GAAN
KAPERS NOOIT LATEN
Molukkers: weinig
heil van stembus
Verhoudingen in Bovensmilde
lopen door gijzeling deuk op
Treinkapers
schieten op
helikopter
rijkspolitie
elam b.v.
Den Uylgisteren na afloop van kabinetsberaad:
Democratie
kan weinig
indoen tegen
terreur
BINNENLAND
BOVENSMILDE (SP/ANP) -
Het was een tafereel, dat de
woede voedde. Tegen een blinde
muur van de blinde school stond
een vrouw. In doodsangst. De
handen voor het gezicht. Ze was
door de honderden politieman
nen gedrongen en zo maar naar
de bezetters gelopen. Vlak bij de
deur was ze, toen de schoten
klonken en ze zocht de muur op.
Na een tijd - door de kijker kon je
haar radeloosheid zien - kroop ze
naar een fietsenhok. Daar ging ze
op de grond zitten, soms voor
zichtig om de hoek kijkend.
Twee politiemannen in onder
goed haalden haar op, liepen door
toen er nog een schot viel. Justi-
tievoorlichtster Toos Faber zei la-
-ter dat de vrouw afkomstig was
van een psychiatrische inrichting
in Den Dolder.
En al die tijd zat verderop, aan de
zoom van de Molukse wijk, een
grote groep kinderen en ouderen
op de hekken.
Als gold het een voorstelling. De
vrouw in doodsangst, de "blan
ke" wijk achter hekken wegge
houden, en de open Zuidmolukse
wijk vol beweging. Honderd of
meer Zuidmolukkers die keken
wat er gebeurde.
Dat heeft diep geprikt. Zoals de
hele situatie verkillend werkt.
Achter de school staat het wijk-
gebouw van de Zuidmolukkers
en ook tijdens de schietpartijen,
die de wanhoop bij de moeders
elke keer doet stijgen, zaten op
het gebouw Zuidmolukse jonge
ren rustig te kijken. De uitleg is
er, snel voorbarig.
"Natuurlijk komt de politie niet
in die wijk, dat durven ze niet".
Hoe het ook zij: het contrast tus
sen de twee delen van Bovens
milde is in vele opzichten groot.
Maar dat opgewonden kijken
naar de schietende broeders zette
veel kwaad bloed.
Burgemeester De Noord van Bo
vensmilde bevestigde later dat
als gevolg van de gijzelingsactie
de verhoudingen in het ddrp op
nieuw een deuk hebben opgelo
pen. Juist terwijl die weer iets
verbeterd waren sinds de afloop
van de gijzelingen in Wijster en
Amsterdam. Maar de burgemee
ster zei er vertrouwen in te heb
ben dat er toch voldoend 'span
kracht' zal zijn om de relatie tus
sen de twee bevolkingsgroepen
weer op peil te brengen.
Verbazingwekkend is het ook om
te zien hoe de dagelijkse praktijk
hand in hand gaat met een situa
tie, die regelrecht banden onder
houdt met de dood.
Terwijl de schoten klonken,
metselde de buurman rustig door
aan zijn muurtje in de tuin. Alsof
hier al maanden wordt geleefd
met de wetenschap dat er met
echte wapens wordt geschoten,
dat de kogels, die op verschil
lende punten al zijn ingeslagen,
het einde kunnen meedragen.
De kinderen achter de eerste rij
huizen spelen journalistje, poli
tieman en schooltje.
De woorden van minister Van
Agt, hoe. voorzichtig ook, over
een mogelijke vrijlating van de
kinderen gisteravond, joegen de
verwachting hoog op.
Iedereen was stil en keek uit de
ramen, of stond zachtjes met el
kaar op straat te praten.
Maar de stilte bleef en voorde 105
kinderen brak de tweede nacht
opschool"1 meesters' n0g steeds Slechts in ondergoed geklede politieman nen leiden de vrouw weg bij de school in Bovensmilde waar zij, na door
DEN HAAG/VRIES/BOVENSMILDE (ANP) - Het kabinet heeft gister
middag de eisen van de Zuidmolukse overvallers van de school in Bovens
milde en de trein bij De Punt besproken, maar van de regering is daarover
nog geen uitspraak te verwachten. Premier Den Uyl heeft dit gisteravond
na het beraad bekendgemaakt.
