Rol voor kerk
bij eenwording
van Suriname
taamum»
Niek Fleuryslaat
toe op "Roomburg"
Steeds minder foutparkeerders betalen boete bij politie
1
Groningen wil af van
serviceflats bejaarden
klopt
Harm
Wiersma
'Tas op
hij bijt"
(Van onze redactie geestelijk leven)
Suriname is door al het geschuif met mensen geen uitgesproken christelijk
land geworden. Ongeveer 43 procent van de bevolking behoort tot het
christendom. Hindoes en moslims vormen samen ongeveer 45 procent en
de aanhangers van de stamreligie maken 5 '/z procent van de bevolking uit. De markt is een centraal punt in het maatschappelijke verkeer.
WOENSDAG 3 AUGUSTUS 1977
Wel is Suriname een door en door
religieus land. Mede daaraan is het
oplossen van allerlei spanningen,
zoals bij het beëindigen van de sla
vernij en bij de onafhankelijk
heidsverklaring, toe te schrijven.
Op een gegeven ogenblik winnen
religieuze waarden het van emoties
en wordt het mogelijk dat premier
en oppositieleider elkaar in de ar
men vallen, schrijft Johan van der
Veer in het pas verschenen kwar
taalblad van de Hernhutter Suri-
namezending in Zeist. Dat bete
kent echter geen blijvende ver
broedering. Daarna heeft ieder
weer de neiging zich terug te trek
ken onder het eigen schild.
Winzucht
Winzucht en wet hebben hen die nu
Surinamers zijn eeuwenlang ge
scheiden gehouden. De enkele
honderdduizenden uit West-Afrika
ingevoerde slaven moesten hun
vaak tot ondergang leidende el
lende alleen verkroppen. Op de
plantages waren de slaven alleen
maar horig. Ze waren een ding.
Wettelijke bescherming hadden zij
nauwelijks. De wet, vertelt Van der
Veer, ging zelfs vereniging tegen.
Wie de geschiedenis van het Her
nhutter onderwijs in Suriname
volgt, stuit ook op een schrijfver
bod voor slaven. Een slaaf mocht
geen schrijven leren omdat men
bang was dat dit de negers een
middel zou geven om met elkaar in
relatie te komen, verenigingen te
stichten en "dus" staatsgevaarlijk
te worden.
Geknoei
Ruim honderd jaar geleden was de
slavernij voorbij, maar het geknoei
met mensen ging door. Brits-
Indiërs kwamen, met schepen vol,
als contractarbeiders dit land bin
nen. Ook Javanen en Chinezen. Tot
vlak vóór de Tweede Wereldoorlog.
En zo is Suriname geworden tot
wat het nu is: een land waar ver
schillende culturen hun plaats
opeisen, waar verschillende talen
worden gesproken en waar totaal
onderscheiden landaarden het sa
men eens moeten worden.
Het is een relatief groot land met
een kleine bevolking: 142.000 Hin
doestanen, 118.500 Creolen, 59.000
Javanen, 40.000 Bosnegers, 10.000
Indianen, 6500 Chinezen, 4000 Eu
ropeanen en nog zo'n 5000 van an
dere afstamming. Deze cijfers zijn
nog onvoldoende om de verschei
denheid tot uitdrukking te bren
gen. Zo voelt een Bosneger zich het
meest verwant met één van de zes
stammen. Met de Indianen is het
niet anders.
De moedertaal speelt in dit alles
een grote rol. Het Javaans, het Hin
di, het Chinees en de stamtalen in
het binnenland leven nog volop en
kunnen de communicatie belem
meren, omdat noch het neger-
Engels, noch het Nederlands voor
iedereen een bruikbaar middel is.
