Schaak van 50
jaar geleden
Maar weinig mooie
partijen in strijd
om Leidse damtitel
KRUISWOORD
WK: een Amerikaans 'onderonsje'
Finland
50 jaar
republiek
a b c d e
I w
9
ui*
h
i 3
A A
A
11
i
a
n
A ?JL
si'
i Uü 3
KOM-er-ACHT-er
m
m
Oplossing
vorige
puzzel
kom er achter
ZATERDAG 19 NOVEMBER 1977
PAGINA 27
FINLAND - Op 6 december 1917 werd Finland een onafhankelijke repu
bliek. Deze herdenking wordt op 5 december postaal luister bijgezet door
de uitgifte van twee zevenkleurige jubileumzegels waarop de Finse vlag
wappert. De zegels verschijnen in de waarden 0,80 mark (oplage 6 miljoen)
en 1.00 mark (oplage 4 miljoen).
Verder heeft Finland op 14 november de nieuwe serie permanente zegels
met daarop het oudst bekende rijkswapen (Arma magni ducatus Fin-
landiae) dat voor de eerste keer voorkomt op het gróf van koning Gustav
Vasa I in de domkerk van Uppsala (1581), uitgebreid met een zegel van 0,20
mark (olijf).
In 1975 kwamen de eerste zegels uit van deze nieuwe serie. Toen versche
nen zegels van 0,40 mk. (rood), 0,60 mk. (blauw) en 0,70 ml. (bruin). In 1976:
0,80 mk. (blauwgroen en bruin) en 0,50 mk. (groen) en dit jaar verschenen:
0.90 mk. (blauw) en 0,30 mk. (karmijn).
FRANKRIJK - In de achter ons liggende weken heeft de Franse post weer
met stilgezeten. Op 3 oktober verscheen een zegel van 1,40 franc (oplage 7
miljoen) ter gelegenheid van de jaarlijkse expositie van handwerkers. Op
de zegel enkele kunstnijverheidsprodukten.
In de serie "beroemde personen" werd op 10 oktober een portretzegel
gewijd aan de staatsman Edouard Herriot (1872-1957): 1,00
0,20 fr. (oplage 3 miljoen). Op 17 oktober werd deze serie uitgebreid met
een portretzegel van 1,00 0,20 fr. (oplage 3 miljoen) ter ere van de Franse
priester en geleerde van internationaal formaat Abbé Breuil (1877-1961).
Dan werd op 24 oktober postaal de 30e verjaardag gevierd van de Franse
Economische en Sociale Raad, een lichaam vergelijkbaar met de Neder
landse SER, de Sociaal-Economische Raad. Op de zegel in de waarde van
0,80 fr. (oplage 10 miljoen) enkele gebouwen.
Het Rubensjaar is op 7 november herdacht met een schilderijzegel van 2,00
fr. (oplage 6 miljoen) waarop een detail van het schilderij "Alexandre
Goubeau en zijn vrouw Anne Antoni bij de Maagd Maria".
Tot slot verscheen op 14 november de vierde en laatste zegel in de serie
beroemde personen" - althans voor dit jaar. Deze vierde zegel (1,00 0,20
Ir., oplage 3 miljoen) eert de 600 jaar geleden overleden dichter en com
ponist Guillaume de Machault.
OOSTENRIJK - Ter gelegenheid van het 17e congres van de EUCEPA,
het Europese verbond voor celstof en papiertechniek, dat in Wenen werd
gehouden, heeft Oostenrijk op 23 september een zegel van 3 schilling
(oplage 3,25 miljoen) in roulatie gebracht. Op de zegel het wapen van de
papiermakers. Eerste dag van geldigheid voor frankering: 10 oktober.
