Negen knelpunten in
hervormd Z.-Holland
TV-serie
over
de bijbel
Op landelijke fietsdag
tocht langs de molens
Sommige dominees staan nog op hun voetstuk
'ER WORDT
SLECHT
GEPREEKT
Gezins w.a. schoolgaande
kinderen is van belang
Pinksterfeest van
Ken O metAlquin9
Brown nieuwe leider
van Leger des Heils
VRIJDAG 6 MEI 1977
HILVERSUM - ,Als mensen
van deze eeuw gaan we op
zoek naar de bijbel. We vra
gen ons daarbij af: wat is die
bijbel nou eigenlijk? We gaan
niet proberen iets te bewijzen,
maar houden ons aan consta
teringen die gebaseerd zijn op
feiten En dan meestal nog
vragenderwijs."
Aan het woord is Willem Glas
houwer, die van 5 mei af de
populair-wetenschappelijke
tv-serie ,£)e Bijbel Open" van
de Evangelische Omroep pre
senteert. Het wordt een nogal
uitgebreid projekt. Voorlopig
zijn er vijf series gepland, die
elk tien uitzendingen omvat
ten.
De eerste serie gaat over het ont
staan van de bijbel, de tweede
over zijn betrouwbaarheid,
de derde over de geschiedenis
van Israël en het Oude Testa
ment, de vierde over Jezus en
de vijfde over de eerste chris
tenen.
Éénmaal per vier weken zal een
programma worden uitge
zonden waarvan twee vóf de
zomervakantie na.melijk op 5
en 26 meei): de overige uit
zendingen zijn van 18 augus
tus, af.
De nieuwe reeks heeft min of
meer het karakter van een tv-
cursus. Men kan zich laten in
schrijven voor regelmatig
gratistoezending van bege
leidende brochures en een aan
,J)e Bijbel Open" gewijd
kwartaaltijdschrift, waar
van het eerste nummer zojuist
verschenen is. Ook komen er
video-cassettes van de diverse
afleveringen beschikbaar.
Volgens de medewerkers aan
het programma wordt de bij
bel de laatste jaren in toene
mende mate in het gelijk ge
steld door archeologische, bio
logische en geologische vonds
ten.
Willem Glashouwer: „De bood
schap van de bijbel staat of
valt met zijn historische ka
rakter, met de feiten. In deze
serie pakken we de bijbel niet
aan als een boek dat zou gel
den voor het dagelijks leven,
maar als een boek dat ook met
gezag spreekt over de historie
en de natuur".
De bioloog dr. W. J.Ouweneel
deed een groot deel van de re
search voor de nieuwe tv-
serie. De produktie is in han
den van Feike ter Velde en
voor de regie tekent Franz
Arnold.
G3SSH3BSQ@
Negen knelpunten ziet dominee G. Samsom
(Rotterdam), secretaris van de hervormde „pro
vinciale kerkvergadering", in de hervormde
kerkprovincie Zuid-Holland.
Dinsdag wordt in Zwolle de ope
ningszitting gehouden van de gere
formeerde synode 1977-1978. Er
zijn voor dit jaar en volgend jaar
De Hervormde Kerk is ingedeeld
met behulp van op de kaart aan
wijsbare grenzen. De plaatselijke
gemeente is aan die grenzen ge
bonden. Er zijn gemeenten waar
een vijfde van de bevolking per jaar
verhuist. Andere vloeien door de
bouw van woningen eenvoudig in
elkaar over. Het- bestuur van de
provinciale kerkvergadering zou
willen pleiten voor een versoepe
ling van de kerkelijke grenzen. Nü
is het zo dat iemand die verhuist
,In de kerk
moet men
elkaar
vasthouden'
maar zich kerkelijk verbonden
blijft voelen met zijn vorige woon
plaats, kerkelijk gesproken in die
oude woonplaats niets meer te zoe
ken heeft.
De predikant vroeg de provinciale
kerkvergadering, die in Rotterdam
bijeen was, dan ook, of zij bij de
synode nog eens aan de orde wil
stellen dat hervormden niet meer
zo strak gebonden worden aan de
lijnen van de landkaart.
Strijd
Knelpunt 2 is, in de beoordeling
van ds. Samsom, de toenemende
„polarisatie".
Soms ontstaat er strijd als een ge
meente tijdelijk zonder predikant
zit. Normaal is, dat regiopredikan
ten invallen. Er zijn gemeenten die
dan liever op eigen kosten andere
predikanten vragen om in de diens
ten voor te gaan. De leiding van de
kerkprovincie ontraadt dit sterk.
