CBSSSBSS9
De pastor als waakhond?
KERKDIENSTEN
ZATERDAG 5 NOVEMBER 1977
AMSTERDAM - Over het
Bijbels Museum aan'de He
rengracht te Amsterdam,
het enige in zijn soort in ons
land, luidt de noodklok.
Niet dat er geen bezoek
komt - sinds de opening van
het vernieuwde museum in
juni 1975 zijn er niet minder
dan 50.000 mensen géweestf
maar de zwakke financiële
basis bedreigt het voortbe
staan.
Directeur dominee Tj. Éijlsma f47)
ziet op dit ogenblik maar één op
lossing: "Er zal een grote kring
van vrienden moeten komenj
50.000 vaste donateurs, die door
een jaarlijkse bijdrage Vèn ten
minste tien gulden onze werk
plaats in stand willen houden".
De financiële steun die het Neder
lands Bijbelgenootschap de
eerste twee jaar heeft verleend,
moet na 1977 langzamerhand tot
een eind komen. "Een begrijpe
lijke zaak", vindt ds. Bijlsmo,-"nu
de middelen van het NBG nauw
elijks toereikend zijn voor een.
doeltreffende vervulling van zijn
directe eigen .taken".
Enige hoop
Maar zal het gevolg daarvan nu zijn
dat het museum, dat mét zoveel
vrijwiili'ge en deskundige zorg is
opgebouwd, zijn deurerr moeten
sluiten? Ds. Bijlsma: "Ook bij een
strenge bewaking van.de kosten
hebben wij op de begroting voor
1978 een tekort van 50.000 niet
kunnen voorkomen. De overheid
subsidieert in heel geringe mate.
Er is enige hoop dat dit iets meer
wordt. Maar onze toekomtt js.op
dit moment volledig afha&Kelijk
van de reacties uit het land,".
De predikant-directeur - cJo'eTt
daarmee op een wervingsactie,
via de PTT onder een half miljoen
adressen, waarvan de laatste
100.000 zojuist de deur zijn uitge
gaan. Daaruit moeten, als het
goed is, die 50.000 donateurs ko
men die jaarlijks een half miljoen
gaan opbrengen om het voortbe
staan, .zonder aanhoudende
noodsignalen, te verzekeren.
Het Bijbels Museum is meer dan
een plaats waar men vrijblijvend
kan rondkijken. Ook dat is uiter
aard mogelijk, maar de nadruk
ligt er vooral op de verwerking
van de gegeven voorlichting.
Onder de wassende stroom bezoekers aan de Bijbelwerk
plaats is het aantal leerlingen vanjiet voortgezet onderwijs
de laatste tijd sterk toegenomen.
Het Bijbels Museum en de Bijbelwerkplaats zijn gevestigd a
Herengracht 366-368 in Amsterdam. Telefoon van het i
020-247949; van de winkel en de documentatie-afdeling: 020-
242436. Openingstijden: dinsdag tot en met zaterdag van 10 tot 5
uur. Groepsbezoek moet drie weken van tevoren worden afge
sproken.
Daarmee is de leiding betfmSfdtï
weg opgegaan van"veèl musea in
deze tijd. De moderne opzet komt
ook tot uitdrukking in de'naam
van de door het Nederlands Bij
belgenootschap en de Katholieke
Bijbelstichting opgerichte or
ganisatie waartoe het museum
behoort: "Stichting Bij belwerk-
plaats".
Ds. Bijlsma - vóór zijn benoeming
tot directeur in 1973 zes jaar stu-
denténpredikant in Groningen -
kan de taak van
zes punten samenvatten.
"Het geeft een beeld van de tijd
waarin de bijbel werd geschre
ven. Het wil duidelijk maken, dat
de bijbelverhalen ook voor van
daag geschreven zijn. Als.biabel»
werkplaats wil - het vooral
jeugdige bezoekers met spal en
opdracht betrekken bij de gege
ven informatie. Het verzamelt
alles wat ten dienste van het
godsdienstonderwijs in ons land
verschijnt, en deze documentatie
is voor iedereen gratis toeganke
lijk. Het organiseert wisselende
tentoonstellingen. En ten slotte
verzorgen we ook visuele lessen
over bijbelse onderwerpen. Zo
werd in december vorig jaar een
nieuwe ruimte geopend waarin
op het thema "Macht, wat is dat"?
het verhaal van de toren van Ba-
bel is" geactualiseerd.
Exodus
Het museum, dat het Bijbelgenoot
schap in 1971 overnam van dé
Centrale bond voor inwendige
zending en chrigtelyk maat
schappelijk werk, heeft vier
ruimten, waarin rond afzon
derlijke thema's éen tentoon
stelling is opgebouwd. Ze heb
ben alle te maken met het ene
hoofdthema: achtergronden van
de bijbel.