Dan is op 23 september voor de derde keer dit jaar de gebruikssene met
Oostenrijkse landschappen uitgebreid. Op een zegel van 16 s. is een deel te
zien van het openluchtmuseum in Bad Tatzmannsdorf. De landschappen
serie zal in ieder geval dit jaar nog verder worden uitgebreid met een 20
s.-zegel. Bij de bespreking van die zegel zullen we ook alle tot dan uitge
komen waarden van deze reeks memoreren.
Met een zegel van 2,50 s. (oplage 3,25 miljoen) heeft Oostenrijk op 19
oktober alle mensen herdacht die in de Tweede Wereldoorlog in de strijd
voor de vrijheid van het land zijn gevallen. De zegel toont een man die met
de Oostenrijkse vlag in de ene hand prikkeldraad optilt. Eerste dag van
geldigheid: 3 november.
Ook dit jaar ontbreekt in Oostenrijk de kerstzegel niet. De zegel die op 3
november uitkwam (eerste dag van geldigheid 25 november) verbeeldt
een uit 1470 daterend houten beeld, voorstellende Maria en het Kind. Dit
beeld staat in de kerk van Maristeih (Tirol). Waarde van de zegel: 3 s.;
oplage: 5 miljoen.
Blijft over te memoreren dat Oostenrijk op 3 november een serie van drie
zegels uitgaf naar aanleiding van het 140-jarig bestaan van de nationale
spoorwegen: 1,50 s., de Austria, de eerste stoomlokomotief die in Oosten
rijk reed2,50 s., een stoomlok uit de serie 214.10 en 3 s., een elektrische lok
uit de serie 1044. Oplagen: 3,25 miljoen series. Eerste dag van geldigheid:
17 november.
HERO WIT
Van een schaakvriend uit België
ontving ik een aantal oude tijd
schriften uit het jaar 1927 waarin
ik een serie korte partijen tegen
kwam die vrijwel onbekend zijn in
ons land. Vandaag doe ik een greep
uit de imponerende partijen.
Chéron-Polikier
I.d4 g6 2.e4 Lg7 3.Pf3 d6 4.Pc3
Pbd7? (Pf6!) 5.Lc4 Pf6 6.e5 de5:?
7.de5: Ph5? 8.Lf7: (de eerste
mokerslag!) Kf7: 9.Pg5+ Kg8 (Op
Ke8 volgt Pe6 met damewinst)
10.Dd5+ Opgegeven (1-0).
Het volgende "drama" is uit een
vrije partij tussen twee Russen:
A. Rabinowitsch-Löwenflsch
1 .e4 Pf6 (Aljechin-verdediging) 2.e5
Pd5 3.Pf3 d6 4.Le2? (Hier moet d4
geschieden) 4...Pf4! 5.Lfl de5:
6. Pe5:? (d4!) Dd5! 7. Pf3 De4+ 8.
Le2 Pg2: 9. Kfl Lh3! 10. d3 Ph4
II. Kei Pf3: mat!
Zo gaat dat wanneer men te non
chalant speelt!
Ik vond ook nog een partijtje van
onze onvergetelijke mr. G. C. A.
Oskam (1880-1952). Tijdens de op
komst van Max Euwe (rond 1920)
behoorde Oskam reeds tot de beste
spelers van ons land. Vóór de
tweede wereldoorlog gaf hij in Lei
den, o.a. bij het Leidsch Schaak
genootschap, een aantal lezingen
via het demonstratiebord.
Mr. Oskam-"Amateur"
1 ,d4 d5 2.c4 Pf6 3.cd5: Pd5: 4.e4 Pf6
5.Pc3 Pc6 6.PI3 Lg4 7.d5 Pe5??
8.Pe5:(Tja...zo was Oskam!)
8 .Ldl: 9.Lb5+ c6 10.dc6: Db6
11.cb7:+Db5: 12.ba8:+D en mat op
de volgende zet (1-0).
