Gulpfotografie,
belangenstrijd
en boze media
Na Leiden in
last nu stad
in herstel...
Grenzen groei verkeer
bereikt: keuze nodig
?1 VOORLICHTER GROENEVELT EN DE PUBLICITEIT ROND DE ZESLING
ZATERDAG 15 OKTOBER 1977
LEIDEN - De storm van
publiciteit rondom de op
zienbarende geboorte van
de zesling Nijssen is alweer
een tijdje geluwd. Behoefte
om toch nog even dat ene,
onbelichte aspect van de
zesling op schrift te stellen is
er bij de dames en heren
journalisten nauwelijks
meer. Laat staan dat er aan
vechting zou zijn om nog
een groot, alles overbodig
makend verhaal te
schrijven, waarin de gebeur
tenissen netjes op een rijtje
worden gezet.
In het Leids academisch zieken
huis is de rust in elk geval terug
gekeerd. Ziekenhuisvoorlichter
Eelco Groenevelt, die de ondank
bare taak had om op die gedenk
waardige zondag 18 september de
eerste klappen op te vangen, zetelt
weer monter achter z'n bureau. Hij
heeft er behoorlijk hard aan moeten
trekken. Z'n woning, waar hij de
lokale, nationale en internationale
telefoongesprekken voerde ter
ontlasting van de ziekenhuis
centrale, had veel weg van een cri
siscentrum. De nacht na de ge
boorte moets hij de veilige warmte
van zijn bed ontberen. En de dag
erna kreeg hij er flink van langs van
kranten, fotopersbureaus en indi-
viduelejournalisten. Want men was
zeer boos.
Het NOS-journaal, dat dank zij een
onbekende tipgever direct na de
bevalling bij het ziekenhuis op de
stoep stond, had al op zondagavond
heldere beelden van de bevalling
op de buis. En zodra werd Cor Cos-
ter van het bureau Interfootball in
geschakeld om de commerciële
belangen van de ouders van de zes-
Eelco Groenevelt (met baard) tij
dens de persconferentie daags na de
geboorte van de zesling.
ling te behartigen, of het ging mis.
Geen informatie meer en geen
foto's.
Het fotopersbureau ANP-foto
voelde zich zwaar op de tenen ge
trapt. In het internationale pers
bureau Associated Press dreigde
het ziekenhuis zelfs met gerech
telijke stappen. Maar het hielp al
lemaal niets.
Exclusief
Wel had de resolutie informatiestop
tot gevolg dat er op allerlei slinkse
manieren 'werd geprobeerd toch
nog een tikkeltje exclusief te zijn.
De Telegraaf, bekend om haar ori
ginele opvattingen over journalis
tieke ethiek, hanteerde daarbij een
reeds zwaar beproefde methode,
die zich het beste laat omschrijven
als „gulpfotografie". Eelco
Groenevelt: „Jan Stappenbeld, de
fotograaf van De Telegraaf, was in
gezelschap van een Zuidafrikaanse
dame, genaamd Maureen Shep-
stone, hier naar toe gekomen om
namens de zesling uit Zuid-Afrika
gelukwensen te komen aanbieden.
Stappenbeld noemde zich bij die
gelegenheid John Step. Nu had de
dag tevoren in De Telegraaf een ar
tikeltje gestaan waarin werd aan
gekondigd dat de ouders van de
Zuidafrikaanse zesling het plan
hadden om de ouders van de zes
ling in Leiden iets aan te bieden. En
dat kwamen deze Maureen Shep-
stone en John Step dus doen".
De rest van het verhaal is gemak
kelijk verteld. Het charitatieve
tweetal zat na enig heen-en-weer
gepraat al spoedig aan de sponde
van moeder Corrie Nijssen, die een
grote bloemenmand in ontvangst
mocht nemen en een telegram uit
Tokio, waar de Zuidafrikaanse zes-
ling op dat moment een televisie
ontmoeting had met de Japanse vij-
fling. Dit tot meerdere glorie van de
commercie en de portemonnee.
