D'66 een wat vreemde eend in de bijt
Europese verkiezingen: Tweede Kamer juicht, maar vreest uitstel
DONDERDAG 23 JUNI 1977
Guerrillastrijders in Landro
vers, die voor de camouflage
zijn besmeurd met een
mengsel van olie en zand,
trekken snel door de uitge
strekte Sahara-woestijn. Ze
jagen op Marokkaanse troe
pen, slaan de imperialisti
sche ambities van koning
Hassan de bodem in en roe
pen daarmee oorlogswolken
op tussen Marokko en Alge
rije.
Pezige kerels achter het stuur, die
zich tegen het stuivende zand be
schermen met sjaals en stofbril
len, racen door zonder kaart of
kompas. Instinctief vermijden ze
die verborgen rots, die de as van
hun wagen kan versplinteren; op
hun gevoel gaan ze langs dat on
zichtbare pad dat veilig naar de
gapende diepte of de steile
hoogte leidt.
Guerrillastrijders behoren tot het
Polisario, de door Algerije ge
steunde onafhankelijkheidsbe
weging van de stammen in de
voormalige Spaanse Sahara. Zij
vechten voor onafhankelijkheid
omdat ze niet willen worden ver
deeld tussen Marokko en Maure-
tanié.
Door
Joseph Fitchett
Ze kennen dit stuk'van de woestijn
zoals niemand anders. De woes
tijn die van hen is en niet van ko
ning Hassan, zoals zij plegen te
zeggen. Dat is de belangrijkste
troefkaart van deze stammen die
traditioneel als plunderaars nog
meer faam maakten dan de Ma
rokkanen.
,Toen de Marokkaanse troepen vo
rig jaar de Sahara binnentrokken,
hebben ze met opzet alle water
bronnen vergiftigd die ze kenden
en nu zijn wij de enigen die in
deze woestijn water kunnen vin
den", zegt een Polisario-officier
met die glimlachende zelfverze
kerdheid die zo kenmerkend-
voor hen is.
Als ze even later bij een plaats stop
pen, waarboven alleen wat vogels
rondcirkelen, scheppen de be
baarde krijgers wat zand weg om
een ondiep gat te maken dat zich
langzaam vult met brak mod
derwater, helemaal bruin maar in
een woestijn wel drinkbaar.
Succesvol
Polisario-strijders zijn even ge
traind in het rustig afwachten in
een hinderlaag als in het doen van
een flitsende aanval. Ze voeren
wellicht de meest succesvolle
woestijn-guerrilla sinds La
wrence of Arabia de Hasjemiti-
sche bedoeïnen tegen de Turken.
Inplaats van op kamelen, ver
plaatst het Polisario zich in Land
rovers en trucks die ten behoeve
van de snelheid van alle overbo
dige onderdelen zijn ontdaan.
In acties van toeslaan en terugtrek
ken, die zo typerend zijn voor het.
Polisario, kunnen de guerrillero's
dagenlang een Marokkaans gar
nizoen treiteren. Overdag blijven
ze juist buiten hun vuurbereik
om 's nachts, banden verbran
dend, uitdagend dicht onder de
neus van de Marokkanen te ko
men. Als de verdedigers een uit
val doen, vallen ze vaak in een
serie hinderlagen.
Polisario zegt dat het recht op zelf
beschikking voor de Sahara is
vertrapt in een smerig handeltje
tussen koning Hassan en de
Spaanse heersers gedurende de
langdurige doodsstrijd van Fran
co. Zij hebben het overgrote deel
van de bevolking, die op 100.000
man wordt geschat, opnieuw ge
groepeerd in kampen, evèh over
de grens met Algerije.
Marokko beweert dat zijn troepen
in de Sahara een warm welkom
hebben gekregen maar deze
vluchtelingen vertellen gruwel
verhalen over bombardementen
en wegversperringen om de Sa-
harabewoners te intimiderer): de
meesten zijn naar het Polisario
gevlucht.
Met hulp van Algerije heeft Polisa
rio nu meer dan vijfduizend krij
gers in het veld onder leiding van
een harde kern van Sahara-
officieren die hun training heb
ben gehad in de woestijnpatrouil
les van koloniaal Spanje.
Luchtmacht
Gevangenen vertellen hoe elk aan
vankelijk enthousiasme is ver
dwenen bij de Marokkanen, die
nu opgesloten zitten in hun ves
tingen terwijl het militaire bereik
van Polisario zich met de dag uit
breidt.