In de zaal met het onderwerp
"Exodus" is geprobeerd, door de
ordeping van het expositiemate
riaal de weg van het volk Israël
uit.de slavernij in Egypte naar het
beloofde land uit te beelden. Aan
Egyptische kant staan oorspron
kelijke kunstvoorwerpen:" .«trt
Kanaan vindt men eérï maquette
van Jeruzalem in de eerste eeu\&
en een oude reliëfkaart van«Pales-,
tina. Zeventien panelen vertellen
in woord en beeld over de ver#
houding tussen Israël en de vol
ken.
De grootste zaal bevat een tentoon
stelling over de joodse- gods
dienst. De grote tabernakel, het
meest spectaculaire mu
seumstuk, staat in een donkere
ruimte, waar de bezoeker door
klank en licht de nodige toelich
ting krijgt. De brede marmeren
gang is benut voor een aantal vi
trines "met oude bijbeluitgaven,
en de koffiekamer bleek groot
genoeg om er nog een kleine ex
positie over de ontwikkeling van
het schrift in te richten.
De voormalige balzaal van het pa
triciërshuis, waar in de Gouden
Eeuw ee specerijenimporteur
zijn vorstelijk vermogen ver
teerde, is nu projectieruimte.
Groepen bezoekerszien hiei
korte films die aansluiten bij het
tentoongestelde materiaal. In
deze zaal worden ook vier keer
per jaar wisselende tentoonstel
lingen gehouden.
Motiveren
Ovef dat "niet alleen maar kijken"
in zijn bijbelwerkplaats wil ds.
Bijlsma nog wel wat zeggen.
"Het museum als bewaarplaats Vafl
vreemde, interessante voorwer
pen is verouderd. Overal denkt
men aan verwerking van de ge
boden informatie. Daarom zijn er
de educatieve diensten. Alleen
het intellectueel opnemen van de
stof is onvoldoende. De hele
mens moet betrokken worden bij
wat men in een leerproces biedt.
Je moet de bezoeker motiveren
tot vragen.
Vanuit deze overweging wordt ook
dit museum steeds meer een
werkplaats. Een kijk- en doe-cen-
trum, zowel voor "gewone" be
zoekers als voor docenten die
hier gegevens hopen te vinden
voor een lesprogramma. Je kunt
het 't best karakteriseren als een
edücatief centrum, gericht op
bijbelonderwijs in de ruimste zin.
En men moet daarbij denken aan
alle leeftijden en alle geestelijke
stromingen".
mentatiesysteem, want iedereen
moest de weg kunnen vinden in
het toegezonden materiaal: ge
drukt, in offset, op stencil, ge
bonden en losbladig, tijd
schriften, dia's, stempeS, il
lustraties groot en klein, gram
mofoonplaten, wandkaarten, ma
teriaal zowel voor docenten als
voor leerlingen, en dat alles uit
protestantse, rooms-katholieke
en joodse kringen.
Drie theologiestudenteh maakten
direct een beschrijvende catalo
gus. Deze wordt nu regelmatig
aangevuld. Het is een losbladiee
uitgave, die bij haar eerste of
ficiële verschijning in juni 1975 al
511 beschrijvingen van uitgaven
voor catechese en godsdien
stonderwijs bevatte. Het is een
wegwijzer voor kleuter- en basi
sonderwijs, brugklassen en nij
verheidsonderwijs, ander voort
gezet onderwijs en voor cate-
Grote belangstelling
(in 2 jaar 50.000 mensen)
wettigt voortbestaan
Moe
bio:
Wegwijzer
In 1974 begon het museum met de
uitvoering van een plan, waarvan
men de omvang toen nauwelijks
kon zien: alles verzamelen en be
schrijven wat in ons land voor
godsdienstonderwijs en cate
chese wordt uitgegeven. Het Bij
belgenootschap stelde een do
cumentalist beschikbaar, eerst
part-time, later in volledige
dienst.
Alle uitgevers kregen 'n brief mét
het verzoek hun materiaal in te
zenden. Veel uitgevers reageer
den onmidellijk positief, ande
ren hadden nog een telefoontje
nodig om tot medewerking te be
sluiten en de Protestantse stich
ting tot bevordering van het Bi
bliotheekwezen te Voorburg
leende zelfs een paar maanden
iemand uit om een aantal uitge
vers persoonlijk te.kunnen be
zoeken. Het resultaat was enorm.
Meteen ontwierp men aan de He
rengracht een eenvoudig docu-
-chese buiten schoolverband. In
juni 1976 waren ruim 900 ver:
schillende delen van deze catalo
gus verkocht.
Compleet
Ds. Bijlsma is erg ingenomen met
deze functie van zijn museum
werkplaats. r
"De medewerkers worden maar
zeer ten dele gehonoreerd. Toch
zetten zij met de grootse accura
tesse dit werk voort. Deze afde
ling is de enige plaats in ons land,
waar een complete documentatie
over dit onderwerp is bijeenge
bracht. Voor studenten die in de
toekoHQst.catechese of godsdien
stonderwijs gaan geven, en ook
voor hun docenten is dit infor
matiecentrum van het grootste
belang.