"In de kerk moet men elkaar vast
houden", aldus ds. Samsom.
Het „solisme" van een aantal pre
dikanten noemde de predikant als
knelpunt 3.
Zij treden soms op alsof zij
president-directeur van een bedrijf
zijn in de tijd toen zo'n functionaris
daar nog alles te zeggen had. "Zo'n
houding mag nooit; de predikant
bekleedt een ambt tussen de an
dere en volgens de reformatorische
opvatting mag het ene niet heersen
over het andere".
Vierde knelpunt: het verlies van
„status van de dominee.
Ook anderen overkomt dat. Het ge
zag van de dokter en van de burge
meester en zelfs dat van de hoge
overheid is verminderd. Niet elke
predikant heeft dat door. Sommi
gen staan nog op hun voetstuk. Een
sober leven en een dienende hou
ding kunnen meewerken aan aan
vaarding van geestelijk gezag. Een
autoritaire houding wekt weers
tanden.
Afkering
Afkerigheid van contact met ande
ren noemde ds. Samsom als het
vijfde knelpunt.
Er is in Zuid-Holland veel afkerig
heid. Het opnemen van contact met
gereformeerden en rooms-
katholieken is geen oecumenisch
utopisme. Het gaat om gesprek met
medechristenen in een tijd van
steeds toenemende onkerkelijk
heid. In die weigering tot contact
speelt ook angst mee, angst om in
gekapseld te worden.
Punt 6: het vraagstuk van de taak
van de kerk ten aanzien van de vra
gen van het gewone leven en van de
wereld.
Heeft de kerk daar wel een taak in?
Ds. Samsom meent, dat de predi
king zich mede zal moeten richten
op de hoofdvragen en richtlijnen
zal moeten geven voor de grond
houding van de gemeenteleden.
Buiten de prediking moet de kerk
zich wel degelijk concreet durven
bezighouden met de vragen van le
ven en wereld.
Een „ontstellend gebrek" aan
ambtsdragers is ook een knelpunt
(7).
"De kerk zal alle aandacht moeten
geven aan de vorming en toerusting
van de gemeente".
En dan de verscheidenheid in litur
gie. Dat is op zichzelf geen knel
punt, maar de moeite die men met
Zo'n kerkje kan, hoe vredig en schilderachtig het er ook bij staat, ook ee
wereld" van anders-gelovende angstvallig wordt buitengesloten. Onder c
ds. Samsom veel afkeer van contact met anderen.
die verscheidenheid heeft is dat wèl
8).
Elke gemeente heeft, volgens ds.
Samsom, recht op haar eigen vor
men van eredienst. Geloofsover
dracht geschiedt altijd in vormen
die mede door de traditie worden
bepaald. Dat is ook een 'sociolo
gisch gegeven. Het is niet verstan
dig, hierin krachtig verandering te
Samenhang
Ds. Samsom zag als negende knel
punt de neiging om de samenhang
in de gehele eigen kerk uit het oog
te verliezen, een neiging waarin de
tegenstelling tussen de modalitei
ten een duidelijke rol speelt. "Aan
die samenhang moet men vóór alles
vasthouden", zei hij.
(Ds. Samsom is 63 jaar. Hij was pre
dikant te Hoornaar, Feijenoord en
Rotterdam-Zuid, steeds in Zuid-
Holland dus, en werd in 1972 predi
kant voor buitengewone werk
zaamheden, speciaal voor het se
cretariaat van de provinciale
kerkvergadering.
Zowel pastoors als dominees
preken over het algemeen
slecht.
Dat is een conclusie uit een on
derzoek onder leiding van de
Leidse hoogleraar dr. M.H. Bol-
kestein (65) naar het taalgebruik
en de communicatievormen
van 89 preken. Prof. Bolkestein
is hoogleraar in de praktische
theologie. Hij was hervormd
predikant in Friesland en later
predikant en docent in Indone-
Het onderzoek betrof preken
van hervormden,
gereformeerde-bonders, gere
formeerden, vrijgemaakt-
gereformeerden, vrijzinnig
protestanten, rooms-
katholieken en pastores van de
Amsterdamse studentenekkle-
sia in de tweede helft van 1973.
Het merendeel was, volgens de
59
maatstaf van prof. Bolkestein,
ouderwets, zowel in woordge
bruik als in het hanteren van
verouderde voorstellingen.
