Grote werkloosheid dreigt voor de leraren Personeel zet zijn protestactie voort Dertienhonderd maatregelen één nacht in Politiegeweld baart ook zorg Ruim achtduizend leraren protesteren in Den Bosch ï9) ZATERDAG 17 SEPTEMBER 1977 BINNENLAND DEN BOSCH (SP) - Minister Van Kemenade van Onder wijs heeft het gistermiddag in de reusachtige Brabanthal len van Den Bosch moeten ontgelden. Ruim achtduizend leraren, leden en sympathisanten van het Nederlandse Ge nootschap van Leraren, waren vanuit alle windstreken naar de barricaden gekomen om aan een reeks impopulaire maatregelen van de bewindsman een nadrukkelijk halt toe te roepen. De drastische verlaging van het in- ste), die zich van de protestbijeen- komen van de beginnende eerste komst hadden gedistantieerd, graadscollega de lont in het den onder vuur genomen. „Juist i kruitvat. Spandoeken met teksten deze tijd", aldus Roefs, „is solidari- i de bijeenkomst iyi de Brabanthallen in Den Bosch. als „Wilt u een brodeloze toekomst, wordt dan eerstegraads" en „Wij gaan naar de haaien, worden ver raaien door Van Kemenaaien" be paalden mede de geladen sfeer. Elke keer als er werd geroepen „Weg met Van Kemenade" steeg er een dojiderend applaus op. NGL- voorzitter drs. F. Roefs deed er nog enkele forse scheppen bovenop. Maar niet alleen de bewindsman werd gelaakt, ook de onderorgani satie, waaronder de NFO (de groot- Koningin gaat naar Suriname AMSTERDAM (ANP) - President Ferrier van Suriname heeft giste ren tijdens het galadiner in Am sterdam koningin Juliana en prins Bernhard uitgenodigd voor een staatsbezoek aan de republiek Su- De koningin zei dat zij en prins Bernhard waarschijnlijk in feb ruari volgend jaar naar Suriname zullen reizen. President Ferrier en zijn echt genote hebben op de laatste dag van hun staatsbezoek aan Neder land een bezoek gebracht aan het Europese Centrum voor ruimte onderzoek, Estec in Noordwijk en het miniatuurstadje Madurodam in Den Haag. Ze gebruikten de lunch in het oude stadhuis van Den Haag. Prinses Beatrix en prins Claus ver gezelden de Surinaamse hoge gas ten. "We hebben het eerste officiële staatsbezoek van de republiek Su riname aan Nederland gebracht om daarmee de nieuwe relatie te ac centueren die is ontstaan tussen Suriname en het koninkrijk der Nederlanden", zei de Surinaamse president, tijdens een korte ont moeting met de pers in het Ko ninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam. Akkoord over reorganisatie Oetrooiraad LUXEMBURG/RIJSWIJK (SP) - Het zogeheten interim-comité van veertien lidstaten, dat in Luxemburg vergadert over de in passing van het Instituut Inter national des Brevets (de Inter nationale Oetrooiraad) in een Europese Oetrooiraad, heeft het overgangsakkoord goedgekeurd. Alleen België stemde tegen, terwijl Luxemburg en Noorwegen zich van stemming onthielden. Zoals bekend voeren de zevenhon derd personeelsleden van het insti tuut, waarvan het hoofdgebouw in Rijswijk staat, op het ogenblik actie tegen deze reorganisatie, onder meer door een permanente bezet ting van de directie-verdieping. Gisteravond maakten de actie voeders in een comité bekend dat de bezetting van het gebouw in Rij swijk dag en nacht zal worden voortgezet totdat blijkt dat de over- gangsvoorwaarden ook feitelijk bespreekbaar zijn. Deze beslissing kreeg de steun van vrijwel alle vijf honderd leden van de enige vakor ganisatie van het instituut. Maar het personeel uit Luxemburg heeft vernomen is de daar aanwe zige beheersraad van het instituut in een speciale vergadering bijeen geweest om de ontwikkelingen in Rijswijk te bespreken. Besloten zou zijn zo spoedig mogelijk een gesprek te arrangeren met het per soneel. Aanstaande maandag zal dit gesprek worden gehouden met de directeur van het instituut, de Fransman Jacques Delorme. Aan het eind van de week zal de voorzit- teit geboden - hebben wij die tot dusver wel