We zijn ervan overtuigd dat hier is
gebeurd ten aanzien van één on
derwerp wat van overheidswege
voor alle schoolvakken wordt
overwogen. De basis is gelegd
voor een mogelijke coördinat
van methodes en uitgaven vo
het onderwijs. Uitgevers vrag»
ons advies als zij plannen hebb(
voor nieuwe uitgaven. Docent»
proberen hier, soms alleen, son
als team, een leerplan voor hi
school te maken. Ook docent»
van theologische faculteiten
pedagogische academies kom»
met hun studenten naar ons tc
Sommigen sturen ons hun eig» ,,^T|
lesmethodes". u
Over het bezoek aan het' musepr
dat werkt met voornameli.
part-timers, maar daarnaast oc
met full-timers en onbetaalden,
ds. Bijlsma zeer tevreden. B
"Het wordt elk jaar meer. In h
voorjaar hadden we weken v: M
1000 bezoekers. We hebben d:
ook een team van 15 a 20 rondl»
ders. In vergelijking met vroeg^
toen het museum nog aan
Hemonylaan gevestigd ws
wordt het nu veel meer door le€
lingen van het voortgezet onde
wijs bezocht.
In het eerste halfjaar 'van 19'
kwam driekwart van het bezot
in groepsverband. Om de los:
bezoekers tegemoet te komt
hebben we door het hele gebou
een geluidsinstallatie laten aa:
leggen, die hen waarschuwt a
voor de groepen een film 771
klankbeeld begint. Bij overgrol
drukte zijn er werkstudenten o
te assisteren". j
Winkel
Dat ook de boekwinkel v
seum in een behoefte voorzi»
blijkt wel hieruit, dat in het eers
jaar na de opening in juni 1975
omzet gemiddeld 7.500 i
maand bedroeg. Naast bijb
luitgaven verkoopt de wink
boeken bij de bijbel, jeugdb
bels, uitgaven voor bijbelo
dei-wijs, boeken over ande
godsdiensten, religieuze kunst t
maatschappijverandering, dia
bouwplaten, posters, modell»
van oosters aardewerk, kun:
kaarten en kleine kunstvoorwt
pen.
Ds. Bijlsma - zijn wervingsact
belooft te slagen - doet
aan om dit voor ons land uniel
bijbelcentrum overeind te ho
den. Hij rekent daarbij op
steun van iedèr wie deze zaak t
harte gaat:
S. J. de Gro
De criminaliteit in ons land
neemt hand over htind toe. Deze
stelling wordt dagelijks door het
krantenieuws ondersteund. In
de grote steden is het gevaar
lijker dan in de dorpen, maar
zo'n tussenplaats als Wagenin-
gen, waar de landbouwhoge
school is gevestigd, mag er ook
van meepraten.
In een kerkelijk orgaan las ik
tenminste dat er in het kerk
gebouw van de Gereformeerde
Gemeente aldaar is ingebroken.
Wat de dieven zochten, vermeldt
het door mij gelezen bericht niet,
wel dat er voor duizenden gul-
dens schade is aangericht. De
dieven kwamen via het dak en
door de lichtkoker binnen. Door
de vernielingen ontstonden lek
kages; de vergaderzaal en de
consistoriekamer stonden
blank. Wellicht zijn ook uit an
dere gemeenten dergelijke
wandaden te melden. Het bij
zondere van hel bericht over
Wageningen zit in de tegen
maatregelen, die men daar te
gen de inbrekers denkt te ne
men. Blijkbaar heeft men al va
ker vjoor het probleem van de
beveiliging tegen inbraak ge
staan; alle voorzorgen mochten
niet baten. Toch kwamen de on
verlaten weer in het bedehuis.
'De kerkeraad meent unaniem,
dat er maar één oplossing is.n.l.
het bouwen van een ambtswo
ning op het terrein van de kerk".
Aangezien in de protestantse
kerken, waaronder zeker ook de
Gereformeerde Gemeénten ge
rekend moeten worden, de kos
ter geen ambt heeft, moet hier
.gedacht worden aan een pas
torie. Met andere woorden: men
meent de inbrekers alleen op een
afstand te kunnen houden door
de predikant als waakhond te
laten functioneren. Misschien
zal het blote feit van de aanwe
zigheid van de pastor en zijn ge
zin op het terrein van de kerk
eventuele inbrekers afhouden
van de weg via het dak door de
lichtkoker. Misschien vertrouwt
men, dat de met stemverheffing
roepende prediker de indrin
gers zonder moeite zal kunnen
verdrijven.
Het is geenszins mijn bedoeling
de gek te steken met de ker
keraad van de Gereformeerde
Gemeente te Wageningen, noch
met kerkeraden elders in het
land. Het gemelde feit uit Wa
geningen is voor m ij aanleiding
te overwegen of een pastor niet
een soort van waakhond moet
zijn.
Sommige mensen zijn wel be
reid de dominee of de pastoor als
een soort Sint Bemhardhond te
accepteren: als je weggezakt
bent in de sneeuw kan zo'n fi
guur je misschien nog bereiken,
enige troost en verwarming
brengen en zorgen dat je uit het
gevaar wordt gered.