„De zorgvuldigheid die betracht moet worden om ons doel - de bevrijding
van de gegijzelden - te bereiken verplicht ons ertoe geen mededelingen te
doen over de preciese opstellingen van het kabinet ten aanzien van de door
de kapers geformuleerde eisen", aldus premier Den Uyl. De bezwaren van
te grote openheid noemde hij „levensgroot".
Den Uyl onderstreepte de beleidslijn dat kapers nooit zal worden toege
staan naar het buitenland te vertrekken.
Geringe aandacht voor hun problemen
in meeste verkiezingsprogramma's
DE PUNT (SP) - Er is gisteren ver
schillende keren contact geweest
met de treinkapers. Over die con
tacten zijn verder geen medede'in-
gen gedaan. Van de kant van het
beleidscentrum werd het contact
grotendeels onderhouden door
psychiater dr. Mulder.
Een keer is er vanuit de trein ge
schoten op de helicopter van de
rijkspolitie, die een verkennings
vlucht boven de trein uitvoerde. De
heli verdween onmidaelijk.
Gistermiddag hebben twee recher
cheurs met een werkwagentje van
de Nederlandse Spoorwegen eten
naar de trein gebracht. De kapers
hadden geëist dat dat precies om
twaalf uur zou gebeuren, 's Och
tends was men een half uur te laat
geweest, met het gevolg dat de Mo
lukkers het voedsel hadden laten
staan. Maar ook rond twaalf uur
leek het mis te gaan. De recher
cheurs hadden uiteraard van de po
litie toestemming om met het wa
gentje naar de trein te gaan. Maar de
landmacht had daarvan nog geen
bericht gehad. De militairen wei
gerden aanvankelijk de recher
cheurs door te laten. Op het laatste
moment kwam die toestemming
toch.
Bij zijn terugkomst vertelde één
van de rechercheurs: „Het eten is in
ontvangst genomen door een jon
geman die zijn wapen losjes om zijn
schouder had hangen, terwijl een
vrouw ons met een mitrailleur on
der schot hield. Ik schat ze beiden
op twintig a 25 jaar oud. Er is weinig
gesproken. Nee, ze hebben ons
geen eisen meegegeven of bedrei
gingen toegevoegd. Sommige ra
men van de trein stonden half open.
Uit de trein, dat konden we duide
lijk horen, werd door andere kapers
geroepen: „praat niet met ze".
Ruim zevenhonderd man van poli
tie, marechaussee, landmacht en
spoorwegrecherche zijn betrokken
bij het cordon dat rond de overval
len trein in Vries ligt. Dat cordon
werd gisteren opnieuw versterkt
met tanks, pantserwagens en prik
keldraadafzettingen. Alle toe
gangswegen in de wijde omgeving
zijn versperd. De binnenste ring
wordt gevormd door militairen, die
mannetje aan mannetje liggen. Ook
in het bos, dat vlak bij de trein ligt.
is een grote concentratie van mili
tairen en politie bijeen gebracht.
Daar zou zich ook de bijzondere
bijstandseenheid van het leger be
vinden.
Vooral het afsluiten van de rijks
weg Groningen-Assen leidde met
name in de ochtend- en avondspits
tot kilometers lange files op de
oude rijksweg bij Vries.
(Van één onzer redacteuren)
LEIDEN - Tweede Kamerverkie
zingen 1977. De strijd tussen de
"Grote Drie" is in volle gang.
Avond na avond wordt er in roke
rige zaaltjes en voor de televisie ge
sproken en gediscussieerd. Over al
lerhande onderwerpen, van abor
tus tot en met de STER-reclame.
Maar over de problemen van de
Zuidmolukkers wordt niet gespro
ken. Daar heeft toch niemand inte
resse voor. En bovenal: je wint er
geen stemmen mee.
Dan is het maandagmorgen 22 mei.
Nederland wordt opgeschrikt door
twee Molukse terreuracties: de ka
ping van een trein en de gijzeling
van ruim honderd schoolkinderen.
En ineens wordt er nergens anders
meer over gesproken: het probleem
van de Zuidmolukkers staat gedu
rende de laatste twee dagen van de
verkiezingsstrijd in de volle be
langstelling. De politici op het
beeldscherm moeten wijken voor
beelden van de school en de trein.