Arm land
Van der Veer schetst Suriname als
een arm land, waar Nederland maar
weinig van werkelijk structureel
belang heeft achtergelaten. Het
gemiddelde inkomen per hoofd
van de bevolking zal niet boven de
1500 gulden per jaar uitkomen. Een
paar jaar geleden viel 71 procent
van de plattelandsbevolking bene
den de absolute armoedegrens. En
dan gaat het hier om ongeveer de
helft van de totale Surinaamse be
volking. Een derde deel van die be
volking heeft helemaal geen inko
men en vangt af en toe een tientje of
25 gulden uit sociale fondsen. En
dat terwijl het leven er minstens zo
duur is als in Nederland.
Suriname leeft op het ogenblik
voornamelijk van ontwikkelings
gelden. Maar projecten hier en pro
jecten daar en
lijke deskundigen
geen natie.
In deze heterogene en kwetsbare
samenleving doet de kerk haar
werk.
De Hernhutters zijn hier al meer
dan 240 jaar. Hun broederschap, in
Bohemen gesticht door volgelin
gen van de wegens "ketterij" ver
brande Johannes Hus, voorloper
van de latere Hervormers, bestaat
al meer dan 500 jaar. Graaf Zinzen-
dorf bouwde op zijn landgoed het
dorp Hernhut, waar zij hun eigen
kerkelijke vrijheid en zelfstandig
heid konden beleven.
In Suriname braken de Hernhut
ters het brood met mensen die zich
nauwelijks mens konden voelen.
Ze
opc
tact te komen met de Bosnegers,
richtten scholen en internaten op,
verlichtten het lot van de volkomen
ontgoochelde contractarbeiders,
koelies genaamd, en ontwikkelden
sociaal en medisch werk. Zij pro-
rr 'WÊËË lm MMMMBB
If -"Jf-TTTT li :i
i* 4$^ SS
i F
Een nieuwe wijk aan de rand
beerden ook een brug te slaan tus
sen de bevolkingsgroepen, zonder
deze hun eigen cultuur te ontne
men. Honderden gaven, in de volle
zin van het woord, hun leven voor
de verbreiding van het evangelie in
woord en daad.
Vooral de armste groepen hebben
in de Hernhutter kerk - de Evange
lische Broedergemeente of de Mo
ravian Church - hun volkskerk ge
vonden. Er is geen kerk zonder vlek
of rimpel, maar het valt eenvoudig
niet te ontkennen, dat deze kerk
zeer diepe wortels heeft in de Suri
naamse gemeenschap. Zelfs heel
diep in het binnenland is "Zeist",
waar de Broedergemeente in Ne
derland haar domicilie heeft en
waar op 10 september weer een
"zendingsfeest" wordt gehouden,
nog steeds een wachtwoord, dat
deuren opent. Wat de Broederge
meente betreft, is de "versurinami-
sering" van de kerk in personeel
opzicht tot bijna honderd procent
gevorderd. Ook tal van niet-
christelijke dorpshoofden vragen
uitdrukkelijk naar een school van
Hernhutters. Bijna twee en een
halve eeuw solidariteit gaat niet te
loor en werpt tot vandaag haar
vruchten af.
Nieuwe kerk
In Karmel, één van de verste posten
in het binnenland, is onlangs een
nieuwe kerk in gebruik genomen.
Zorgden vroeger anderen hiervoor,
nu blijkt de gemeente krachtig ge
noeg om zelf het initiatief te nemen.