Meningen op
deze pagina
weergegeven zijn
voor rekening
van de auteurs
Koning Hassan
Polisario lijkt de luchtmacht van de
Marokkanen te hebben geneutra
liseerd die juist in dit woestijnge
bied effektief had moeten zijn.
Kleine verkenningsvliegtuigen
en zelfs Amerikaanse F-5 straal
jagers zijn neergehaald met
SAM-7-schouderraketten. „De
Marokkaanse piloten vliegen
hoog en missen ons of ze vliegen
laag en dan nemen wij hen te
pakken", zeggen de guerrilla
strijders.
Hun eenheden brengen de oorlog
over de grenzen van de Sahara
zelf naar Marokko en Mauretanië.
vorige maand is tijdens de groot
ste operatie tot nu toe het uiterst
belangrijke ijzermijncomplex
van Mauretanië Zuerate zwaar
beschadigd. Vorige week moes
ten de Marokkanen de fosfaat
winning in Bou Craa stopzetten,
het rijkste fosfaatveld ter wereld.
Dë huidige opstelling is een hard
nekkige kleine oorlog: de vlag
van Hassan wappert over de stad
jes die weggelopen lijken uit de
illustraties van Beau Geste; Poli
sario tracht Marokko elk gebruik
van de Sahara te beletten. Het
kan niemand iets schelen dat in
tussen de kostbare fosfaten in de
grond blijven zitten.
Het Polisario ten Algerije) heeft een
oogje op Mauretanië, een arm
landje tussen zwart en Arabisch
Afrika in dat tot een verbond met
Marokko werd verleid toen alles
er nog rooskleurig uitzag. Het
'wankele regime daar kan alleen
worden opgekrikt als de Marok
kanen zich er meer mee gaan be-
moeien, vooral ook vanwege de
nauwe yerwantschap tussen de
stammen van Mauretanië en die
van de Sahara.
Als Mauretanië plaats zou maken
voor een Sahara Staat zouden
heel wat verlangens bevredigd
worden, vooral van Algerije dat
uitbreiding van Marokko naar
het zuiden en de vorming van een
„groter Marokko" probeert tegen
te gaan, omdat Algerije dan zou
worden afgesneden van de Atlan
tische Oceaan. Het gebied is bo
vendien niet alleen rijk aan fosfa
ten maar ook aan ijzer en mis
schien nog andere delfstoffen.
Het toenemende verzet van de Sa-
harabevolking brengt Hassans
geloofwaardigheid in diskrediet
wat betreft de kwestie van de
Westelijke Sahara die de Marok
kaanse vorst zo briljant heeft uit
gebuit om de rijen van de Marok
kanen te sluiten en president
Boumedienne van Algerije te iso
leren.
Wantrouwen
Het nieuwe regime in Spanje toont
al neiging om zich opnieuw te be
zinnen op Franco's politiek van
berusting in het Marokkaanse
machtsspel. Westerse diploma
ten wantrouwen steeds meer
Hassans beschuldiging dat het
Polisario Cubaanse militaire ad
viseurs heeft en dat het guerril
lafront als Trojaans Paard dient
om de Russische invloed in
noordwest Afrika binnen te ha
len.
Koning Hassan, die geconfronteerd
werd met de huiver van de rege
ring van president Carter om het
Marokkaanse militaire arsenaal
uit te breiden heeft - net als Mo-
boetoe van Zaïre de hulp inge
roepen van Frankrijk. President
Giscard d'Estaing heeft toe
stemming gegeven voor de ver
koop van de nieuwste Mirage-
jachtbommenwerpers, ter ver
sterking van de zwakke Marok
kaanse luchtmacht.
De komende maanden zal zich het
bekende patroon van escalatie af
tekenen met alle voorspelbare ri
sico's van een Algerije dat op
nieuw militair afhankelijk wordt
van de Sowjet-Unie en van het
toenemende opdringen van Rus
land in een invloedrijk Arabisch
land dat meer en meer erop was
voorbereid om met het Weste-
n in zee te gaan.
En tenslotte is er het gevaar van een
Marokkaans-Algerijnse oorlog
die de infrastructuur van Algerije
gebaseerd op olie en aardgas - in
gevaar kan brengen, een infra
structuur die zich sinds de revo
lutie heeft ontwikkeld als de
grondslag voor een meer pragma
tisch beleid en die van groot be
lang is om tegemoet te komen aan
de energiebehoeften van het-
Westen.
