„Eerder oorlog
in Derde Wereld
dan in Europa"
Schone99 hom omgekeerd
Ziekenhuis in
Antwerpen dient
als kinderasiel
Neutronenbom
Vrij spel voor
brandstichters
en plunderaars
Generaal Haig:
VRIJDAG 15 JULI 1977
PAGINA
IN DONKER
NEW YORK
NEW YORK (Reu-
ter/AFPIUPIlAP) - Bijna
twaalf uur na het begin van
de stroomstoring in New York
is gistermiddag (onze tijd) de
elektriciteitsvoorziening in
het grootste deel van de stad
hersteld. Het was daar toen
tien uur in de ochtend.
Burgemeester Beame heeft ge
zegd dat functionarissen van
de elektriciteitsmaatschappij
verantwoording voor de sto
ring zullen moeten afleggen.
Ik wil weten hoe dit mogelijk
was nadat in 1965 (de vorige
storing) was gezegd dat zoiets
voortaan niet meer mogelijk
zou,zijn. We kunnen geen sys
teem tolereren dat na een blik
seminslag de grootste stad
van Amerika volkomen ver
lamt", aldus Beame.
Politie en brandweer waren gis
termiddag nog steeds doende
gebouwen te doorzoeken op
vastgeraakte liften. In som
mige hotels gaven de gasten er
de voorkeur aan in de hal te
gaan slapenomdat ze de klim
van soms dertig verdiepingen
naar hun eigen kamer te hoog
vonden.
Volgens burgemeester Beame
zijn de berichten over brand
stichting en plundering sterk
overdreven. Maar politie en
brandweer zijn het niet met
hem eens. Er zijn minstens
tweeduizend plunderaars
aangehouden. De plunderin
gen waren voornamelijk ge
concentreerd in de arme
wijken van de stad.
De brandweer kon het aantal
branden niet aan. Politie
mensen zeiden dat in som
mige straten geen winkel ge
spaard was gebleven voor de
plunderaars, die de etalage
ruiten verbrijzelden en zich
uit de voeten maakten met
wat van hun gading was: van
kruidenierswaren en kleding
tot televisie- en radiotoestel
len toe. Hier en daar werd de
politie beschoten of met stenen
bekogeld.
Tijdens de „grote verduiste
ring" konden de ziekenhuizen
gewoon doorwerken omdat zij
stroom hadden van eigen ge
neratoren. Alleen in het
Bellevue-ziekenhuis bleken de
generatoren defect. Men
slaagde er daar echter in met
behidp van alle mogelijke
soorten „draagbare lichten"
het werk te doen.
Bij het toedienen van kunstma
tige ademhaling .normaal een
werk voor elektrische appara
ten, kon het verplegend pers-'
oneel het werk van de appara
tuur met de hand voortzetten
Door het uitvallen van de
stroom zijn ook het hoofdkan
toor van de Verenigde Naties
en daardoor de veiligheids
raad en de conferentie over
het zeerecht getroffen. De ver
gaderingen moesten worden
ajgezegd. De Veiligheidsraad
had informeel de toelating
van Vietnam tot de VN zullen
bespreken.de conferentie over
het zeerecht had, een zitting
van acht weken willen beslui
ten. maar zal nu tijdens het
weekeinde moeten doorwer
ken.
Volgens de Europese energie
autoriteiten is stroomuitval
van een dergelijke omvang in
Europa buitengewoon on-
waarschijlijk". Het koppelen
van elektriciteitsnettenzelfs
over de grenzen heen, en
enorme investeringen in
noodvoorzieningssystemen
hebben het onmogelijk ge
maakt.
Plunderaars konden in New
York gemakkelijk hun gang
gaan. De politie was met man
en macht in touw, maar hier en
daar kon men zelfs bij daglicht
lieden met 's nachts gestolen
goederen zien sjouwen.
