Loop 's zomers af en
toe naar de pomp
Voor tuindeuren
'n vloerconvector
Bij wie
informatie?
DINSDAG 10 MEI 1977
Het is voor de meeste
mensen al weer een
lange tijd geleden dat
ze 's morgens heel
vroeg in een door en
door koud huis de ka
chel moesten aanma
ken. Dat gebeurde dan
met behulp van oude
kranten, wat houtjes en
misschien een scheutje
petroleum. Een verve
lend, vuil, langdurig
karwei. Die "knusse"
anthraciet-kachels met
hun door de handel zo
uitvoerig geprezen
leefwarmte zijn achter
haald.
We verwarmen nu onze woningen
centraal. Gemakkelijke warmte
keurig door een thermostaat gere
geld. 's Morgens als we opstaan even
die thermostaat wat hoger zetten en
het huis is tot in alle hoeken binnen
korte tijd warm. En wat die ther
mostaat betreft, u kunt er ook nog
een tijdklok laten inbouwen. Dan is
uw woning zelfs al behagelijk
warm als u opstaat, terwijl de ver
warming 's nachts toch besparen-
d uit is geweest.
Op dit ogenblik wordt er geen huis
gebouwd zonder centrale verwar
ming. Koopt men een huis, zo'n in
stallatie zit er al in. In vernieuw
bouw worden cv's aangelegd. Maar
ook voor oudere woningen is het
aanbrengen van een cv-installatie
een mogelijkheid.
Voorjaar
Het voorjaar is een mooie en zeer
geschikte tijd om daar eens over na
te denken en over te praten. U hebt
dan net een stookseizoen, met ko
len, gas of olie achter de rug. U her
innert zich nog de ongemakken en-
zo. Nu denken en praten en van de
zomer aanleggen, geeft u in het na
jaar een eigen cv-systeem. En bent
u handig, erg handig, dan kunt u er
misschien een heleboel zelf aan
doen. Dan doet u er zeker goed aan
daarmee tijdig te beginnen. Want
een in haast aangelegde installatie
is veelal een installatie met gebre
ken. En die geeft u alleen maar na
righeid, afgezien de kosten en het
gevaar.
Er kan heel wat worden geschreven
over de vraag of de cv zelf kan wor
den aangelegd of dat het door een
installateur moet worden gedaan.
De heer Jansen, een van de voor
lichters van het Bouwcentrum in
Rotterdam, ziet het meeste in een
tussenoplossing.
„Natuurlijk," zegt hij, „kan een
goede, let wel goede, doe-het-zelver
het wel. Maar het blijft een hele
klus. Maak liever een afspraak met
een echte installateur en overleg
met hem welke werkzaamheden u
zelf kunt doen en welke u aan hem
moet overlaten. In veel gevallen
kunt u zo al heel wat verdienen,"
aldus de heer Jansen.
Capaciteit
Zo'n echte vakklus is in feite al het
eerste dat moet gebeuren namelijk
de berekening van de benodigde
capaciteit. En dat is vrij ingewik
keld. Leveranciers van doe-het-zelf
pakketten willen het ook wel doen,
maar of het dan altijd juist en se
rieus gebeurt, blijft de vraag. De
adviseurs van het Bouwcentrum
_willen dat ook wel doen als u aller
lei tekeningen van uw huis mee
neemt. Zo'n advie's is niet gratis.
Vraag dan naar de afdeling
„binnenmilieu-techniek". Een
juiste berekening is in het belang
van uw portemonnee, en uw com
fort. Of u krijgt een systeem waar
mee u uw woning niet warm krijgt,
of u koopt onbenutte overcapaci
teit.
Door
Aad Begemann
Er komt bij het aanleggen van een
cv-installatie veel meer kijken dan
het monteren van wat buizen en ra
diatoren.
Zo mag een particulier helemaal
niets doen aan het gasgedeelte. De
aansluiting van de ketel mag alleen
door een bevoegde installateur ge
beuren. De GEB zal in de meeste
gevallen eerst die installatie keuren
voordat u gas krijgt geleverd.
Maak daarom met uw leverancier,
'ook als u een bouwpakket koopt, de
afspraak dat hij of de aansluiting en
de controle en nacontrole van de
hele installatie verzorgt of dat hij er
voor zorgt dat een erkende vakman
dat doet.
Koopt u een doe-het-zelf systeem
en klopt u dan bij een installateur
aan voor een aansluiting dat loopt u
het risico dat hij dat karwei niet wil
doen. En geen vakman, geen
gas. De GEB let evenwel niet
alleen op de goede aansluiting maar
ook of de ruimte waarin u uw ketel
hebt opgesteld voldoende is geven
tileerd, of er voldoende lucht kan
Vloer
In opkomst is verder nog de vloer
verwarming. Dit is een netwerk van
kunststofbuizen die op het beton
van de vloer worden bevestigd en
waarover cement wordt gestort.
