MOLUOHN^NMOTA
Sneller in
loopgraven
MEER AANDACHT MOLUKKERS
'Spoedige vorming van nieuw kabinet geboden'
Nederland wil 'waakhond' mensenrechten
Onverminderde steun
voor Derde Wereld
GUNSTIGE ONTWIKKELING
STERKTE POLITIEKORPSEN
Troonrede
DINSDAG 20 SEPTEMBER 1977
PAGINA 19
DEN HAAG (SP) - Nederland wil
dat de Vernigde Naties een Hoge
Commissaris voor de Rechten van
Mens aanstellen om er op toe te zien
dat de mensenrechten overal ter
wereld zo veel mogelijk gehand
haafd worden.
Dit blijkt uit de plannen van minis
ter Van der Stoel (buitenlandse za
ken) voor volgend jaar.
Nederland werpt zich in de wereld
op als de grote beschermer van de
mensenrechten. "Maar", zo meent
de minister mistroostig, "de mid
delen die de Nederlandse regering
ten dienste staan om de ergste mis
standen ten goede te doen keren
zijn beklemmend gering". Veel
landen willen niets van zo'n in
menging in hun binnenlandse aan
gelegenheden weten. Daarom pro
beert Nederland de internationale
controle op de naleving van de
mensenrechten ter verscherpen.
Ook op eigen houtje zet de regering
door. Bij zowel de Chileense junta
als de Sowjet-machthebbers wordt
geprotesteerd. Al blijkt dat naar
buiten vaak niet. "Maar er mag
geen twijfel over bestaan dat het
regeringsbeleid op het punt van de
mensenrechten niet selectief is",
benadrukt minister Van der Stoel.
"Maar in de praktijk zal toch een
keuze moeten worden gedaan: men
kan niet overal te zelfder tijd op de
Het Nederlands ijveren voor de
mensenrechten komt niet altijd
naar buiten. Dat zou wel eens
schade kunnen berokkenen aan
hen wier lot de regering juist wil
verbeteren. Een vertrouwelijk ge
sprek achter de schermen resul
teert volgens de minister vaak meer
effect dan een openlijke berisping.
Bij die ontwikkelingslanden waar
de mensenrechten vertrapt worden
probeert Nederland via de kanalen
van hulpverlening z'n invloed aan
te wenden. Pas "in het uiterste ge
val" zal de regering de ontwik
kelingshulp stopzetten.
"In sommige gevallen zal het aan
gaan of handhaven van een sa
menwerking gerechtvaardigd
kunnen zijn, indien gevreesd moet
worden dat een geïsoleerde positie
van dat land het risico met zich
meebrengt van een afglijden naar
ernstiger vormen van onderdruk
king. Ook indien er geen zicht be
staat op een verbetering, kan de so
lidariteit met de achtergestelde be
volkingsgroepen soms gebieden
dat de hulpverlening zo goed mo
gelijk wordt voortgezet, mits ze
kerheid bestaat dat juist die groe
pen en personen ervan profiteren",
schrijven minister Van der Stoel en
minister Pronk (ontwikkelingssa
menwerking).
Wanneer de kans dat de hulp aan de
armste groepen ten goede komt erg
klein is, verdient het volgens de
Nederlandse regering de voorkeur
de hulpverlening - buiten het re
gime om - via particuliere organisa
ties (zending, missie, vakbeweging)
te laten lopen. Dat gebeurt i
teel in Chili.
DEN HAAG (SP) - Minister Stemerdink is het in beginsel
eens met zijn Amerikaanse collega Brown, dat de
reactiesnelheid van de NAVO-strijdkrachten moet worden
verhoogd. Hij bevestigt in zijn defensiebegroting dat in
internationaal verband mogelijkheden tot verhoging van
de paraatheid van het Nederlandse eerste legerkorps wor
den besproken.
Minister Stemerdink
DEN HAAG (ANP) - De feitelijke sterkte van de gemeentelijke politiekorp
sen ontwikkelt zich gunstig. In de toelichting op de begroting deelt minister
De Gaay Fortman (Binnenlandse Zaken) mee dat het aantal vacatures is
teruggelopen tot 1035 per 1 januari '77. In Rotterdam en Utrecht heeft de
feitelijke sterkte de organieke bereikt. In Amsterdam en in Den Haag
wordt het aantal vacatures ingelopen.