Observer-dienst
Dezer dagen kreeg ik de merkwaardige aan
kondiging van Je geboorte. "Op die gedenk
waardige nacht van vrijdag op zaterdag werd
geboren ons dochtertje en zusje Marije". Daar
moet ik even bij stil staan.
Diezelfde nacht lag ik in het ziekenhuis, 's
Avonds laat had ik een verpleegster gevraagd
de radio onder mijn handbereik te laten staan
want ik verwachtte, dat er ernstige dingen
zouden gebeuren rond de gijzelingen. Rond
zes uur was 't zo ver. Een ontdane stem van
een radioverslaggever meldde, dat de gijze
lingen voorbij waren. Er vielen acht doden te
betreuren. Twee gegijzelden en zes kapers.
Door ï^iet Wesseling
En in die nacht werd jij, Marije,
voorzichtig de wereld bin
nengedragen. In die nacht
van gierende straaljagers en
venijnig geratel van machi
negeweren. Elke nacht ge
beuren er wel ergens ter we
reld ontzettende dingen,
maar toen was 't allemaal zo
vlakbij. Dan ben je er toch
meer bij betrokken. En ter
wijl de familieleden van de
acht doden haastig werden
ingelicht en de overlevende
gegijzelden de vrijheid in
stapten, keken Jouw vader en
moeder verbaasd en gelukkig
naar Jou, hun eigen dochter.
Natuurlijk feliciteert iedereen
die Jouw ouders kent hen met
Jou. Ik heb het ook gedaan, al
stuurde ik m'n bloemen aan
Jou, want de eigenlijke pres
tatie was aan Jou. Zij deden
slechts het voorbereidende
werk. Op een kaartje bij die
bloemen schreef ik zoals Je
weet: "Brief volgt". Hier is
dan die brief. Je kunt nog wel
niet lezen, maar goede kran
ten hebben een uitstekend
archief en als Je straks 't alfa
bet onder de knie hebt dan
toveren ze op de Witte Singel
deze brief zo tevoorschijn.
Weetje, Marije, 't is een rare we
reld waar Je in terecht geko
men bent. Toen Jij eindelijk
naar buiten kwam was er juist
van alles aan de hand. Een ei
genlijke regering hadden we
niet. Het kabinet was en is
nog steeds demissionair. De
minister-president zat met
enkele ministers in Den Haag
in een crisiscentrum in grote
spanning uit te zien naar de
gevolgen van de door hen ge
nomen beslissing. Ze hadden
gekozen voor de oplossing
door geweld en dat beteken
de, dat er doden zouden val
len.
Een ontzettende beslissing
waar 't je eigen medemensen
betreft, 't Ging om terroristi
sche daden van een betrekke
lijk kleine groep mensen. De
Zuid-Molukkers voelen zich
al jaren bedrogen door onze
regering en hebben in hun
wanhoop om toch iets van
hun ijdele dromen waar te
kunnen maken, naar afschu
welijke middelen gegrepen.
Ze hadden zelfs 105 kinderen
gegijzeld. En van kinderen, zo
vinden wij allemaal, moet je
afblijven. Op die gedenk
waardige nacht viel de beslis
sing.
Ik schrijf deze woorden nu we
alweer een paar dagen verdei
zijn. Ik ben weer thuis en zi1
aan mijn tafel te schrijven. Ir
mijn achtertuin begint de
jasmijn aarzelend uit te ko
men. 't Is zomer, al is 't nog
wat koud. Maar om m\j heer
liggen vele kranten met ang
staanjagende koppen.
Ik zei 't al: Je bent in een
vreemde, bizarre wereld te
rechtgekomen. Wij zitten hiei
nu erg omhoog om wat we aar
moeten met die Zuid-
Molukkers. Maar elders, ir
Belgrado, vergaderen afge
vaardigden van zeer veel lan
den over o.a. de mensenrech
ten. Jij vindt dat onzin. Jij
zegt: iedereen is natuurlijk
vrij en alle mensen hebben
gelijke rechten. Maar zo dui
delijk is dat nog steeds niet
Talloze mensen worden om
hun ideeën opgesloten en ge
folterd.
En er is nog meer. Stel je voor
alléén al omdat ze niet de
zelfde blanke kleur hebben
als jij worden mensen dood
geschoten. Dat gebeurt allang
en tot op de dag van vandaag
in Zuid-Afrika en Rhodesië.