Door deze buizen stroomt ver
warmd water. Het kan zelf worden
gedaan, maar dan vergt het wel een
goed samenspel met aannemers die
overigens nog niet zo in zijn wat dit
type verwarming betreft. Het kost
hun nogal wat planningsproble
men en toezicht.
De vloerverwarming kan ook in be
staande huizen worden aange
bracht (mits die goed zijn geïso
leerd) maar men moet dan rekenen
met een verhoging van de vloer van
vele centimeters. Vloerverwarming
geeft een gelijkmatige verwarming.
Als hoofdverwarming gebruikt niet
zo ideaal omdat het een nogal traag
systeem is. Het duurt lang voor dat
een kamer op temperatuur is. En
het reageert langzamer op een bin
nenvallend zonnetje. In combinatie
met een ander systeem werkt de
vloerverwarming beter. Ideaal ze
ker bij steenachtige vloeren, die
dan aangenaam aanvoelen. Wat de
kosten betreft, ongeveer twintig
procent duurder dan warmwater-
verwarming door middel van radia
toren. Overigens is het natuurlijk
een definitief systeem dat men later
niet meer kan weghalen. Volgens
de heer Jansen moet men dus wel
veel vertrouwen hebben in de in
stallateur. Luchtverwarming en
vloerverwarming zijn echte
toestromen en of de afgewerkte
gassen goed via de schoorsteen het
huis verlaten.
Kluchten
Er komen, ook bij het Bouwcen
trum wel klachten binnen van
mensen die zelf een installatie heb
ben aangebracht en die nu willen
weten hoe die klachten zijn te ver
helpen. Vaak zijn de problemen
ontstaan, zo meent de heer Jansen,
door hulp van derden bij de aanleg.
Electrisch
Electrische verwarming is vlug
aangebracht, gemakkelijk en
goedkoop in aanschaf. Maar in ge
bruik, zeker in ons land, nog veel te
duur. Goed als bijverwarming. De
capaciteit als hoofdverwarming is
bovendien te gering. Sinds kort is
er ookelectrische verwarming op
de markt die kan worden aange
bracht in een vloer.
„De buurman en de goede kennis
zijn meestal niet zo precies als uzelf.
Rustig en nauwgezet werken is bij
de klemfittingen die worden ge
bruikt om buizen aan elkaar te ma
ken van het grootste belang. Niet te
stevig, niet te los. En de buizen
recht afzagen," aldus de heer Jan
sen. Dit opnieuw pleit voor het in
schakelen van een vakman als een
soort hoofdaannemer, die diverse
onderdelen zelf uitvoert, maar ook
af en toe kan controleren of wat u
zelf hebt gedaan werkelijk goed is
uitgevoerd.
Fittingen
De al eerder genoemde klemfittin
gen gecombineerd met de dunne
buizen hebben de doorbraak gege
ven voor het zelf aanleggen van in
stallaties. Het draaien van
schroefdraden was voorheen een
nauwkeurig, zwaar en omvangrijk
karwei. Ook het gebruik van de bij
passende fittingen was een moei
lijke zaak.
De huidige systemen werken veel
gemakkelijker, sneller. De heer
Jansen geeft wel de voorkeur aan
zo'n traditioneel uitgevoerd sys
teem, dat volgens hem duurzamer-
zal blijken te zijn. De levensduur
van een dergelijke installatie kan
zeker dertig jaar worden.
De techniek is ook ten aanzien van
de gebruikte kranen veel verbe
terd. Er zijn er die je inwendig kunt
bijstellen. Dat is van belang als de
berekening van de benodigde ca
paciteit per kamer niet helemaal
correkt was. Een thermostatische
kraan is helemaal ideaal. Reken op
veertig gulden extra per radiator.
Voor een installatie voor een ge
middeld eengezinshuis een inves
tering van ongeveer 400 die er
aan energiebesparing in enkele ja
ren wel uitkomt. Denk er dan ech
ter wel om bij de cv-ketel een om
loopleiding aan te leggen om circu
latie van het cv-water te waarbor
gen. Al? alle thermostatische radia-
itorkranen gesloten zouden zijn zou
er ook geen circulatie meer zijn. De
cv-pomp kan dan kapot gaan. Tot
Viog toe hebben we alleen geschre-'
yen over de traditionele warmwater
'cv gestookt met gas of olie.
Lucht
Maar er zijn ook andere typen, bij-
Voorbeeld heteluchtverwarming.
Hierbij wordt verwarmde lucht via
roosters (meestal in de vloer) in de
kamer geblazen. Voordelen zijn een
betere warmteverdeling, een goe£ö
ventilatie, een snelle opwarming
geen kans op bevriezing of lekka
ges. Nadelen: het is moeilijk de
warmte per vertrek te regelen, het
huis moet zeer goed geïsoleerd zijn,
anders gaat er teveel warmte (ener
gie) verloren.