ANTWERPEN (SP) - Een Ant
werps ziekenhuis fungeert tijdens
de vakantie als depot voor jongens
en meisjes. Terwijl hun ouders van
een buitenlandse vakantie genieten
moeten de kinderen de tijd door
brengen tussen zieke leeftijd
genoten.
Dit bericht op de voorpagina van de
Gazet van Antwerpen deed in Bel
gië velen de wenkbrauwen fronsen.
"Zoiets kan niet waar zijn", zo was
de algemene reactie. Ook de journa
list die hoorde dat in een ziekenhuis
30 kerngezonde kinderen liggen
kon zijn oren niet geloven. Daarom
bood hij telefonisch zijn gezonde
dochter aan.
"Het kind is wel degelijk gezond.
Wij willen alleen voor 14 dagen met
vakantie", zo vertelde hii de dokter.
Honderden branden werden gesticht in het duistere New York.
De brandweer kon het nauwelijks bijbenen. Soms werden de
brandweerlieden nog met stenen bekogeld ook.
Zijn antwoord: "Nee. dat is geen
probleem. Wanneer wilt u de kleine
brengen?"
Vraag: "Moet zij tussen de zieke
kinderen verblijven?"
Antwoord: "Ja, maar er is geen en
kel risico. Daar zorgen wij wel voor.
Het kind heeft veel gezelschap,
want er zijn er hier genoeg. Voor de
maand juli zitten we trouwens al
vol".
Volgens de krant declareert het
'ziekenhuis de kosten van de op
name bij de fondsen. Op die manier
zou men al enkele jaren gedurende
de gehele vakantie ongeveer 30 ge
zonde kinderen opsluiten.
Kunstmoeders
Volgens de christelijke zieken
fondsen is het theoretisch best mo
gelijk dat de artsen hen samen met
de directie van het ziekenhuis be
dotten. de dienst voor geneeskun
dige controle die soiets zou moeten
merken, weet van niets.
"Men mag dus veronderstellen dat
in de betreffende kinderkliniek de
dossiers van de gezonde kinderen
vervalst zijn", aldus de krant.
Volgens ingewijden doen zich der
gelijke praktijken ook mogelijk el
ders in België voor.
Overigens is het in dit land niet on
gebruikelijk om de kinderen per
manent elders onder te brengen. In
veel krantewinkeltjes hangen kaar
tjes van vrouwen die een kind wen
sen "bij te houden". Werkende
moeders brengen aldus tegen beta
ling hun peuters onder. De school
gaande jeugcl blijft in België vaak
de hele dag op school, waar ze dan
ook warm eten. Gevolg van dit alles
is dat hier twee keer zoveel vrou
wen werken als in Nederland.
PARIJS (UPI) - Een Rus
sische verrassingsaanval op
West-Europa is minder
waarschijnlijk dan een
uitbarsting van oorlog in de
Derde Wereld, zo zegt de
Amerikaanse generaal
Alexander Haig,
opperbevelhebber van de
NAVO-troepen in Europa,
in een interview met het
Franse dagblad France Soir.
Haig maakt zich wel
bezorgd over de
afschrikkingsmacht van de
NAVO, maar "ik verwacht
op korte termijn geen klas
sieke Sowjet-aanval op de
grenzen van West-Europa".
Haig achtte het niet denkbaar dat
de troepen van het Warschaupact
binnen 48 uur de Rijn kunnen over
steken, zoals wel is beweerd. De
NAVO zou zeker 48 uur van te
voren en normaal gesproken zelfs
twee weken van tevoren op de
hoogte zijn van omvangrijke Rus
sische troepenbewegingen.
"Ik vrees veel meer de
ontwikkeling van een onduidelijke,
gevaarlijke situatie aan onze
flanken en in de periferie. Ik vrees
met name de gevaren die kunnen
voortvloeien uit ontwikkelingen in
de Derde Wereld, zelfs zonder
aanmoediging van een
supermacht".
Sinds de Cubaanse raketcrisis van
1962 is de militaire macht van de
Sowjet-Unie gestaag toegenomen.