De profeten in Israël wisten zich
soms een ander soort honden,
waakhonden, wachters, die
waarschuwen voor gevaar. Is
het wijs om een waakhond die
aanslaat, te negeren? Zou er in
het spreken van pastores over
bijvoorbeeld de neutronenbom,
of de abortus alleen maar een
soort vrijblijvend blaffen, speels
en zonder waarde, gehoord
moeten worden, of zijn pastores
soms toch waakhonden, die een
gevaar signaleren, waarop u
bedacht dient te zijn?
Ik reken met de mogelijkheid,
dat een pastor soms een soort
waakhond is, al is het in andere
zin dan als bescherming van het
kerkgebouw tegen inbrekers,
zoals men in Wageningen blijh-
baar hoopt. ,M VLIJM
Vanavond om 7 uur werkt de
jongerengroep The Lord's Folks
mee aan een eucharistieviering in
de Antoniuskerk aan de Vijf
Meilaan in Leiden over het
thema: "Zijn heiligen gewone
mensen"?. In een cantate
dienst morgenmiddag om 5 uur
in de Zuiderkerk aan de Lam-
menschansweg te Leiden voeren
"Cantate Deo" uit Zoetermeer,
het Nederlands Barokensemble,
de organist Joop Brons, Thea
Ekker sopraan en Henk van den
Brink bas enkele gedeelten uit
van het oratorium "Die
Schöpfung" van J. Haydn. San-
der van Marion is de dirigent. Ds.
P. Sijtsma de voorganger. In de
Maranathakerk aan de Lage Mor-
sweg te Leiden begint morgen
middag om 5 uur een
openhuisdienst, de eerste van
een serie van vier, waarvoor de
hele buurt wordt uitgenodigd.
Het thema van deze diensten, is:
"Mens voor mens". De voorgan
ger: ds. R. J. Koolstra. Ver
schillende muziek- en zanggroe
pen verlenen medewerking. "Be
scheiden diensten, waarbij
duidelijk is gerekend met de zo
maar eens binnenlopende
buurtgenoot", zegt de uitnodi
ging. Ze duren uiterlijk tot 6 uur.
In een themadienst in de Be
vrijdingskerk aan de Montgome-
rystraat (Zuid-West) te Leiden
spreekt morgenmiddag om 5 uur
ds. M. J. Wagenvoorde
,"Man - vrouw". Marinus Pol zil
aan het orgel, Meike de Ru speell
op de fluit. Morgenavond
uur wordt in "Rijnstroom" te
Alphen aan den Rijn (Raadhuis
straat 44) een oecumenische
avondmaals-eucharistieviering
gehouden met als voorganger ds.
L. Oost van de "Hooge Burch" te
Zwammerdam. Na de dienst
nog gelegenheid tot gesprek.
Ook de gereformeerde "nood-
gemeente" Groot-Den Haag
heeft de synode van de Geref.
Kerken een brief geschreven
naar aanleiding van het beroep
van de Leidse kerk op de Am
sterdamse studentenpredikant
dr. Herman Wiersinga (die dit be
roep, zoals bekend, inmiddels
heeft aangenomen). De noodge-
meente vindt, dat de goede be
trekkingen tussen het kerk
verband en de "ongehoorzame
plaatselijke kerken van Am
sterdam en Leiden" moeten
wijken voor de naleving va:
bevelen van Christus en Zijn
apostelen.
LEIDEN - Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 dr.
Bamouw Den Haag, 11.45 oec. studen
tend., Marekerk 10 ds. Meijers, 5 ds. Smit
Hilversum, Maranathakerk 40 ds. van
Achterberg, 5 themadienst "Mens voor
mens" ds. Koolstra, bedoeld voor hele
buurt, Merenwijk 10 prof. dr. De Jonge,
Bevrijdingskerk 10.30 ds. Boogert, 5 ds.
Wagenvoorde, Vredeskerk 10 ds.
Steenstra, Waalse kerk 10.30 ds. Ribs,
Acad. Z. 10 ds. Brederveld, Diac. huis
10.30 dr. Enklaar, jeugdkapel G. Herder,
O. Vest, 10.30 dhr. Faas, Chr. Geref. Kerk
Steenschuur 10 gemeensch. av.-maal
viering met doven (ds. Franken Zeist);
psych. ziekenhuis Endegeest 9 prot.
dienst, 10 rk dienst Geref. Kerk Zuiderk.
10 ds. v.d. Ree Alphen, 5 ds. Sijtsma, can-
tated., Petrakerk 10 ds. Heinen Utrecht,
5 ds. Hassfras Putten, O. Vest 10 ds.
Koolstra, 5 ds. Hartkamp, H.gom, Mar.
kerk 10 ds. v. Achterberg. 5 ds. Koolstra,
open huis dienst, Bevr. kerk 9 ds.
Sijtsma, 5 ds. Wagenvoorde, themad.,
Groenh. 10 ds. Hassefras, De Mirt 10 dhr.