getoond maar de or ganisaties laten het afweten". Hij sprak dan ook van een broederk- rijg. De door het NGL gewraakte maatregelen passeerde uitgebreid de revue: uitsluiting van de taak verlichting voor de gewone leraar, minder vergoeding voor verplaat singskosten, afschaffen toeslag voor werken aan meer scholen, het opvoeren van de groepsgrootte waardoor speciaal kleine MAVO's worden bedreigd, het schrappen van de tien procent avondtoeslag, minder geld voor vervangers en ui teraard de jongste salarismaa tregelen. Uit het felle betoog van de heer Roefs bleek overigens duidelijk dat ook de leraren beseffen dat de bo men niet tot de hemel groeien en voor de werkgelegenheid wil ook het NGL haar steentje bijdragen. Maar niet exclusief en op een wijze die met hedendaags overleg, in spraak niets van doen heeft. Dat die werkgelegenheid er ook voor het voortgezet onderwijs somber uit ziet, blijkt uit het rapport van drs. Ed. H. G. J. Koster, getiteld „Panta Rhei", voor rekening van het NGL vervaardigd. De werkloosheid in de toekomst voor de tweede- en der degraadsleraren wordt ernstig, voor de eerste graadsleraren kan ronduit van een ramp worden ge sproken. Zoals wij gisteren reeds melden is dat voor het genootschap aanleiding geweest met voorstellen te komen die in het vlees van de leraren snijden. Tegenover deze of fers zullen dan wel overheidsmaat regelen moeten staan, zo betoogde De Grote Markt in Groningen met op de voorgrond de Martinitoren. Door het verkeersplan kan het weer een echt marktplein worden. Geprezen en gekraakt verkeersplan in Groningen: ter van de beheersraad, de Neder lander mr. J. B. van Benthem, zich bij hem voegen. De Belgische actieleiders, Michel Marcheau en Luc Mahieu verwach ten nog weinig heil van dit gesprek. Zij menen uit het nu bereikte ak koord en de tegelijkertijd toege- de voorzitter. De aanvankelijk nomen druk van de directie op het gekondigde maatregelen die personeel om weer aan het werk te gaan, te kunnen afleiden dat het nog steeds aan een werkelijke wil tot onderhandelen ontbreekt. Bo vendien hebben wij moeite met de persoon van de heer Van Benthem omdat die nu drie verschillende petten op heeft: voorzitter van de Nederlandse Oetrooiraad, voorzit ter van de beheersraad van het oude instituut en voorzitter van de nieuwe Europese Oetrooiraad", al dus de actieleiders. goede voortgang van het onderwijs belemmeren, werden door Roefs voorlopig opgeschort. „Het is duidelijk dat schoolkinderen on derwijs behoeven in een stabiele sfeer. Wat kunnen we doen om die sfeer te bevorderen? We kunnen hoogstens nog even afwachten of vanuit Den Haag de loper wordt uitgelegd waarop we de minister tegemoet kunnen komen. Het woord is aan de nieuwe regering!", zo besloot de NGL-praeses. GRONINGEN (SP) - Op bijna alle straathoeken van de binnenstad van Groningen ligt een stapel stoepranden, keien of afgedankte spoorbielzen. Straatmeubilair dat klaar ligt om vaste vorm te geven aan dertienhonderd verkeersmaat regelen, die het Groningse gemeen tebestuur in de nacht van zondag op maandag in één keer ten uitvoer wil brengen. Dertienhonderd verkeersmaatre gelen, die tezamen het inmiddels fel geprezen en gekraakte ver keersplan binnenstad Groningen maken. Maandag aanstaande gaat de binnenstad van deze noord-Ne derlandse stad op slot voor het doorgaande autoverkeer. Om ruimte te maken voor voetganger, (brom)fietser en openbaar vervoer. Om direct een veel gehoord mis verstand uit de wereld te helpen: de binnenstad van Groningen wordt niet autovrij. Het is vanaf maandag alleen onmogelijk om van de ene naar de andere kant van de stad dóór het centrum te rijden. Men moet er omheen rijden. Wie maandag toch probeert door de binnenstad te rijden zal bemerken, dat hij door een wirwar van één- richtingsstraten iedere keer terug keert op het punt waar hij het oude gedeelte van de stad inrijdt. De