„Werk houden
op universiteit
door offers
welgestelden
OOK LEIDSE UNIVERSITEIT MOET BEZUINIGEN
geeh
Drs. Koornstra: „Niet mis wat
boven tafel komt als bijbaantjes
wetenschappers worden aangepakt"
DONDERDAG 22 SEPTEMBER 1977
Zeker 80 arbeidsplaatsen komen volgend jaar op de tocht te staan
De Leidse universiteit krijgt het
straks zwaar te verduren. De
broekriem zal stevig moeten wor
den aangesjord. Als gevolg van te
verwachten bezuinigingen zullen
volgend jaar tenminste 80 ar
beidsplaatsen moeten worden
"ingeleverd"Wat somberder pro
feten spreken zelfs al van 120.
Het is lang geleden dat Neerlands
oudste universiteit zo hardnekkig
door het bezuinigingsspook werd.
nagezeten. Tot nu toe wist men
aardig aan de krapte-dans van
de rijksoverheid te ontkomen. Er
konden zelfs tijdelijk 300 extra
arbeidsplaatsen worden ge
creëerd door het aantrekken van
goedkope tijdelijke) arbeids
krachten.
Goedkope arbeidskrachten brengen
evenwel hoge sociale lasten met
zich mee. En juist op dat punt is
de Leidse universiteit nu flink
voor het blok gezet.
Sinds kort heeft het rijk de sociale
lasten namelijk gekoppeld aan
het gemiddelde salaris waar de
universiteit recht op heeft (afge
meten aan de hand van het aan
tal studenten).
Anders gezegd: de universiteit
krijgt nu minder sociale lasten
vergoed, dus is er geen geld ge
noeg om alle arbeidskrachten uit
te-betalen.
Voor dat probleem zijn diverse op
lossingen denkbaar. Maar waar
schijnlijk zal er gekozen worden
voor een makkelijke weg terug:
een x-aantal tijdelijke arbeids
plaatsen (voor goedkope krach
ten) laten verdwijnen en zonodig
de instelling van enkele vacatu
restops.
Tegen deze dreigende afbrokkeling
van de werkgelegenheid is binnen
de universitaire gemeenschap al
heftig geprotesteerd. Eerder dit
jaar gingen studenten en per
soneel met spandoeken en
luidsprekers de straat op. Hoor
zittingen werden op poten gezet.
En in de subfaculteitsraad van
psychologie werd een motie vol
ernstige verontrusting aangeno-
Ook tijdens de laatste vergadering
van de universiteitsraad staken
studenten een spandoek omhoog
onder het even duidelijke als sim
pele motto: meer geld uit Den
Haag en de universiteit is uit de
zorgen.
Het universiteitsraadslid drs.
Matthijs Koornstra, lid van de
Progressieve Partij in die raad
en wetenschappelijk medewerker
bij de Leidse universiteit, kwam
met een heel ander geluid.
Er is geen sprake van een noodsi
tuatie, zei hij. Hij wees daarbij
o.m. op de absentie van weten
schappers op tijden dat ze eigen
lijk aanwezig moeten zijn.
Hij deed het college van bestuur de
suggestie aan de hand om nieuw
wetenschappelijk personeel la
ger in te schalen", met andere
woorden: op een lager salaris aan
te nemen dan tot dusver ge
bruikelijk is. Zo lever je een bij
drage aan de inkomensnivelle
ring en aan de werkgelegenheid,
redeneerde Koornstra.
Hieronder een gesprek over
„de bescherming van de wel-
gestelden door de welgestelden"
en de noodzaak van een lokale in
komenspolitiek.
LEIDEN- Offers brengen binnen de universiteit
is beter dan tornen aan de werkgelegenheid,
vindt drs. Koornstra.
Wat dat betreft bevindt hij zich in goed gezelschap van dr.
K. van Nes, voorzitter van het college van bestuur van de
Amsterdamse universiteit, die een paar weken geleden nog
suggereerde om de salarissen van de hoogstbetaalden te
verlagen.
Dat zou de enige oplossing zijn om
aan meer mankracht te komen en
bovendien zou het een positieve
bijdrage betekenen voor de werk
gelegenheid. "Een verlaging van
gemiddeld één procent", zei dr.
Van Nes, "betekent weer een be
sparing, waaruit 35 nieuwe per
soneelsleden kunnen worden be
taald".
Door
Wim Wirtz
Maar Koornstra vindt dat niet vol
doende. Hij denkt ook aan een
harde aanpak van wetenschappers
die bijbaantjes vervullen in de baas.
z'n tijd, maatregelen tegen on
eigenlijke verlofdagen van weten
schappelijk personeel en zo moge
lijk ook een vrijwillig financieel of
fer, allemaal ten behoeve van
werkgelegenheid en inkomens
nivellering ("Ik vind het onzin dat,
'omdat je anders geboren bent, je
ook meer moet verdienen".
