Motief voor bomaanslag in
Salisbury
nog duister
Carters buitenlands beleid: eerste roes voorbij
Gevangenisstraf voor
betogers Super-Phenix
Nieuwe regering geinstalleerd in Iran
T urks-cyprioten
hij sen stormbal
Elf doden en zeker zestig gewonden
MAANDAG 8 AUGUSTUS 1977
BOURGOIN-JALLIEU
(Reuter) - Een speciale
rechtbank in Bourgoin
heeft gisteren acht beto
gers tegen de bouw van
een kerninstallatie ver
oordeeld tot gevangenis
straffen variëren van één
tot zes maanden. De ver
oordeelden zijn op twee
na allen buitenlanders.
Vier beklaagden werden
vrijgesproken van de be
schuldiging dat zij had
den aangezet tot geweld
pleging tijdens de bloe
dige betoging van een
week geleden bij de plu-
toniumreactor „Super-
Phenix" in Creys-
Malville bij Bourgoin.
De twaalf beklaagden
waren zeven Westduit
sers, twee Zwitsers en
drie Fransen van tussen
de 19 en 30 jaar.
De onlusten kostten aan
een betoger het leven en
ruim honderd liepen
verwondingen op toen de
rijkswacht tegen de
20.000 deelnemers op
trad.
Het hof, dat 24 uur in zit
ting was geweest met een
onderbreking voor de
lunch op zaterdag, gaf
lichtere straffen dan de
officier van justitie had
geëist. Waarnemers me
nen dat dit werd ingege
ven door de tegenzin om
de beklaagden martela
ren te maken.
Alle beklaagden hebben
tegengesproken dat zij
aan de betoging hebben
deelgenomen en hebben
gezegd dat zij een paar
uur nadat de betoging
was beëindigd, werden
aangehouden.
Maar de rechtbank - een
omstreden vorm van
Franse snelrechtjustitie
voor op heterdaad be
trapte personen - vond
vijf hunner schuldig aan
openlijke geweldpleging.
Twee andèren - een
Westduitser en een Fran-
Saise - werden gevonnist
wegens bezit van dode
lijke wapens en een
tweede Westduitser werd
schuldig bevonden aan
het bezit-van een brand
bom.
Drie Westduitsers en een
Zwitser, die door de
rechtbank waren vrijge
sproken of slechts lichte
straffen kregen, werden
Frankrijk uitgewezen. Ze
moeten het land binnen
48 uur verlaten.
In Bourgoin is tegén de
vonnissen gedemon-
streerd door ongeveer
duizend medestanders ff!
van de verdachten. De be
toging verliep vreed-
Drie demonstranten die vorige gehouden, worden hi^r het ge- JalLieu binnengeleid,
week bij de betoging werden aan- rechtsgebouw van Bourgoin-
Ceausescu
snel terug
uit Rusland
WENEN (AFP) - De Roemeense
president en partijleider Nicolae
Ceausescu, die vrijdag onverwacht
naar de Sowjet-Unie vloog voor be
sprekingen met zijn Russische col
lega Leonid Brezjnjev, is binnen 24
uur alweer teruggekeerd in Roe
menië. Volgens het Roemeense
persbureau Agerpress hebben de
beide leiders in een "hartelijke en
vriendschappelijk" sfeer gespro
ken over de wederzijdse betrek
kingen.
Volgens waarnemers duiden de
spaarzame, mededelingen er op dat
het Eurocommunisme een van de
belangrijkste gespreksthema's is
geweest.
NICOSIA (Reuter - De Turks-
Cypriotische leider Rauf Denk-
tasch heeft zaterdag gedreigd
met een „definitieve verbre
king" van de betrekkingen tus
sen de Griekse en Turkse ge
meenschappen van het eiland
wanneer de opvolger van wijlen
aartsbisschop Makarios wordt
benoemd tot president over
heel Cyprus.
Van Grieks-Cypriotische zijde
werd onmiddellijk gereageerd
op Denktasch' dreigement door
te benadrukken dat de opvolger
van de aartsbisschop inderdaad
president wordt van het hele ei
land.
De tegenstrijdige verklaringen
lijken een voorbode te zijn van
Leden IRA
uit voorzorg
aangehouden
BELFAST (Reuter) - Het Britse le
ger in Noord-Ierland heeft zeker 20
mensen, die als geurrilleros van het
Ierse Republikeinse leger (IRA)
worden beschouwd, gearresteerd
bij wijze van voorzorg voor het be
zoek van koningin Elizabeth aan
Noord-Ierland, komende woens
dag. Maar de Sinn Fein, de politieke
vleugel van de IRA, liet weten dat
de meeste IRA-kopstukken bijtijds
zijn ondergedoken.