binnenstad van Groningen is omgeven door een aantal singels, waarlangs brede tot redelijke brede verkeerswegen zijn gelegen. Over deze ringweg zal het doorgaand verkeer zijn weg moeten vinden. De binnenstad zelf is volgens het plan verdeeld in vier sectoren, ge- LEIDEN - Het geweld dat de afgelopen weken door groepen Mo lukse jongeren in Assen tegen de politie is gehanteerd, is zorg wekkend. Datzelfde geldt voor de bedreigingen die door sommige Molukkers zijn geuit. Het was dan ook van belang dat daartegen van overheidswege werd opgetreden en dat de bedreigingen serieus werden genomen. De wijze waarop de overheid dit echter gedaan heeft baart ook zorg. De door de politie bij de zoekacties in Assen en Bovensmilde gehanteerde dwangmiddelen verdragen zich niet al tijd even goed met de eisen die de wet daarvoor stelt. Datzelfde geldt voor de fouilleringen in het station van Amersfoort, en met name voor de vernederende wijze waarop die geschiedden. Minister van Justitie ad-interim de Gaay Fortman heeft overigens donderdag j.l. de wijze waarop de fouillering heeft plaatsgevonden veroordeeld. Als ook de politie zich bij haar taakoefening niet houdt aan de wet telijke regels, blijft het einde zoek. Onveiligheid wordt dan tegenge gaan met te ver gaande onvrijheid. De politie heeft o.m. tot taak de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde. Daaronder valt het opsporen van strafbare feiten. Zeker wanneer zoals in Assen is geschied, politieambtenaren tijdens de uitoefening van hun taak met geweld worden bedreigd en er op hen wordt geschoten is er reden om tot opsporing van de daders over te gaan en bewijsmiddelen te verzamelen. Uit het oogpunt van de rechtsorde is dit zelfs wenselijk. Het is buiten kijf dat de politie kan optreden wanneer er een redelijk vermoeden bestaat dat ergens vuurwapens aanwezig zijn. Daarnaast moet de politie, waar mogelijk, proberen tegen te gaan dat strafbare feiten (gijzelingsacties) worden gepleegd. De politie is echter bij de uit oefening van haar taak gebonden aan een aantal spelregels, die in het wetboek van strafvordering en een aantal bijzondere wetten staan vermeld. Ook de Politiewet vermeldt nog eens uitdrukkelijk dat de politie zijn taak moet uitoefenen in overeenstemming met de geld ende rechtsregels. Nu was het voor de wetgever niet gemakkelijk de juiste regels te ontwerpen. Het toekennen van een groot aantal bevoegdheden aan de politie teneinde zo doeltreffend mogelijk misdrijven en schuldi gen op te sporen zou als neveneffect hebben dat grondrechten van de burger licht geschonden zouden kunnen worden. Een al te zeer inperken van de bevoegdheden van de politie zou de opsporingstaak weer te veel bemoeilijken. Compromis Het resultaat was een compromisoplossing waarbij aan de politie een aantal in de wet omschreven (dwang)middelen ten dienste staan om snel en doelgericht op te treden, met als beperking dat deze middelen slechts dan toegepast mogen worden als aan de de wet genoemde voorwaarden is voldaan afhankelijk van voorwaarden als de aanwezigheid van een (objectief) redelijk vermoeden van schuld aan een bepaald in de wet strafbaar gesteld feit, de zwaarte van die verdenking, de vraag of het feit op heterdaad is gepleegd of niet, het soort delict dat gepleegd is, kan de politie verdachten aanhouden, fouilleren, zaken in beslag nemen en woningen binnentreden tegen de wil van de bewoner. De wet beschermt door het stellen van deze voorwaarden een aantal grondrechten die aan iedere burger toekomen, en die ook inter nationaal als klassieke grondrechten worden beschouwd: Slechts onder in de wet genoemde voorwaarden mag de overheid inbreuk maken op het recht om vrij te gaan en staan waar men wil en mag tot vrijheidsbeneming worden Overgegaan: slechts onder in de wet ge stelde voorwaarden mag de huisvrde Worden geschonden. In nood situaties kan door