"Het heeft er alle schijn van, dat
de prediking voorbijgaat aan
het feit, dat het bijbelse wereld
beeld niet klopt met het nu
geldende. Ook de bijbeluitleg
en de leerstelligheid zijn weinig
bij de tijd; de onderzochte pre
ken - die gestencild of gedrukt
beschikbaar waren - laten maar
weinig merken van nieuwe in
zichten. De meeste preken zijn
wettisch; ze roepen op tot aller
lei moeten terwijl van een be
vrijdend mógen maar weinig
sprake is. Het maakt geen ver
schil of nu linkse of rechtse pas
tores aan het woord zijn". Bol
kestein geeft de meeste preken
de beoordeling "zwak tot zeer
zwak". Maar enkele bereiken
een goed niveau. "Men kan ze
op de vingers van twee handen
tellen". Hij vindt dat op een to
taal van 89 een "schrale oogst".
Prof. Bolkestein merkt nog wel
op, dat "een tamelijk toevallige
selectie uit het grote prekena-
anbod" is onderzocht. Hij is er
van overtuigd, dat er in het be
wuste tijdvak elders beter is ge
preekt, "maar", zegt hij, "heel
veel goede predikers geven hun
preken niet in druk".
Het onderzoek is in druk ver
schenen bij Boekencentrum
Den Haag onder de titel "Zo
wordt er gepreekt".
zeven zittingen vastgesteld, door
gaans van maandag tot en met vrij
dag.
Dit jaar komen ondy meer aan de
orde: het jeugd- en jongerenpasto
raat, een rapport over een betere
synodale werkmethode, de deel
neming aan het fonds van de We
reldraad van Kerken tegen het ra
cisme (meer dan 40 bezwaarschrif
ten liggen er van regio's en kerke
raden die het besluit van de vorige
synode om de aanbeveling voor dit
fonds op te schorten afkeuren),
drugverslaving en het spreken van
de kerk over politieke en economi
sche vraagstukken. En volgend
jaar. het oorlogsvraagstuk, homofi
lie, kinderdeelneming aan het
avondmaal, de verhouding kerk en
theologie, de IKON en de charisma
tische beweging.
De gereformeerde synode bestaat
uit J3 leden, te weten 29 predikan
ten, 29 ouderlingen en 15 diakenen.
Ze worden voor twee jaar aangewe
zen door de 14 "particuliere" syno
den. Dat zijn meestal provinciale
vergaderingen. Ook zendt de
Evangelisch-Altereformierte Kir-
che in Nedersaksen, een kerk in de
grensgebieden rond Emden en Be-
ntheim, die met de Nederlandse ge
reformeerden samenwerkt, een af
vaardiging. De gemiddelde leeftijd
van de synodeleden, onder wie zes
vrouwen, is 54 jaar.
Etiketten
"Zelfs als dr. Van den Heuvel, de
secretaris-generaal van de Her
vormde Kerk, iets "rechts" zou
zeggen, dan zouden sommigen tóch
vinden, dat het een "linkse" uit
spraak was. We etiketteren in toe
nemende mate, zonder eerst be
hoorlijk kennis te nemen van de in
houd. Aan dit algemene verschijn
sel kan ook de kerk zich niet ont-
trekkei^. Dat is een steenharde
werkelijkheid waarmee men reke
ning moet houden".
Uitspraak van dr. Anne van der
Meiden, specialist in kerkelijke
publiciteit, tijdens een deze week in
Amersfoort gehouden diakonale
(hervormde) zomerconferentie.
Protest
De Duitse afdeling van de inter
nationale rk vredesbeweging Pax
Christi heeft krachtig geprotes
teerd tegen het besluit van de
Bondsregering om de verkoop van
twee onderzeeërs aan Indonesië toe
te staan.
Volgens Pax wijkt de regering
hiermee af van haar eigen beginsel,
geen wapenen te leveren aan
"spanningsgebiedenIndonesië
is, volgens Pax Christi, zo'n gebied,
gezien het feit dat het de vroegere
Portugese kolonie Oost-Timor
"wederrechtelijk heeft bezet" en
een zeeblokkade tegen dit deel van
het eiland heeft ingesteld.
'ZUi -iacwgi- v
'3St
Morgen met z'n allen op de fiets
LEIDEN - Het is van belang dat ouders met schoolgaande kinderen een
persoonlijke aansprakelijksheidsverzekering (gezins w.a.) afsluiten.
Schade, veroorzaakt door de leerling, wordt wat de openbare scholen
betreft namelijk niet altijd door de gemeente vergoed.