Wat hij in elk geval niet wil is
arbeidsplaatsen afstoten, want
dat zou uiteindelijk betekenen dat
de 300 extra arbeidsplaatsen die de
universiteit in de loop der jaren
heeft gecreëerd, weer verloren
gaan.
Salaris
Koornstra meent dat er bij de facul
teiten een beleid moet worden ge
voerd dat aan stringente "rand
voorwaarden" gebonden is. Dat
geldt in zijn ogen bijvoorbeeld voor
het "heraanstellingsbeleid", waar
over hij zegt! "Als de letterenfacul
teit een man nodig heeft - een we
tenschapper - dan kan je een vent.
krijgen die al jaren in het onderwijs
zit, die een proefschrift heeft ge
schreven en capaciteiten heeft.
Maar die man moet je dan toch ze
ker het salaris geven van een we
tenschappelijk hoofdmedewerker
en dat kostje dan ruim 6000 gulden.'
Maar je kunt ook iemand krijgen,
die pas is afgestudeerd. Die kan je
als medewerker aanstellen op een
salarisniveau van ongeveer de helft
van die oudere man. Hij zal minder
onderwijservaring hebben, zal mis
schien minder goed onderzoek
doen. Maar over een jaar of vijf,
denk ik, hebben we meer aan die
jonge jongen dan aan die oudere
man".
Ik vind dan datje als faculteit moet
zeggen: het effect is nu dat we voor
die oudere man veel geld uitgeven
en dat we op den duur niet meer
kwaliteit in huis krijgen. En als we
een beetje goed selecteren onder
jonge mensen - en geloof me, er zijn
er genoeg - dan kunnen we er twee
aanstellen".
"Je kunt in dat licht twee dingen
doen. Het ene is wat minister Van
Kemenade nu doet: de salaris
schalen voor aankomende acade
mici anders definiëren dan vroeger.
Maar je kunt ook zeggen: bij het
aannemen van wetenschappelijk
personeel denk je als universiteit
aan die doctoraal-student letteren
in plaats van aan een gekwalifi
ceerd iemand. Dat noem ik een
stukje eigen beleidsvoering, waar
mee je een bijdrage kunt leveren,
aan de bestrijding van de werk
loosheid onder jonge academici".
Loopt de universiteit dan geen
deuk op? Ik zie de advertentie al!
voor me: hooggekwalificeerde
fünctie, laag salaris.
K.: "Vroeger werden er allemaal
jonge broekies aangenomen. Toen
kon het dus allemaal wel. En nu
moet opeens de kwaliteit van al
lerlei dingen zonodig beschermd
worden".
geen
litieke gezindheid van de facultei
ten, en dan zie je dat de faculteiten
die het hardst roepen om kwaliteit
van onderwijs en onderzoek en die
het verst gaan met numerus fixus
beslissingen (Qm studentenstops in
te stellen red.), de meest rechts-
gezinde faculteiten zijn. Bijvoor
beeld geneeskunde. Met andere
woorden: de bereidheid om op een
gegeven ogenblik geen studenten
meer op te nemen of aan zelfonder
zoek te doen in de zin van: wat kun
nen we zelf doen om de bezuinigin
gen tot een oplossing te brengen, is
ook een politieke bereidheid".
De nevenfuncties.
K.: "Het is de verantwoordelijkheid
van wetenschappelijk medewer
kers, vind ik, dat als er een noodsi
tuatie ontstaat, en de universiteiten
krap komen te zitten, studenten
geweigerd moeten worden of de
werkloosheid getolereerd moet
worden, die nevenfunctiemensen StrOflt
te vragen hun nevenfuncties waar
voor ze dan nog extra inkomsten
krijgen, niet uit te oefenen in
rijkstijd".
gaat aanpakken: mijne dames en
heren, wilt u invullen bij welke an
dere werkgevers u tevens in loon
dienst bent, al of niet part-time?
Vervolgens ga je bij die werkgevers
informeren welke werkuren-af
spraken er zijn. En dan denk ik dat
je voor vreemde conclusies kan
komen te staan voor wat betreft het
beleid dat tot nog toe aan de Leidse
universiteit gevoerd is".
"Staatssecretaris Klein heeft bij
voorbeeld een brief aan het college
van bestuur gestuurd en gezegd:
mijne heren, wilt u uw bevoegdhe
den ten aanzien van nevenfuncties
serieus nemen?"
"En wat doet het college van be
stuur? Copieert die brief en stuurt!
die naar de faculteiten door en zegt:
mijne heren, wij hebben deze brief
ontvangen. Maar ze doen verder
niks".
