Menachem
heeft coalitie
in Israël rond
onbezorgd
op vakantie
President
Mozambipe
beticht
Rhodesië
Mitterrand onbetwist
leider socialisten
Bordjes in Ierland zijn op harde wijze verhangen
JACK LYNCH WEER TERUG ALS PREMIER
Chili wisselt weer
een gevangene uit
verzekeringen, vreemd geld,
cheques, rekreatiekredieten
enkluizen
LEIDSE SPAARBANK
Dodental in Soweto
loopt op tot twaalf
MAANDAG 20 JUNI 1977
LONDEN (Reuter) - De president
van Mozambique, Samora Ma-
chel, heeft in een radio
uitzending Rhodesië ervan be
schuldigd openlijk oorlog tegen
zijn land te voeren. Hij zei dat de
Rhodesische aanvallen in de af
gelopen dagen een peil zonder
weerga hadden bereikt waarbij
grote vernielingen werden aan
gericht.
in zijn 20 minuten durende rede
deed de president een beroep op
VN-secretaris-generaal Kurt
Waldheim tot bijeenroeping van
een spoedzitting van de Veilig
heidsraad.
Machel sprak na terugkeer in
Loeanda van een bijeenkomst in
de noordelijke stad Mapoeto met
president Julius Nyerere van
Tanzania en een afgezant uit
Zambia.
De president van Mozambique zei
dat tussen mei 1976 en 15 juni van
dit jaar 1433 mensen in Mozam
bique waren gedood door Rho
desische aanvallers en dat tiental
len steden en dorpen waren ver
nield. De militaire aanvallen
hadden de proporties aangeno-
stad Mapai was weggevaagd.
Zijn land was vastbesloten een
einde te maken aan wat hij „die
misdaden" noemde. Hij deed een
beroep op internationale hulp
van socialistische landen. Hij her
innerde eraan dat Rhodesië een
maand geleden door een interna
tionale conferentie in Mapoeto
was veroordeeld.
Vnmiddels heeft Rhodesië zaterdag
zijn tweede waarschuwing in een
week tijd inzake meer aanvallen
in Mozambique gegeven en de
wereld meegedeeld dat men „niet
op ons moet trappen, want onze
steek kan scherper en dodelijker
zijn dan die van de ratelslang".
Premier Ian Smith zei in een zater
dag gepubliceerd vraaggesprek
dat de blanke Rhodesiërs beter
konden afwachten dan het land
te verlaten. Hij beschuldigde
Londen ervan „toe te geven aan
een paar zwarte extremisten"
door te verklaren dat een macht
soverdracht in 1978 zal geschie
den.
Hij zei dat de zwarte nationalisten
die andere facetten van het nu ter
ziele zijnde plan van de Ameri
kaanse oud-minister van Buiten
landse Zaken Henry Kissinger
verwierpen, niet moeten vast
houden aan de uiterste termijn
van 1978.
n zijn radiotoespraak zei president
Machel nog dat op het ogenblik
waarop hij sprak de stad Epun-
gabera nog leed onder de agress
ie. bezetting en massamoord.
De situatie die de recente agressie
van het bewind van Smith had
veroorzaakt was ernstig en bete
kende een bedreiging van de we
reldvrede en veiligheid. „Het
wordt een gebiedende eis dat de
internationale solidariteit op een
meer concrete wijze en in een
meer actieve vorm tot uiting
wordt gebracht.
Het Mozambikaanse volk heeft
dringend materiële bijstand no
dig tot ondersteuning bij de
zware last die wij al te dragen
kregen. Wij doen een beroep op
de hele internationale gemeen-
,ld schap bij te dragen aan de verbe-
'er tering van onze defensiecapaci-
Bn teit en de wederopbouw van de
door de racisten vernielde gebie
den".
Het Britse ministerie van Buiten
landse Zaken gaf later te kennen
dat Groot-Brittannië zijn bond
genoten in de EG zal raadplegen
over de maatregelen die zouden
moeten worden genomen na het
Mozambikaanse besluit om te
vragen om een bijeenkomst van
de Veiligheidsraad.