Aan het bed van de moeder van de
zesling speelde zich vervolgens een
boeiend schouwspel af. De fotog
raaf van het ziekenhuis, die de
ontmoeting wilde vastleggen, ver
zocht John Step alias Jan Stappen
beld. die naast ziin Zuidafrikaanse
gezellin zat, wat meer naar haar toe
te schuiven. Maar deze weigerde en
toonde zich intussen tamelijk on
rustig. Eelco Groenevelt: „Hij zat
maar te draaien, wijdbeens met de
handen op de dijen. De volgende
dag stond er een enorme foto van de
ouders van de zesling op de voor
pagina van De Telegraaf. Het kan
haast niet anders of die foto is ge
maakt vanuit de gulp".
Het was tot dat toe de meest ver
strekkende methode om nog iets
meer dan de gebruikelijke medi
sche informatie te krijgen. „Ik heb
dat een schofterige streek gevon
den", aldus Groenevelt. „Ik heb
ook direct contact opgenomen met
de adjunct-hoofdredacteur van De
Telegraaf. Maar die nam het alle
maal niet zo hoog op".
'21/ï ton
Inmiddels werd er fors onderhan
deld tussen voetbalmakelaar Cor
Coster en enkele kapitaalkrachtige
bladen. Bedragen van 2lk ton wer
den genoemd als prijs voor een ex
clusieve (foto)reportage. De Tele
graaf legde klaarblijkelijk de
meeste pecunia op tafel. Want
vrijdag na de geboorte prijkte er op
de voorpagina van dit blad een gi
gantische fotoreportage met
roerende tekst.
De relatie tussen het academisch
ziekenhuis en Cor Coster werd in
tussen hevig bekritiseerd. In de
Nederlandse pers werd er schande
van gesproken, dat notabene een
overheidsziekenhuis zich had in
gelaten met het uiterst com
merciële burerau van Coster. Medi
sche informatie wordt vercom-
mercialiseerd, sprak de medische
columnist van NRC/Handelsblad
streng.
Groenevelt: „Flauwekul. We wil
den de publiciteit in goede banen
leidën en we hebben iemand ge
zocht die de familie daarbij zou
helpen. De vader had ons verzocht
naar zo iemand te zoeken. Ik heb
Cor Coster, in overleg met de vader,
„Een Zuidafrikaanse dame, ge
naamd Maureen Shepstone" en
John Step alias Jan Stappenbeld,
fotograaf bij De Telegraaf, op het
moment dat zij afscheid namen van
het echtpaar Nijssen in het AZL.
toen afgetast en hij was direct be
reid het te doen. Op dat moment,
was er alleen een relatie tussen Cos-
ter en de familie. Wat wij als
ziekenhuis hebben gedaan, hebben
we echt allemaal naar de vader te
ruggespeeld. Wantje moet niet ver
geten dat het ziekenhuis zorg en
service verleent en dat we niets bui
ten de patiënt om doen. Wil die het
niet, dan doen we 't ook niet".
Dat het NOS-journaal wel Film
beelden kreeg van de bevalling en
dat de overige media van enig il
lustratiemateriaal verstoken ble
ven, schrijft Gröeneveld toe aan het
„stadhouderloze tijdperk" dat be
stond tussen de geboorte en het
moment waarop Cor Coster na
overleg met de vader van de zesling
de communicatiekanalen herme
tisch afsloot. „Ik heb nog wel ge
probeerd die foto's te krijgen", zegt
Groenevelt, „maar dat is gewoon
niet gelukt".
Belangen
Volgens de voorlichter van het
AZL zijn de foto's later overhan
digd aan de ouders van de zesling,
die er uiteraard mee konden doen
wat ze wilden. Bij de persmedia is
dat volgens hem verkeerd overge
komen. „Het kwam er grof gezegd
op neer dat de media die daarover
klaagden, een verkeerde voorstel
ling hadden van wat een ziekenhuis
in zo'n geval zou kunnen doen. Men
dacht zeker dat wij zomaar infor
matie over de patiënt zouden ge
ven. Er werd gesuggereerd dat
ziekenhuisinformatie kennelijk te
koop was. En dat wij ons niet moes
ten inlaten met figuren als Coster.
Wij hebben ons wel gerealiseerd
dat dit soort reacties er zouden ko
men. Maar de media kunnen er van
zeggen wat ze willen, bij ons staan
de belangen van de familie voorop.