Ook van dr. Euwe vond ik een kort
gevecht uit de wedstrijd Rhein-
land/Westfalen-Nederland, dat
naar mijn weten geheel onbekend
Axel Ripke-dr. Max Euwe
l.Pf3 c5 2.b3 d5 3.Lb2 Pf6 4.e3 g6
5 Lb5+ Pc6 6.Pc5 Dc7 7.0-0 Lg7
8.d4 0-0 9.Lc6: bc6: lO.dcö:? Pg4ü
(En zo doet Euwe het!) 11f4Pe3:
12.De2 Pfl: en wit gaf op (0-1).
Ook de beroemde grootmeester dr.
0. Bernstein (1882-1962) wist een
van zijn tegenstanders in een vroeg
stadium te verrassen.
Dr. Bernstein-"Amateur"
(Parijs '27)
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 c5 (De Mars
hall-variant) 4.ed5: ed5: 5.Lb5+ Pc6
6.Pf3 Pf6 7.Pe5 Dc7 8.Lg5 Pe4
9.Pd5: Dd6 10.Lh4! Dd5: ll.Lc4!
opgegeven (1-0). Op ll...Dd4:
volgt 12.Lf7:+ mat. Een zeldzame
matstelling.
De volgende partij is van theore
tisch belang. Er is een kleine ge
schiedenis aan verbonden die u
tussen de aantekeningen door kunt t
Op weg naar New York had
Spielmann zijn partij tegen Nilsson
(tweekamp 1924) aan dr. Vidmar la
ten zien, die precies hetzelfde ver
loop had. Vidmar had de partij i.q.
uitstekend bestudeerd en deed er
dus in het onderhavige geval zijn
13°'GLc8-g414.Tcl-c7 De7-d8
15.Tc7xb7 Pe5xf3+ 16.g2xf3
Lg4-h3 17.Tfl-el Pf6-e4ü
(Zie diagram)
dr. Vidmar
Toernooi New York 1927 t
Wit: F. Marshall
Zwart: dr. Vidmar
Damegambiet
I.d2-d4 Pg8-f6, 2.Pgl-f3 d7-d5,
3.c2-c4 c7-c6 4.c4xd5 c6xd5.
Zo ging dat vroeger (en nu ook nog
wel)! Het damegambiet was in de
jaren 1920-1940 een geliefkoosde
speelwijze, ondanks de trage me
thode om het initiatief te kunnen
nemen. Bij de opkomst van de
nieuwe generatie (romantici)
schakelde men over op het z.g. In
disch (een uitvinding van dr. Tar-
takower), t.w. 1.Pf6, waardoor
het schaakspel levendig en tak-
tischer werd.
5.Pbl-c3 Pb8-c6 6.Lcl-f4 e7-e6
7.e2-e3 Lf8-d6.
Lasker gaf aan Le7 de voorkeur.
8.Lf4xd6 Dd8xd6 9,Lfl-d3 0-0 10.0-0
e6-e5 ll.Pc3-b5 Dd6-e7 12.d4xe5
Pc6xe5 13.Tal-cl
Marshall
Een prachtige voortzetting! Wit
mag het offer niet aannemen, van
wege mat in twee zetten. Er dreigt
nu ook Pc5, omdat daarna Lh7:
wegens Kh8! de zaak niet redt.
18.«-f4 Dd8-h4 19,Ld3xe4 d5xe4
20.Pb5-d4 Ta8-c8! Met de dreiging
Tel! enz.
21.Tb7-b5?? Tc8-cl22.Tb5-g5
Tclxdl 23.Telxdl Lh3-g4
24.Tdl-cl h7-h6.
Wit gaf op.
Zo maakte de gevreesde Ameri
kaan Frank Marshall (1877-1944)
kennis met het Europese schaak,
dat op een veel hoger niveau stond
dan de wapenfeiten der overzeese
gebiedsdelen, al behoorde Capa-
blanca (Cuba) tot de uitzonderin
gen!