Huigen, Mierennest 10 mevr. Owèl, Me
renwijk 10 prof. dr. De Jonge, Dolerende
Noodgem. Groot Leiden (Pieters-
kerkstr. 1) 9 dr. Spoelstra Woubrugge, 5
dr. Zeegers A dam, Geref. Kerk Vrijg.
(Herengracht 70) 10 en 5 ds. Gootjes, Chr.
Geref. Kerk (Steenschuur 9) 10 en 5 ds.
Franken Zeist, dovenpastor, av.-maal,
Geref. Gem. (N. Rijn) 10 en 4.30 ds.
Boogaard. Geref. Gem in Ned. (Bethl.
kerk Driftstr.) 11.30 en 5.30, Evang. Luth.
Gem. (Hoogl. Kerkgracht) 10.15 ds.
Happee, Remstr. Doopsgez. Gem.
(Pieterskerkstr 1) 10.30 dr. Metering,
viering zilveren jub. organist W. v.d.
Reijden, Baptistengem. (O. Rijn 3) 10 ds.
v. Mameren, Evang. Chr. gemeenschap
(Middelstegracht 3) 10 dhr. Dikkes, Zen
dingswerk Middernachtsroep (Zoeterw.
Singel 21) 5 nam dhr. Brouwer Den
Burg, Evang. centrum Zijlsingel 2, zo. 10
en di. 8 dhr. Zijlstra, Pinkstergem. (O.
Rijn 3) 3 evang. v.d. Bergh, Leger des
Heils (Hooigracht) 10 en 7.30, Nw. Apost.
Kerk (H. Rijndijk 24) 9.30 en 4, woe. 8,
Christian Science (Steenschuur 6) 10.30,
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligfen der L. Da
gen (Steenschuur 6) 10.15, Oud Kath.
Kerk (Zoeterw. singel) 10 (Vrij Kath.
Kerk (Vreewijkstraat) 10.30, RK Kerken
Merenwuk zat. 7. zo. 10, Haagweg zat. 7,
zo. 9, 10.45, 12 en 6.30, Steenschuur zat.
10 en 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6 en 7. Lam-
menschansweg zat. 7. zo. 9.10.38,12 en 6,
Haarlemmerstr. zat. 7, zo. 9.30, 10.45,
I.215 en 6, Runduk 281, zat. 7. zo. 9.30 en
II.30, Boshuizerl. zat. 7, zo. 9.30 en 11,
Herensingel zat. 7, zo. 8.30, 9.30 en 11.
ABBENES - Herv. Gem. 9.30 ds. Kool
Katwijk
AARLANDERVEEN - Herv. Gem. 10
dhr. Christ Leiden, 7 dhr. De Wolf Alp
hen, Geref. Kerk 10 ds. v. Harmeien, 6.30
ds. Pouwels H.gom, Chr. Geref. Kerk
9.30 dienst, 6.30 ds. Den Hartog Veenen-
daal, RK Kerk zat. 7, zo. 7.30 en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv. Gem.
Adv. kerk 10 ds. Bogers, 5 ds. Hane-
maayer, Kruisk. 10 ds. zverploeg, Opst.
kerk 10 ds. Hanemaayer, 6.30 ds. v.d.
Broek Vinkenveen, Nabij 10 jeugdk., G.
H.Kerk 9 en 10.30 dr. v. Santen, De Bron
9 en 10.30 ds. Verheul, 6.30 ds. Hoogen-
dijk, Ashramcollege, 9.30 dhr. Taselaar,
Rijnstr. 8 ds. Oost, oec. dienst, Oudsh.
weg 10 ds. Oort, Sionskerk 9.30 kand. De
Graaf, 6.30 ds. Van Eijk Gouda, Geref.
Kerk Mar. k. 10 dr. Vlijm Leiden, 6.30 ds.
Vree, Salv. kerk 10 ds. Vree, 6.30 ds. v.
Harmeien, G. H. Kerk 6.30 ds. Buiten
huis, Bodegraven, zie ook herv. Geref.
Kerk Vrijg. 8.45 dienst, 6.30 ds. Borg-
dorff, Geref. Kerk Vrijg. Buiten V. 9.30
en 4.30 ds. Stolk Kampen, kantine Bin
nenhaven, Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30
ds. Hamstra, woe. 10 en 7.30 ds. Hamstra,
dankdag. Oud Geref. Gem. 9.30 en 4, do.
10 nov. 3 en 7.15 ds. v.d. Meer dankdag,
Baptistengem. 10 ds. Koekoek, 6,30 ds.
Postma, Noord, Sportlaan 10 dhr. v.d.
Brink, 7 ds. Veenstra, Volle Evang. Gem.
(school Preludeweg) 10 dhr. v.d. Hoorn,
Leger des Heils 10 en 6.30 uur,-Corn, de
Vlamingstr., Remonstr. Kring 10 ds.
Hooykaas, Moluks Prot Kerk 4 mej ds.
Nussy, Moluks Evang. Kerk 11 ds. Sita-
nala, RK Kerken Bon. kerk zat. 7, zo.