Volgens de minister maken de omstandigheden, waaronder wij leven, het
noodzakelijk dat de politie grote aandacht besteedt aan de bestrijding van
ernstige misdrijven en ordeverstoringen. Het betreft hier zaken, zo zegt de
bewindsman, die een ernstige terugslag hebben op de samenlevingVoort
durend moet worden gezocht naar middelen om de politie voor haar taak
in dit opzicht berekend te houden.
Om dit te bevorderen wil de minister in de toekomst een opleidingssysteem
voorde politie bevorderen waarbij jonge agenten, wanneer zij eenmaal in
de praktijk werkzaam,zijn, een verdere algemene en praktische vorming
ontvangen die aaxxsluit op de in de praktijk opgedane ervaringen. Ten
aanzien van de verkeersschool voor de gemeentepolitie merkt de bewinds
man op dat dit instituut voorlopig een doeltreffend onderdak heeft gevon
den in de Leeuwenhorst in Noordwijkerhout.
DEN HAAG (SP) - Nederland zal in
1978 ruim 300 miljoen gulden meer
aan ontwikkelingssamenwerking
uitgeven.
Dit blijkt uit de plannen van minis
ter Pronk (ontwikkelingssamen
werking) voor volgend jaar.
Daarmee is het bedrag dat de rege
ring beschikbaar stelt voor hulp
aan de arme landen opgelopen tot
3,4 miljard gulden. Dat is - voor het
derde achtereenvolgende jaar - an
derhalf procent van ons nationale
inkomen. Met Zweden staat Ne
derland aan de top van de hulp-
gevende landen.
Als de economische ontwikkeling
niet tegenvalt, zal het bedrag dat
bestemd is voor ontwikkelingssa
menwerking oplopen tot 4,2 mil
jard gulden in 1980 en tot 5 miljard
gulden in 1982.
Niet het hele bedrag van 3,4 miljard
is „zuivere" ontwikkelingshulp.
Bijna 550 miljoen wordt uitgegeven
aan zaken die slechts zijdelings met
ontwikkelingssamenwerking te
maken hebben (zoals de opvang
van Surinamers en buitenlandse
werknemers, de Nederlandse am
bassades in de arme landen, de
overplaatsing van Nederlandse
(textielbedrijven naar ontwik
kelingslanden). De stijging van 300
miljoen gulden in 1978 gaat voor
een flink deel aan die „onzuivere"
pulp op.
Ongeveer de helft van de 3,4 miljard
'gulden is voor rechtstreekse hulp
aan de Derde Wereld-landen waar
Nederland zich in het bijzonder op
richt („concentratielanden").
De regering zet de humanitaire
hulp aan de bevolking in de door
blanke minderheidsregimes be
stuurde landen in Zuidelijk Afrika
voort. Dat gebeurt zowel via de be
vrijdingsbewegingen van Namibië
en Rhodesie als via de Verenigde
Naties en particuliere organisaties
(zoals de Wereldraad van Kerken).
Met de „medefinancieringsorgani
saties" - particuliere organisaties
(o.a. zending en missie) die zelf
projecten in ontwikkelingslanden
opzetten - heeft minister Pronk af
spraken gemaakt over een geleide
lijke verhoging van de overheids
steun van 4,8 procent nu, tot 6 pro
cent in 1980.
Voor 1978 heeft de minister onge
veer 40miljoen gulden uitgetrok
ken voor maatregelen om de schul
den van een aantal arme landen te
verlichten. Vooral de landen die
zwaar getroffen zijn door de
olieprijsverhogingen komen voor
deze steun in aanmerking.
0NTWIKKELINGSHULP1964-78
JAARLUKSE R'JKSUITGAVEN
VOOR ONTWIKKELINGSHULP
4000- -
Daarbij wordt gedacht aan midde
len om de Nederlandse eenheden
sneller in hun oorlogsopstelling te
brengen, aan een versnelde uitvoe
ring van het program voor de op
slag van voorraden in vooruitge
schoven posities of aan de legering
van meer troepen in de Bonds
republiek.
Uit enkele zinnen in zijn toelichting
op de begroting blijkt dat Stemer
dink zwaar tilt aan de ontwikkeling
in de militaire krachtsverhouding
tussen NAVO en Warschaupact.
„In algemene zin", schrijft hij, „kan
worden gesproken van een ver
schuivingten nadele van de NAVO.
De militaire macht van de Sowjet-
Unie neemt gestaag toe en gaat de
defensieve behoeften van dat land
ver te boven".