Wij hebben steeds overlegd met de
vader van de zesling. We hebben
erop toegezien dat het contract tus
sen hem en Cor Coster klopte en dat
er van exploitatie van de zesling
geen sprake kon zijn. Dat was ook
de wens van Coster zelf. Hij heeft
altijd gezegd: ik ben erin gespron
gen omdat ik het zie als een sociaal
doel. In gesprekken met zaken
mensen heeft hij dat ook altijd ge
steld: we moeten eerst zien dat we
de belangen van de familie veilig
stellen, anders doen we geen za
ken".
Suggestief
Eelco Groenevelt heeft inmiddels
veel geleerd van de avonturen ron
dom de spectaculaire geboorte, die
ook voor hem een volstrekt novum
was. „Over het geschrijf in de bla
den over de zesling wil ik wel zeg
gen dat ik er met belangstelling van
heb kennisgenomen. Ik heb nu ge
zien hoe informatie die gegeven
wordt - of dat nou Cor Coster be
treft of gewone medische informa
tie - uiteindelijk in de kranten
wordt uitgelegd. Je krijgt de meest
merkwaardige voorlichting voor
geschoteld, het was vaak sug
gestieve informatie die de kranten
gaven en zelfs de feiten klopten
soms niet. De medische informatie
is door de bank genomen niet al te
best weergegeven. Ik heb daaruit
de conclusie getrokken dat er in dit
land geen journalisten rondlopen
die zich gezondheidsjournalisten
kunnen noemen. In het algemeen
wil ik geen uitspraak doen over de
pers. Misschien moet je zeggen: je
moet ze het voordeel van de twijfel
gunnen".
Hoe staat het er financieel nu voor (2)
Het Stationsplein: door de drukte een knelpunt v
veel ongelukken met overstekende voetgangers.
r het busverkeer, lange wachttijden voor de(brom)fietsers en
Wethouder wil uitspraak vóór verkiezingen
LEIDEN - Nog voor de komende
gemeenteraadsverkiezingen moe
ten de belangrijkste politieke be
slissingen over het Leidse ver
keersplan genomen zijn. Deze wens
uitte wethouder Waal (stadsont
wikkeling) gisteren bij de presenta
tie van het eerste, nog inventarise
rende rapport van Dwars, Heederik
en Verhey, het verkeersbureau dat
in opdracht van de gemeente werkt
aan een verkeersplan voor heel
Leiden.
In het rapport dat nu verschenen is
worden knelpunten op een rijtje
gezet; in een volgend rapport zullen
verschillende mogelijke oplossin
gen gepresenteerd worden waar
over in februari een discussie op
gang moet komen. Daarna moeten
knopen doorgehakt worden.
Uit de tellingen en metingen is ge
bleken, zo formuleerde gemeente
ambtenaar Egbert v. d. Pol het, dat
de grenzen aan de groei van het
verkeer in de binnenstad bereikt
zijn. De overheid zal nu moeten
kiezen hoe de ruimte verdeeld
wordt. Verkeersingenieur Martens
van DHV merkte naar aanleiding
van de gesignaleerde knelpunten
op dat verschillende interpretaties
mogelijk zijn: gezien vanuit een
auto kan er te weinig ruimte zijn,
gezien vanuit de woonomgeving
kunnen er jüist teveel auto's zijn.
Bij 2000 woningen lijdt de ge
luidshinder boven het door het rijk
acceptabel geachte niveau.
Terwijl er sprake is van een nog
toenemende verkeersbehoefte
blijkt dat de toegangsbruggen tot
de binnenstad niet meer verkeer
kunnen verwerken. Wat het verde
len van de parkeerruimte betreft
blijkt volgens ir. Martens een groot
deel van het Leidse probleem te
zijn dat de langparkeerders staan
op de plaatsen voor kort-parkeren,
zodat de kortparkeerders verdre
ven worden naar de verder weg ge
legen plaatsen voor lang-parkeren.
Het verkeersplan wordt een globaal
plan voor een hoofdwegennet; te
gelijk zullen kleine plannetjes ge
maakt moeten worden om de
woonwijken af te schermen. Het
globale plan wordt noodzakelijk
geacht om te voorkomen dat, als
per wijk gewerkt wordt, de ene wijk
de problemen naar de andere af
schuift.
Als de stad „vol" zit kan een be
langrijke verschuiving verwacht
worden ten gunste van het bus-
verkeer, volgens ir. Martens, als de
nodige verbeteringen worden aan
gebracht. In Leiden zou ook een
succesvol (brom)fietsbeleid kun
nen worden gevoerd. Het is name
lijk gebleken dat het meeste ver
keer niet meer dan vier kilometer
aflegt, een te befietsen afstand.