BISHOP
De halve finales van het persoonlijk
damkampioenschap van het
Leidse damdistrict 1977 zitten er
weer op. Er waren twee poules, me:
ieder zeven man. De eerste drie in
iedere groep plaatsten zich voor de
Finale. In groep A waren dit Joop
Burgerhout (Katwijk), Fred
Noordhoven (Wassenaar) en Jan
Fase (Hazerswoude). In groep B
Jan Passchier (Katwijk), Gert Ce
derhout (Rijnsburg) en Arie Brunt
(Woubrugge). De finalegroep wordt
gecompleteerd door Albeit Huis
man, die zijn titel gaat verdedigen.
De halve finales waren qua spel niet
zo denderend. Niet alleen door de
tactiek werden vlakke en daarom
slechte partijen gespeeld, soms
echter ook in leuk opgezette par
tijen. In de partij Brunt-Van der
Zwan verzuimde Brunt een damzet
van twee zetten diep, kwam erg
slecht te staan en won dan nog. Wel
erg spectaculair, maar voor eer
beetje partij is dit een blamage. Het
zelfde geldt trouwens voor de par
tijen Leiwakabessy-Burgerhout en
Van Duyvenbode-Burgerhout, die
beide keren door de zwartspeler op
gelukkige wijze tot remise werden
besloten.
Eén van de spelers die zich, on
danks inhoudvol spel en fantasie,
weer niet plaatste, was de Rijn
burger Ton Noort. Als deze dam
mer wat meer aandacht aan zijn tijd
verdeling zou besteden, zou hij een
serieuze titelkandidaat zijn.
een meerslag effect. Ter oplos-
voor deze week: wit speelt en
Oplossing in de volgende rub-
Uit de laatste ronde een fragment,
dat hoewel niet perfect, toch het
aanzien zeker waard is. (zie
diagram)
Zwart, Arie Brunt, is fel in
de aanval en heeft flink positioneel
voordeel weten te behalen. Zijn te
genstander, de Katwijker Arend
Beelen, toont echter scherp aan dat
positioneel voordeel afhankelijk is
van de combinatie. Van Beelen, die
hoewel kansloos, uit sportieve
overwegingen beslist wilde win
nen, zag hier wel de remisevariant
21-17 (12x21) 38-32! En aan de drei
ging 32-28 (23x32) 34-29 is niets
meer te doen. Hij nam echter de
remise niet, omdat hij een winst
meende te ontdekken. 1 34-29
23x34,2.30x39 19-23 de meest in de
lijn liggende zet, 3. 21-16 12-17 ge
dwongen, 4. 38-32 18-22, 5. 3^-34
14-19 (anders volgt 35-30 en 33-29
met remise) 6. 35-30 24x35, 7. 25-20
en het lijkt of wit helemaal gewon
nen staat, daar de twee gehan
dicapte formaties 17—22 en 19-23
geen kracht kunnen ontwikkelen
en er niets tegen te offeren valt. Op
5-10 volgt 20-14 en of wit breekt
door, of wint door een lichte com
binatie. In de partij speelde Brunt
echter toch 5-10, waardoor Van
Beelen zich lam schrok, want op
het geplande 20-14, dat ogen
schijnlijk winst moet opleveren,
komt de simpele meerslag 23-29
(33x13) 10x8, dat minstens remise'
voor wit geeft. Totaal van de kook
speelde Van Beelen toen maar 33-
29 en verloor nog door overmacht.
PROBLEEM VOOR DAMMERS
De stelling van de vorige week ziet
er in de cijferstand zo uit: wit:
schijven op 27,30/32,34/39,43'45,48
zwart: schijven op 6,7,10,12,14,16,
18/20, 22/25. Wit, de bekende Eek-
houd, die helaas al twintig jaar
dood is, won hier op fraaie wijze: 1.
34-29 24x42,2. 43-38! Deze zet is her
toppunt van creatief dammen.
25x43 (meerslag), 3. 48x39 42x33, 4.