de Kroon een toestand van verhoogde waakzaam heid, dan wel de burgerlijke uitzonderingstoestand worden inge steld, waarbij de voorwaarden om od grondrechten inbreuk te mo gen maken minder zwaar zijn. Van deze toestand was echter in Assen, Bovensmilde en bij fouilleringspraktijken in het station in Amersfoort geen sprake. Op grond van de gemeentewet kon de burgemeester wegens stoornis van de openbare orde, dan wel ernstige vrees voor het ontstaan daarvan, de bewoners van de huizen in de Zuidmolukse wijk bevelen in hun huizen te blijven en kon hij daartoe algemene voorschriften uityaardigen. Maar alles wat in de huizen gebeurde viel onder de dwingende voorschriften van het wetboek van strafvordering en de Vuurwapenwet. Het doel van de zoekacties in Assen en Bovensmilde was immers het opsporen van verboden wapens. De gevoerde schietpartijen hadden voldoende duidelijk gemaakt dat die wapens ook aanwezig waren. De vraag is alleen of de enkele wetenschap dat er ergens in een wijk wapens aanwezig kunnen zijn een zo algemene zoekactie, waar.bij alle huizen in die wijk tegen de zin van de bewoner worden bin nengetreden rechtvaardigt. Een huiszoeking om in beslag te nemen is een zo ingrijpende gebeurtenis dat de wetgever deze bevoegdheid normaliter slechts onder zeer strikte voorwaarden wil geven. In de woning kan immers een systematisch onderzoek worden verricht, waarbij, al naar gelang de zaak die men zoekt, kasten en bureaus kunnen worden doorzocht, vloeren opengebroken, bekleding ver wijderd, etc. Voor het zoeken naar wapens werd door de Vuurwapenwet in zo verre een verlichting van de in het wetboek van strafvordering ge stelde voorwaarden gegeven, dat opsporingsambtenaren ter inbe slagneming huiszoeking kunnen doen op elke plaats waar redelijker- vyijs vermoed kan worden dat vuurwapenen en munitie aanwezig zijn. Er moeten dus zekere aanwijzingen bestaan voor de aanwezig heid van die wapens op die concrete plaats. Het is dan ook zeer de vraag of het blijkbaar gehanteerde criterium, "gelijke kleuren, gelij ke streken" rechtens haalbaar is: Het enkele wonen in een wijk en het behoren tot dezelfde bevolkingsgroep brent op zich geen geïndi vidualiseerd objectief redelijk vermoeden van het onder zich hou den van vuurwapenen. En een collectief verdenkingsbegrip kent het weboek niet. De bevoegdheid om het ingrijpende dwangmiddel van huis zoeking ter inbeslagneming te verrichten, dient met de grootste terughoudendheid te worden uitgeoefend. Als tweede voorwaarde noemt de Vuurwapenwet dat de opsporingsambtenaar de woning slechts dan tegen de wil van de bewoner mag binnentreden indien hij daartoe een last (huiszoekingsbevel) heeft. In dit huiszoekings bevel moet dan vermeld worden de zaak waarin en het doel waartoe de last is verstrekt. Ook bij de in Assen en Bovensmilde gegeven z.g. algemene last tot binnentreden is daarmee niet zonder meer het ongeclausuleerd binnentreden van alle woningen tegen de zin van de bewoner in die bepaalde zaak en met dat bepaalde doel toege staan. Ook de algemene last heeft de strekking van een last ten opzichte van die woningen, waarvan redelijkerwijze mag worden aangenomen dat de zaak zich daar zou kunnen bevinden. Als dit niet zo zou zijn, zou het grondwetsartikel dat het huisrecht be- schermt volkomen waardeloos kunnen worden. Papieren Valt het al te zeer te betwijfelen of door het geven van een algemene last alle woningen in een wijk kunnen worden beschouwd als een woning waarvan redelijkerwijs mag worden aangenomen dat zich daar vuurwapens bevinden, het feit dat ook allerlei papieren (waar onder de agenda van ds. Metiari) in beslag zijn genomen valt niet te verdedigen. De bevoegdheid de woning tegen de wil van de bewoner binnen te treden werd gegeven voor een bepaald doel: het opsporen van ver boden wapens. Dat houdt in dat men slechts gericht mag zoeken naar die