Zweden zet spoed achter onderzoek opslag van kernafval
Gromyko boekt in Amerika
opnieuw
voortgang
Exxon betaalde
135 miljoen
aan smeergeld
Als ondernemer weetje
dat groei noodzakelijk is.'
Aan een bank als de NMB hoefje dat
gelukkig niet uit te leggen!
Over tweede SALT-akkoord
De NMB denkt met u mee.
Nu al zo'n 50 jaar.
De EG
verjaagt
Russische
vissers
WOENSDAG 28 SEPTEMBER 1977
STOCKHOLM (ANP)- Zweedse en
Amerikaanse deskundigen doen
op het ogenblik in een verlaten
ijzerertsmijn in het midden van
zuid-Zweden samen het nodige
veldwerk om na te gaan of het
mogelijk is kernafval in rots
formaties diep onder het aardop
pervlak op te slaan.
Er worden in de mijn bij Stripa in
de omgeving van Vaesteras proe
ven genomen om vast te stellen
welke uitwerking de hitte die
kernafval ontwikkelt zou kunnen
hebben op granietrotsmassa's
zoals in Stripa worden aangetrof
fen.
Het hele project duurt twee jaar,
maar de Zweden hebben meer
haast dan de Amerikanen, die
hun onderzoek na afloop in de
Verenigde Staten zullen voort
zetten. De Zweedse elektrici
teitsproducenten willen hun ex
perimenten echter binnen een
half jaar afronden. Dit komt
doordat de regering de be
schikking wil hebben over uit
voerbare plannen voor water met
radioactief reactorafval moet ge
beuren.
De Zweedse coalitieregering heeft
deze nodig in verband met de
herbezinning die op het ogenblik
gaande is inzake 's lands energie-
politiek krachtens welke er vol
gens wetten die werden vast
gelegd voordat een jaar geleden
Thornbjorn Falldin premier werd
- die tegenstander varn ker-
menergie is - er tegen 1980 der
tien kerncentrales in het land
zouden moeten zijn. Als zodanig
zal het onderzoekswerk dat in
Stripa wordt verricht naar wordt
verwacht de koers die het
Zweedse kernenergiep
rogramma zal volgen direct
beïnvloeden.
De Amerikaanse belangstelling
voor het project in Stripa dat in
totaal omgerekend 16 miljoen
gulden gaat kosten kan voor een
belangrijk deel worden verklaard
uit het feit dat het graniet in de
samenstelling zoals ter plaatse
wordt aangetroffen in de Ver
enigde Staten gewoon is. Boven
dien is het niet zo makkelijk een
verlaten mijn te vinden met in
stallaties die nog volledig func
tioneren.
In Stripa werd de winning van ijze
rerts echter in april stopgezet en
in juli werd met het onderzoek
begonnen. Daarbij wordt geen
gebruik gemaakt van radioactief
materiaal.
Met radioactief afval van kern
centrales kunnen twee dingen
worden gedaan: vast opslaan of
opwerken voor gebruik in
snelle-kweekreactors. Maar zelfs
in het laatste geval, omstreden
daar er materiaal bij vrijkomt dat
kan worden gebruikt voor het
maken van kernwapens, blijft
men nog met radioactief afval zit
ten dat men moet zien kwijt te
raken.
In Stripa nu bootst men met elek
trische verhitters de hitte na die
wordt uitgestraald door afge
werkte kernbrandstofelementen
of afval dat bij het opwerken is
vrijgekomen. De bedoeling daar
van is vooral na te gaan welke
uitwerking de hitte zal hebben op
de scheuren die reeds in het ge
steente zitten en of er nog meer
breuklijnen zullen ontstaan. Dit
met het oog op de mogelijke be
smetting van het grondwater-
systeem. Het graniet zelf in Stripa
is keihard en zal naar een Zweeds
deskundige meent door de hitte
alleen nog maar harder kunnen
worden.
De verhittingsapparatuur zal even
veel warmte afgeven als ra
dioactief afval doet. Dit bedraagt
ongeveer 10 kilowatt per ton voor
uranium van een jaar oud. Voor
vaten opwerkingsresten is dit
ongeveer hetzelfde, maar na 40
tot 50 jaar is dit teruggelopen tot
ongeveer een halve kilowatt per
ton, zo meent de Zweedse leider
van het project Olof Degerman.