8.30, 10 en 11.30, Piusk zat. 7. zo. 9. 10 30
en 11.45, De Bron zat. 7, zo. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN - Herv. Gem. 9.30 kand.
Verboom Nieuwerkerk aan den IJssel, 6
kand. Guyt Katwijk.
BODEGRAVEN - Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. Richter, 6.30 ds. Jongerden
Veenendaal, Salv. kerk 10 ds. De
Vreugd, 6.30 ds. Droogers, Bethl. kerk 10
ds. Droogers, 6.30 ds. Richters, Geref.
Kerk 10 en 5 ds. 't Hart.
BOSKOOP - Herv. Gcm. 9.30 ds. Stel
wagen, 6.30 ds. Roos A dam, jeugdd., De
Stek 9.30 ds. Omta, Geref. Kerk 9.30 en 5
ds. Dijkstra, Chr. Geref. Kerk 9.30 en .30
prof. Oosterhof, Geref. Gem. 9.30 en 6,
Opwekkingsgem. (Concordia) 9.30,
Verg. v. Gelovigen (Nieuwstr.) 9.30 en 5,
RK Kerken kerk zat. 7, zo. 8.45, 10 en
11.30, Ontm. zat. 5.30, zo. 10.30.
HAZERSWOUDE - Herv Gem 9.30 en
6.30 ds. Geertsema, Geref. Kerk 10 en 5
ds. Versluys, RK Kerk Het Anker zat. 7,
zo. 8.45 en 11.15, Bern. zo. 10, dorp zat. 7,
zo. 10 en 11.30.
HILLEGOM - Herv. Gem. 10 ds.
Pouwels, 7 ds. v. Bruggen, Geref. Kerk
10 ds. v. Bruggen, 5 ds. Bouma Hil
versum, Chr. Geref. Kerk 10 prof.
Boertien, 7 ds. v. Dijken Lisse, RK Kerk
Mart. kerk zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30 en
12.45, Jozefk. zat. 7, zo. 8.30,10 en 11.30.
HOOGMADE - Herv. Gem. 10 dr. v. Vliet
met koor, RK Kerk zat. 7, zo. 10.
DE KAAG - Herv. Gem. 10 ds. Carstens,
jeugddienst, RK Kerk zat. 7, zo. 8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem. Dorpskerk 10 ds. Teygeler, 6 ds.
Goverts N.-Vennep, Ontm. kerk 10 ds.
Gebraad, 6.30 ds. Teygeler, Geref. Kerk
9.30 d$. Vrolijk, 5 ds. Hansen 's Graven-
zande, RK Kerk zat 7, zo. 9.30 en 11.15,
Kapel Marinevliegkamp 10.30 gezinsd.,
ds. Schepers.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gem. N.K.
10 ds. Arkeraats, 6 kand. Molenaar, O.K.
10 ds. Vink, 6 ds. Hovius, Ichthus 10 ds.
Hartveld R.dam, 5 ds. Vroegindewey,
Pnièlk. 9.30 ds. Hovius, 6 ds. Vink, Gr. v.
Pr. sch. 10 ds. Boer, Overduin, 2 ds. Baas,
Geref. Kerk Tr. kerk 10 ds. v.d. Horst, 5
ds. v. Halsema, Vr. kerk 10 ds. v. Hal-
sema, 5 ds. Vrolijk, Geref. Kerk Vrijg.
10.15 ds. HofT, 3.30 dienst, Geref. Kerk
Vrijg. Buiten V 8.45 en 7 ds. Roukema,
Chr. Geref. Kerk 10 en 5 ds. De Jong
Driebergen, Geref. Gem. 10 en 5 leesd.,
do. 7.30 ds. Hage R.dam, Volle Evang.
Gem. (Voorstr. 100) 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem. 9 ds. Hoogendijk, Alphen-
Oudshoorn, 5 ds. Hoogend(jk, jeugdd.,
Geref. Kerk 10.30 ds. Swierts, 5 zie Herv.
LEIDERDORP - Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpskerk 10 ds. Knorth, Hoofd-
str. 10 ds. Doesburg, 6.30 dr. Vlijm Lei
den, Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. Geur-
sen, 5 ds. Doesburg, Thema in alle dien
sten: "De bestemming van de mens en
de kwaliteit van de arbeid", Baptisten
gem. heden 7 nam. bidstond, morgen 10
en 5 dienst, RK Kerk zat. 7, zo. 9,10.30 en
V.
LEIMUIDEN - Herv. Gem. 9.30 ds. De
Vree, 7 gemeensch. zendingsd., Geref.
Kerk 9.30 mevr. Morsink Amstelveen, 7
zie Herv., RK Kerk zat. 7, zo. 7.30,9.30 en
11.15.