zaken die in dat doel omschreven staan. In het verleden heeft de Hoge Raad daarop alleen een uitzondering gemaakt voor die gevallen dat men, eenmaal binnen, toevallig een strafbaar feit op heterdaad ontdekt. Het gezaghebbende commentaar op het wetboek van stafvordering door de Leid se hoogleraren Duisterwinkel en Melai acht zelfs die uitspraak minder juist en kwalificeert een inbeslagneming van een andere zaak dan die waarvoor de last is gegeven, als misbruik van bevoegdheden. In Assen werden blijkbaar bij het zoeken naar vuur wapens, ook papieren en agenda's onderzocht, zaken waarin men naar algemeen mag worden aangenomen zeker geen machinegewe ren of granaten zal vinden. Niet alleen trad men door te snuffelen in die papieren buiten zijn (on)bevoegdheden, de inbeslagneming daarvan was eens te meer onwettig. Slechts die voorwerpen kunnen in beslag genomen wor den, die kunnen dienen om de waarheid aan de dag te brengen of waarvan de verbeurdverklaring of onttrekking aan het verkeer kan worden bevolen. Onder de laatste vallen in dit geval zeker geen kranteknipsels of een kantooragenda. Een laatste punt van kritiek betreft de fouillering, die op ruime schaal schijnt te zijn toegepast. Formeel, alweer volgens het wet boek, mag slecht dan tot onderzoek aan de kleding worden overge gaan als een verdachte is aangehouden en tegen hem sterke aanwij- zigingen bestaan dat hij dader is. In de praktijk heeft de politie zich de bevoegdheid toegeëigend om ook personen die niet zijn aange houden in het belang van de eigen veiligheid op wapens te fouilleren. Dit wordt dan wel verdedigd door te stellen dat dit een maatregel is in het belang van de openbare orde. Hoewel in bepaalde gevallen begrijpelijk - er werd ook tijdens de zoekacties nog gericht op de politie geschoten -, is een dergelijke toeëigening van bevoegdheden mede vanwege de enige wettelijke basis daaraan tegelijkertijd ge vaarlijk. Een dergelijke open politiële beleidsvrijheid zou oncon troleerbaar worden. In het onlangs aan de kamer aangeboden wetsontwerp wapens en munitie wordt een vrij ruim voorstel gedaan om de bestaande fouilleringspraktijk te legitimeren. Het ziet er naar uit dat de politie ambtenaren in Assen en Bovensmilde op dit zeer omstreden wets ontwerp ten onrechte vooruit zijn gelopen. De fouillering bij de afzettingen van en naar de wijk werd gelegitimeerd worden door de hierboven genoemde uitzonderingsbepaling van de Gemeentewet. Het is niet de eerste keer dat de overheid in Molukse zaken het doel de middelen heeft laten heiligen. Bij het bezoek van president Su harto enkele jaren geleden, werd zonder enige wettige basis Den Haag gesloten voor lieden met een niet-blanke huidskleur. Na de zoekacties werd op het Amersfoortse station het hebben van een niet-blanke huidskleur blijkbaar voldoende geacht voor de vereiste objectief redelijke verdenking dat men verboden wapens bij zich droeg. De fouillering werd bovendien op onnodig vernederende ma nier uitgevoerd. Het is dan ook juist dat de minster van justitie-ad-in- terim zich heeft gedistantieerd van de wijze waarop een en ander heeft plaats gevonden. Uit het feit dat men na de fouillering weer meteen werd losgelaten kan worden opgemaakt dat het niet ging om de wettelijke vereiste aanhouding waarna fouillering mag volgen, maar om een fouillering die grondslag zou moeten zijn voor een eventuele wettige aanhou ding. Ook hier lijkt de politie te zijn vooruitgelopen op het omstreden wetsontwerp wapens en munitie. Het is duidelijk dat de acties die door een aantal Molukkers in de afgelopen jaren gevoerd en de bedreigingen die nog steeds worden geuit met betrekking tot nieuwe acties, het de politie niet gemak kelijker hebben gemaakt om de taak: het handhaven van de recht sorde probleemloos uit te voeren. Het blijft echter wel zaak dat de politie zich in die taak uitoefening aan de wet