BUITENLAND
LONDEN (SP) - Jack Lynch is
weer terug als premier van de
Ierse republiek. Tegen alle ver
wachtingen en opiniepeilingen in
behaalde zijn Fiama Fail-partij
een sensationele overwinning in
de algemene verkiezingen en
heeft zij nu een grotere meerder
heid in de Dail, het Ierse parle
ment dan ooit tevoren een rege
ring in de republiek heeft ge
kend. De coalitie tussen de Fine
Gael-partij van de verslagen
premier Lyan Cosgrave en de so
cialisten had de verkiezingen uit
geschreven in de heilige overtui
ging dat juist zij een grotere
meerderheid zou behalen.
De strenge, maar omberispelijke
Lyam Cosgrave zal nog wel enige
dagen nodig hebben om vast te
stellen wat er nu precies is mis
gegaan en wat leidde tot de groot
ste vergissing uit Ierlands parle
mentaire geschiedenis. Hij wist
dat zijn regering tal van bekwame
ministers telde, die in elk geval in
de ogen van de experts Ierlands
groeiende economische proble
men bekwaam aanpakte. Hij was
Jack Lynch
er zeker van dat de grenzen van
Ierlands kiesdistricten tijdens de
viereneenhalf jaar van zijn be
wind dusdanig gewijzigd waren,
dat zijn coalitie en niet de opposi
tie van Fianna Fail daarvan zou
profiteren. Dit is echter uitge
draaid op een totale misrekening
van de man. die tot het laatst toe
onverbiddelijk, heeft vastgehou
den aan zijn grondige afkeer van
alles wat ook maar riekt naar een
gewelddadige verwezenlijking
van het oude ideaal van een her
enigd Ierland.
Onder premier Lyam Cosgrave is
de IRA, het geheime republi
keinse leger, in eigen huis krach
tig bestreden en zijn harde
standpunten over orde en tucht
werden door de kenners vanaf
het eerste begin uitgelegd als een
duidelijk pluspunt voor de ver
kiezingscampagne. Nietemin
kan men zich niet aan de indruk
onttrekken dat ook in dit opzicht
premier Cosgrave en de zijnen
volledig hebben misgeslagen.
De ruim twee miljoen Ierse kie
zers hebben echter duideliik
aangegeven dat zij door de vele
pluimen op de hoed, die de rege
ring Cosgrave voor haar econo
mische koers van de experts
heeft gekregen, wel degelijk de
grote dagelijkse problemen zijn
blijven zien. Snel groeiende
prijzen en een voortdurend toe
nemende werkloosheid, vooral
onder de jeugd. Het is op deze
thema's dat de oppositie van
Fianna Fail zijn strategie heeft
gericht. Met een politiek sterk
gekleurde popsong, getiteld
„Your kind of country" en ge
zongen door een plaatselijke
rocksinger, schoot zij ook vooral
bij de jongere kiezers midden in
de roos. Met name toen de
regenng-Cosgrave bekend
maakte dat in ieder geval de
staatsradio de song tot en met de
verkiezingen moest boycotten.
Met behulp van grammofoonpla
ten t-shirts en de voortdurende
aanwezigheid van oppositielei
der Jack Lynch, is een naar Ierse
begrippen unieke verkiezings
campagne gevoerd, die voor
Fianna Fail tenslotte ongekende
vruchten afwierp.
De bordjes zijn op harde wijze
verhangen en nu is het dus de
beurt aan de oude partij van Ea-
monn de Valerea, die in het ver
leden langdurig aan het bewind is
geweest, maar nu niet bepaald
een indrukwekkende staat van
dienst heeft. Niettemin belooft
hij de kiezers 20.000 nieuwe ba
nen per jaar en krachtige uitbrei
ding van de bestaande werkver
schaffing als aanpak van de in
derdaad ernstige werkloosheid
die volgends onofficiële ramin
gen wel op 18 procent wordt ge
steld.
Een andere koers ook ten aanzien
van Noord-Ierland? Tot duide
lijke woede van Cosgrave's coali
tieregering heeft Jack Lynch tij
dens zijn verkiezingscampagne
de nogal vage opmerking gelan
ceerd dat Engeland nu maar eens
precies moet aangeven wanneer
het van plan is om zich uit
Noord-Ierland terug te trekken.