De belangrijke plaats die de Mo
lukkers dezer dagen innemen in de
aandacht van heel Nederland staat
in schril contrast met de plaats die
zij innemen in de verkiezingspro
gramma's van de politieke partijen,
die vandaag aan de verkiezingen
deelnemen.
Alleen de Boerenpartij, het GPV en
de SGP erkennen volmondig de
Nederlandse verplichtingen ten
opzichte van de Zuidmolukkers. In
het urgentieprogram van de Boe
renpartij wordt gepleit voor "er
kenning van de rechten tot onaf
hankelijkheid der Zuid-
Molukken".
Het Gereformeerd Politiek Ver
bond zegt in het verkiezingspro
gramma "Ons land dient elke mo
gelijkheid die zich voordoet te be
nutten om het recht van de Repu
bliek der Zuid-Molukken interna
tionaal te bepleiten en te bevorde
ren. De regering zal ook elke kans
moeten aangrijpen om tot bemid
deling in deze zaak te komen. De
regering mag het gevaar van een
verkoeling van de verhouding met
Indonesië hiervoor niet uit de weg
gaan".
De Staatkundig Gereformeerde
Partij zegt: "De vreemdelingen in
onze poorten mogen niet vergeten
worden. Zij moeten - voorzover zij
dat wensen - als volwaardige Ne
derlanders behandeld worden,
zonder gelijkgeschakeld te worden.
Voor hun opvattingen en bedoelin
gen dient alle begrip en respect te
bestaan. Dit geldt in het bijzonder
voor de Zuidmolukkers, tegenover
wie wij een ereschuld hebben".
Dit zijn de woorden van drie kleine
partijen. Maar hoe staat het met de
grote drie? Zeggen ze zich ook in te
willen zetten voor de zaak van de
Zuidmolukkers? Nee, dat zeggen
ze niet. Twee grote partijen zeggen
in hun verkiezingsprogramma's
zelfs helemaal niets over de Zuid
molukkers. Partij van de Arbeid en
VVD wijden geen letter aan dit on
derwerp. Voor die partijen vormen
Na aanvankelijk stilzwijgen waarin
de overvallers in school en trein
zich hulden is er gisteren langzaam
maar zeker enig contact tot stand
gekomen. „De psychiater dr. D
Mulder is er in geslaagd om de be
zetters is ieder geval aan het praten
te krijgen en dat is heel wat meer
dan maandag toen de Zuidmoluk
kers geen enkel contact wensten",
zo verklaarde minister Van Agt van
justitie gistermiddag in het be
leidscentrum in zijn ministerie. Al
ligt het bij de treinkapers een stuk
moeilijker, toch is ook daar volgens
de bewindsman een lichte verbete
ring te bespeuren.
Gistermiddag om twee uur bij het
laatste contact eisten de kapers dat
„binnen enkele uren" het stand
punt van de regering bekend ge
maakt zou worden op de eisen in
de Zuidmolukkers blijkbaar geen
probleem. Het CDA zegt er nog iets
oven "De Nederlandse bevolking
moet worden geïnformeerd over de
cultuur- en leefgewoonten van de
in ons land verkerende minder
heidsgroepen, waaronder buiten
landse werknemers, Surinaamse
Nederlanders en Zuidmolukkers".
Ook bij DS'70 komt het woord
Zuidmolukkers voor in het verkie
zingsprogramma, en wel in dit ver
band: "Hoewel moet worden voor
komen, dat Nederland een immi
gratieland wordt, hebben hier aan
wezige Molukkers, Surinamers,
buitenlandse arbeidskrachten e.d.
gelijke aanspraak op de welzijns
zorg als Nederlanders".
De PPR zegt er het volgende over:
"Het beleid zal uit moeten gaan van
de feitelijke aanwezigheid van de
Molukkers in ons land. Het richt
zich op hun welzijnsvraagstukken,
met begrip voor de in de Molukse
gemeenschap voorkomende poli
tieke opvattingen en idealen. Dit
beleid mag niet geschaad worden
door de vrees voor verbreking van
(goede) relaties met de Republiek
Indonesia".
Tenslotte de PSP: "Minderheden
met een eigen cultuur horen ook de
mogelijkheid te hebben deze cul
tuur te beleven. Het "integreren in
de Nederlandse samenleving" mag
niet betekenen dat Surinamers,
buitenlandse arbeiders, Zuidmo
lukkers of woonwagenbewoners
cultureel worden onderdrukt".
