We horen meel
fabriek weer
tum
9?
Pil
y- r'*Ww
PvdA-raadsleden moeten
meer in partijkas doen
tflï
r>r>
■AMWm
®lPa
Al heel wat Leidse
muurtjes door
Britten gemetseld
r ff a
BREESTRAATIS
MOZAÏEK RIJKER
DONDERDAG 3 NOV.EMBER 1977
De terugkeer
van het
echtpaar Koet
LEIDEN - Het echtpaar
Koet is terug. Het woont
op luttele meters van de
plek waar vroeger Waar-
dgracht 117 stond. De af
braak in het gebied He-
rengracht-Zijlsingel, het
oostelijk deel van de bin
nenstad, maakte een ver
trek in de jaren zestig
noodzakelijk. De wede
ropbouw in de jaren ze
ventig maakte een terug
keer mogelijk. En zo ge
schiedde.
Het echtpaar woont nu
op de Oosterkerkstraat,
een naam waar het maar
moeilijk aan kan wen
nen. "Wij zeiden altijd: de
Doorbraak". Het nieuwe
huis staat op enkele me
ters van de hoek Waar-
dgracht
Oosterkerkstraat.
Vroeger woonde de fa
milie Koet ook vlakbij
deze hoek, maar dan aan
de Waardgrachtzijde.
Het echtpaar herinnert
zich: "Waar nu ons huis
staat, daar liep vroeger
een steeg. De Wevers-
straat. Foto's worden te
voorschijn gehaald als
illustratief bewijsmate
riaal., En het gesprek
ontwikkelt zich.
DE TERUGBLIK: "Het was een klein kippenhokjewaar we
vroeger woonden. Beneden een woonkamer en een voor
kamertje. Boven twee slaapkamers, niet eens een zolder.
Daar woonden we, met twee kinderen. Aan de Waar-
dgracht. We hebben er een jaar of twintig plezierig ge
woond.
HET HEDEN: heden: "Toen we hoorden dat we hier, in dit
nieuwe huis, mochten blijven, riepen we niet meteen
hoera. Als je zoiets nieuws voor je neus krijgt getoverd,
kijkje raar op. We zeiden: wat vreemd, geen gang en een
keuken zonder deur. Het viel eigenlijk tegen. Nu we er
wonen, valt het best mee. Maar het is en blijft vreemd"
De realiteit
f De Waardgrachi, vroeger: saamhorigheid.
Doelstelling van het gemeentelijke
huisvestingsbeleid voor de
nieuwe woningen tussen Heren
gracht en Zijlsingel was: voor
rang geven aan de oude bewo
ners. En zij melden zich ook bij de
inschrijving. Maar de meesten
schrokken terug toen het op de
finitief beslissen aankwamvVer-
huizen doe je niet zomaar. Wie de
grootschaligheid van Morsk-
wartier of Zuid-West gewend is,
wil niet altijd terug naar het ge
zelliger en intiemer wonen in een
kleinschalig opgezette bin-
nenstadswijk. En: het wordt er
toch niet meer zoals het er ge
weest is. Al was het maar omdat
de gedeeltelijke demping van de
Waardgracht, "het slootje Gods,
het slootje van Onze Lieve Heer",
zei de volksmond vroeger, omdat
die demping niet meer ongedaan
te maken is.
Het echtpaar Koet ging wel terug.
Het woonde de laatste jaren in
een bovenwoning aan de
Zuidsingel en had zo een helder
uitzicht op de nieuwbouwactivi-
teiten, o.a. op het plekje waar ze
vroeger gewoond hadden. "We
konden alles zien. We zeiden te
gen elkaar dat plekkie van ons,
dat komt nog het eerst klaar". Er
waren twee redenen voor het
echtpaar om terug te keren: ten
eerste de mogelijkheid om van
een boven- naar een benedenwo
ning te verhuizen en ten tweede,
toch uit nostalgie.
Nostalgie
Terug naar wat eens de "Leidse
Jordaan" werd genoemd, als
aanduiding voor volks? gezellig
heid en saamhorigheid. De heer
en mevrouw Koet kunnen er uren
over praten. Over haringboer
Keesie Springer, die vroeger elke
week langs kwam en nu nog op
de markt staat. Over de
snoepwinkel van Kaatje Pietje
("waarom ze zo werd genoemd?
Dat weten we niet. Misschien
heette ze wel Catharina Pe-
tronella").
Wat is die nostalgie, waar is zo'n le
venslange band door te verkla
ren? Het echtpaar Koet zegt: "Om
dat te begrijpen moet je er ge
woond hebben. Het is iets dat ons
trekt. Het geluid van de meelfab
riek kunnen we nu weer goed ho
ren. Dat hebben we vroeger altijd
gehoord".