39x8 13x2, 5. 27-21 16x38, 6. 37-32
38x27,7. 31x4! Een prachtig staaltje
Europees kampioen Zweder
heeft bij de vyereldkampioen-
schappen in het verre Filip
pijnse Manilla geen rol van be
tekenis kunnen spelen. Het wa
ren de beide Amerikaanse
teams (de W.K. worden betwist
door de vijf-zone-kampioenen,
aangevuld met de regerend we
reldkampioen, waardoor altijd
één zone met twee teams is ver
tegenwoordigd), die de dienst
uitmaakten en die uiteindelijk
de finale bereikten.
Een anticlimax voor een derge
lijk belangrijk toernooi en de
Wereld Bridge Federatie heeft
inmiddels dan ook besloten de
toernooiformule te wijzigen.
Het Amerikaanse onderonsje
werd beslist in het voordeel van
de van de Amerikaanse kam
pioenen, niet de titelverdedi
gers dus, bestaande uit Ham-
man-Wolff, Eisenberg-Kantar
en Solosway-Swanson. En om
de verwarring compleet te ma
ken, Eisenberg en Swanson
waren ook vorig jaar wereld
kampioen, maar hadden voor
deze gelegenheid hun exi-part-
ners m de steek gelaten.
Carols Cabanne, een veteraan die
al zo'n 25 jaar speelt in het Ar
gentijnse team (Argentinië,
Taiwan en Australië waren de
overige deelnemers)haalde een
leuk stuntje uit in de wedstrijd
tegen Taiwan;
H9
9 A7
O A V B 6 3
10 9 8 7
V 8 4 B 10 7 6
PB 10 98542 P V 6 3
Géén O H 5 2
•jk A 3 2 «fk 6 5 4
A 5 3 2
P H
O 10 9 8 7 4
HVB
SA!
Een brutaal bod gebaseerd op de
veronderstelling dat zijn part
ner wel iets in harten zou heb
ben. Hij speelde zo mogelijk
nog brutaler. Ha B werd geno
men met de heer, waarop hij
zonder één moment aarzelen KI
B op tafel deponeerde.
Cabanne telde vijf directe slagen.
Met Ru H goed was die kleur
goed voor nog vierslagen, maar
met Ru H mis moest er een ex
tra slag worden versierd. West
liep er in en speelde klein,
waarop zuid als de drommel
overschakelde op ruiten en
daarin de benodigde extra sla
gen maakte.
Aan de meest andere tafels (in
alle wedstrijden werden de
zelfde spellen gespeeld) werd
noord leider in 3 SA; kansloos
één down na hartenstart. Het
Zweedse paar Gothe-Morath
bereikte als enige 5 Ru en
maakte dat. Triest voor Taiwan
was tenslotte dat hun neven-
paar in 6 Ru sneuvelde op het
verkeerd zittenvan Ru H.
Een ander staaltje van topbridge,
ditmaal met de Australiër Bo-
rin in de hoofdrol:
H 9 6 4 3 2
O B72
O 752
V
6 B 10 *875
PV10 P A 9 8 4
10 43 O V 9 8 6
A 10 9 8 4 3 2 A6
A V
P H 6 5 3
O AHB
HB75
Aan de meeste tafels werd na een
2 SA-opening van zuid 4 Sch
bereikt, via een transferbieding
te spelen door zuid. Weststartte
met KL 10 voor vrouw en aas.
Drie keer werd vanuit oost een
kleine harten gespeeld, twee
keer gedoken in zuid, zodat
west met de vrouw aan slag
kwam. Harten voor het aas en
een introever bezegelde ver
volgens zuid's lot. Slechts Bo-
rin ontliep deze val. Hij depo
neerde in de tweed* slag rustig
Ha H op tafel, keek niet eens
verbaasd toen deze hield, en
maakte vervolgens zijn con
tract met een overslag.