Begin juni werd een belangrijk
zendingsproject in de noordelijke
buitenwijken van Paramaribo af
gesloten. Toen opende de vice-
president van Suriname het ge
bouwencomplex dat in officiële
stukken wordt aangeduid als
"sociaal-cultureel ontmoetingscen
trum annex studentenhuisves
ting". Het is bestemd voor alle be
volkingsgroepen. Er worden kerk
diensten gehouden, maatschappe
lijke werkers en artsen hebben er
hun spreekuur, er liggen sportvel
den omheen en de jeugd, die in een
stad als Paramaribo maar al te ge
makkelijk kan "verdrinken", krijgt
er nieuwe kansen in vorming en op
leiding. Zo kan dit centrum voor
kerk en samenleving veel beteke-
De omstandigheden van nu leggen
de kerk een zware last op. Onder
haar vleugels vindt men Creolen,
Hindoestanen, Javanen, Chinezen,
Bosnegers en Indianen. De over
heid probeert met administratieve
en propagandistische middelen
een eenheid te forceren, maar het is
de vraag, of dat wel lukt. De kerk
echter heeft de mogelijkheden in
zich om bruggenbouwend bezig te
zijn. Zij heeft een ervaring van jaren
en kent een motivering die uitgaat
boven het belang van de natie al
leen. Haar functie in de maat
schappij zou wel eens beslissend
kunnen zijn voor de vorming tot na
tie.
Kan de Broedergemeente, de kerk
van de armen, dit allemaal wel aan?
Zowel materieel als personeel is zij
kwetsbaar. Maar de geestkracht is
er. Vandaar dat met veel steun uit
Nederland de uitdaging kan wor
den aanvaard. Haar partner is het
zendingsgenootschap van de
Evangelische Broedergemeente.
Uitwisseling van gedachten wordt
even hoog aangeslagen als het ge
ven en ontvangen van financiële
steun.
Juist
Wat de Surinaamse kerk vooral
duidelijk wil maken is: geef ons het
gereedschap opdat wij er zelf mee
kunnen werken. Juist nu komt het
erop aan.
In Suriname bemoeit de gemee
nschap zich met de kerk en de kerk
met de gemeenschap. In deze wis
selwerking proberen beiden de
werkelijke vrijheid handen en voe
ten te geven.
Een nog niet gepubliceerd
rapport over de multinationale
ondernemingen heeft binnen het
bestuur (centraal comité) i
de Wereldraad van Kerken
aanleiding gegeven tot bezwa
ren. Er zijn dit jaar twee confe
renties geweest, de eerste zonder
dat er vertegenwoordigers v>
multinationals bij waren.
bezwaren van het centrale
mité van de Wereldraaddat de
activiteiten van de staf in Ge-
nève controleert en beleidslijnen
uitzet, zijn vooral gericht tegen
wat deze conferentie aan con
clusies produceerde. Het is al
lemaal nogal eenzijdig. De
tweede conferentie had deelne
mers uit breder kring.
Ook de betrokken afdeling van
de staf vindt dat het een inge
wikkelde zaak is met deze
dernemingen. De vraag is nu of
de meerderheid van het bestuur
bereid is, verdere studie af te
wachten of dat zij wil doorgaan
op de weg die de algemene i
gadering in Nairobi eind 1975
aanwees. En daar overheerste
de stemming: het is de schuld
van het kapitaal.
In Bolivia (Zuid-Amerika) i
een nieuwe nationale commissi
"Justitia et Pax" gerechtigheid
en vrede) gevormddie zich gaat
wijden aan de verkondiging t
verdediging van de gerechtig
heid en vrede in het land. De t
rige commissie heeft twee jaar
niet gewerkt omdat ze door c
restatie en uitwijzing van leden
was uitgedund.
In Zaire heeft de raad var
bisschoppen zijn stem verheven
tegen het toenemen van geweld
in Afrika: folteringenaansla
gen, moorden en broederoorlo
gen De bisschoppen zeggen dat
in het algemeen geweld wordt
aangestookt om economische,
politieke en ideologische rede
nen die volkomen vreemd zijn
aan het welzijn en de sociale
vooruitgang van de Afrikaanse
landen.
In een brief vraagt de c
trale kerkeraad van de her
vormde gemeente in Zwolle de
gemeenteraad iets te doen c
het opdringen van sekswinkels
en -clubs in die stad. Volgens de
brief wordt het straatbeeld ei
door ontluisterd. Maar erger i
de verzakelijking en verruwing
van de geest en het gevoelsleven
der mensen.