Al met al een schrale oogst. Helaas
hebben wederom groepen Zuidmo
lukkers de heilloze weg van de ter
reuractie ingeslagen. Maar duide
lijk is wel, dat zij van de stembus
weinig heil te verwachten hebben.
hun brief, die gisterochtend per
post bij het ministerie van justitie
binnenkwam. Volgens minister
Van Agt was hier beslist geen
sprake van een nieuw ultimatum
maar wilden de kapers duidelijk
weten „hoe de zaken staan".
Er worden nog steeds pogingen ge
daan om ook via de Molukse ge
meenschap openingen voor over
leg te maken. Ds. Metiary, die des
tijds bij de gijzelijngsachties in
Wijster en Amsterdam onderhan
delaar was, heeft op verzoek op
nieuw zijn diensten aangeboden.
Ook is er op het beleidscentrum in
Assen contact geweest met andere
Zuidmolukker, de gebroeders Lili-
pali resp. hoofdonderwijzer in
Middelburg en sociaal werker in
Arnhem, die willen bemiddelen.
Ook de Zuidmolukse oud-leraar T.
H. O Kuhuwael, die door de rege
ring is aangezocht om te bemidde
len bracht gisteren een bezoek aan
Bovensmilde. Volgens justitievoor-
lichter Van Leeuwen heeft de heer
Kuhuwael ter plaatse gedurende
ongeveer twee uur orienterende"
gesprekken gevoerd met diverse
Zuidmolukse gezinnen. Hi/wilde
op die manier een beter beeld van
de situatie krijegen, aldus van
Leeuwen. Vandaag zou de heer
Kuhuwael doorgaan met zijn ver
kenning.
Afkeuring
Een groot aantal Zuidmolukse or
ganisaties heeft gisteren zijn afkeu
ring uitgesproken over de gijze
lingsacties. De Zuidmolukse leer
krachten in Nederland hebben
verklaard „diep geschokt" te zijn
door de gijzeling van de kinderen
en leerkrachten in Bovensmilde. In
een via het crisiscentrum van de
RMS in Capelle aan de IJssel be
kendgemaakte mededeling heeft
een aantal van de leerkrachten zich
aangeboden om de plaatsen van de
gegijzelden, ook die in de trein, in te
nemen. Volgens de leerkrachten is
het zeer veel waard om voor het ei
gen ideaal „zelfs het leven veil te
hebben" maar is het eerloos om an
deren (vreemden) het offer te laten
brengen.
De evangelische Molukse kerk, de
christelijke Zuidmolukse jongere
norganisatie en de vrije Zuidmo
lukse RMS-jongeren (Pemuda Mas-
jarakat) hebben zich achter deze
verklaring gesteld. Ook de Pemuda
Masarakan RMS, de vrije Zuidmo
lukse jongeren, heeft zich van de
acties gedistantieerd. Volgens deze
organisatie schaden de acties de
rechtvaardige strijd van de RMS.
Onschuldig
De Molukse evangelische kerk
heeft gisteren samen met de vrou
wenorganisatie van deze kerk en de
jongerenorganisatie van de kerk in
een verklaring een beroep op de
Zuidmolukse overvallers van de
school in Bovensmilde gedaan de
gegijzelde kinderen vrij te laten.
„Het zijn onschuldige kinderen die
het recht hebben om verder te le
ven. Moge god u de kracht geven
het leven van deze kinderen te spa
ren", aldus de gezamelijke verkla
ring. De Molukse evangelische
kerk is de grootste Molukse kerk in
Nederland en telt 19.000 leden.
Intussen is het na twee dagen nog
steeds niet bekend hoeveel reizi
gers er in de trein precies worden
gegijzeld. Volgens een NS-
woordvoerder is het „buitenge
woon moeilijk" om het exacte aan
tal aan de weet te komen. Bij de
treinkaping in Wijster had de NS er
twaalf dagen voor nodig. Dat kwam
ook, aldus de NS-woordvoerder,
omdat de kapers toen valse infor
matie doorgaven. Volgens de NS
kan het bij de heersende tempera-
De Zuidmolukse oud-leraar Ku
huwael is door de regering aange
zocht als bemiddelaar.
turen in de trein met de hitte nog
meevallen, omdat de overvallers af
en toe ramen open zetten en zij een
groot aantal ramen met kranten
hebben dichtgeplakt.