Dat blijkt uit een brief die B en W hebben geschreven aan de rectoren/di
recteuren en hoofden van openbare scholen (gemeenschappen). De ge
meente, zo blijkt uit een brief, heeft een collectieve verzekering afgeslo
ten die o.a. het risico dekt van het personeel van de school voor het geval
zij door derden voor schadevergoeding woorden aangesproken. Mocht
er echter schade worden aangericht buiten de schuld van het personeel,
dan zijn de ouders wettelijk aansprakelijk. Overigens zal per 16 mei in de
verzekering van de gemeente een clausule worden opgenomen om ook
het risico van ouders die in schoolverband werkzaam zijn, te dekken.
Theater in de Leidse Hout
LEIDEN - In het openluchttheater in de Leidse Hout wordt gedurende het
Pinksterweekeinde een theatermanifestatie gehouden, dit als vervolg op
het vorig jaar in september door Projekt '75 georganiseerde "Kleine
Leidse Hout Gebeuren".
Aan de manifestatie wordt medewerking verleend door de Leidse volks
dansgroepen Achalai eh lrici Tici Ticek, en voorts is er een optreden van
clowns, acrobaten, een goochelaar, het jeugdkamerorkest, de popgroepen
Doop en Spoill en een toneelgezelschap.
Het programma begint op beide dagen om één uur en duurt tot ongeveer
half zes. Vrijwilligers die bij de organisatie willen helpen kunnen zich
melden op de telefoonnummers 140812 of 151041.
LEIDEN - Morgen organiseert de
ANWB voor de vierde maal een
landelijke fietsdag. Omdat za
terdag 7 mei ook is uitgeroepen
tot Nationale Molendag zal van
uit Leiden een fietstocht worden
georganiseerd die zo is uitgezet
dat de deelnemers zo veel moge
lijk molens te zien krijgen.
Wat de route betreft: die is ongeveer
vijfendertig kilometer lang. Ge
start wordt bij het VW-kantoor
aan het Stationsplein Via de
Rijnsburger- Mare- en Herensin
gel rijden de deelnemers naar
Leiderdorp, Hoogmade, Roelofa-
rendsveen, Oude Wetering,
Nieuwe Wetering, Rijpwetering
Oude -Ade en langs de watertuin
naar Leiden terug.
Om de start een feestelijk aanzien te
geven zal het Leidse majoretten-
peloton "Fourty Four Degrees"
een show geven voor het VW-
kantoor en krijgen de deelnemede
kinderen een ballon. In verband
met de te verwachte drukte krijgt
het WV-kantoor assistentie Van
twee informatrices van de
ANWB.
Er kan gestart worden tussen 's
morgens 9 en 's middags 1 uur en
men heeft voor de fietstocht de tijd
tot 's middags vijf uur. Bij aan
komst ontvangen de deelnemers
een herinneringsmedaille met
jaarhanger. De routes kosten
f 2 50 voor volwassenen en 1.50
voor jongeren tot 16 jaar.
Voor de wandelaars is er morgen
ook een tocht. De wandelsportver
eniging Zuid-West organiseert
morgen voor de zevende maal de
Zuid-West-wandeltocht. De
startplaats is bij het ontmoe
tingscentrum Vijf Meilaan hoek
Churchilllaan Voor de 40-
kilometer tocht kan men starten
tussen 9 en 10 uur. Voor de overige
afstanden (5,10,15 en 20 kilome
ter) kan men starten tot 2 uur
'smiddags.
De Delftse formatie "Alquin"
LEIDEN - Op Tweede Pink
sterdag organiseert de Leidse
Volksuniversiteit K en O tradi
tiegetrouw een manifestatie.
Ditmaal echter wat anders van
opzet dan andere jaren, omdat
het programma tot stand is ge
komen in een samenwerkings
verband van K en O, Leidse
Jeugd Aktie, Leids Vrijetijds
centrum en CJP-
begeleidingscommissie en om
dat niet alleen het K en O ge
bouw aan de Oude Vest, die dag
open staat, maar ook de ernaast
gelegen Schouwburg in het ge
heel is betrokken.