Een opmerking die duidelijk be
stemd was voor de sterke repu
blikeinse elementen in het sup
porterslegioen van Fianna Fail.
Jack Lynch is een uiterst ge
wiekste politicus. En hij heeft
dan ook niet verzuimd om tel
kens weer te spelen op de repu
blikeinse sentimenten ten aan
zien van een herenigd Ierland, die
de meeste Ieren wel degelijk be
roeren. Gezien deze uitlating ligt
het echter voor de hand dat de
nieuwe premier Jack Lynch
spoedig zijn opwachting zal ma
ken bij de Britse regeringsleider.
Jim Callaghan, die graag van hem
zal willen horen wat zijn houding
ten aanzien van het Britse
Noord-Ierland wordt. Het staat
wel vast dat met de vlotte verkie
zing van ondermeer sterke poli
tieke figuren als Charles Haug-
hey en Neil Blaney, destijds be
schuldigd, maar tenslotte vrijge
sproken van wapensmokkel voor
de IRA. de extreme republi
keinse lijn in het gehele optreden
van de triomfantelijke Fianna
Fail-partij niet zal ontbreken. En
ook al daarom zal premier Cal
laghan van Jack Lynch willen
weten of hij net als zijn voorgan
ger bereid is om in eigen omge
ving krachtig op te treden tegen
elementen van met name de pro-
vissionele IRA, die direct na de
verkiezingstriomf van Fianna
Fail heeft laten weten de gewa
pende strijd voor de hereniging
van Ierland krachtig te zullen
voortzetten.
TEL AVIV (AFP) - Gisteren hebben het Likoedblok, de Nationale Religieuze Partij en de
Agoedat Israël, een groepering van orthodoxe Joden, een coalitie-akkoord van 46 punten
getekend waardoor Menachem Begin vandaag zijn nieuwe regering kan voorstellen aan
het Israëlische parlement.
De Agoedat Israël, die vier zetels in
de Knesseth heeft, neemt niet aan
de regering deel, maar zal die wel
steunen als „bepaalde voorwaar
den na een redelijke tijd" zijn ver
vuld. Als deze orthodoxe partij haar
steun intrekt, zal de regering-Begin
nog slechts kunnen rekenen op de
45 stemmen van het Likoedblok, de
12 van de Nationale Religieuze Par
tij en de stemmen van Mosje Dajan
en Flatto-Sjaron. Bij elkaar zijn dit
59 stemmen. Daar het parlement
120 zetels heeft, zal de regering-
Begin zich dan in het parlement in
de minderheid bevinden.
Streng
De voorwaarden die de Agoedat Is
rael heeft gesteld en die tot op ze
kere hoogte ook de instemming
hebben van de Nationale Reli
gieuze Partij, hebben in hoofdzaak
betrekking op morele en religieuze
problemen. Het gaat hierbij onder
meer om een strenge regeling van
het openbare vervoer tijdens de
sabbat, intrekking van de wet die
abortus op bepaalde sociale indica
ties mogelijk maakt, uitbreiding en
striktere toepassing van de wetten,
gericht tegen de activiteit van zen
delingen en missionarissen, steun
aan het Joodse godsdienstonder
richt en strijd tegen de pornografie.
Wat de maatregelen op economisch
gebied betreft, wil de nieuwe rege
ring tot een akkoord zien te komen
met de machtige vakcentrale Hi-
stradoeth en wel voornamelijk in
verband met de strijd tegen de
loon- en prijsstijgingen. Op het ter
rein van de buitenlandse politiek
krijgt Begin, althans volgens het
regeringsprogram, volledig de vrije
hand. Op een bepaalt punt wy kt het
akkoord tussen de drie partijen
enigszins af van het program
waarmee het Likoedblok de ver
kiezingen is ingegaan. Zo komt de
bepaling waarin gezegd wordt dat
„Cis-Jordanië niet overgedragen
zal worden aan een buitenlands
bewind", niet in het akkoord voor.
Vrede
Vrede zal de voornaamste zorg
van de regering zijn. De regering is
dan ook bereid naar Genève te gaan
(voor een hervatting van het gesp
rek over het Midden-Oosten, red.).