ADVERTENTIE
Voor een betrouwbare occasion
Haarlemmerweg 2»4 Leiden Telefoon 071-121210
i
Mé-m anti I
DEN HAAG (SP) - De regering heeft er nooit een geheim van ge
maakt dat gijzelingen en terreur in Nederland nauwelijks te voor
komen zijn.
„Een democratische samenleving is kwetsbaar voor geweld. Zij
dient de moed op te brengen kwetsbaar te blijven", zo schreven
premier Den Uyl en minister Van Agt (Justitie) vorig jaar aan de
Tweede Kamer na de gijzelingsacties in de trein bij Wijster en het
Indonesische consulaat in Amsterdam.
Het is een schrale troost voor de slachtoffers van het geweld. Maar
wie de risico's tot het absolute minimum wil beperken, moet van
Nederland een politiestaat maken waarin de ene helft agent en de
andere helft verdacht is. Dat middel is - minister Van Agt heeft dat
maandag herhaald - veel erger dan de kwaal.
Een democratische rechtsstaat heeft geen tovermiddel tegen terreur.
Daarom zei Van Agt kort geleden op een verkiezingsbijeenkomst
nog een nadrukkelijk: „De rechtsstaat is niet iets voor bange men-
Hoewel de mogelijkheden om „explosies van geweld" te voorkomen
beperkt zijn, heeft de regering na „Wijster" en „Amsterdam" enkele
anti-terreurplannen in het vooruitzicht gesteld:
Er komt een klein landelijk recherche-team voor de opsporing en
bestrijding van terroristische acties.
Tegen het onwettig bezit van vuurwapens zal strenger worden
opgetreden.
De politie wordt drastisch uitgebreid en versterkt.
Het beramen van plannen voor terreurdaden en gijzelingsacties
(„samenspanningen") wordt strafbaar.
Vooral van het plan om het optreden van het anti-terreurteam tegen
samenzweringen mogelijk te maken werd veel verwacht. Tot nu toe
staat de politie vrijwel machteloos a.ls ze getipt wordt over een com
plot om een trein te kapen of om een aanslag op Schiphol te plegen.
Hoogstens kan ze het doelwit van de terrorististen extra scherp laten
bewaken of de „boosdoeners" proberen te arresteren voor verboden
wapenbezit.
Om de terroristen een slag voor te kunnen zijn wilde minister Van
Agt ook „het samenspannen tot ernstige delicten" strafbaar maken.
Op grond daarvan zou het recherche-team eerder en doeltreffender
kunnen optreden.
In de Angelsaksische landen bestaat al jarenlang de mogelijkheid
om in bepaalde gevallen „samenspanningen" te kunnen aanpakken,
maar de ervaring heeft geleerd dat zoiets bijzonder moeilijk te be
wijzen is. Tenzij men een loopje neemt met een van de hoekstenen
van onze rechtsstaat dat iemand pas achter slot en grendel mag
worden gezet als zijn schuld bewezen is. Maar in Nederland is het
nooit zo ver gekomen. De plannen van minister Van Agt strandden in
het kabinet, waar met name de PvdA-ministers zich er krachtig
tegen verzetten. In PvdA-kringen vreest men dat dit te veel afbreuk
doet aan de democratische rechtsstaat.
Al in het Tweede-kamerdebat over de gijzelingsacties van Amster
dam en Wijster opperde het PvdA-kamerlid Kosto grote bezwaren.
„Wij vrezen dat zo'n regering niet zonder gevaar voor de burgerlijke
vrijheden tot stand zal kunnen komen, het schampt al gauw langs de
rand van politieke onverdraagzaamheid", zei hij.
Ook van het strenger optreden tegen verboden wapenbezit is tot nu
toe weinig terecht gekomen. Weliswaar heeft minister An Agt een
nieuwe wapenwet die tamelijk ver gaat bij de Tweede Kamer inge
diend, maar dit zal niet veel zoden aan de dijk zetten. Zolang het in
onze buurlanden België en West-Duitsland zo gemakkelijk blijft om
aan wapens te komen, staat de Nederlandse regering machteloos.
Dan blijft het - zoals Van Agt vorig jaar zei - bij „dweilen met de
kraan open".