De IRA heeft aangekondigd dat
zijn leden de Britse koningin een
bezoek zullen bezorgen dat haar
lang zal heugen.
Politie Spanje
arresteert
leider GRAPO
MADRID (AFP) - Een van de zes
GRAPO-leden ('antifascistische'
revolutionaire groepen'), die de
Spaanse politie zaterdag heeft ge
arresteerd, blijkt de leider van de
beweging te zijn. De politie heeft
Hierro Chomon als GRAPO-leider
geïdentificeerd, zo is gisteren in
Madrid vernomen.
Chomon, afkomstig uit Galicië,
wordt beschuldigd van medeplich
tigheid aan alle belangrijke
GRAPO-acties, met name de ont
voeringen van staatsraad José Ma
ria de Oriol en luitenant-generaal
Emilio Villaescusa. Ook worden
hem negen overvallen, en enkele
moorden op agenten en leden van
de guardia civil ten laste gelegd.
Het is niet bekend hoeveel leden
GRAPO telt. De beweging zou een
Stalinistische vorm van
Marxisme-Leninisme aanhangen.
een verdergaande verslechte
ring tussen de gemeenschap
pen op Cyprus.
Het dagblad Cyprus Mail
schreef zaterdag dat Denktasch
had verklaard dat de benoe
ming van een door de Griekse
gemeenschap gekozen opvol
ger van Makarios, tot president
over het hele eiland „zal leiden
tot een definitieve breuk tussen
de twee gemeenschappen".
Denktasch zei voorts te menen
dat de onderhandelingen tus
sen de twee partijen over een
regeling van de onderlinge ge
schillen, zullen worden afge
broken, mochten de Grieks-
Cyprioten tot de gewraakte stap
overgaan.
Een Turks-Cypriotische zegs
man bevestigde zaterdag dat de
Cyprus Mail het standpunt van
Denktasch op juiste wijze had
weergegeven.
Een Grieks-Cypriotische func
tionaris zei in antwoord op het
bericht dat de opvolger „presi
dent wordt over heel Cyprus.
Onze positie inzake deze kwes
tie is niet veranderd".
In dagbladen in Nicosia werd
zaterdag de Turkse minister
van Buitenlandse Zaken aan
gehaald, die zou hebben ver
klaard dat Turkije evenmin een
opvolger van de aartsbisschop
zal erkennen als leider van de
staat Cyprus.
Tot over deze zaak een defini
tieve overeenkomst is bereikt,
kunnen er beter twee autonome
gebieden worden gevormd die
elk een voorlopige regering
hebben, met gelijke macht, al
dus de minister.
PONTO-ZAAK - Eleonore Pöns-
gen, gearresteerd in verband met
de moord op de Westduitse bankier
Ponto en door de echtgenote van de
bankier als medeplichtige aan de
moord herkend, is gisteren in
vrijheid gesteld.
De rechterlijke autoriteiten lieten
weten dat de situatie, ontstaan door
nieuw bewijsmateriaal, het niet
meer toelaat de verdenking van
medeplichtigheid aan de moord op
de bankier Jürgen Ponto als "ern
stig" te beschouwen.
SALISBURY - Alle nationalistische zwarte
leiders die binnen Rhodesië verblijven hebben
met verontwaardiging de bomaanslag in het
warenhuis Woolworth veroordeeld, waarbij
zaterdag in Salisbury elf mensen zijn gedood,
acht zwarten en drie blanken.
De politie heeft bij het speuren naar
de daders hulp gekregen van
leidende figuren uit de Verenigde
Nationale Afrikaanse Raad UANC,
één van de grootste
nationalistische partijen. Ook
dominee Ndabaningin Sithole
heeft beloofd de politie te zullen
helpen als hij iets meer komt te
weten over de aanslag. Bisschop
Abel Moezorewa, leider van de
UANC heeft gezegd dat hij diep
geschokt is over deze „zinloze,
kwaadaardige daad".
De ontploffing werd veroorzaakt
door een bom van ongeveer dertig
kilo, die waarschijnlijk verstopt
was in een pakket in het warenhuis.-
De politie zegt dat het projectiel
van Russisch fabrikaat was.