Toch komt de heteluchtverwar
ming meer opzetten, aldus de heer
Jansen. Juist omdat de woningen
steeds beter worden geïsoleerd.
Isolatie is echter niet alleen een
Kosten
Wat kost nu een verwarmingsin
stallatie voor een gemiddeld eenge
zinshuis? Als u het laat uitvoeren
toch wel zo'n 5000 gulden. (Lucht
verwarming ongeveer 20 procent
meer). Een doe-het-zelf-installatie
kost tussen de 3000 en 3500 gulden.
zaak van dubbele ramen, ook mu
ren, vloeren en dak moeten geen
warmte kunnen doorlaten en, dat is
wel het belangrijkste, er mogen
geen tochtkieren meer te vinden-
_zijn.
Het zelf doen, afgezien dan van de
capaciteitsberekening, is zeer wel
mogelijk. In de meeste gevallen zal
het installatiebureau het geheel be
rekenen en pasklaar maken.
Wel vergt een dergelijk systeem
meer ruimte en ook bouwkundige
voorzieningen omdat de buizen
veel en veel dikker zijn dan die bij
warmwaterverwarming. De kosten
zijn, niet gelet op het geld dat
bouwkundige voorzieningen ver
gen, te vergelijken met die van
warmwaterverwarming. Juist om
die bouwkundige voorzieningen is
dit type verwarming het best aan te
brengen tijdens de bouw.
Maar er zijn veel verschillende aan
biedingen. Daarom het advies om
zoveel mogelijk bedrijven offerte te
laten maken. Vraag verduidelijking
bij diverse posten die niet worden
genoemd. Vraag ook naar het ver
schil tussen zelf-doen en toch maar
laten doen. Bij sommige doe-het-
zelf-Jeveranciers met ervaren mon
teurs is het verschil zo gering dat
het het zelf doen niet waard is. Laat
de doe-het-zelf firma dan wel het
leveringscontract uitbreiden met
de voor installateurs gebruikelijke
bepaling dat schade door montage-
fouten nu zij het aanleggen ook
voor hun rekening is. De prijsopga
ven kunnen overigens vaak sterk
uiteenlopen, soms zit er per woning
een „gat" in van 4500 gulden. Komt
u er niet uit, ga dan met zo'n stapel
offertes om advies naar het Bouw
centrum of naar het GEB. Beslis
niet overhaast. Begin nu met de
voorbereidingen als u met het vol
gend stookseizoen uw woning cen
traal verwarmd wilt hebben.
Onjuist gebruik van uw cv-installatie is de oor
zaak van vele te hoge gas- en elektriciteitsreke
ningen. Hier enkele tips:
De pomp van uw cv-installatie verbruikt per
jaar tussen de 400 en 1400 kWh aan stroom. Als
het stookseizoen ten einde is, is het zeker de
moeite waard die pomp uit te zetten. Maar laat
hem wel een keer per maand gedurende een
kwartier draaien, om vastlopen te voorkomen.
Kunt u 's winters uw kamer niet lekker warm
krijgen, terwijl in de vertrekken op de boven
verdieping de temperaturen tropisch zijn? Dan
kunt u er wel van uitgaan dat uwinstallatie niet
goed is "ingeregeld". Water volgt de weg van de
minste weerstand en kiest dus, als de ketel op
zolder staat, voor de korte weg via de boven
verdieping. Door de voorinstelling van de ra
diatorkranen te veranderen, dus door de radia-
torkranen dicht bij de cv-ketel krapper af te
stellen, kan de warmte "eerlijker" worden ver
deeld. Dat opnieuw inregelen betaalt op den
duur zichzelf, via besparing op uw brandstof
rekening. Het opnieuw inregelen is overigens
ook vaak nodig als u uw woning hebt laten
isoleren.
Een uur voor het naar bed gaan de kamerther
mostaat zo'n 50 graden lager zetten kan maar
liefst zo'n 10 procent op uw brandstofkosten
schelen. Als u een regelmatig mens bent en dus
op vaste tijden gaat slapen is het de moeite
waard om een thermostaat met tijdklok aan te
schaffen, 's Avonds wordt de verwarming dan
automatisch lager gezet en bij het ontwaken is
het huis weer behagelijk warm.
Om de grootste verspilling van energie in Ne
derland, en dat is die in de huishoudens, tegen
te gaan, geven de gemeentelijke energiebedrij
ven ook folders uit met tal van nuttige informa
tie. Er wordt vooral veel aandacht gegeven aan
het belang van de ketelthermostaat. Bij talloze
cv's is deze op één - en dan nog vaak te hoge -
temperatuur ingesteld. Weersafhankelijk sto
ken bespaart energie. De temperatuur dient
bijvoorbeeld in september te zijn ingesteld op
50 graden, 70 graden in december, 80 graden in
januari en februari en dan weer aflopend.