LISSE - Herv. Gem. gr. kerk 10 ds. De
Gelder, Pauluskerk 10 ds. Brokerhof
Voorhout, 7 ds. Den Harder Abbenes,
Geref. Kerk 10 en 5 ds. De Wit av.-maal,
Geref. Kerk Vrijg. 10.15 en 4.30 ds. Sim
pelaar, Geref. Kerk Vrijg. Buiten V. 9 en
5 ds. Schuurman, Chr. Geref. Kerk 10 en
4.30 ds. v. Dijken, Geref. Gem. 9.30 en
Geref. Gem. 10 en 4 ds. Hakkenberg.
Oud Geref. Gem.: 9.30 en 3, 10 nov. 7 30
ds. Kamp. 3, 10 nov. 7.30 ds. Kamp, RK
Kerken Agatha zat. 7, zo. 8.30,10 en 11.30,
Poelh. zat. 7, zo. 9 en 11.30, Mariak. zat. 7,
zo. 8.30, 10 en 11.30, Engelbew. zat. 7,
zo.*, en 5.45, Maandag 8 nam. Ma-
riènburcht, evang. dienst, ds. Graven
deel.
NIEUWKOOP - Herv. Gem. 9.30 ds.
Bronsgeest, 6.30 ds. Boogert, Leiden,
jeugdd., Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds.
Nooteboom, Chr. Geref. Kerk 9.30 en
6.30, RK Kerk zat. 7, zo. 7.30, 9 en 10.45.
NIEUWVEEN - Herv. Gem. 9.30 ds. De
Jong Leiden, 6.30 ds. Pannekoek Lei
den, jeugdd., Geref. Kerk 9.30 ds. Vol
lenhoven Amstelveen, 7 ds. Verheul
Alphen, RK Kerk zat. 7, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP - Herv. Gem. 9.30 ds.
Goverts, 7 ds. Greive Amstelveen, Geref.
Kerk 9.30 ds. Wijngaarden, 4.30 ds. Rang,
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 3 ds. Visser, RK
Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.
NOORDEN - Herv. Gem. 9.30 ds. Wolt-
haus Aarlanderveen, 7 ds. Bultman
Schoonhoven, Geref. Kerk (Woerdense
Verlaat) 10 en 7 ds. Hoogenraad Zeist,
RK Kerk zat. 7.30. 9 en 10.30
NOORDWIJK - Herv. Gem. Voorstr. 10
en 7 dr. Jansen, Hoofdstr. 10 ds. Keu-
ning, De Rank 10 ds. Vroegindewey
Eemnes, 3.30 ds. Hovius, Katwijk, 5.30
ds. Keuning, Geref. Kerk Hoofdstr. 10
dhr. Brouwer Katwijk, 5 ds. Elgersma,
Sole Mio 9 ds. Bouma, Vinkenlaan 9.30
ds. Elgersma, 5 ds. Brederveld Leiden,
Ned. Prot. Bond 10.30 ds. v.d. Well Den
Haag, RK Kerken Binnen zat. 7, zo. 8,10
en 11.30, Zee zat. 7, zo. 9, 11 en 7.
NOORDWIJKERHOUT-Herv. Gem. 10
ds. Kalkman, De Zilk, 10 dhr. Bakker
Katwijk, RK Kerk Jozefkerk zat. 7, zo. 8,
10 en 11.30, Viktorkerk zat. 7, zo. 8, 9.30,
11 en 6.
OEGSTGEEST - Herv. Gem. Groene
Kerk 10.30 ds. Sasse, Pauluskerk 10 ds.
Wagenvoorde, Gem. centr. 10.30 ds. Ter
Linden, Gem. centr. 10.30 ds. Blom
jeugdkerk, Van Wyckerslooth, 4.30 ds.
Swierts Koudekerk, Geref. Kerk 10 ds.
Vegter, 7 ds. Brokerhof, Geref. Kerk
Vrijg. Buiten V. 8.45 en 4 ds. v.d. Berg,
RK Kerk Will, kerk zat. 7. zo. 9. 10.30 en
12, Bon. kapel zat. 6.30, zo. 9 en 11, Volle
Evang. gem. (gem. centr.) 4 dhr. v.d.
Brugge.
OUD-ADE - RK Kerk zat. 7, zo. 8.30 en
10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gem. 9.30 ds. Lalleman, Geref.
Kerk 9.30 ds. Gesink Sassenheim, 5 ds.
Hofland Den Haag, RK Kerk zat. 7, zo..
8.15, 9.45 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN - RK Kerken
P. Banden zat. 7. zo. 8, 9.30, 11 en 12.15,
M. Pres. zat. 7, zo. 8, 9.30 en 11.
RIJNSATERWOUDE - Herv. Gem. 9.30
dr. De Ru Scheveningen, 7 ds. De
Kruijff, Chr. Geref. Kerk 9.30 dienst, 2.15
ds. Blom Meerkerk.
RIJNSBURG - Herv. Gem. grote kerk
9.30 ds. v.d. Bogerd, 5 herden
kingsdienst i.v.m. feit dat 400 jaar gele
den de eerste predikant in R.burg kwam,
Bethelk. 9.30 ds. v. Niel, Geref. Kerk Pe
trakerk 9.30 dr. v. Oeveren, 5 ds. Huis
man, Immanuelk. 9 en 10.30 ds. Huis
man, 5 ds. Damsma Mar. kerk 9.30 ds.
