidsproces; niet langer afhan
kelijk te zijn van een bijstand
suitkering en naar eigen verant
woordelijkheid en inzicht hun
kinderen op te voeden".
Voor het inrichten van het pand,
dat overigens nog gevonden
moet worden, zou ongeveer twee
ton nodig zijn. In dat bedrag zit
ook de eerste aanbetaling, of de
huur en eventueel een stukje
verbouwing. Om de creche een
jaar te laten draaien zal nog eens
600.000 gulden op tafel moeten
komen.
Arja van Zetten, een van De Toe
komstbouwers benadrukt dat de
bewuste twee ton slechts een
eenmalige uitgave is en dat de
creche waarschijnlijk niet eerder
dan half 1978 zal draaien, zodat
maar een gedeelte van die zes ton
betaald hoeft te worden. Boven
dien hoeft de gemeente er be
paald niet alleen voor op te
draaien. Arja: „Als de al
leenstaande ouders eenmaal
weer in staat worden gesteld om
zelf te verdienen, besparen we op
die manier een geweldige smak
van gemeenschapsgeld. Ze hoe
ven dan niet meer aan te kloppen
bij de bijstand en kunnen zelf
bijdragen in de kosten van de
creche, afhankelijk van hun in
komen".
Niet afschuiven
Een totaalcreche dus zodat de
ouders kunnen gaan werken of
studeren. Meer dan eens zijn de
initiatiefnemers daar op aange
vallen. Arja van Zetten, veertig
jaar en moeder van twee bijna
volwassen kinderen en een zoon
tje van zeven zegt: „Het is be
paald niet de bedoeling dat we
onze kinderen 24 uur per dag op
de gemeenschap willen afschui
ven. Dat kan tenslotte ook in een
tehuis en dat willen we nou net
niet. We willen een tweede huis,
waar de kinderen terecht kunnen
op de tijden die wij nodig vinden.
Als ik als verpleegster een week
enddienst wil draaien, moet mijn
zoontje opgevangen kunnen
worden. Ergens waar hij zich
thuis voelt".
De groep Toekomstbouwers wacht
nu met spanning af of de gemeen
teraad alsnog geld wil reserveren
voor hun toekomst. „Als dat nu
niet gebeurt zijn we bang dat de
realisering van de totaalcreche
steeds verder vooruit geschoven
wordt", zeggen ze. Inmiddels
hebben ze al wel een rond
schrijven gemaakt, waarin ze al
leenstaande ouders met kinderen
vragen wat zij vinden van het
doorbreken van de traditionele
vormen van creches, kinderdag
verblijven en tehuizen. Om te
voorkomen dat misbruik wordt
gemaakt van de totaalcreche
hebben De Toekomstbouwers
wel gesteld, dat de aanwezigheid
van een dergelijke opvang niet
misbruikt mag worden als dwang
om te gaan werken. De ouders
moeten daarin zelf beslissen. Ook
is het niet de bedoeling dat de
creche gebruikt (misbruikt)
wordt om het inkomen te ver
dubbelen. „Als iemand voorgoed
blijft samenwonen met een
vriend moet de situatie na ver
loop van tijd opnieuw bekeken
worden", zegt Arja van Zetten.
Door
Reina ten Bruggenkate