De verhittingselementen zullen in
Stripa worden neergelaten in ga
ten die op 4000 meter diepte in
het graniet worden geboord. Met
een uitgebreid instrumentarium
zal worden gemeten wat er met
het gesteente gebeurd en op basis
van de gegevens die daarmee
zullen worden verkregen zullen
de deskundigen trachten te voor
spellen wat er met het op die
wijze diep opgeborgen afval met
een radioactieve levensduur van
duizenden jaren zal gebeuren, 20
zegt Degerman.
„De radioactiviteit van opwer-
kingsaf^al na 1000 jaar is onge
veer gelijk aan die van wanneer
uranium wordt gewonnen maar
voor gebruikte brandstof is deze
periode tienmaal zo lang", aldus
Degerman.
Op het ogenblik worden de ge
bruikte brandstofelementen van
de zes kerncentrales die Zweden
in bedrijf heeft opgeslagen in wa
terbekkens bij de centrales zelf.
Deze opslag in bassins is een op
lossing die een jaar of tien kan
worden gebruikt.
Zelfs als Zweden besluit te kiezen
voor opwerken van afval zal te
gen 1983 toch een centrale op
slagmogelijkheid voor ra
dioactief afval beschikbaar moe
ten zijn daar de capaciteit van de
centrales en de opwerkingsbe-
drijven onvoldoende zal zijn.
Blijkt opslag in onderaardse rots
formaties echter mogelijk dan zal
Zweden volgens Degerman „te
gen 1995 kunnen beschikken
over een proefinstallatie en tegen
het jaar 2020 over zijn eerste per
manente mogelijkheid om ker
nafval op te slaan."
WASHINGTON (Reuter/UPI/AFP) - De Verenigde Staten
en de Sovjet-Unie hebben "verdere vooruitgang" ge
maakt naar afsluiting van een nieuwe overeenkomst ter
beperking van de strategische bewapening. Dat heeft de
Russische minister van buitenlandse zaken Andrej Gro
myko, gisteravond verklaard na een onverwacht gesprek
met president Carter in het Witte Huis. De twee landen zijn
nader tot elkaar gekomen wat betreft de afsluiting van een
nieuw SALT-akkoord.
Zowel de Sowjet-Unie als de Ver
enigde Staten zijn "vastbesloten"
om te werken aan de afsluiting van
een nieuwe overeenkomst, zo ver
klaarde Gromyko na afloop van het
gesprek met Carter. De Ameri
kaanse minister van buitenlandse
zaken Cyrus Vance bevestigde
Gromyko's mededeling.
Het uit 1972 daterende eerste
SALT-akkoord loopt op 3 oktbober
af. Washington en Moskou hebben
eerder verklaard dat ze de bepalin
gen van dit akkoord in acht zullen
blijven nemen, zolang de andere
partij dat ook doet.
Carters woordvoerder Jodv Powell
sprak van "positieve ontwikke
ling". Hij zei dat maandag de af
spraak was gemaakt voor Gro
myko's komst naar het Witte Huis.
Aan het gesprek is ook deelgeno
men door vice-president Walter
Mondale minister van Defensie Ha
rold Brown, de Amerikaanse dele
gatieleider bij SALT, Paul Warnke,
de Amerikaanse ambassadeur in
Moskou, Malcolm Toon en minister
Vance. Gromyko en Vance zullen
de contacten voortzetten in New
York waar beiden deelnemen aan
de openingsvergadering van de al
gemene vergadering van de Ver
enigde Naties. Eerder op de dag
had Gromycko Gromyko zijn rede
tot de algemene vergadering mee
gedeeld dat de Sowjet-Unie ak
koord gaat met een verbod op on
deraardse kernproeven voor "een
beperkte periode". Tot dusver
heeft Moskou een dergelijk stop af
gewezen, zolang landen als China
en Frankrijk niet bereid zijn tot
deze verdragen toe te treden. Maar
nu kondigde Gromyko aan dat zijn
land een beperkt akkoord wil teke
nen met de Verenigde Staten en
Engeland. "Krachtens een regeling
1 buitenlandse zaken Gromyko gaf gisteravond een persconferentie, waarop hij zich
met de" Verenigde Staten en Enge
land, zijn wij bereid voor een be
paalde periode de onderaardse
proeven met kernwapens op te
schorten, ook voordat andere
kernmogendheden tot een toe
Verraste Amerikaanse functiona
rissen bij de VN zeiden dat voor zo
ver hen bekend nog geen duidelijke
regeling is overeengekomen. De
onderhandelingen over een verbod
op onderaardse kernproeven, die al
geruime tijd in een impasse verke
ren, zullen volgende week in Ge-
nève worden hervat.
