PAGINA 15
Douglass Cater en Kenneth Harris besluiten
vandaag hun vraaggesprek met Henry Kis
singer, die in januari zijn baan als Ameri
kaanse minister van Buitenlandse Zaken
kwijtraakte door de komst van een nieuwe
president. Het eerste deel van dit vraaggesp
rek publiceerden wij in onze zaterdagbijlage
van vorige week.
Vraag: Bent u van mening dat
het in de toekomst tot een mer
kelijke ontspanning tussen de
Verenigde Staten en de
Sowjet-Unie kan komen? Is
volgens u werkelijke coëxis
tentie, werkelijk
elkaar-bestaanmet de
Sowjet-Unie mogelijk of zul
len zij altijd, zo niet openlijk
dan toch heimelijk, proberen
om West-Europa te ondergra-
Kissingen Op beide vragen is
mijn antwoord ja. Ik denk dat
de Sowjet-Unie West-Europa
zal proberen te ondergraven
en ik denk dat werkelijke
coëxistentie mogelijk is. Het
gaat er maar om dat wij ervoor
zorgen dat zij met die onder
mijning van West-Europa
geen kans maken. Wij moeten
ons geen illusies maken over
de fundamentele doelstellin
gen van het Sowjet-beleid.
Evenmin moeten wij ooit uit
het oog verliezen dat coëxis
tentie ons wordt opgelegd
door de kernwapens en dat
dat in de komende tientallen
jaren nog sterker zal gaan
gelden door de opkomst van
andere machtscentra in de
wereld.
Je moet ontspanning niet be
schouwen als afhankelijk van
de welwillendheid van het
Kremlin of van een plotse
linge verandering van
Sowjet-inzichten. Je moet het
bekijken als de coëxistentie
van twee stelsels met tegen
gestelde ideologie, want als je
dat niet bereikt, kunnen er
rampen van komen. Het pro
bleem is naast elkaar bestaan
zonder je grondbeginselen te
laten schieten.
Vraag: Als je de betrekkingen
tussen de Sowjet-Unie en
China in aanmerking neemt,
denkt u dan dat het Westen
naar ontspanning met allebei
kan blijven streven?
Kissinger Moeilijk, maar mo
gelijk. We hebben met elk van
die twee landen verschillende
belangen gemeen. Met de
Sowjet-Unie hebben wij het
•belang van voorkoming van
kernoorlog gemeen. Met de
Volksrepubliek China delen
wij het belang van voorko
ming van wat zij noemen de
"overheersing" van de wereld
door één mogendheid.
Wij kunnen die belangen allebei
tegelijk nastreven. Wij moe
ten er voor zorgen dat wij die
twee landen met elkaar in
evenwicht houden en geen
van beide moet de indruk
krijgen dat wij met de ander
tegen hem samenspannen.
Wij moeten ons, in ons eigen
belang, verzetten tegen over
heersende Sowjet-macht over
alle gebieden die aan de
Sowjet-Unie grenzen. En wij
moeten in ons eigen belang
proberen om conflicten mét
de Sowjet-Unie te verlichten
als wij dat kunnen doen zon
der de belangen van andere
landen op te offeren.
Dat is het diplomatiek-
strategische probleem en we
moeten ons daar niet vanaf la
ten brengen door de klachten
die beide grote
communistische landen, die
natuurlijk allebei willen dat
wij de relaties beperken tot
hun land en het andere uit
sluiten. Maar dat zou de hele
internationale structuur uit
z'n evenwicht brengen.
Vraag: Zullen wij ons binnen
kort opnieuw moeten bezin
nen op de mate waarin stre
ven naar ontspanning botst
met opkomen voor de mensen
rechten achter het IJzeren
Gordijn?
Kissinger Dat is een gebied
waarover ik mij niet wil uitla
ten. Het is een zaak van de
nieuwe regering en zij moeten
de kans krijgen om hun be
leidslijnen in de praktijk te
brengen.
Vraag: Amerikanen hebben het
vaker dan anderen over "ze
delijke waardenbij de be-
haimeling van betrekkingen
tussen landen en stellen dat
dan dikwijls gelijk met de ze
delijke waarden in het ver
keer. Maakt u er onderscheid
tussen?
Kissinger: In de allereerste
plaats geloof ik dat een bui
tenlands beleid dat geen zede
lijke inhoud heeft, naar on
vruchtbaarheid neigt. Vooral
in een democratische samen
leving dient het buitenlandse
beleid verankerd te zijn in de
overtuigingen van de bevol
king. Anderzijds is er verschil
tussen persoonlijke en inter
nationale moraliteit. Het be
leid in internationale zaken
moet uitgevoerd worden in
een wereld v
staten, waarvan er vele hun
eigen opvattingen van zede
lijke waarden hebben.
Daarom kan een land zijn
doelstellingen in het gunstig
ste geval toch maar stap voor
stap bereiken en elke stap
maakt per definitie grote kans
om onvolmaakt te zijn, bezien
van het standpunt van de mo
ralist.
Dat veroorzaakt vanzelf een
spanning tussen de binnen
landse- en de buitenlandse
opvatting. Zonder zedelijke
waarden heb je de kracht niet
om in een onvolmaakte we
reld te leven; met overdreven
moralisme ondermijn je wel
licht de internationale orde.
Het evenwicht ertussen is
moeilijk te vinden.
Vraag: Wat bepaalt de grenzen
van immoreel gedrag onder
landen?