In 1962 hadden de Verenigde
Staten een overwicht van tien tegen
ëën, aldus Haig, maar die kloof is
een stuk smaller geworden.
De Sowjet-Unie, vroeger
hoofdzakelijk een continentale
mogendheid die zich vooral
defensief opstelde, is in hoog
tempo een wereldmacht geworden
met mogelijkheden voor offensieve
actie, zo meent Haig. In zuiver
militair opzicht verschuift het
machtsevenwicht in Europa in het
voordeel van de Sowjet-Unie,
"tenzij het Westen snel tot daden
overgaat". Maar hij voegde er aan
toe dat andere factoren ook
meetellen, zoals het feit dat de
"vrije wereld driemaal zoveel
produceert en een bevolking heeft
die anderhalf maal zo groot is als
die van de landen van het Pact van
Warschau". Vanuit dit algemene
gezichispunt is het
machtsevenwicht nog in ons voor
deel". Haig prees de kernwapen
macht van Frankrijk, die volgens
hem een "aanzienlijke bijdrage
levert tot ons eigen potentieel, en
tot handhaving van het
machtsevenwicht met de Sowjet-
strijdkrachten".
De „vliegende
baron" is dood
STOCKHOLM (Reuter) - De
Zweedse piloot graaf Carl Gustaf
von Rosen, die Biafra hielp tijdens
de burgeroorlog in Nigeria, is bij
een guerrilla-aanval in Ethiopië
omgekomen, zo heeft het Zweedse
ministerie van Buitenlandse Zaken
gisteren meegedeeld.
De graaf, 67 jaar oud, sneuvelde
woensdag toen guerrillastrijders
een stad in het zuidoosten van
Ethiopië aanvielen. Von Rosen was
daar heengevlogen voor
besprekingen namens Ethiopische
hulporganisaties.
Navigatiefout
oorzaak van
incident boven
Noord-Korea
WASHINGTON (UPI) - De
Amerikaanse vrachthelikopter van
het type Chinook, die gisteren
boven Noord koreaans gebied werd
neergeschoten, overschreed de
demarcatielijn door een
"navigatiefout". Dit heeft president
Carter bekendgemaakt. Drie
bemanningsleden van de
helikopter werden gedood en ëen
werd gevangen genomen.
Tijdens een ontmoeting met
Democratische senatoren vertelde
Carter gisteren dat Zuidkoreaanse
militairen nog een schot hadden
gelost op de helikopter om de
bemanning te waarschuwen dat ze
Noordkoreaans grondgebied
naderde.
Woordvoerder Thomas Ross van
het Pentagon heeft gisteren
bekendgemaakt dat de
Amerikaanse troepen in Zuid-
Korea "in staat van normale
waakzaamheid" zijn gebracht.
'Mi
5>5>
De neutronenbom, die de laatste
tijd in het nieuws is als gevolg van
het voornemen van Carter om de
ontwikkeling daarvan voort te
zetten, is een volslagen ander
soort wapen dan de traditionele
kernwapens als atoombommen
en waterstofbom.
Al in 1940 begon men in de toen nog
neutrale Verenigde Staten met de
ontwikkeling van de atoombom
op basis van splitsing van atoom
kernen in een kettingreaktie. Bij
de splitsing van zware atomen
worden lichtere atomen gevormd
waarvan de gezamenlijke massa
geringer is dan de massa van het
oorspronkelijke atoom.
Om het eenvoudig te zeggen: er
verdwijnt materie als zodanig.
Die wordt overeenkomstig de
geniale theorie van Einstein om
gezet in energie. Laat men die
splitsing van atomen zeer snel
verlopen zoals in een kettin
greaktie), dan komt er een gigan
tische hoeveelheid energie in
heel korte tijd vrij. Dat gebeurt in
de vorm van hitte, drukgolven in
de atmosfeer en straling. Een deel
van die radioactieve straling is
nog inde vorm van materiedeel
tjes, ondermeer de alpha- en
beta-straling, deeltjes dus die nog
niet in energie zijn omgezet maar
door hun snelheid wel energie
rijk zijn.