K.: "Vaak wel, ja. 't Is misschien
wel een beetje tendentieus hoor,
wat ik nu ga zeggen, maar er is ooit
eens onderzoek gedaan naar de po-
Vreemd
„Je hebt overigens 3 categoriën:
mensen met een wettelijke toe
stemming voor een nevenfunctie,
een aangevraagde toestemming en
zonder toestemming. En het hoeft
maar een heel simpel verhaal te zijn
hoor, waarmee je dat verschijnsel
"Ik denk dat er heel wat
zijn die in rijksdienst elders onder
wijs geven in uren dat ze eigenlijk
ander werk moeten doen voor de
universiteit. Soms is daar aange
vraagde toestemming voor ver
leend. Maar er zijn ook mensen die
dat niet hebben. Als iemand in de
tijd van zijn vakgroep van de uni
versiteit elders onderwijs geeft, dan
hoort er een privé-inkomen van die
man aan verbonden te zijn. Maar
tevens minder werktijd voor de
universiteit, want dat kan een hele
boel arbeidsplaatsen opleveren".
Het college van bestuur heeft z'n
taak dus niet serieus genomen.
K.:."Het is historisch zo gegroeid.
Vroeger waren de hoogleraardirec-
teuren' de baas. En dat waren zelf
mensen die dit soort praktijken
hadden. Die nevenfuncties, dat was
toen een zaak die alom aanvaard
werd, maar waar je maar niet over
moest praten".
.K.: "Er is een stukje moed voor no
dig. En dat betekent in dit geval dat
je het algemeen belang dient en het
individueel belang schaadt".
Maar die moed kunnen ze blijk
baar niet opbrengen.
K.: "Nee, ik denk dat ze dan grote
stront verwachten. Want wat er dan
boven tafel komt, is natuurlijk niet
mis. Ik durf de stelling aan - maar ik
kan hem niet bewijzen - dat het we
tenschappelijk personeel buiten de
medische faculteit zo'n twee tot
drie uur per veertigurige werkweek
aan nevenfuncties heeft. Dat is dus
vijf a zes procent per man gemid
deld. Nou, dat kan dus een uitbrei
ding betekenen van het weten
schappelijk personeel, want die vijf
a zes procent is voor de universiteit
kennelijk onbenut".
"Het wordt natuurlijk ergerlijker
als je beseft dat het al een goed be
taalde groep is. Als iemand van het
technisch of administratief per
soneel die lager betaald wordt, zou
zeggen: mag ik ergens anders een
functie erbij hebben, ik kan daar
brieven tikken en ik krijg er een
tientje voor, nou, dan zouden we
wat horen. Dan wordt-ie gelijk op
z'n vingers getikt. Het is gewoon de
bescherming van de welgestelden
door de welgestelden".
Periodieken
"Mijn beleid zou zijn datje, binnen
de ambtelijke regelingen, lager gaat
inschalen bij het wetenschappelijk
personeel. En dat je vervolgens je
best gaat doen om vrijwillig te laten
afzien van een vorm van pe
riodiekverhoging. Boven de schaal
van zo'n 3000 gulden per maand
zijn die periodieken een hele
sprong. Je zou dan kunnen voor
stellen dat in die gevallen een pe
riodiek niet één keer per jaar wordt
uitgekeerd, maar één keer in de
twee jaar. Dan zouden we daarmee
op den duur een bijdrage kunnen
leveren tot pakweg 500 man meer
werk, geen studentenstops, en
•meer onderwijs en meer onder
zoek. Als hun de kwaliteit van on
derwijs en oi iderzoek ter harte gaat,
dan zouden de welgestelden - men
sen die vier- tot vijfduizend en meer
gulden verdienen - dat toch kun
nen doen?".
Dus ook in dat opzicht erger je je
aan argumenten als: de kwaliteit
gaat verloren?
K.: "We moeten ons daar natuurlijk
wel zorgen over maken. Maar hét is
nu blablabla zonder werkelijk de
problemen van geld en arbeids
plaatsen tegemoet te komen".
Vakantie
"En om aan te geven hoeveel effect
dat intern bezuinigen kan hebben:
ik neem aan dat in de zomermaan
den, als er geen onderwijs is, een
heleboel mensen van het weten
schappelijk personeel langer va
kantie nemen dan waar ze feitelijk
recht op hebben. Er is namelijk
geen controle op".
Alsjenouaan die medewerkers zou
vragen: willen jullie vrijwillig met
onbetaald verlof in die periode?
Het feit dat ze niet aanwezig zijn,
geeft er immers aanleiding toe om
jdat te vragen. En als nou de weten
schappelijk medewerkers boven
pakweg 3000 gulden één dag onbe
taald verlof opnemen - en dat zal ze
op hun inkomen echt niks kunnen
schelen - dan kan er één procent
meer personeel bij. En dat is 35
werknemers".