De ontploffing sloeg de muren van
de winkel weg. Naast de elf doden
waren er meer dan zestig
gewonden. Tien van hen zijn nog in
het ziekenhuis. De drie blanken die
het leven lieten waren een 51-jarige
vrouw en haar 21-jarige dochter en
zestienjarige zoon. De gedode
negerslachtoffers konden nog niet
worden geïdentificeerd.
De aanslag was het ernstigste
incident sinds de nationalistische
guerrillastrijders in 1972 hun
rimboe-oorlog om een zwart
meerderheidsbewind begonnen.
De UANC-leiders, die de politie
hun hulp hebben aangeboden,
hebben eerder in de week twee of
drie zwarten gezien die zich op ver
dachte wijze bij de
Woolworthwinkel ophielden.
Bisschop Moezarewa gaat vandaag
naar Londen waar hij de Engelse
minister van buitenlandse zaken
David Owen en diens Amerikaanse
collega Cyrus Vance over de
Rhodesische crisis zal spreken.
Gisteren hield hij voor achtduizend
aanhangers een toespraak in
Bulawaye in het zuiden van het
Een beeld van de ravage in het warenhuis van Woolworth in Salisbury na de bomontploffing.
land. Politie moést een kordon om De politie in Salisbury gelooft niet
de bijeenkomst trekken en dat met de bomaanslag een
traangas gebruiken om supporters offensief op de steden is ingezet
van rivaal Joshuo Nkomo, die het door de guerrillabewegingen,
feest wilden verstoren, op een
afstand te houden.
De bomaanslag kan volgens waar
nemers ten gevolge hebben dat de
Frontpartij van premier Ian Smith
met de verkiezingen van 31
augustus in zicht een zwenking
naar rechts maakt.
In maart van dit jaar zei de
uitgewezen katholieke bisschop
Donald Lamont: „Er bestaat die
schrikwekkende mogelijkheid van
een stadsguerrilla. De blanken die
in Salisbury wonen realiseren zich
niet hoe de situatie werkelijk is. Ze
leven in een paradijs van dwazen."
„De Afrikaanse bevolking in de
buurtschappen rond Salisbury telt
honderduizend mensen meer dan
de blanke bevolking van heel
Rhodesië, die 270.000 man sterk is.
Als de volksmassa eenmaal in
beweging komt dan staat er een
compleet bloedbad te wachten.
Daar ben ik erg bang voor."
OBSREVERDIENST
TEHERAN (Reuter) - De Sjah van
Iran heeft gisteren de nieuwe rege
ring geïnstalleerd, die onder leiding
komt van Jamshid Amouzegar. De
nieuwe premier was tot dusver
Irans belangrijkste onderhandelaar
in oliezaken. De ernstige moeilijk
heden, waarmee de snelle ontwik
keling van Iran gepaard gaat,
vormden de hoofdreden voor de
reorganisatie van de regering, zo
blijkt uit de instructies die de Sjah
het nieuwe kabinet heeft gegeven.
De Sjah vraagt het kabinet de plan
ning van de ontwikkeling beter,te
coördineren en te begeleiden, en
aan te sturen op een redelijk groei
percentage. „Als we mikken op een
groeipercentage van 20 procent en
we krijgen te maken met een infla
tie van 25 procent kun je niet van
groei spreken. We moeten terugke
ren naar een redelijk tempo, dat we
de baas kunnen", aldus de Sjah.
Zonder in details te treden kon
digde hij aan dat er veranderingen
zullen komen in de begroting en de
opzet van de planning. Een van de
achtergebleven gebieden in de
snelle economische ontwikkeling
is de elektriciteitsvoorziening, die
de laatste tijd voor grote problemen
en stroomloze uren heeft gezorgd.
De Sjah heeft bij zijn kabinetsreor
ganisatie dan ook, vooral het mes
gezet in de problematische secto-
Kort ria zijn installatie zei Amouze
gar dat zijn regering voorrang zal
geven aan de bestrijding van de in
flatie en aan de volkshuisvesting.
Ex-premier Amir Abbas Hoveida,
die zaterdag het ontslag van zijn re
gering aanbood, is benoemd tot
minister voor het Hof, in welke
functie hij als speciaal adviseur
voor de Sjah zal optreden.
De Sjah heeft de strijdkrachten ter
beschikking gesteld van de rege
ring, omdat gebrek aan mankracht
een ernstige hinderpaal is in de
meeste ontwikkelingssectoren in
Iran. Het vervoer is is een van de
zwakke plekken in de ontwikke
ling. Verbetering van de havenfaci
liteiten heeft een eind gemaakt aan
de enorme opstopping in de ha
vens, die Iran naar schatting een
miljard dollar aan extra-kosten
hebben bezorgd. Maar in de haven
gebieden liggen nog gigantische
voorraden op vervoer het land in te
wachten, vanwege tekorten aan
vrachtwagens en chauffeurs.