De regering nodigt alle Arabi
sche buurlanden van Israël uit met
haar over vredesakkoorden te on
derhandelen. Het zal echter moeten
gaan om rechtstreekse onderhan
delingen. Geen van de betrokken
partijen zal voorwaarden voor deze
onderhandelingen mogen stellen
en er zal onderhandeld mogen
worden over „alle onderwerpen".
Zolang er geen vredesakkoorden
zyn, acht de nieuwe regering zich
gebonden aan de - tussentijdse -
akkoorden die door de voorgaande
Israëlische regeringen gesloten
zijn.
Over de toepassing van de Israëli
sche wetten in Cis-Jordanië zegt
het akkoord: „De Knesseth heeft de
regering gemachtigd de Israëlische
wetten toe te passen in heel Israël.
Maar deze macht zal niet uitgeoe
fend worden zolang de vredeson
derhandelingen duren. De regering
zal de Israëlische wetsbepalingen
in Cis-Jordanië slechts ten uitvoer
leggen als dit uit politieke of veilig
heidsoverwegingen geboden is en
wel op een tijdstip dat zij dit ver
standig acht en na de goedkeuring
van het parlement te hebben ge
kregen".
Begin wordt, na ondertekening van het akkoordgefeliciteerd door leden van de Nationale Religieuze Partij.
ADVERTENTIE
BONN (SP) - Na maandenlange
geheime onderhandelingen tussen
de Bondsrepubliek en de DDR is
dezer dagen de Chileense commu
nistische leider, Montez, die in zijn
land gevangen zat, uitgewisseld te
gen elf Westduitsers die zeer lange
gevangenisstraffen in de andere
Duitse staat uitzaten. Hoewel bonn
zoals gebruikelijk over deze trans
actie met het oog op toekomstige
uitwisselingen steeds uiterste dis
cretie handhaaft, kwam de zaak
toch tamelijk uitvoerig in de open
baarheid. Dit was het gevolg van
mededelingen van de p'mbassad-
rice van Chili in de Westduitse
hoofdstad Lucia Gevert, wier
spraakzaamheid in Bonner rege
ringskringen nogal wat verbazing
heeft gewekt. Zij bevestigde dat de
Chileense communist Montez in
ruil voor elf Westduitse gevange
nen was losgelaten en gisteren in de
DDR is aangekomen, waar hij door
partij-secretaris Honnecker is ont
vangen. Gisteravond verscheen de
ambassadrice op de Westduitse te
levisie om het gebeuren te bevesti
gen.
Over de identiteit van de elf vrijge
laten Westduitsers hebben de auto
riteiten geen mededeling gedaan.
Ze zijn niet, zoals dergelijke geval
len gebruikelijk in het doorgangs
kamp Giessen opgenomen, maar
reizen rechtstreeks door naar
vrienden of verwanten. Een van de
uitgewisselde Duitsers was een 75-
jarige man die in de DDR tot le
venslang werd veroordeelden
reeds 21 jaar in een Oostduitse ge
vangenis had doorgebracht. Zijn
gezondheidstoestand schijnt slecht
ie zijn.
Het is de tweede keer dat Chili in
ruil voor gevangenen van een
communistisch regime een eigen
politieke gedetineerde vrijlaat
NANTES (DPA/Reuter) - Francois
Mitterrand blijft de onomstreden
leider van de Franse socialistische
partij (PSF).
Dit is een van de voornaamste re
sultaten van het congres van de
Franse socialistische partij dat in
Nantes is gehouden. De verwachte
politieke verzoening van de grote
meerderheid van de partij (75 per
cent) en de linker vleugel (25 per
cent) kwam echter niet tot stand.
Het Ceres (Centre d'Etudes et de
Recherches Economiques et Socia-
les) dat zich beschouwt als de voor
vechter van de zuiver socialistische
leer en bang is voor een afglijden
van de partij in "sociaal
democratische richting", legde zich
wel bij de wil van de meerderheid
neer en Francois Mitterrand gaf te
verstaan dat "het probleem van de
synthese interessant noch
Op de meningsverschillen met de
linkervleugel ging hij niet verder
Dat het Ceres zich niet zonder meer
bij de wil van de meerderheid heeft
neergelegd, blijkt wel uit de felle
debatten die de hele zaterdagnacht
hebben geduurd. Niet minder dan
23 wijzigingsvoorstellen van de
linkervleugel werden afgewezen.