De lezer heeft nog steeds de op
lossing tegoed van een pro-
bleemspel dat enige weken
geleden in deze rubriek ver
scheen:
A 10 3
O A 9 6 3
O H 8 6
A8 6
B 6 5 2 8 4
5 8 4 2 PHB10 75
A 5*4 <>3 2
V 10 9 5 3 2
H V 9 7
P V
O V B 10 8 7
AHBi
Zuid speelt 6 Ru, uitkomst Ha 8.
Zuid moet het spel dummy re-
verse spelen, d.w.z. gezien van
uit noord. Hij troeft drie har
tens van noord in de hand,
waarvoor voldoende entrees
aanwezig zijn (Sch. 10, Sch A,
KI A). Na troef te hebben ge
trokken kan uiteindelijk
noord's verliezende slag niet
uitblijven.
TON SCHIPPERHEYN
Kunt u de acht afwijkingen in bovenstaande tekeningen vinden?
De juiste oplossing vindt u elders op deze pagina.
HORIZONTAAL
1. zuivelprodukt
4. Noorse godheid
7. monter
11. bekende motorraces
12. recht v. vergelding
13. wintervoertuig
15. maalinrichting
10. liefdesuiting
19. bijdehand
21. familielid
22. emeritus (afk.)
De eerste prijs van 10.- werd toe
gekend aan mevr. M. Olderiks,
Rosenburg 27 te Leiderdorp. De
tweede prijs van 7.50 werd toe
gekend aan mevr. M.E. van
Leeuwen-Meyer, Grunerielaan
16 te Oegstgeest. De twee prijzen
van 5.- werden toegekend aan
de heer H.L.A. Boom, v.d. Waals
straat 32, te Leiden, en aan mevr.
G.P. Boskamp-v.d. Hulst,
Nieuwe Duinweg 49 te Katwijk
a.d. Rijn. De prijzen worden de
winnaars toegezonden.
Oplossingen met in de linkerbo
venhoek vermelding "Kruis-^
woordraadsel" voor donderdag
zenden aan Redaktie Leidsch
Dagblad, Witte Singel 1, Leiden.
do u^doqs^^^^.l aCjuooiu s
douyunap i
ennoua uooq uajipau g
uoui sop g
SDDausuiaoiq do puo.i p
en nou a snau uod pddiup
aCynu>i uvu )ood auqappiui z
CiJ'ij UDU f uauai i
24. oude lengtemaat
25. vochtig
26. voldoening
32. pers. voorn.w.
33. en dergelijke (afk
35. grondsoort
37. deel van het oor
38. vod
39. tijdperk
41. vloeibaar vocht
42. telwoord
43. telwoord
44. wijfjesschaap
45. meisjesnaam
46. gewicht
47. rivier in Italië
48. overdreven
51. geoloog
57. halm
59. ten laatste (afk.)
60. water in Friesland
61. gesteente
63. schoonmaakartikel
65. wilde haver
67. inwoner van Frieslanc
69. moeder
70. maand
71. hetzelfde (afk.)
72. deel
73. meisjesnaam
74. hemellichaam
VERTIKAAL
2. kaarten boek
3. onheilsgodin
4. vaartuig
5. romp
6. vordering
8. watervogel
9. meisjesnaam
10. zoen
14. jongensnaam
16. voorzetsel
17. netelroos
19. dwarsmast
23. muzieknoot
24. maanstand (afk.)
27. in het jaar der wereld
28. ammoniumchloride
29. vliegtuigroer
30. hetzelfde (afk.)
31. manspersoon
34. zuidvrucht
35. lofzang
36.
ïisjesn
39. ik
40. meisjesnaam
47. vader
49. landbouwwerktuig
50. bergplaats
51. geur
52. deciliter (afk.)
53. lansier
54. lidwoord
55. keur
56.
uft
58. Amsterdams Peil (afk.
62. water in Friesland
64. dwaas
65. streling
66. kaatsbaan
68. toer