Deze deeltjes kunnen radioactivi-
teiet in ander materiaal opwek
ken, waardoor de omgeving
waarin eenatombom is ontploft
lange tijd besmet blijft, dwz ge
vaarlijk voor de mens om te be
treden. De radioactieve straling
van de conventionele atoombom
is een van de onmenselijkste as
pecten van dit wapen, want ook
organisch weefsel kan er fataal
door worden aangetast. Niet al
leen door de directe straling maar
ook door de secundaire als gevolg
van de besmetting van de omge
ving.
Maar die dodelijke radioactieve
straling was niet de opzet van de
bom. Het ging in eerste instantie
om de alles verwoestende wer
king van de plotseling vrijko
mende massa energie, die daaruit
voortkomende drukgolven en de
huiite, die alles tot op vele kilo
meters afstand verpulverderden
en verschroeiden. Hetzelfde was
het doel van de waterstofbom,
waarin een niet zware atoomker
nen gesplitst worden maar lichte
kernen samengesmolten, waarbij
eveneens grote, nog veel grotere
zelfs, massa's energie vrijkomen.
De radioactieve straling was een
Door
P. Bok
wel voorzien afschuwelijk bijver
schijnsel maar niet het doel van
deze bommen. Dat blijkt uit het
feit dat men jarelang gezocht
heeft naar methoden om een
"schone" atoombom te vervaar
digen namelijk een bom die wel
de vernietigende kracht van
drukgolven en temperatuur had
maar geen radioactieve neerslag
toonde en geen voor de mens ge
vaarlijke radioactieve straling.
Daar is men nooit in geslaagd.
De neutronenbom is in zeker op
zicht juist het omgekeerde: men
wil er mee de drukgolven en hitte
uitschakelen en alleen acuut do
delijke straling massaal rond
strooien, die echter geen secun
daire radioactievestraling ten ge
volge heeft.
Neutronen zijn op zichzelf hele
maal niet gevaarlijk. Het zijn uit
erst kleine elementaire deeltjes,
die zich bevinden in vrijwel elke
atoomkern. Zij kunnen worden
opgevat als een samensmelting
van andere elementaire deeltjes,
het positief geladen proton, een
negatief geladen elektron en een
anti-neutrino. Elektrisch gespro
ken hebben zij geen lading.
Daardoor kunnen zij wanneer zij
voldoende snelheid hebben zon
der moeite doordringen tot de
kernen van de atomen en deze
eventueel in stukken slaan. Neu
tronen spelen dan ook een grote
rol in het op gang brengen en in-
stand houden van een lettin-
greaktie in de atoombommen en
kernreactoren.
Zij hebben bij hoge, niet door elek
tromagnetische afstoting gerem
de, snelheid een ongekend door
dringingsvermogen. Dikke lood-
platen of betonnen muren zijn
voor neutronen geen noemens
waardige hindernis. Het be
roerde is alleen dat zij verwoes
tend kunnen zijn voor organisch
weefsel. De samenstelling en
functie van die weefsels is zo la
biel van aard, dat zij door een
sterke neutronenbestraling vol
ledig gedesorganissrd kunnen
raken met de dood als vrijwel
onmiddelijk gevolg.
Men moet zich dat niet voorstellen
als een uiterlijke verwoesting
maar als een innerlijke ontwrich
ting met als gevolg de onmoge
lijkheid om een functie van dat
weefsel in het lichaam te vervul
len. Het zelfde ziet men bij de
toepassing van te hoge dosis
röntgenstraling. Ook die laten
geen duidelijke verwondingen
zien maar tasten de mogelijkheid
van het functioneren van een
weefsel aan. Vandaar dat. van
medische zijde gewaarschuwd
wordt tegen te hoge in de en
langdurige doorlichtingen, zeker
bij zwangere vrouwen waarbij
het zich nog vormende weefsel
van de vrucht aangetast zou kun
nen worden en daarmee de weef
selfunctie die voor de groei tot
een volwaardig mensenkind
moeten zorgen.