WASHINGTON (UPI) - Het
Amerikaanse olieconcern
Exxon heeft gisteren erkend
dat het in de jaren 1963-1975
meer dan 56,5 miljoen dollar
(ruim f 135 min) aan steek
penningen onwettige poli
tieke bijdragen heeft uitgege-
Het merendeel van
ruim f 131 min - kwam in Ita
lië terecht. Volgens Exxon
ging het om steun aan poli
tieke campagnes. De beurs-
commissie (SEC) heeft echter
gesteld dat het hoofdzakelijk
om commerciële steekpen
ningen ging, die het concern
overheidscontracten ople
verden. De rest van het geld
werd in 15 andere landen uit
betaald.
Toen de beschuldigingen van
de beurscommissie gisteren
voor een districtsrechter in
Washington aan de orde wer
den gesteld, bevestigde noch
ontkende Exxon de juistheid
er van. Wel verklaarde het
grootste concern ter wereld
zich akkoord met een vonnis
waarbij verboden wordt de
gelaakte betalingen voort te
zetten.
De omvang van de onwettige
betalingen van Exxon over
treft de eerder ontdekte il
legale uitkeringen van een
maatschappij als Lockheed -
38 miljoen dollar. In mei 1975
had Exxon erkend dat zij mo
gelijk enkele onwettige beta
lingen had gedaan en dat het
totaal wellicht 27 miljoen
dollar beliep.
Drie maanden later noemde
topfunctionarissen van de
maatschappij, toen zij onder
ede werden gehoord door de
ondercommissie uit de senaat
die zich met multinationale
ondernemingen bezighoudt,
een bedrag van 46 miljoen
dollar aan twijfelachtige be
talingen. Dit totaal is nu tot
meer dan 56,5 miljoen dollar
gestegen.
Volgens Exxon was in 1973 per
maand 1145 dollar uitgekeerd
aan een Japans parlements
lid. In 1969 was 50.000 dollar
toegestopt aan een regerings
functionaris in Thailand. An
dere landen waar onwettige
uitkeringen werden gedaan,
waren de Dominicaanse Re
publiek, Chili, Frankrijk,
Laos, Zuid-Vietnam, Tunesië,
Maleisië en Venezuela. In het
stuk van Exxon werden ech
ter niet alle landen met name
genoemd waar volgens de
beurscommissie steekpen
ningen zouden zijn betaald.
De Australische Labourpartij
heeft vandaag toegegeven dat
ADVERTENTIE
Scherpere
maatregelen
in Duitsland
tegen gevangen
extremisten
BONN (Reuter) - In het West-
duitse parlement zal vandaag
een wetsontwerp worden be
kendgemaakt dat de justitiële
toestemming verleent ge
vangenen voor bepaalde tijd
volledig af te sluiten van de
buitenwereld, inclusief advoca
ten. Voorafgaande aan de for
mele lezing van het ontwerp in
het parlement, hebben de SPD,
CDU en de FDP het voorstel al
doorgenomen en er hun onof
ficiële goedkeuring aan ge
hecht.
Het omstreden wetsontwerp is
voornamelijk bedoeld om te
voorkomen dat gevangenen
vanuit hun cel acties leiden en
daarbij hun advocaten als con
tactpersonen gebruiken. Niet
alleen kunnen de autoriteiten
met de ^vet in de hand het con
tact tussen de advocaten en hun
gevangen cliënten verbieden,
ook mogen zij familieleden we
ren, de radio afsluiten, kranten
niet toelaten en de gevangenen
eenzaam opsluiten.
Volgens het ontwerp kunnen de
beperkingen voor 30 dagen
worden opgelegd, met de mo
gelijkheid tot verlenging.
Daarom is de NMB voor een bedrijf als het
onze een ideale partner. We spreken dezelfde
taal. Net als de NMB is ons bedrijf in de af
gelopen jaren flink gegroeid. Onze eigen
plannen, die je toch wel ambitieus zou kunnen
noemen, hebben we zonder al te veel problemen
kunnen realiseren.
Ook toen wij onze zaken tot het buitenland
gingen uitbreiden kregen we van de NMB de
juiste ruggesteun. Bij de NMB vonden we een
geest van koopmanschap en een goede kennis
van onze branche.