De begroting biedt overigens niet
zoveel concreet nieuws. Voorals
nog blijft de defensienota '74 rich
tinggevend. Het begrotingsjaar
1978 is het laatste jaar van de eerste
planningsperiode uit deze nota.
Hoewel de defensie het land alles
bijelkaar geteld in dat jaar ruim 9,5
miljard gulden gaat kosten (ƒ3,-
miljard meer dan in de defensie
nota '74 werd geraamd), komt de
financiering van de „lopende za
ken" bij het leger in 't gedrang.
Voor de begrotingsbehandeling wil
Stemerdink het parlement over dit
probleem nog nader informeren.
De begroting '78 draagt in elk geval
een voorlopig karakter. Afspraken
bij de kabinetsformatie kunnen
daar later nog veranderin-
g in brengen.
Beslissingen over grote projecten,
zoals de vervanging van de Nep-
tunus van de marineluchtvaart
dienst, de bouw van onderzeeboten
en de aankoop van nieuwe tanks,
worden in deze begroting nog niet
genomen. Het komende kabinet zal
zich daarover moeten buigen.
EN HAAG (SP) - Minister H. van
Doorn (CRM) is van mening dat zo
snel mogelijk moet worden gepro
beerd „het geschokte vertrouwen
tussen Molukkers en Neder
landers" te herstellen door geza
menlijk naar een betere verstand
houding te streven.
Hij vindt dat de Molukkers
lijk waardige positie in de Neder-
ge
land se samenleving moeten
krijgen, waarbij vooral geregeld
contact tussen gemeentebesturen
en Molukse ingezetenen wenselijk
is. Aan de plaatselijke Molukse
welzijnsstichtingen in ons land
(momenteel 35) denkt hij hierbij
„een scharnierfunctie" toe als ont
moetingspunt tussen overheid,
Nederlandse samenleving en Mo
lukkers.
De bewindsman van CRM schrijft
dat in de toelichting op de begro
ting-1978, waarin hij uitvoerig stil
staat bij de gebeurtenissen in Assen
en Bovensmilde.
Het CRM-begrotingsbedrag voor
komend jaar is ten opzichte van dit
jaar met ruim 13 procent gestegen
naar ruim 9,2 miljard. De bijstand
suitkeringen zullen in 1978 naar een
nieuw record van bijna 5 miijard
groeien.
Komend jaar wordt nadrukkelijk
ondezocht hoe het museumbezoek
kan worden gestimuleerd, en heo
de museum-collecties beter kun
nen worden beveiligd. In het kader
van monumentenzorg wordt over
wogen particuliere kasteeleige
naars onderhoudssubsidies te ge
ven. Met de bouw van nieuwe rijks-
archuven gaat het goed: in de loop
van 1979 kan het Algemeen Rijks
archief in Den Haag in gebruik
worden genomen. CRM werkt sa
men met Sociale Zaken en Bin
nenlandse Zaken aan de oprichting
van een „archiefvernietigings-
dienst" waarmee werklozen aan
een baan kunnen worden gehol
pen.
DEN HAAG - Koningin
Juliana heeft dinsdagmiddag
de nieuwe zitting van de Sta-
ten-Generaal geopend met het
uitspreken van de Troonrede.
Dit geschiedde in een ver
enigde vergadering van de
Eerste Kamer en de Tweede
Kamer, in de Ridderzaal in
Den Haag. De letterlijke tekst
van de Troonrede luidt:
De lange duur van de kabi
netsformatie, na een ver
kiezingsuitslag die toch door
velen als duidelijk is ervaren,
wekt onder de huidige om
standigheden begrijpelijke
bezorgdheid. In afwachting
van de totstandkoming van
een nieuw kabinet is het niet
mogelijk U nieuwe plannen
voor te leggen betreffende het
in de komende jaren te voeren
beleid. Wel past een uiteenzet
ting van hetgeen het demis
sionaire kabinet in het belang
van het Koninkrijk thans
noodzakelijk acht. De rege
ring beseft dat daarmede on
zekerheden blijven bestaan
omtrent tal van vragen - over
werk, inkomen en welzijn -
die bij de mensen leven.
Na een duidelijke opleving
in 1976 vertoont de werel
deconomie opnieuw tekenen
van stagnatie. In verscheidene
landen neemt de werkloos
heid weer toe en wordt de eer
der verwachte economische
groei, ondanks de afnemende
inflatie, niet verwezenlijkt.