Wie vroeger in het gebied tussen
Herengracht i en Zijlsingel
woonde, werKtc meestal in de
burnt. Bij ae Kfttr^eniaDneK van
Driessen, 01 oy 'lïeieman en Dros
bijvoorbeeld.
Moeder Koet is in de buurt opge
voed. Eerst woonde ze in de Ves-
testraat, later in de Korte Lange-
straat. Ging naar de school aan de
Zuidsingel. Vader bracht zijn
jeugd in de omgeving van de Ui
terstegracht door, die toen niet
gedempt was. Werkte later als
stoker bij Tieleman en Dros,, tot
de fabriek wegging. Vervolgde
zijn loopbaan als stoker bij het
academisch ziekenhuis en
daarna bij Royal, waar typema
chines werden vervaardigd.
Wonen en werken lagen toen weer
op beloopbare afstand: Royal
stond op de plaats waar nu de
Nederlandse Drukkerijfabriek is
gevestigd, aan de Oosterkerk
straat. Royal veranderde in Adler
en verhuisde naar het bedrijfster
rein aan de Rooseveltstraat i-n
Zuid-west. En de familie Koet
verhuisde mee. De neergang van
de Waardgracht was intussen be
gonnen. De jaren zestig.
De neergang
Natuurwandeling
De afdeling Leiden van het In
stituut voor Natuurbe
schermingseducatie (IVN)
organiseert op zondag,6 no
vember een ongeveer twee
uur durende natuurwande
ling onder leiding van na-
tuurgidsen. De wandeling
wordt ditmaal gehouden in de
"Boswachterij Wassenaar" en
begint om 's middags twee
uur bij hotel "Duinoord". De
boswachterij is voor de wan
deling vrij toegankelijk.
Pech onderweg
Vanavond start in de Techni
sche School aan de Vijf
Meilaan 137 de eerste les van
de cursus "Pech onderweg".
Het is een cursus die in vier
achtereenvolgdende weken
steeds op dezelfde avond
wordt gehouden. Het accent
bij de cursus ligt op het zelf
doen en er wordt van uitge
gaan dat de deelnemers leken
zijn op autotechnisch gebied.
De les begint om half acht. Op
dinsdag 29 november start er
ook een cursus "Pech onder
weg".
Rozekruisers
Het Roze kruizers Genootschap
belegt dinsdagavond 8 no
vember een lezingenavond in
het gebouw Korte Mare 4. Ti
tel van de lezing is „Hunke
ring naar bevrijding". De bij
eenkomst begint om acht uur.
Welfarewerk
De vrijwillige welfare-afdeling
van het Rode Kruis organi
seert op donderdag 10 no
vember een bazaar waarop
allerlei handvaardigheids-
werken zullen worden ver
kocht. De artikelen zijn ver
vaardigd door gehandicapten
en langdurig zieken met hulp
van de welfare-werksters. De
verkoopdag wordt gehouden
in het Rode Kruis-colonne-
gebouw aan de Morsweg 186.
De openingstijden zijn 2-5
Dierenhulp
De Vereniging Dieren-
hulpdienst in Leiden wil bin
nen afzienbare tijd de am
bulance die gebreken begint
te vertonen vervangen door.
een nieuwe. Een investering
van zo'n tienduizend gulden
waarvoor nog een bescheiden
deel is bijeengebracht. Even
tuele giften voor de nieuwe
ambulance kunt u kwijt op gi
ronummer 1936486 met ver
melding ambulance dieren-
hulpdienst.
"Telkens zag je: verrek dat huis is
ook al leeg. Druppelsgewijs ging
dat. En de gemeente liet onmid-
delijk de ramen dichttimmeren.
Het was net een zwanezang wat
hier gebeurde. De aardigheid om
er te wonen ging er af'.
De flat in Zuid-west. De eerste reac
tie: "Prachtig, wat een ruimte en
we hebben een douche". Na een
half jaar. "Wat is dat hier, al die
blokken, ik weet het niet. Het is
allemaal precies hetzelfde, elke
verdieping. En zover buiten de
stad. Je moet zover lopen om
boodschappen te doen".
Het verlangen naar terugkeer was
begonnen, vooral bij mevrouw
Koet. Via een woningruil kwam
de familie aan de Stille Rijn te
wonen en later, toen de kinderen
de deur uit waren, in een kleinere
bovenwoning aan de" Zuidsingel.
Naast de school waar mevrouw
Koet als meisje op had gezeten.
Met uitzicht op een kaalgeslagen
"Leidse Jordaan". De herinne
ringen blijven levend.
Herinneringen
"De mensen waren er amicaal, gin
gen goed met elkaar om. Als je
een kleed over de brug had ge
hangen (kloppen mocht na tien
uur 's avonds) en je was vergeten
dat binnen te halen, dan kwamen
de buren je waarschuwen. Of, als
je al sliep, haalden zij het binnen.