Ds. C. Blenk, hervormd pre
dikant in Woubrugge, is toege
treden tot de raad van toezicht
en advies van de in september te
openen Evangelische Hoge
school. De school is gevestigd i
Amersfoort.
Blijkens het nieuwe jaarboek
telden de Gereformeerde Ge
meenten per 31 december jl.
ruim 80.000 leden. Vorig jaar
groeide ze met 546 zielen.
Hervormde Kerk: Aange
nomen naar Aagtekerke kandi
daat L. Vreugdenhil IJsselstein,
naar Klooster Ter Apel L. hin
gen Spijkenisse.
LEIDEN - Geen verrassingen gisteren in Roomburg. Frits
Don won in de eerste ronde van Bub van der Zee, een
/D J Roomburg-tennisser die de sfeer in de A-categorie eens
f /O PC wilde insnuiven en die van Don voorgeschoteld kreeg: 6-0,
HOOGEZAND - Het damtoernooi
in Hoogezand beleefde in de acht
ste ronde weer pure damsensatie.
Zag het er aanvankelijk naar uit,
dat Harm Wiersma voor het eerst op
weg was naar een eindzege in dit
toernooi, in de zitting van gisteren
maakte KSH-winnaar van 1975,
Rob Clerc, voorlopig een eind aan
deze illusies van de wereldkam
pioen. Clerc won en deelt nu samen
met Wiersma de eerste plaats.
Door deze ontwikkeling kon
Smith, natuurlijk remise (tegen
Sy), een punt inlopen en klasseerde
hij zich als derde. Jansen bleef met
twee punten achterstand vierde.
Hij moest genoegen némen met een
remise tegen de Surinamer Malahe.
Jansen kreeg gezelschap van
N'Diaye, die van Kaplan won. Ver-
poest versloeg Gendlerman, terwijl
Van der Borst remise overeen
kwam met Lidell.
In de meestergroep leidt Van der
Harten (winst op Buurke) met 14
punten voor De Jong (remise tegen
De Rooy). De Wassenaarder Ver
min verloor in de jeugdgroep van
Bremner.
Van de vijf geplaatste spelers in A
hadden Jan Hordijk en Koek nog
vrijaf. Wel kwam de Leeuwenber
ger Niek Fleury in actie. Bootsman,
vorige week in Noordwijk meer
dan alleen een sparringpartner
voor Hemmes, verdween tegen
Fleury met tweemaal 6-0 uit de
strijd. Bijna was er toch een stunt in
het herenenkelspel A. Zo zou een
zege van Richard Kasten, Nog
slechts zelden optredend in toer
nooien op Peter Vaarties toch wel
genoemd kunnen worden. Kasten
zakte na een daverende set echter
terug: 6-3, 0-6, 4-6. Adama van
Scheltema, een van de spelers die
ver kan komen, had grote moeite
met de felle Panman, die in totaal
zelfs meer spellen op zijn naam wist
te brengen, maar minder goed ver
deeld: 6-4, 0-6, 6-4. Fried Schmitz
Johan Derksen
bij Noordwijk
NOORDWIJK - De voormalige
profvoetballer Johan Derksen
gaat bij Noordwijk voetballen.
Derksen, op het moment sport
journalist, gaat verhuizen van
Emmen naar Gouda en heeft
zich aangemeld als lid bij de
zaterdag-eersteklasser.
Ook Anton Marijt lijkt de rijen
van de Eelman-ploeg te gaan
versterken, wanneer hij bin
nen tien dagen niet rond komt
met een betaalde club.