Waarbij een vroege of late vorstperiode natuur
lijk tot veranderingen kan leiden. Zo'n wisse
lende instelling voorkomt "doorschieten" van
de temperatuur in uw woonkamer in voor- en
naseizoen. Als het water te heet is blijven uw
radiatoren namelijk nog lange tijd warmte af
geven, ook al is de behaaglijke temperatuur in
uw woonvertrek al bereikt
Als u tuindeuren in uw kamer hebt
en de vloer is van hout, dan kan
het ideaal zijn om de verwar
ming weg te stoppen onder de
vloer. In plaats van een opzich
tige radiator een verstopte con-
vector.
Zo'n convector bestaat uit buizen
waarop enkele milimeters uit
elkaar dunne metalen plaatjes
zijn aangebracht. Het warme
water stroomt door de buizen en
verwarmt zodoende ook de me
talen plaatjes. De kamerlucht
- circuleert door de convector-
kast en wordt dus door de
warme plaatjes verwarmd.
Het voordeel van deze manier van
verwarmen is vooral dat de
koude die 's winters door die
tuindeuren komt buiten de deur
wordt gehouden door het gor
dijn van opstijgende warmte.
De convectorbak, die Kant en
klaar verkrijgbaar is maar die u
eventueel ook van spaanplaat
kunt timmeren, moet wel zo'n 35
centimeter breed zijn. Meestal is
het nodig om aan de rand van die
bak een nieuwe vloerbalk aan te
brengen.
Rooster
De convectorbak wordt afgedekt
met een rooster. Die zijn door
gaans zeer kostbaar. Zelf maken
is ook mogelijk en soms nog
mooier: hardhouten latten van
I x 2,5 centimeter op de volle
breedte van de kamer. Boor in
het hart van de latten om de 40
centimeter gaten, om er een on
geveer 5 mm dikke massieve
metalen staaf door heen te bren
gen. Dat boren dient erg nauw
keurig te gebeuren want alle ga
ten moeten op precies dezelfde
plaats zitten. Veel timmerbed
rijven beschikken over de appa
ratuur om dat tijdrovend klusje
van u over te nemen. Het op ge
lijke afstand vastzetten van de
latten aan de staaf kan even
tueel gebeuren door van de on
derkant af kleine gaatjes te bo
ren in lat en staaf en er dan spij
kertjes of schroefjes in aan te
brengen.
Voor een rooster moet u niet meer
dan elf latten gebruiken - anders
beperkt u onnodig het door
stromingsvermogen van het
rooster.
Bij wie en waar kunt u zich ob
jectief laten informeren en voor
lichten over de aanleg, het sto
ken, en onderhouden van een
centrale verwarmingsinstaal-
atie?
Drie mogelijkheden. Ten eerste
het verwarmingsinstallatie? in
Rotterdam. Het volledig adres
Bouwcentrum Rotterdam,
Weena 700 schuin tegenover het
Centraal Station), Postbus 299,
tel.010-116181U kunt daar ad
viezen (betaalde en onbetaalde)
krijgen. En u kunt er enkele spe
ciale uitgaven bestellen. Een
heet "centrale verwarming" en
behandelt klimaat tempera
tuur, de verschillende systemen,
overzicht van de soort verwar
mingsbron, verwarmingsele
menten, aangevuld met gege
vens over de diverse brandstof
fen met de stookwaarde. De
tweede heet luchtverwarming
en gaat in op het principe van
de luchtverwarming in de wo-
ning, de voor- en nadelen,
plaats van roosters, ventilatie
temperatuurverschillen, moge
lijkheid van luchtbevochtiging
en uitbreiding tot airconditio
ning. Deze uitgaven kosten zes
gulden afgehaald en toegezon
den 6.70., na overmaking van
dat bedrag op giro 357696.
Dan is er nog het ACl, dat staat
voor Algemene Vereniging voor
de Centrale verwarming en
luchtbehandelingsindustrie
Dit adres luidt: Surinamestraat
24, Den Haag. Hier kunt u wel
namen aan de weet komen van
erkende leveranciers. En infor
matie over de garantieregeling
die deze vereniging heeft inge
steld.
Een garantieregeling die in
feite over het hoofd van uw cv-
mstallateur gaat, mits deze is
erkend, in het geval dat het be
drijf in gebreke blijft, zoals bij
voorbeeld bij een faillisement.
En natuurlijk kunt u bij het ge
meentelijke energiebedrijf te
recht, speciaal met vragen over
het juiste gebruik (veiligheid en
lage kosten) van uw installatie.