De mensen zaten graag aan de
deur, je had veel contact met el
kaar. En op vrijdags werd het
straatje geschrobt en het koper
gepoetst. Dat was altijd zo. De
straat moest in het week-end
schoon wezen. Die gracht, dat
was een heldere gracht. Tot ze er
een dam inlegden, bij de Ooster
kerkstraat. Toen werd het een
stinkgracht".
"Je had de kruidenier in de buurt,
de slager, de groenteboer, de
kapper,, het café. Die mensen
hiélpen je altijd, ook al was het na
sluitingstijd. Nu gaan we naar de
Haarlemmerstraat. Al die dingen,
ze waren zo gewoon. Je miste ze
pas, als je weg was. Als er een
de Oosterkerkstraat: '"Wezijn
bruiloft was, vroeg je de buren, je
hield een avondje voor de buren.
Dan was er een harmonicaspeler,
om een uur of twaalf ging je met
zijn allen nog even het grachie
om. Nee, er is nooit iemand in het
water gevallen daarbij. Toen wij
twaalfeneenhalf jaar getrouwd
waren, kregen we van de buren
een theeservies. We hebben het
nog, er is niets stukgegaan. De
kinderen konden buiten spelen.
Als ze naar het terrein van de ka-
töenfabriek gingen, zeiden ze: we
gaan op katoen spelen. Of we
gaan op Wijtenbrug spelen, een
sigarenfabriek die er toen was. Of
in de speeltuin, De Doorbraak.
Toen ze daarvan de glijbaan af
braken dacht ik: daar is menige
voetstap voor gezet".
"De mensen leefden met elkaar
mee. Als er iemand gestorven
was ging de rouwkoets de gracht
rond, om een laatste groet te
brengen. Dan deden de mensen
lakens voor de ramen, of de gor
dijnen gingen dicht. Saamhorig
heid, die was er".
De overgang
Er zijn weer woningen aan de
Waardgracht en aan de Oran
jegracht. Het echtpaar Koet
kreeg op 27 september met enig
officieel vertoon als eerste bewo
ners 's middags de eerste sleutel
uitgereikt, 's Avonds moest het
die alweer inleveren, want de
woning was nog niet klaar. Het
woont nu bijna twee weken in het
nieuwe huis, een tweekamerwo
ning. "We hebben al ver
schillende mensen gesproken,
die zeiden: "Verrek, Koetje,
woon jij hier? Maar de eerste da
gen zeiden we tegen elkaar zul
len we teruggaan naar de
Zuidsingel? Het was allemaal zo
raar. We zijn nu een beetje ge
wend. Eigenlijk is het toch mooi?
En kom 's avonds maar eens
kijken. Als je dan van de
Zuidsingel komt, zie je op de
Waardgracht en de Oosterkerk
straat overal licht branden. Een
prachtig gezicht is dat".
JOHN KROON
De gemiddelde lezer zal niet be
grijpend zijn schouders heb
ben opgehaald. Een dikke
tweehonderdduizend werklo
zen en dan in je krant lezen
dat er deze week 57 Engelse
bouwvakkers op Zestienho
ven zijn geland om ons een
handje te helpen bij het terug
dringen van het nog steeds
niet opgeloste probleem van
de woningnood. Wie houdt
wie nou voor de gek?
"Laat ik u een ding vertellen:
zelfs een slechte timmerman
komt nog eerder aan werk
dan iemand van de universi
teit" vervolgt de chauffeur
van een toevallig passerende
betonwagen, na eerst de weg
te hebben gewezen naaf zijn
in de Merenwijk werkende
overzeese collega's. Want la
ten we dat even vaststellen:
Rotterdam heeft zeker niet de
primeur van deze "gastar
beid". In Leiden zijn al heel
wat muurtjes opgetrokken en
al ontelbare kozijnen gelegd
door Britse metselaars en
timmerlieden.
Paddestoelen
Stuart Savin en William Elden
bijvoorbeeld, werken hier al
sinds januari. Eerst aan de
Apollolaan, waar de
nieuwbouw van scholen
gemeenschap "De Vliet-
schans" zijn voltooiing na
dert en nu in de Merenwijk,
waar nieuwe huizen nog
steeds als paddestoelen uit de
grond rijzen.
Ze komen uit Schotland, om
precies te zijn uit Edinburg,
zijn allebei 24 jaar en al jaren
goed bevriend. Via een
Schotse aannemer belandden
ze op een gegeven moment in -
Duitsland en deden daar
weer contacten op die hen
naar Nederland voerden.