Zowel voor ons bedrijf als voor onze
privézaken zijn we zeer kontent met
de NMB. Ze maken
waar wat ze zeggen:
ze denken met je mee.
NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK
ze gelden heeft aangenomen
van de Australische doch
teronderneming van Exxon,
als bijdrage aan de bouw van
het partijbureau in Canberra.
Maar Labour had geen gelden
aangenomen voor ver
kiezingscampagnes of voor
andere doelen, aldus David
Coombe, secretaris van de
Labourpartij.
De schenking dateert van 1974.
Volgens Coombe ging het om
een klein bedrag. Coombe
meende dat de Liberale Partij
en de Plattelandspartij, die
samen de huidige Australi
sche regering vormen, een
soortgelijk bedrag hebben
aangenomen voor de bouw
van hun partijgebouwen.
BRUSSEL (SP) - De EG en de
Sowjet-Unie verjagen vanaf zater
dag hun vissers uit eikaars wateren.
Dat is het gevolg van een fikse ruzie
tussen Moskou en B^russel over de
principes van de Europese visserij-
politiek in opbouw.
De Russen vangen maandelijks
ruim vijftigduizend ton vis in de
tweehonderd mijl-zóne van de ne
gen Wij halen in de Barentsz Zee en
de Baltische Zee per maand zo'n
vijfduizend ton uit de netten, voor
namelijk kabeljauw. Daaraan komt
nu abrupt een einde. Vooral de
Fransen, de Britten en de Westduit
sers hebben daar last van.
In eerste instantie gaat het conflict
over de vangstbeperkingen die
overal in Europa van kracht wor
den wegens de overbevissing van
de afgelopen tien jaar. In feite
speelt hier een principiële strijd
tussen de „Negen en de „Sow
jet-Unie". Wij wensen niet dat de
zogenaamde derde landen met ons
onderhandelen over hun maximale
vangstmogelijkheden. Die wensen
onze ministers in Brussel geza
menlijk zelf te bepalen.
De Sowjet-Unie beseft echter dat
het voor NAVO-landen politiek
weinig aantrekkelijk is om aan de
vooravond van de toetsingscon
ferentie van Belgrado (vrede en
veiligheid) hun schepen te enteren
en naar de dichtsbijzijnde haven te
slepen. Nederlandse kringen bij de
Europese gemeenschap zeggen
echter dat het daarop zo nodig zal
uitdraaien. Er bestaat nog een mi
nimale kans dat een van de twee
bijdraait, dan wel dat er voor zater
dag een compromis bereikt wordt.
De Europese ministerraad had de
Sowjets vorige week een voor twee
maanden geldend quotum toege
zegd van twintigduizend ton. Vorig
jaar vingen zij in die periode nog
het zesvoudige. De reactie van
Moskou was dat aan de EG-buit in
de Barentsz Zee en de Baltische
Zee, ook naar verhouding beperkt
zou worden. Bij een normale vangst
van tienduizend ton wordt dat nu
maximaal 1800.
Pesterij
In Brussel is men een beetje verve
lend gaan doen nadat enkele weken
geleden de onderhandelingen met
Moskou over een globaal visserij-
akkoord stagneerden. De minister
van visserij is weliswaar destijds uit
Moskou naar Brussel getogen - een
novum - maar nu het op de onder
tekening van een akkoord aankomt
aarzelt hij toch om de Gemeen
schap daarmee te erkennen. De
Sowjet-Unie ziet in de EG immers
sinds jaar en dag het toppunt van
kapitalisme.
Overigens heeft Moskou al enkele
maanden geleden laten weten dat
er mogelijk aan onze visserij
rechten getornd zou worden. De
EG moest toen melden welke sche
pen zij in dat geval nog wilde stu
ren. De Negen zonden daarop een
lijst naar Moskou met 140 namen:
alle schepem die ooit in de betrok
ken wateren geopereerd hebben.
Dat was een soort pesterij. Moskou
Jiet daarop weten dat drie schepen
ook wel voldoende zijn om het quo
tum binnen te halen.
De afgelopen weken dobberden er
nog ongeveer 25 schepen uit de
EG-landen in de Barentsz Zee. Se
dert de Russen daar in het week
einde twee Britten aanhielden is de
rest verdwenen. De EG-ministers
in Brussel bijeen eisten gisteren
een onmiddellijke herroeping van
de Russische maatregelen, willen
de vissers van dat land hier weer
toegelaten worden.