Een beeld uit vroeger dagen: Kissinger en zijn Russische ambtgenoot Gromyko.
Kissinger: Dan moet je eerst
een definitie hebben van im
moreel gedrag onder landen,
een omschrijving van wat je
daaronde"r verstaat.. Je leeft in
een wereld waarin andere
landen daden begaan die je
veiligheid bedreigen en de
stabiliteit belagen. Het pro
bleem is, welke methoden
zijn geschikt ter bestrijding
hiervan?
Er is heel moeilijk een theoreti
sche regel voor te geven. Je
moet geen dingen doen die
voor de openbare moraal zo
kwetsend zijn dat de mensen
beginnen te betwijfelen of
een buitenlands beleid eigen
lijk wel zin heeft. Anderzijds
kan een veiligheidselement
noodzakelijkheden opleggen
die zorgvuldig geanalyseerd
moeten worden en die je niet
zo maar eenvoudig naast je
neer kunt leggen.
Vraag: Zou moord te beschou
wen zijn als binnen die gren
zen vallend?
Kissinger Ik kan mij geen om
standigheid indenken waarin
een democratisch bewind
moord dient te aanvaarden
als doeltreffende methode.
Vraag: Hoe taxeert u de toe
stand en de doeltreffendheid
van het Atlantisch Bondge
nootschap?
Kissinger; Ik geloof dat de
NAVO en de betrekking tus
sen de Verenigde Staten en de
andere democratische indus
trielanden, vooral Japan, het
middelpunt zijn van al het
andere dat wij in de wereld
doen. Het probleem wordt in
gewikkelder doordat wat be
gonnen is als veiligheidsrege
lingen tussen ons en Europa
en tussen ons en Japan, nu
uitgegroeid is in het economi
sche leven en de coördinatie
van wat vroeger beschouwd
werd als binnenlands beleid.
In april 1973 heb ik in een open
bare redevoering voorgesteld
om dingen zoals economisch
beleid en energiebeleid te
coördineren, de algemene
reactie was dat nietsrin welk
bestaand verdrag dan ook
verplichtte tot zo'n uitbrei
ding van de geallieerde ban
den. Als wij op het ogenblik
zo'n houding aannamen, zou
den wij algemeen beschouwd
worden als een bedreiging
voor de samenhang van de
democratische industrielan
den - volgens mij is dat een
vooruitgang.
Natuurlijk hebben vele demo
cratische industrielanden op
het ogenblik geweldige bin
nenlandse problemen en de
grootste moeilijkheid is altijd
het binnenlandse probleem-
niet de gebruikelijke"buiten
landse dreiging. Maar dat ver
loochent de lijst van werk
zaamheden die wij onszelf
moeten maken voor de toe
komst. In dat opzicht ben ik
ook verheugd over de toon en
de sfeer van de onlangs ge
houden Londense topconfe
rentie.
Vraag: Toen u voor het Witte
Huis ging werken, kende u
president Nixon bijna niet:
Hoe hebt u uw rol kunnen ves
tigen en behouden, zelfs ter
wijl de ene president ontslag
uit het ambt nam en de volge
nde, Gerald Ford, bij de ver
kiezingen verslagen werd?
Kissinger In wezen door mijn
werk te doen. En door niet zo
sterk als anderen verwikkeld
te raken in de persoonlijke re
laties.
Vraag: Hoe ziet u uzelf op dit
punt van de geschiedenis. Wat
is het bijzondere geweest van
het ministerschap-Kissinger?
Kissinger: Ik heb geprobeerd
een begin te maken met een
aanpak van buitenlands be
Kissinger en zijn echtgenote
Nancy
leid die minder gebonden was
aan crises, minder geneigd tot
schommeling tussen uiters
ten van hoop en uitersten van
confrontatie, en naar ik hoop
sterker gebonden aan een ver»
lichte opvatting van het na
tionale belang - en daarom
duurzamer. Maar het kon al
leen maar het begin van het
proces zijn, een proces dat
niet te voltooien is in de
ambtsperiode van één mens.
Kissinger. Nee. Het lijkt me het
wezen van het politieke leven
dat je altijd te vroeg weg
moet. En hoe meer je tracht te
doen, hoe groter de kans dat
dat zo is. De taak is eindeloos
en als de doelen belangrijk
genoeg zijn, moeten zij de
persoon te boven gaan. Ik heb
in vrede geleefd sinds ik uit
het ambt gestapt ben.
Vraag: Wat voor plaats wilt u
uzelf toedenken in de onmid
dellijke toekomst?
Kissinger: Ik zit niet te wachten
op een' kans om terug te ke
ren, daar streef ik niet naar.
Voor zover het aan mij ligt,
wil ik het mijn opvolgers niet
moeilijk maken. Ik zal mijn
best doen om een opbou
wende achtergrond voor hen
te scheppen. Het publiek
moet inzien hoe ingewikkeld
en blijvend onze opgaven zijn
en ik hoop dat ik kan bijdra
gen tot dat openbare bedrijf.
Als ik Het heel erg oneens ben
met een besluit over de tac
tiek, zal ik het misschien wel
eens hardop zeggen, maar ik
ben niet op zoek naar de kans.
Ik zal mij proberen te ont
houden van wijsheden achte
raf over de dagelijkse beslui
ten van mijn opvolgers. Ik ga
wat lesgeven en meedoen aan
activiteiten die mij liggen.