LEIDEN - "Onder het eerste kabi
net-Den Uyl is de Financiële positie
van de gemeenten in ons land aan
zienlijk verbeterd. Dat geldt zeker
ook voor Leiden. Het koppel Po
lak-De Goede is erin geslaagd om
een aantal factoren, dat voor de
grote tekorten verantwoordelijk
was onder de knie te krijgen. De
Financiering van het openbaar ver
voer is geregeld, de bijdragen voor
de politie zijn verruimd, de stads
vernieuwing is op gang gebracht en
er is een speciale regeling gekomen
voor steden met een historische
binnenstad.
Blijft over het onderwijstekort dat
nog geregeld moet worden. Toch is
het beeld voor Leiden op korte
termijn wat minder optimistisch.
We belanden volgend jaar in een si
tuatie, dat elke kredietverlening
behalve door de provincie ook door
Binnenlandse Zaken goedgekeurd
moet worden. Dat legt ons beper
kingen op.
Wel verwacht ik, dat een nieuw ka
binet aandacht zal blijven schen
ken aan de structuurverstorende
fatoren, zodat misschien over drie a
vier jaar recht is gedaan aan de ach
terstandssituatie van Leiden. Als
het onderwijstekort wordt opgehe
ven, als de regeling voor historische
binnensteden nog wordt verbeterd
en wanneer de stadsvernieuwing
goed wordt aangepakt kunnen we
in Leiden misschien een flink aan
tal jaren vooruit zonder tekorten.
Wel resten er nog wat kleinere pro
blemen. Het zou bijvoorbeeld erg
prettig zijn, wanneer de regeling
voor gemeenten met een sociaal
zwakke structuur verder wordt uit
gebouwd. Maar op de wat langere
termijn rijst toch het beeld op van
een stad in herstel. Er zit verbete
ring in."
Leiden komt in onderzoekingen
uit de bus als een stad met een so
ciaal zwakke structuur. Welke Fi
nanciële gevolgen heeft dat voor
de gemeente?
Hoe staat Leiden er Financieel
nu voor? Vandaag het tweede
deel van het gesprek met de
Leidse wethouder vaYi Finan
ciën, Hans van Dam. In het
eerste deel - dat donderdag jl. in
deze krant verscheen- ging'Van
Dam dieper in op de afhan
kelijke positie die Leiden de af
gelopen jaren heeft ingenomen
ten opzichte van het rijk. Dit
maal komt onder meer het on
derwijstekort, de werkeloos
heid, de stadsvernieuwing, en
het energiebedrijf aan de orde.
Van Dam: "Tot voor kort kregen we
voor onze sociale uitkering een te
rugbetaling van het rijk volgens
een zogenaamde "dakpansys
teem". De bedragen waren geba
seerd op de situatie in de voor
gaande driejaar. Dat voor gemeen
ten nadelige systeem is vervangen
door vergoedingspercentages. Af
hankelijk van de wet waarom dat
gaat is dat 100, 90 of 50 procent. Bo
vendien is er een speciale regeling
voor gemeenten met een sociaal
zwakke structuur.
Dit jaar wordt er door de gemeente
Leiden ruim 77 miljoen gulden uit
gegeven in de sfeer van bijstand,
werkloosheidsuitkeringen e.d. Van
het rijk krijgen we nog geen 72
miljoen terug. Leiden moet er dus
zelf nog 5.5 miljoen bijleggen.
Daarnaast zijn er nog de ap
paraatskosten van de Sociale
Dienst: miljoen. Een zware Finan
ciële last. Enigszins verlicht door
de speciale regeling, maar daar
staat weer de verplichting tegen
over om extra activiteiten te ont
plooien voor deze groepen. En dat
kost ook geld".
Betekent dat dan niet dat er grote
verschillen ontstaan met de om
liggende gemeenten?
Van Dam: "Bij de vaststelling van
de reinigingsrechten letten we er
op dat we niet boven die van de
randgemeenten uitgaan. Ook de
zwembadtarieven zijn op elkaar af
gestemd. Om concurrentie te voor
komen. De elektriciteitstarieven en
die van het gas liggen gelijk en de
watertarieven zijn gelijk aan die
van Oegstgeest. Op het punt van de
onroerend goed-belasting be
schikken we nog over te weinig ge
gevens".