Grensconflict
KOEALA LOEMPOER (Reu
ter) - In Indochina is zaterdag
een hevig grensconflict uitge
broken tussen de twee commu
nistische buurstaten Vietnam
en Cambodja. Dit is in Koela
Loempoer bekend gemaakt
door premier Thanin Kraivits-
jien van Thailand.
Volgens Thanin voerden de
luchtmachten van Vietnam en
Cambodja over en weer bom-
bardementsvluchten uit. Naar
zijn zeggen duurden de gevech
ten op het moment van zijn me
dedeling nog voort. De premier
gaf geen nadere bijzonderhe
den.
WASHINGTON (SP) - Er moet een paar
maanden geleden bij de schilderbeurt
van het Witte Huis verkeerde verf ge
bruikt zijn, want de buitenkant van Ame-
rika's presidentiële ambtswoning begint
al weer te bladderen. Het zijn nog maar
een paar grauwe plekken, maar het onbe
rispelijke wit is toch doorbroken.
Door
Mark Frankland
Observer
In de verzengende hitte en de vervuilde
lucht van deze buitengewoon hete zomer
doet het gehavende uiterlijk van het
Witte Huis de buitenlandse correspon
dent denken aan de toestand van presi
dent Carters buitenlandse beleid.
Een halfjaartje geleden zag dat beleid er
glanzend nieuw uit maar nu raakt het
mooie er wat af. Deugden de denkbeel
den niet, of zijn er bij de uitvoering node
loze fouten gemaakt, vragen sommige
mensen zich af, waarbij zij soms uit het
oog verliezen dat verkiezingsleuzen en
gloedvolle eerste toespraken nu eenmaal
zelden geheel verwezenlijkt worden en
zeker niet binnen een paar maanden.
Het verbluffende doel was vermindering
van het kern wapenarsenaal van de twee
supermachten. Stopzetting van de einde
loze en verschrikkelijk kostbare wed
loop naar steeds "betere" en steeds meer
wapens - dat leek en lijkt een schitte
rende doelstelling, maar de Russen zien
in Carters radicale voorstellen "geen
echte poging tot vertraging van de wa
penwedloop, maar propaganda", zegt
een hoge ambtenaar in Washington.
Dat is dan natuurlijk een politieke mis
rekening. De grootse openbare verkon
digingen hebben in Amerika zelf en in de
rest van het Westen de nodige indruk
gemaakt op het publiek. Maar Carter en
zijn raadgevers hebben vermoedelijk te
weinig beseft dat zijn voorstel dat de
Russen meer raketten afdanken dan de
Amerikanen, voor de Russen een lelijke
schok betekende. Op zichzelf was het
voorstel niet onlogisch, want de Russen
hebben meer raketten en de Amerikanen
wilden aan beide kanten het arsenaal in
krimpen tot ongeveer tweeduizend
stuks. Maar daarmee waren de Russen
nog niet overtuigd van Carters nieuwe
gedachten en goede bedoelingen.
Moed
De mensenrechten waren een even be
langrijk punt van Carters aangekondigde
beleid als de vermindering van de bewa
pening. Maar ook dat is aanzienlijk mak
kelijker aan le kondigen dan uit te voe
ren. De Russen noemen het inmenging in
binnenlandse aangelegenheden als
Amerika te veel ophef maakt van mens
enrechten.
De Amerikaanse betrekkingen met Rus
land zijn natuurlijk een bijzonder moei
lijk punt. Maar de vele andere problemen
zijn dikwijls niet gemakkelijker en
x blijken al even ongevoelig voor Carters
oplossingen. Er is bijvoorbeeld geen en
kele aanwijzing dat premier Begin van
Israël tijdens zijn bezoek van vorige
maand aan Washington ook maar de
minste concessie gedaan heeft die bij
eenroeping van de Geneefse Conferentie
mogelijk, laat staan vruchtbaar maakt.
Officieel blijft Washington nu volhouden
dat er van het najaar wellicht weer in Ge-
nève geconfereerd kan worden, maar
Carter en Begin verschillen, zacht ge
zegd, van opvatting over deelneming
door de Palestijnse Bevrijdingsorganisa
tie.