Neutronenstromen kunnen wel
structuele veranderingen op
wekken in allerlei materialen,
ook bouwmaterialen, maar die
niet spectaculair en fuctioneel
van belang. Bovendien veroorza
ken neutronen (behalve bij en
kele zware elementen als ura
nium en plutonium bepaalde
condities) geen secundaire ra
dioactieve straling.
Het gaat er bij de neutronenbom
derhalve om dodelijke neutro
nenbundels rond te zaaien en niet
de drukgolven en hitte die het
Kalender van kernwapens
Afgezien van de vraag of een eventuele neutronenbom gerangschikt
kan worden onder de categorie „kernwapens" geven wij nog even
een soort chronologie van de ontwikkeling van de klassieke
kernwapens in de wereld.
Eerste A-bom op proef
van Amerika in „eigen huis" 16 juli 1945
Eerste A-bom in oorlog
op Hirosjima6 aug. 1945
Eerste proefbom Rusland29 aug. 1949
Eerste A-bom Engeland3 okt. 1952
/«s/(EEerste H-bom Amerika1 nov. 1952
Eerste H-bom Rusland12 aug. 1953
Eerste A-bom Frankrijk15 mei 1957
Eerste A-bom China ll okt. 1964
hoofddoel waren van de klas
sieke kernbommen.
Het is niet bekend welke technie
ken de Amerikane thans of in de
naaste toekomst op het oog heb
ben om deze bom te realiseren. Er
zijn talloze technieken denkbaar
om neutronen vrij te maken en
zoal 'nodig' een optimale snel
heid te geven. Al ongeveer twin
tig jaar geleden begonnen de
Amerikanen te spelen met het
concept van een neutronenbom
en ongetwijfeld zijn er nogal wat
technische koerswijzigingen no
dig voordat dit geheel nieuwe
wapen is gerealiseerd. In hoe
verre het dan 'nieuw' is staat te
bezien. Het lijkt onwaanschijn-
lijk, dat Rusland niet tegen die
tijd of zelfs nu reeds deze neutro
nenbom heeft ontwikkeld.
De neutronenbom heeft ontegen
zeglijk militaire voordelen. Men
kan een gebied direct bezetten
zonder de gevaren van radioac
tieve straling. Tegenstand is niet
te verwachten want alle mensen
(en dieren trouwens ook) zijn
dood. Maar alle installaties (we
gen, bruggen, industrieën,
woongelegenheden) zijn onbe
schadigd.
Er zijn echter evenzovelen nadelen.
De verleiding om dit wapen te
gebruiken wordt groter naarmate
men meer zekerheid heet het 'ei
gen' gebied zonder gevaar voor
wat dan ook te kunnen uitbrei
den of het moest de angst zijn
voor tevoren ingestelde booby
traps die door de neutronende
ken onbeschadigd blijven.
Een bijzonder gevaarlijk aspect van
de neutronenbom is, dat de con-
President Carter
structie uitsluitend technisch
vernuft vergt, geen dure en zeld
zame grondstoffen of industirële
basis-processen zoals het ver
rijken van uranium en de pro-
duktie van plutonium voor klas
siek kernwapens.
Wat het 'top-secret' in de tegen
woordige wereld waard is heb
ben we kunnen zien aan het
atoomverraad van Klaus Fuchs
waardoor het Amerikaanse mo
nopolie van de atoombom door
Rusland werd verbroken. Derge
lijke technieken verspreiden zich
ondanks alle verboden zeer snel.
Wanneer kleinere staten met een
bescheiden technisch potentieel-
zich van dezetechnieken meester
kunnen maken, zijn de gevolgen
niet te overzien. Daarbij hoeven
we alleen maar te denken aan ge
bieden als het Midden-Oosten,
Centraal en Zuidelijk Afrika etc