Het onderwijstekort is in Leiden
nog steeds erg groot. Wat is daar
van de oorzaak?
Van Dam: "Voor het onderwijs
ontvangen we als gemeente nog
steeds één bedrag per leerling. Daar
leggen we als gemeente op toe. Het
gevolg is dat randvoorzieningen als
de schooladviesdienst in de knel
dreigen te komen. Hetzelfde geldt
voor de stichtingskosten van
scholen. Daarvoor is een landelijke
norm vastgesteld. Maar die houdt
geen rekening met het feit dat het
bouwen van een school in de rand
stad veel duurder is dan in het
noorden of oosten van het land.
Bovendien blijkt de lokaalkos
tenvergoeding, die we ontvangen
voor verlichting, verwarming en
onderhoud niet toereikend te zijn.
Het grote probleem van Leiden is
dat bij de vaststelling van de aan
vullende bijdrage door het rijk geen
rekening wordt gehouden met die
onderwijstekorten."
Leiden heeft een hoog werkloos
heidspercentage. Heeft dat effect
gehad op de uitkeringen die men
kreeg uit de werkgelegenheids-
pot?
Van Dam: "De afgelopen jaren is er
voor Leiden zo'n tien tot vijftien
miljoen gulden beschikbaar geko
men. De belangrijkste projecten
waren de bouw van het zwembad
"De Zijl" (3,6 miljoen), de restaura
tie van de Schouwburg (bijdrage
van 3.5 miljoen). Verder de bouw
van de Sumatrabrug en de Hof-
landbrug, voor 1 a 2 miljoen bestra
tingsprojecten, wat werk in de
groensfeer (kleine parkjes) en de
sportvelden in het Morskwartier."
Leiden komt met vijf andere ge
meenten in ons land in aanmer
king voor de interim saldorege
ling. Wat biedt dat de gemeente
voor soulaas?
Van Dam: "Volgens de interim sal
doregeling, de voorloper van de wet
op de stadsvernieuwing heeft Lei
den voor 1977 een bedrag van tien
miljoen toegewezen gekregen.
Voorwaarde daarbij was dat een
bedrag van 3.5 miljoen dit jaar moet
worden besteed en dat voor de res
terende 6.5 miljoen verplichtingen
aangegaan moeten worden. Over
die besteding van drieënhalf mil
joen zijn we al heen. Het is zelfs
mogelijk om dit jaar al vijf miljoen
te verwerken. We moeten zelfs
temporiseren. Vooral in Noord en
de Kooi wordt erg veel aangepakt.
Maar soms stuiten we op de proce
durele problemen, zoals met de re
constructie van de Sumatrastraat."
De Stedelijke Licht Fabrieken
(SLF) zijn omgevormd van ge
meentelijk tot streekenergiebe-
drijf. Wat zijn de financiële con
sequenties?
Van Dam: "Tot dusver hielden we
in de begroting rekening met een
jaarlijkse opbrengst uit de SLF van
4 miljoen gulden. Ook in de meerja
renraming werd met dat bedrag re
kening gehouden. Bij de omvor
ming tot streekbedrijf is er voor de
gemeente een reserve vrijgekomen
van 15 miljoen. Omdat nu meerdere
gemeenten delen in de winst van
het energiebedrijf is de verwach
ting dat ook Leiden minder zal
krijgen. Het verschil moeten we
dekken uit die vrijgevallen reserve.
Bovendien laten we de te verwach
ten winst in de komende vijftien
jaar dalen van vier naar twee mil-
'joen."
Destijds werden dure leningen af
gesloten om de woningwetbouw
in Leiden te kunnen Financieren.
In het begin van de jaren zeventig
betekende dat een fors rentever
lies. Hoe ligt dat nu?
Van Dam: "De looptijd van de le
ningen, die destijds voor de wo
ningwetbouw werden afgesloten
was 25 jaar. De afschrijvings
termijn van de huizen werd echter
geraamd op vijftig jaar. Het bete
kende, dat na het verstrijken van de
looptijd nieuwe leningen afgeslo
ten moesten worden. We hadden
rentepercentages die 3 tot 7 procent
hoger waren dan de oorspron
kelijke. Op het ogenblik bedraagt
het renteverlies voor de gemeente
nog ongeveer 1.4 miljoen per jaar".