Kees Karstens tenslotte traint
nog steeds bij Noordwijk en
heeft zijn Franse club Mont
Lncon nu schriftelijk om over
schrijving gevraagd.
wist ondanks een pijnlijke blaar op
zijn speelhand toch langs Jaap
Buise te trekken (2-6,6-3,6-2), maar
twee geroutineerde gasten van
Roomburg moesten de kant toch
opzoeken. Helmuth Bielefeld
haakte af tegen de jonge Gerard
Appelboom (3-6, 7-5, 6-2) en Piet
Veentjer moest met 6-4, 4-6, 3-6 het
hoofd buigen voor Blom.
Bij de dames won Joke Bos met 7-6,
7-5 van Sandra van der Heiden en in
het herenenkelspel B werd eve
neens hevig om de punten gestre
den. Van de acht partijen werden er
maar liefst zes in drie sets beslist.
Arnold v.d. Capellen stond tegen
Westra aanvankelijk niet op scherp
(3-6), redde zich dankzij een sterke
service in de tweede reeks in de tie
break en had daarna gewoon meer
in huis dan zijn tegenstander, 6-3.
Bub van der Zee wees van Dijk te
rug met 3-6, 6-2, 6-1 en Marinus
Brooshooft gaf Ted de Wit na 5-7
geen kans meer: 6-3, 6-0. In het her
enenkelspel C bereikten o.a. Wim
de Jong en Paul Theunissen de
kwartfinale. Zij slaagden daarin
dankzij winst op Piet Paridon en
Ton Grimbergen.
UTRECHT (ANP) - Foutparkeer-
ders zullen binnen niet al te lange
tijd rekening moeten houden met
hogere boete's. Kan men op dit
moment een parkeerovertreding
nog "afkopen" bij de politie met
vijftien gulden, binnenkort zal dat
bedrag vijfentwintig gulden wor
den. Ook de boete's voor andere
Titel voor
Ltyu Veldt
UTRECHT - Lau Veldt is gisteren
in Utrecht de eerste Nederlandse
wielerkampioen op de baan gewor
den .Hij reed de 1000 meter tijdrit in
1 minuut 12J55 seconden en was
ruim 0,8 sec sneller dan Sjaak Pie-
ters. Derde werd debutant André
Boskamp in 1.13.71. Bij de achter
volging plaatsten Ponsteen, met de
snelste tijd, Dick van Egmond, Ge
ert Schipper en Michel Jacobs zich
voor de halve finales
verkeersovertredingen zullen om
hoog gaan.
Dit zegt hoofdcommissaris C. S.
van Doesburg van de Utrechtse po
litie. Hij verwacht daarnaast dat het
over enige tijd mogelijk zal zijn om
in meer gevallen dan tot nu toe over
te gaan tot transactie in handen van
de politie. Dat wil zeggen dat er bij
Een maand
geëist tegen
Glimmerveen
DEN HAAG (ANP) - De
procureur-generaal bij het Haags
gerechtshof heeft gisteren wegens
het verspreiden van pamfletten
met discriminerende uitlatingen
"tegen Surinamers, Turken en alle
andere zogenaamde gastarbeiders"
een maand onvoorwaardelijke ge
vangenisstraf geëist tegen de 48-
jarige boekhouder Joop Glimmer
veen uit Den Haag. "Dit soort din
gen lusten we niet. Het overgrote
deel van het Nederlandse volk
gooit een dergelijk vod verscheurd
in de prullemand", aldus mr. F. J.
G. baron Van Voorst tot Voorst in
zijn requisitoir.
Tegen de drie helpers van Glim
merveen, die vorig jaar augustus in
Schiedam naar aanleiding van de
zogenaamde "Turkenrellen" de
pamfletten verspreidden, eiste de
procureur-generaal bevestiging
van het Rotterdamse rechtbank-
vonnis, twee weken onvoorwaarde
lijke gevangenisstraf. In de pam
fletten staat onder meer "alle Suri
namers, Turken en zogenaamde
gastarbeiders dienen uit Nederland
te verdwijnen". De heer Glimmer
veen zei voor het gerechtshof, dat
deze pamfletten niets discrimine-
rends inhielden, maar getuigden
van zijn nationalistische volksideo-
logie "ieder volk zijn eigen land".