Gek, hè meid? Om sterk tegen
over elkaar te staan bewape
nen grote volkeren zich als
dwazen. Ze hebben nu al wa
pens genoeg om deze hele
aarde waar Jij net op neerge
legd bent 100 keer totaal te
vernietigen.
De directeur van het Interna
tionale Instituut voor Vre
desonderzoek in Zweden
heeft meegedeeld, dat de
kans op een kernoorlog als
maar groter wordt. In Ame
rika is al een bom uitgevon
den, de z.g. neutronenbom,
die "alléén maar" mensen en
dieren vernietigt. Alle ge
bouwen en huizen blijven dan
netjes gespaard.
In deze mooie wereld ga Jij op
groeien. Maar ook dat is nog
niet zo makkelijk. Over een
paar jaar brengt Je moeder Je
naar de peuter- en dan naar de
kleuterschool en die loopt
over in de basisschool en dan
ga Je naar een middelbare
school of hoe die dan ook he
ten zal.
Ja, kind, er staat Je heel wat te
wachten! En daarna? Op 't
ogenblik hangen overal vlag
gen uit met schooltassen
eronder bengelend. Dat bete
kent dat in zo'n huis iemand
geslaagd is. Maar ik hoor van
Geesje uit Nijmegen dat ze al
bij vijf universitaire opleidin
gen geweigerd is en Arthur
uit Spijkenisse moet zeer te
gen zijn zin naar de HTS. Dui
zenden jongens en meisjes
beginnen al na hun lange
schooltijd met werkloos te
worden. Dat is niet goed.
Daar komt nog bij dat Jij een
meisje bent. Nu is 't gelukkig
niet meer zo dat we nog steeds
denken zoals mensen vele
eeuwen gedacht hebben, dat
meisjes en vrouwen geen ziel
hebben. Maar nog altijd wor
den meisjes en vrouwen niet
evenwaardig behandeld aan
jongens en mannen, 't Wordt
wel iets beter maar 't lijkt toch
nog een lange weg.
Is het dan allemaal kommer en
kwel op deze wereld? Nee
hoor, dat is overdreven. Op de
eerste plaats heb Je een paar
fijne ouders. Ik ben er zeker
van dat Je Je bij hen veilig
voelt zolang je dat wilt. Maar
Je zult van hen ook wel gauw
leren, dat Je iets te doen heb
wil deze wereld weer wat
meer leefbaar en bewoonbaar
worden voor alle mensen.
Wat Je dan wel te doen hebt? Ik
vat 't samen in een paar rege
ls. Voor boven Je bed.
Toen ik in deze wereld kwam
was in de wereld veel verdriet.
Ik was een kind en wist het niet.
Maar in mij brandend als een
vlam,
maar in mij zingend als een lied,
maar in mij schrijnend als een
Pijn
rijst het verlangen: goed te zijn.
Den Haag - De rechtstreekse ver
kiezing van de leden van het Eu
ropese Parlement stuit in de Ne
derlandse volksvertegenwoordi
ging niet op noemenswaardig
verzet. De Tweede Kamer stemt
deze week juichend in met deze
Europese verkiezingen. De enige
echt kritische noot zal zijn, dat
ook nu nog niet voor honderd
procent vaststaat dat deze ver
kiezingen in 1978 worden gehou
den.
Twintig jaar geleden al heeft het
Nederlandse parlement in begin
sel ingestemd met algemene di
recte verkiezingen. Een jaar later
stuitte een ontwerpregeling
vooral op zoveel verzet van
Frankrijk, dat deze verkiezingen
op de lange baan werden gescho
ven.
Tot in de jaren zeventig heeft dit
verzet voortgeduurd. In wezen
was de achtergrond dat vooral
Frankrijk geen inbreuk toeliet op
zijn eigen nationale bevoegdhe
den en als het ware beschadiging
vreesde van zijn „grandeur" als
grote mogendheid als „Europa"
al teveel te vertellen zou krijgen.
Rechtstreekse verkiezing van le
den van het Europese Parlement
zou gepaard moeten gaan met het
toekennen van meer zegge
nschap aan dat parlement. Voor
sommige landen was dat een re-
don om tegen rechtstreekse ver-
kiezingen te ageren. Andere von
den zulke verkiezingen mi
splaatst juist omdat het parle
ment nauwelijks bevoegdheden
heeft. Jarenlang slaagde men er
niet in deze vicieuze cirkel te-
doorbreken.