Carter heeft wel moed getoond inzake
het Midden-Oosten, door enige kernpun
ten .voor een regeling hardop uiteen te
zetten. Kernpunten die met gezond ver
stand te begrijpen zijn, dat is zeker, maar
het zijn nu eenmaal punten die vele Israë
liërs en Arabieren niet onder ogen willen
zien - en waarvan zelfs vele Amerikanen
vinden dat ze niet hardop genoemd kun
nen worden.
Israëlische terugtrekking uit de in 1967
bezette gebieden en erkenning dat er ook
voor de Palestijnse vluchtelingen een
bestaansrecht is, een soort "thuisland"
moet komen, zijn punten die met uiterste
behoedzaamheid gepresenteerd moeten
worden, anders steigert Israël en belandt
Carter alleen maar in een lelijk gevecht
met Israëls machtige vrienden in het
Amerikaanse Congres.
Nuchter
De nuchtere waarheid is bovendien dat
de Amerikaanse belangen in het
Midden-Oosten niet altijd samenvallen
met de Israëlische en dat besef is mis
schien ook wel de reden dai de "Israël-
lobby" (dat zijn de pleitbezorgers voor
Israël) onmiddellijk luidkeels "verraad"
roept zodra er maar in de verste verte
sprake is van nuchtere beschouwing.
Voor de buitenwereld moet de fictie vol
gehouden worden dat de belangen van
de wereldmacht op het westelijk hal
frond en het miniatuur-landje in het
Midden-Oosten nooit uiteenlopen, een
standpunt dat Begin bij zijn bezoek aan
Carter nog eens opgewekt herhaald
heeft.
De problemen in andere delen van de
wereld zijn niet minder netelig. De
nieuwe Amerikaanse regering heeft geen
vat op premier Ian Smith van Rhodesië
kunnen krijgen. Smith schijnt nog steeds
te hopen dat Amerika zijn "gematigde"
bewind zal helpen verdedigen tegen de
"door communisten overheerste" guer
rillastrijders De Chinese zaken heeft Car
ter een beetje verwaarloosd, vinden
sommigen. Het probleem is misschien
ook wel een beetje ingewikkeld on nu in
een halfjaartje op te lossen. Achtentwin
tig jaar na de Chinese revolutie staat
Taiwan nog steeds de verbetering van de
Amerikaanse betrekkingen met Peking
in de weg. Het probleem is dat Washing
ton volwaardige diplomatieke betrek
kingen wil onderhouden met een gigan
tisch groot land zoals China, zonder het
„nationalistisch Chinese" regime op
Taiwan helemaal in de steek te laten. Car
ters raadgevers moeten een juridisch-
diplomatieke formule zoeken die zowel
China en Amerika als Taiwan bevredigt.
Niemand weet of dat te doen is.
Weerspannig
Carter begint er achter te komen dat bui
tenlandse politiek misschien wel een
opwindend gebied is voor een president
en hem op het eerste gezicht meer arms
lag lijkt te geven dan de binnenlandse
politiek (waar het Congres altijd zo be
moeiziek is) maar dat de buitenwereld
ook een weerspannig stelletje is. Vriend
schappelijke persoonlijke betrekkingen
vestigen met bezoekende buitenlandse
leiders is heel makkelijk, maar om ze te
laten doen wat Washington wil, is heel
wat anders. De Westduitse bondskanse
lier Schmidt bijvoorbeeld, schijnt heel
goed met Carter overweg gekund te heb
ben, maar dat nam niet weg dat hij totaal
andere opvattingen had over kritieke
punten zoals de mensenrechten en de
ontwikkeling van een Europese .kweek
reactor.
Het Witte Huis maakt zo af en toe wel
eens wat reclame met de technische stu
die die Carter in zijn jonge jaren gevolgd
heeft. Zijn ingenieursscholing is zo goed
te pas gekomen, heet het dan, bij zaken
zoals de afweging van voor- en nadelen
van de B-l bommenwerper. Misschien
helpt het hem inderdaad bij de beoorde
ling van technische of logische zaken,
maar het raderwerk van de wereld zit niet
logisch in elkaar. Carter heeft in de bui
tenlandse politiek al een paar keer zijn
neus gestoten doordat hij de dingen lo
gisch bekeek.
Op de lange duur hoeft het niet allemaal
zo ernsig te zijn. Alle verf bladdert op den
duur wel wat af, elk beleid pakt anders
uit dan het aangekondigd is. Voorlopig
zijn er nog geen tekenen dat Carters
vastberadenheid verslapt. Mensenrech
ten, vermindering van bewapening,
vrede in het Midden-Oosten - het zal nog
wel even duren eer hij ze geregeld heeft,
zoals hij het wil.