Onmiskenbaar ondervindt
onze uitvoer daarvan de weer
slag, hetgeen nog wordt ver
sterkt door de opgetreden
waardestijging van onze
munt. Ook in ons land ont
wikkelt de werkloosheid zich
sedert enkele maanden weer
ongunstig. Deze nieuwe te
rugval is des te ernstiger om
dat na de diepe inzinking in
1974 en 1975 het economisch
herstel nog lang niet was vol
tooid. Het eerder ontwikkelde
beleid gericht op het overwin
nen van structurele oneven
wichtigheden in onze econo
mie, zal moeten worden
voortgezet en versterkt. Maar
zelfs dan blijven in de
eerstkomende jaren de voor
uitzichten somber voor velen
die willen werken, maar daar
toe niet de kans krijgen. De
bestrijding van de werkloos
heid zal ons aller inspanning
en vindingrijkheid ver
gen.
Op korte termijn rust voor
het verdere verloop van de
wereldhandel een bijzondere
verantwoordelijkheid op de
landen met een sterke beta
lingsbalans. Ook ons land zal
belangrijke maatregelen moe
ten nemen om de afzet te be
vorderen. Anders zal het niet
mogelijk zijn de beschikbare
produktiecapaciteit weer
volledig te benutten, de inves
teringen aan te wakkeren en
de stijgende werkloosheid een
halt toe te roepen. Onmisbaar
daarvoor is het beperkt hou
den van kostenstijgingen. Dit
moet in de huidige situatie
ondersteund worden- door
verlichting van lasten en an
dere tijdelijke maatregelen ter
vergroting van de bestedin
gen, zonder daarbij de grenzen
van een verantwoord finan
cieringstekort te over
schrijden.
In de begroting van uitga
ven en middelen voor 1978 is
tegen deze achtergrond de
structureel noodzakelijk te
achten verhoging van belas
tingen tot minder dan de helft
teruggebracht. Gezien zijn
demissionaire karakter heeft
het kabinet zich ervan ont
houden nieuwe plannen te
ontwikkelen voor het in de
komende jaren te voeren uit
gavenbeleid en zijn de be
leidslijnen gevolgd die in de
afgelopen jaren zijn getrok
ken. Aansluiting is gezocht bij
de vorig jaar gemaakte af
spraken. Zo voorziet de begro
ting weer in het besteden van 1
1-2 procent van ons nationaal
inkomen aan ontwikkelings
hulp. De toelichtingen op, de U
heden aan te bieden begroting
voor 1978 beperken zich
goeddeels tot een beschrijving
van het tot op heden gevoerde
beleid.
belastingmaatregelen, waar
van de voorbereiding om re
denen van technische aard
moeilijk langer kan worden-
uitgesteld. Tot die voorstellen
behoort het overbrengen van
gas, olie en kolen, mede met
het oog op een zuiniger ener
gieverbruik, van het lage naar
het algemene BTW-tarief,
evenals enige verhoging van
de belasting op sigaretten. De
inflatiecorrectie op de tarie
ven van de loon- en inkom
stenbelasting wordt op 80
procent bepaald. Enkele eer
der genomen tijdelijke maat
regelen in de sfeer van de be
lastingen, die ten doel hebben
lasten evenwichtig te verdelen
en de economische activiteit
te bevorderen, zullen naar het
oordeel van de regering ook
volgend jaar van kracht kun
nen blijven.
Ondanks de vooronder
stelde terughoudendheid bij'
verhoging van inkomens lijkt
handhaving van de
koopkracht van de modale
werknemer niet onmogelijk
met behulp van nog te nemen
belastingmaatregelen en door
de stijging van sociale premies
tot het uiterste te beperken.
De vandaag beschikbaar ko
mende cijfers over de ontwik
keling van de economie ver
sterken de verwachting dat de
werkloosheid zal toenemen.
Dit vergt op korte termijn een
nieuw pakket van stimule
ringsmaatregelen. Over de
samenstelling daarvan en over
zijn uitwerking op de inko
mensverdeling zal intensief
overleg met de vakbeweging
en de werkgeversorganisaties
dienen plaats te vinden. In dit
overleg zal met name ook de
vraag aan de orde moeten ko
men, hoe een kader en een ver
trouwenssfeer kunnen wor
den geschapen waarin afspra
ken over arbeidsplaatsen
kunnen worden gemaakt. Het
is niet in de laatste plaats met
het oog hierop dat spoedige
totstandkoming van een
nieuw kabinet geboden is.
De regering heeft de afgelo
pen maanden haar standpun
ten moeten en willen bepalen
in het internationale overleg.