Door
Peter Riemersma
De Nederlandse volksvertegen
woordiger dr. Schelto Patijn, lid
van de Tweede Kamer voor de
PvdA en lid van het Europese
Parlement, heeft gezorgd voor
een belangrijke duw in de goede
richting. In 1974 rapporteerde hij
over de mogelijkheden voor in
voering van rechtstreekse alge
mene verkiezingen. Aan het
einde van dat jaar bleek het kli
maat gunstig. De regeringslei
ders spraken op hun topconfe
rentie in Parijs af, dat algemene
verkiezingen zo snel mogelijk
gehouden moesten worden. Het
duurde nog tot de zomer van vo
rig jaar, doordat men het eens
werd over de zetelverdeling.
Het Europese Parlement had op
advies van Patijn een verdeling
voorgesteld op basis van een zo
groot mogelijke evenredigheid
tussen het aantal inwoners van
een lid-staat en het aantal afge
vaardigden. Maar de Raad van
ministers van de Europese Ge
meenschap heeft deze zaak om
gebogen ten gunste van de „grote
vier": West-Duitsland, Frankrijk,
Engeland en Italië.
Deze vier landen krijgen elk 81 af
gevaardigden en een „klein land"
als Nederland 25. In totaal krijgt
het nieuwe Europese Parlement,
dat voor vijfjaar wordt gekozen,
410 afgevaardigden.
Dr. Schelto Patijn.
Op basis van de laatste verkiezin
gen zouden de 25 Nederlandse ze
tels als volgt worden verdeeld:
tien voor de PvdA, negen voor
het CDA, vijf voor de WD en een
voor D'66. Op Europees niveau
tellen dus nog maar vier Neder
landse politieke groeperingen
meer. Ter vergelijking: in'het Ne
derlandse parlement zijn nog ai-
tijd elf partijen vertegenwoor
digd.
D'66 is in Europa een wat vreemde
eend in de bijt. Het CDA is ge
makkelijk in te passen in het Eu
ropese patroon. De christen
democraten zijn het verste wat
betreft Europese partijvorming.
Zij hebben zich geschaard onder
de vlag van de Europese Volk
spartij.
De WD heeft aansluiting bij het
Europese liberalisme. De partij
maakt deel uit van de Federatie
van Liberale en Democratische
Partijen in de Europese Gemee
nschap. De liberalen zijn het ver
ste op het gebied van een Euro
pees politiek programma. Het
ontwerp-programma is gereed.
Op een congres in Rome in no
vember wordt het definitief vast
gesteld.
De PvdA doet mee aan de samen
werking in Europa tussen socia
listische partijen. Al in 1971 sprak
het PvdA-congres zich uit voor
initiatieven voor partijvorming
op Europees niveau. De huidige
EG-commissaris ir. H. Vredeling
poogde in het begin van de jaren
zeventig via de vorming van een
Progressieve Europese Partij, de
PEP, de Europese verkiezingen
van de grond te krijgen. Maar dit
initiatief stuitte af op verzet van
de Britse Arbeiderspartij. Enge
land was toen ook nog geen lid
van de Europese Gemeenschap.
Nog'steeds staat de vorming van
een Europese socialistische partij
op een laag pitje. Wel wordt ge
werkt aan een Europees politiek
programma.
D'66 hangt wat in tussen de grote
stromingen van christen
democraten, liberalen en socia
listen. In deze partij lijkt geen
eenstemmigheid te bestaan over
de vraag bij welke van deze stro
mingen men zich het beste kan
aansluiten. Wel staat buiten kijf,
dat aansluiting bij de christen
democraten niet in aanmerking
komt. Maar een invloedrijk man
als de huidige staatssecretaris
mr. L. J. Brinkhorst ziet D'66 als
„links-liberale partij" het liefst
plaatsnemen in de Federatie van
Liberale en Democratische Parti
jen - al stuit dat op verzet van de
WD, die vindt dat zij de enige
Nederlandse liberale partij is.
Een van de oprichters van D'66, mr.
Hans van Mierlo, daarentegen
voelt voor aansluiting bij de so
cialisten in het Europese parle
ment. D'66 zou dan op Europees
niveau als het ware de lijn in Ne
derland doortrekken. Hier zoekt
D'66 regeringssamenwerking
met de PvdA. Samenwerking
met de WD wijst D'66 af. Inte
ressant is, dat Van Mierlo zich al
heeft opgeworpen als kandidaat
voor de enige zetel die D'66 in het
Europese Parlement zou kunnen
krijgen.