Hij zei voorts, dat noch hij noch zijn
helpers celstraffen vreesden, om
dat hierdoor een "harde kern" in
zijn partij ontstaat. Wel ontkende
hij de bewuste pamfletten te heb
ben verspreid of zelfs maar in bezit
te hebben gehad.
een overtreding geen proces ver
baal wordt opgemaakt omdat de
overtreder de boete rechtstreeks
aan de politie betaalt, hetzij ter
plekke, hetzij tot uiterlijk de dag na
de overtreding op het politiebu
reau. Dat is momenteel nog niet
mogelijk als een automobilist bij
voorbeeld door rood licht rijdt.
GRONINGEN (ANP) - Gedepu
teerde Staten van Groningen willen
niet langer medewerking verlenen
aan het bouwen van serviceflats
voor bejaarden. "Voor zoveel in ons
vermogen ligt zullen wij nieuw-
bouwplannen tegengaan", zo laten
GS in een pas verschenen nota be
jaardenbeleid voor Groningen we
ten.
Ook bij de rijksoverheid willen GS
aandringen niet langer mee te wer
ken aan het stichten van service
flats. Gemeentebesturen wordt
aangeraden uiterst voorzichtig te
zijn met het verlenen van garanties
voor de bouw wegens het grote fi
nanciële risico.
Aan serviceflats bestaat in Gronin
gen nauwelijks nog behoefte, aldus
GS. Bovendien is een serviceflat
W a armerkze gels
voor hondevoer
DEN HAAG (ANP) - Binnenkort
zal een waarmerkzegel worden in
gevoerd voor hondevoer. Voorlo
pig alleen voor droog voer.
Hondenliefhebbers die gewaar
merkt voer voor hun dier kopen,
zullen door het waarmerk de ze
kerheid hebben dat het yoer vol
doet aan minimumeisen wat sa
menstelling en kwaliteit betreft.
Dit heeft de heer Nijhoff, lid van de
studiecommissie samenstelling
hondevoer meegedeeld. Deze
commissie is vijf jaar geleden ge
vormd uit de ongeveer 150.000 le
den van de 165 kynologenvereni-
gingen in Nederland.
Volgens Van Doesburg zijn fout-
parkeerders steeds minder geneigd
om een opgelopen bekeuring
rechtstreeks aan de politie te beta
len. In 1975 deed dat nog 52 procent
van de geverbaliseerde automobi
listen in Utrecht maar in de eerste
helft van dit jaar was dat percen
tage nog maar 46. In Amsterdam
een voorziening waarvan in de
praktijk alleen beter gesitueerden
gebruik maken. GS van Groningen
vinden het ongewenst dat de over
heid meewerkt aan "een proces dat
bestaande maatschappelijke ver
schillen slechts bevestigt".
Zoals bekend lijkt de gemeente
Leiden een flinke strop op te lopen
met de bejaardenflat Schouwen-
hove van de stichting Zomerland.
OLDENBURG (DPA) - Een au
tomobilist in het Westduitse
Oldenburg nam het niet dat
een parkeerwachter hem een
bon wilde geven omdat hij zijn
auto te lang had geparkeerd.
Hij trok een sissende slang uit
een tas, bracht de bek vlak bij
het gezicht van de bleek wor
dende parkeerwachter en zei:
"Pas op, hij zal je bijten".
De ambtenaar haalde er poli-
tieversterking bij en er waren
acht agenten voor nodig om de
automobilist in de boeien en de
twee meter lange slang in de
tas te sluiten.
ligt het percentage zelfs in de buurt
van de 20. "Wellicht denkt men: be
talen kun je altijd nog, misschien
vergeten ze me wel. Dat is echter
een illusie. De ambtelijke molens
draaien wel langzaam, maar ze
draaien zeker", aldus Van Does
burg.