"Meer geld en meer avontuur"
geven ze zelf zonder nadenken
als antwoord op de vraag
naar het waarom. "We doen
hier precies hetzelfde als
thuis", zegt Stuart, "dus daar
gaat het niet om In Schotland
is op dit gebied ook werk te
krijgen. Maar ja, we zijn nog
niet getrouwd, zitten nog niet
vast, dus dan kun je dit wel
aanpakken"
Ml <J£ -v
ML..»,»
9SE
«ra fffi
SKSaHl 5r t
Stuart en William (r): meer geld en meer avontuur.
Niet te krijgen.
'Er
hier inderdaad geen tim
man of metselaar te
krijgen", zegt directeur
Schumacher van het Gewes
telijk Arbeidsbureau. "We
hebben niemand ingeschre
ven. Het is niet nieuw hoor.
Het is alleen een beetje moei
lijk te achterhalen hoeveel er
nu werken. Engeland hoort tot
de EG, dus ze kunnen hier
zonder een speciale vergun
ning aan de gang. Voor aan
nemers is deze mogelijkheid
een uitkomst".
den van goede huisvestingZe
logeerden een maand in Hotel
Minerva, maar hebben nu
kamers aan de Apothekers-
dijk. Nederlands spreken ze
nog nauwelijks. "Dat leren we
hier ook niet want iedereen
spreekt Engels. Op het werk
ook. Er lopen hier een paar
televisiegekken rond, die
spreken nog beter Engels dan
wij".
"Eenmaal per twee drie maan
den gaan we naar huis. Op ei
gen kosten. "We zijn uit eigen
beweging gekomen en niet ge
ronseld zoals anderen. Voor
hen betaalt de baas de over
tocht. Zij kunnen ook eens in
de drie weken terug".
Om dreigend tekort te voorkomen
LEIDEN - Het bestuur van
de PvdA-afdeling Leiden
heeft aan de leden van de
gemeenteraadsfractie van
deze partij gevraagd of zij
hun bijdrage aan de par
tijkas willen verhogen.
Het bestuur stelt voor om
gewone raadsleden 250
gulden te laten betalen en
de raadsleden die tevens
wethouder zijn 500 gulden
per jaar. De huidige bij
drage ligt sinds zeven jaar
op negentig gulden.
Een en ander blijkt uit een brief van
het bestuur, die gisteravond werd
behandeld in de vergadering van
de raadsfractie van de PvdA. De
fractieleden reageerden niet on
verdeeld enthousiast op het ini
tiatief van het bestuur, dat met
een dreigend tekort op de begro
ting van de partij kampt.
Fractieleider Meijer: "Ik vind het
fundamenteel onjuist om de frac
tie als sluitpost te laten fungeren
van de partijbegroting. Een extra
bijdrage van de leden met hogere
inkomens lijkt me meer op zijn
plaats. Als wij een hogere bij
drage gaan betalen, dan heb ik
liever dat die aan de kosten van
fractie-assistentie wordt besteed.
Als fractie willen we wel als trek
paard van de afdeling fungeren,
maar niet als melkkoe".
Andere fractieleden vielen hun
voorzitter bij. Zoals wethouder
Tesselaar. "Ik verdom het om
meer te bétalen omdat Am-'
sterdam zo traag werkt", waar
mee hij doelde op het feit dat de
ledenwinst die de PvdA in Lei
den heeft geboekt nog niet omge
zet is in een verhoogde landelijke
bijdrage aan de afdeling.
Bordewijk wees op de noodzaak
om in elk geval een onderscheid
te maken tussen de fractieleden,
voor wie het inkomen uit hoofde
van het raadslidmaatschap een
neveninkomen is en de fractiele
den voor wie dat een hoofdinko
men is. En hij wees erop dat de
afdeling Leiden van PvdA nooit
bij het districtsbestuur heeft
aangeklopt voor een extra bij-
T„ Si
WêSM ÉflfcW i
LEIDEN - Dankzij de vereniging "Oud L
zaïek rijker.-Dit cadeau, bestemd voor c
vanmorgen officieel aan burgemeester
Het betreft een reconstructie van een zev
1879 moest wijken voor de paardentram
aanleggen in verband met haar 75-jari
is de Breestraat een tt
ouders overhandigd.
,ang bestaan. Het roodkleurige ste
ek heeft het opsch rift "Al n iet zonder God'\is gedateerd 1586 en
nu Leideu.de twee sleutels. Het ligt
er de burgemeesterskamerals het
biedt verder plaats aan het
op ongeveer dezelfde plaats, tegenov
oorspronkelijke mozaïek.
Voorzitter A. van Dongen van "Oud
dankbaar dat het mozaïek opnieuw
kunnen veroveren. Hij sprak de hoor.
een nog betere bestrating van de bin
drage, hoewel die mogelijkheid
bestaat. Afgesproken werd dat
het bestuur van de Leidse afde-