In het kader van de wereld
handelsconferentie te Genéve
is zij opgekomen voor het be
Koningin Juliana
houd van de vrijheid in de we
reldhandel, juist nu vele lan
den met economische pro
blemen hebben te kampen.
Verder acht zij het van het
grootste belang dat spoedig
een begin wordt gemaakt met
het door de Amerikaanse pre
sident voorgestelde overleg
om de gevaren verbonden aan
het gebruik van kernenergie
in alle fasen tegen te gaan. Het
uitblijven van oplossingen in
het zuiden van Afrika leidt tot
steeds grotere tegenstellin
gen. De onafhankelijkheid
van Namibië, de totstandko
ming van een meerderheids
regering in Rhodesië en de
toenemende spanningen in
Zuid-Afrika vragen snelle be
slissingen om een einde te
maken aan onaanvaardbare
discriminatie en om een uit
breiding van het geweld te
voorkomen. Daarom acht de
regering besluitvorming van
de Veiligheidsraad die ook
economische dwangmaa
tregelen omvat, gerechtvaar
digd. Te zamen met onder
meer de partners in de Euro
pese politieke samenwerking
zal Nederland zich inspannen
voor een vruchtbare Oost-
West-dialoog tijdens het
overleg in Belgrado inzake de
toepassing van de Slotakte
van Helsinki. Daarbij zal het
uitgangspunt moeten zijn dat
alle bepalingen van deze Akte
moeten worden geres
pecteerd. De regering hoopt
dat het mogelijk zal zijn op
deze grondslag te komen tot
een ontspanning in de ver
houdingen tussen Oost en
West, die kan bijdragen tot de
zo bitter noodzakelijke af
remming van de bewape
ningswedloop.
Het karakter van de econo
mische moeilijkheden in de
westerse wereld doet vermoe
den, dat op langer zicht aan
passingen van onze maat
schappelijke structuur, natio
naal en internationaal, nodig
zullen blijken. Terugkeer naar
de snelle economische groei
van de achterliggende decen
nia ligt niet in de lijn der ver
wachtingen. Voor grote aan
tallen van onze medeburgers
lijkt deelneming in het ar
beidsproces op de vertrouwde
wijze niet te verwerkelijken.
Gedachten over de verdeling
van beschikbaar werk zullen
gestalte moeten krijgen. Voor
een heroriëntering van onze
economische ontwikkeling op
een zuinig omgaan met grond
stoffen en energie en op be
houd en verbetering van het
milieu zijn de afgelopen jaren
belangrijke aanzetten gege
ven.
Onverschillig of het nieuwe
kabinet getrokken beleids
lijnen doortrekt, zullen op een
breed terrein van onderwijs en
welzijn, van volksgezondheid
en milieubeheer, van bestuur
en rechtsbedeling ingrijpende
beslissingen genomen moeten
worden. In de achter ons lig
gende periode zijn immers op
al deze terreinen veranderin
gen op gang gekomen, die om
uitwerking en voltooiing vra
gen.
De regering is bezorgd over
bepaalde ontwikkelingen
binnen de Zuidmolukse be
volkingsgroep en rondom de
positie van deze groep in de
samenleving. Alleen met er
kenning van de verantwoor
delijkheid van.de overheid en
van alle medeburgers, die zich
hierbij betrokken weten, is het
mogelijk te komen tot verdie
ping en verbreding van het zo
noodzakelijke contact. Laat er
wederzijdse verdraagzaam
heid zijn en respect voor de
beginselen van de rechtsstaat.
Een nota waarin lijnen voor
het beleid op langere termijn
worden geschetst, zal U
spoedig worden aangebo
den.
Op tal van gebieden zijn
voorstellen bij U aanhangig.
Over de afhandeling daarvan
zal in gemeen overleg moeten
worden beslist. Vaststaat, dat
veel inspanning van U zal
worden gevraagd. U zult onge
twijfeld een belangrijk wet
gevend program te behande
len krijgen, waarbij al Uw
aandacht zal zijn vereist voor
het nemen van ernstige beslis
singen om onze economische
en maatschappelijke moei
lijkheden het hoofd te bieden.
Gesteld tegenover zo grote en
verantwoordelijke taken die
ons wachten, spreek ik de
hoop uit dat wij allen tot de
vervulling daarvan de kracht
zullen ontvangen. Hiermee
verklaar ik de zitting der Sta-
ten-Generaal geopend.
20 september 1977