Damsma, 5 dr. v. Oeveren, Geref. Kerk
Vrijg. 10 en 5.15 ds. Zomer, Chr. Geref.
Kerk 9.30 en 5, do. 10 nov., 3 en*.30, ds. v.
Sorge, dankdag, Evang. Christenge
meente (aula mavo) 10, RK Gemeen
schap (aula tuinb. school) zat. 7, zo. 10.30.
RIJPWETERING - RK Kerk zat. 7, zo.
7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gem. 9 dr. Jan
sen Noordwijk, 10.30 dhr. Goedhart,
Nieuwkoop, 7 zangdienst in Geref. Kerk,
Geref. Kerk 10 da. De Zwart Voorecho-
ten, 7 gemeensch. zangdienst, Chr. Ge
ref. Kerk 10 ds. v. Dijk Gouda, 5 ds. Re
bel. RK Kerk zat 7, zo. 8. 9.30 en 11.
TER AAR - Herv. Gem. 10 ds. Nicolai,
6.30 ds. Lindenburg, gezinsd., Geref.
Kerk 10 ds. v.d. Heiden, 6.30 ds. Beze-
mer, RK Kerk Langeraar zat. 7, zo. 8,
9.30, 11 en 12.15, dorp 9 en 12.
VALKENBURG-Herv. Gem. 10 en 6.30
ds. Overgaauw, Geref. Kerk 9.30 ds.
Heule Den Haag, 6.30 ds. Damsma
Rünsburg, Geref. Kerk Vrijg. 9.30 dienst,
5 ds. Hoff, Kapel Marinevliegkamp 10.
ds. Scheepers, gezinsd.
VOORHOUT - Herv. Gem. 10 dhr. Ho
fenaar, oogstd., RK Kerk zat. 7
10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gem. dorp
ds. Meijering, 7 vic. Bijl, H. en Heil 10 d
Lentz, aula NH 9.30 vic. Bijl clubge
Molenlaan 10 jongerend., Geref. Kerk
en 5 ds. De Zeeuw, Geref. Kerk Vrij
9.30 en 5 ds. De Waard, RK Kerken M.
Kerk zat. 7, zo. 8.10 en 11.30, Laur kei
zat. 7, zo. 8.30, 10.30 en 12, aula NH 11
WADDINXVEEN - Herv. Gem. Bru
kerk 0.30 ds. Verwelius, 6.30 ds. Ve
boom, Hoekst. 9.30 ds. De Jong, 6.30
Verwelius, Bethelkerk 9 ds. Verboom
dhr. v. Doorn, Immanuelk. 10 ds. Hulst,
ds. Posthumus Meyjes, Geref. Kerk K
kerk 10 en 5 ds. v.d. Berg, Ontm. 10
ds. Modderaar, Oud Geref. Gem. 10
6.30, Chr. Afgesch. Gem. 9.30 t
Verloop, Volle Evang. Gem. (Li
dengaarde 17a) 9.30, RK Kerk Viktor
Ontm. 8.30 en 11.45.
WARMOND - Herv. Gem. 10
Bouhuys Leiden, 5 dhr. Hoffena:
Voorhout, RK Kerk zat. 7, zo. 8.30,10
11.30.
WASSENAAR - Herv. Gem. Dorpskei
8.30 kand. Guyt Katwijk, 10.15 ds.
Zanten, 4.30 ds. Verboom Waddinxveei
7 dhr. Taal, Kiev. kerk 10 ds. Wiersmi
Messiaskerk 10 ds. v. Leusden Leid
chendam, Geref. Kerk 10 en 5 ds.
Meulen, Zuid 10 en 5 ds. v.d. Kamp, Nei
Prot. Bond 10.30 prof. dr. v. Royen C:
pelle a.d. IJssel.
WOUBRUGGE - Herv. Gem9.30 en 6.J
ds. Blenk, av.-maal, Geref. Kerk 9.30 d
Buitenhuis Bodegraven, 6.30 ds. Ran
N.-Vennep. RK Kerk zat. 7, zo.
ZEVENHOVEN - Herv Gem. 9.30 d
Lindenburg, 7 ds. Nicolai, Geref. Ker
9.30 dhr. v.d. Kraan R.dam, 7 ds. D
Ruiter Alphen, RK Kerk zat. 7, zo. 9
10.45
ZOETERWOUDE - Herv. Gem. 10 di
Schoch, heden 7.30 nam. avondgebet
RK Kerken Janskerk zat. 7.30, 20. 9.31
Chr. D. kerk zat. 7, zo. 8.30 en 10, Rijndij
zat. 7, zo. 10, 12 en 6.
ZWAMMERPAM - Herv. Gem 10 d
Mostert, 6.30 dr. v. Vliet Hoogmade, G<
ref. Kerk 10 ds. Bezemer, 6.30 ds.
Heiden.