blijft houden. Anders blijft het einde echt zoek. Mr. E. MEYER (verbonden aan de Leidse universiteit). noemd naar de windstreken. Van de ringweg afkan men een van deze delen inrijden per auto, maar nooit van het ene deel naar het andere rijden. Daarvoor moet men terug naar de ringweg en "voorsorteren" voor het juiste deel van de bin nenstad. Een gesloten systeem van eenrichtingsstraten maakt het on mogelijk om wie in „oost" is, dit deel nergens anders te verlaten dan aan de kant van de ringweg. "Het blijkt dat ongeveer 25 procent van het autoverkeer in de bin nenstad op doortocht is, geen be stemming heeft in het centrum. Als deze auto's uit de binnenstad weg blijven, hebben we meer ruimte voor voetgangers, fietsers en openbaar vervoer", vertelt drs. Jacques Wallage, wethouder on derwijs, die vorig jaar verkeersza ken van zijn collega Max van der Berg overnam. Het voetgangersgebied in de bin nenstad wordt met een aantal stra ten uitgebreid. De Grote Markt, waaraan de Martinitoren is gelegen, zal aan de zuidzijde promenade worden. Tot maandag is het moge lijk om rond het marktplein te rijden, daarna niet meer. „Daardoor wordt het mogelijk om de waren markt, die tot in de jaren vijftig op de Grote Markt was en door het verkeer is verdreven, weer terug te brengen naar zijn oude stekkie" aldus Jacques Wallage. (Brom)fietsers hoeven zich niets van de sectorindeling van de bin nenstad aan te trekken. Die kunnen gerust van noord naar zuid en van oost naar west door het centrum peddelen. In tal van straten zelfs op vrijliggende fietspaden of op een door een witte streep of stoeprand afgescheiden gedeelte van de straat. Het Gedempte Zuiderdiep, een immense verkeersader van zes rij stroken door het centrum, (in de wandeling de „startbaan" van Gro ningen genoemd) is van maandag af een 300 meter lang busstation, waar alle streekbussen zullen stop pen. Tot nu toe moest men voor de bus naar het verderop gelegen sta tion. Overmorgen kan men zowat in het hartje van Groningen uitstap pen. Met de uitvoering van het ver keersplan is zo'n veertien miljoen gulden gemoeid, waarvan het rijk tien miljoen voor zijn rekening neemt. Aan inspraak heeft het echter wel ontbroken, zo beaamt wethouder Wallage. „Wij moesten van Wes terterp een verkeersplan maken voor een bepaalde datum, net als alle andere grote steden in Neder land. Maar wij konden toch niet we ten dat alle andere steden die tijds limiet aan hun laars lapten. Wij hebben geprobeerd binnen het schema van Westerterp te blijven". Groningen heeft een links prog ramcollege bestaande uit vier wet houders van de PvdA, een van de PPR en een van de CPN. „Het CDA en WD, die zich zwaar tegen het plan verzet hebben, hadden hun mond vol over inspraak. Ik heb die twee partijen nog nooit zoveel ho ren praten over inspraak. Nee, we hebben allemaal boter op ons hoofd bij deze procedure. Dat kon niet anders door de haast". Het verzet van ondernemerszijde is niet meer zo fel als in de eerste da gen. Binnenstadwinkeliers hebben zich verenigd in de stichting activi teiten binnenstad. Namens de stichting zullen maandag hostes- sen een kaartje met alle verkeers maatregelen en rode anjers bij de invalswegen van Groningen aan voorbijgangers uitdelen. „Men begint nu ook de voordelen te zien. Ik sprak van de week een win kelier op het Zuiderdiep en die zei tegen me, „meneer die steentjes hier voor de deur, vind ik wel aar dig, maar dat plan deugt niet", ver telt Wallage. Iedereen houdt wel z'n hart vast voor maandag. De nog halfwakkere Groningers zullen een totaal andere binnenstad binnenrijden. Vooral op de ringweg zal het flink vol lo pen. Wallage: „Kijk, het centrum is de huiskamer van de stad. Het is niet zo erg dat ze voor de deur staan te toeteren. Dat is toch beter dan dat ze dat op het karpet doen"

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1977 | | pagina 7