In verband met de geïsoleerde posi
tie van de "linksen" lieten hun ver
tegenwoordigers weten dat zij "hun
verplichtingen met betrekking tot
de partijdiscipline zouden nako
men" en dat het Ceres in het belang
van de eenheid van de partij bereid
is zijn eigen organisatie binnen de
partij op te heffen. Maar de discus
sies over de omstreden punten zul
len, zoals ook Mitterrand in zijn
toespraak beloofde, voortgaan.
Mitterand
Mitterrand hield gisteren een rede
van twee uur. Hij had vrijwel geen
goed woord over voor de huidige
Franse regering, verklaarde zich
opnieuw voorstander van het
bondgenootschap met de commu
nisten en legde de nadruk op de
noodzaak van eenheid in de partij.
Vliegtuigkaper
gearresteerd
in Belgrado
BELGRADO (AFP/Reuter) - Een
22-jarige Bulgaar, die zaterdag
avond in zijn land een vliegtuig met
50 mensen aan boord kaapte, is en
kele uren later op de luchthaven
van de Joegoslavische hoofdstad
Belgrado gearresteerd. Hij wilde
met het toestel een Antonow-24 van
de Bulgaarse LuchtvaartmaLt-
schappij "Balkan" - naar München
of Londen, maar daarvoor was er
niet genoeg brandstof, terwijl bo
vendien de gezagvoerder nog nooit
buiten Bulgarije had gevlogen.
Daarop mocht het vliegtuig in Bel
grado landen.
De kaper, de automonteur Cankow
Dimitrow, was in het bezit van een
pistool. Hij gaf zich tegen midder
nacht, drie uur na de landing in
Belgrado, over na onderhandelin
gen met Bulgaarse functionarissen.
Passagiers en bemanning bleven
ongedeerd.
PRETORIA (Reuter/AFP) - Het aantal doden na de botsingen op de ver
jaardag van de rassenrellen in Soweto is zaterdag tot 12 gestegen. Twee
zware betogers zijn bezweken aan de verwoningen die zij vrijdag hadden
opgelopen, zo heeft een woordvoerder van de politie in Pretoria meege
deeld.
Voorts stierf een blanke politieman die bij vergissing in Atteridgeville bij
Pretoria door een collega was neergeschoten.
Het secretariaat van de Unesco (VN-organisatie voor onderwijs, wetens
chap en cultuur) in Parijs heeft zaterdag naar aanleiding van de verjaardag
van de bloedige rellen in Soweto die vorig jaar aan ruim 500 zwarten het
leven kostten, verklaard dat zij alles zal doen wat in haar macht is om
degenen te steunen die voor een wereld zonder racisme strijden.
De Zuidafrikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Pik Botha, is zater
dag naar Washington gereisd waar hij deze week zijn Amerikaanse ambt
genoot, Cyrus Vance, zal ontmoeten.
Zijn "privé"-bezoek aan de VS volgt na een achteruitgang in de betrekkin
gen tussen beide landen na de ontmoeting in mei in Wenen van de Ameri
kaanse vice-president, Walter Mondale, en de Zuidafrikaanse premier,
John Vorster.
Mondale had Vorster toen gewaarschuwd dat de regering-Carter de poli
tiek van gescheiden ontwikkeling (apartheid) fundamenteel afkeurt.
Een belangrijk punt van bespreking zal naar verwacht wordt het leiden
van Namibië (Zuidwest-Afrika) naar onafhankelijkheid zijn.
In Lissabon heeft de voorzitter van de Namibische bevrijdingsbeweging
Swapo, Sam Nujomo, verklaard dat zijn organisatie bereid is met de Zuid
afrikaanse regering te spreken als "deze ermee akkoord gaat haar troepen
zonder voorwaarden vooraf uit Namibië terug tr trekken". Hij was in de
Portugese hoofdstad ter bijwoning van "de wereldconferentie tegen
apartheid, racisme en kolonialisme in zuidelijk Afrika". Vandaag brengt
Niyomo een bezoek aan Nederland.