Begonnen wordt om drie uur 's
middags. Er bestaat gelegen
heid om kreatief bezig te zijn,
met allerlei druktechnieken,
pottenbakken en ook edelste
nen sliiDen. Er zijn optredens
van een steelband en een dixi-
land band en in de kapel van het
K en O gebouw worden non
stop tot 's avonds elf uur films
vertoond. Dat programma ligt
nog niet helemaal vast, maar
zeker is al dat "Alice doesn't live
her anymore" van Martin Scor
sese te zien is, "The Pink Pant
her", "Chinese avonturen" met
Jean-Paul Belmondo en Ursula
Andress en vermoedelijk ook
Laurel en Hardy. Programma
onderdeel is ook straattheater,
's Avonds is er in de schouw
burg een optreden van de
Delftse formatie "Alquin".
De Pinkstermanifestatie krijgt
in juni nog een vervolg in het
Vrijetijdscentrum. Daar wordt
in de eerste week een swing-
feest gehouden in een later sta
dium een blues-avond.
In het bij Londen gelegen Sunbury on Thames is gisteren de Canadees
geworden Brit Arnold Brown, 63 jaar oud, gekozen tot generaal van het
Leger des Heils. Hij woont en werkt in Toronto.
De nieuwe generaal, die begin juli in functie zal treden, sloot zich in 1935
bij het Leger des Heils aan. In 1974 werd hij benoemd tot territoriaal
commandant van Canada en de Bermuda-eilanden. Hij wordt nu de op
volger van generaal Clarence Wiseman, ook een Canadees, die zijn functie
neerlegt in verband met het bereiken van de zeventigjarige leeftijd.
De rooms-katholieke bisschoppen van de Verenigde Staten hebben een
beroep gedaan op de Amerikaanse regering en op zakenmensen met rela
ties in Oost-Europa om in hun contacten met de Oosteuropese regeringen
en instanties meer dan voorheen aandacht te vragen voor de kwestie van
de godsdienstvrijheid in die landen.
In een verklaring zegt de Amerikaanse bisschoppenconferentie, die op het
ogenblik in Chicago vergadert, dat in Oost-Europa kerken en individuele
personen voortdurend in de uitoefening van hun godsdienst worden ge
hinderd.
De bisschoppen kritiseren de vroegere Amerikaanse politiek van niet-
inmenging. "Deze heeft de Verenigde Staten ervan weerhouden, effectief
te protesteren tegen communistische onderdrukking"
Het grootste deel van hun vergadering wijden de bisschoppen evenwel
aan binnenkerkelijke problemen. Aanbevelingen als de openstelling van
het ambt voor de vrouw, een celibaat naar keuze en een verzachting van
het verbod op voorbehoedsmiddelen maken geen kans. De voorzitter van
de conferentie, aartsbisschop Joseph Bernardin, zei uitdrukkelijk, dat de
bisschoppen vasthouden aan de traditionele standpunten. Volgens hem
wakkeren dergelijke aanbevelingen de polarisatie en partijvorming bin
nen de kerk alleen maar aan.
Hervormde Kerk - beroepen te Schoonhoven H. Harkema Sint Filips-
land, te Winterswijk L. Ort Leeuwarden. Geref. Kerken Vrijgemaakt -
bedankt voor Spakenburg J. Kruithof te Hoek (Z).
Trilogie van
Von Siebold
heruitgegeven
LEIDEN - De trilogie van jhr. dr.
Ph. B. von Siebold, „Nippon, fauna
Japonika en flora Japonika" is op
nieuw uitgegeven. Een exemplaar
ervan wordt 6 mei in het Japanolo-
gisch Studiecentrum van de Leidse
universitiet aan de Universitietsbi-
bliotheek aangeboden. De direc
teur van het Japan-Nederland In
stituut in Tokio, prof. dr. T. Ogata,
zal de heruitgave aanbieden. Prof.
dr. S. Iwao, president van het Insti
tuut, heeft de boeken geschonken.
Met medewerking van leden van
dit instituut is de heruitgave van de
trilogie van Von Siebold tot stand
gekomen. Het instituut werd op 10
januari 1975 officieel geopend. In
het instituut participeren wetens
chapsbeoefenaren uit Leiden, die
werken op het terrein van de oos
terse letteren en de geschiedenis.
De Leidse universitiet is de enige in
ons land waar Japanse taal- en let
terkunde wordt gedoceerd. In 1856
was ze de eerste in Europa waar een
leerstoel Japans werd gevestigd.
Tot hoogleraar werd toen benoemd
J. J. Hoffmann, assistent van Von
Siebold, een Duitse arts. die zich bij
terugkeer uit Japan in 1829 in Lei
den had gevestigd. Deze schonk de
Hortus Botanicus Japanfie gewas
sen, gaf opgezette dieren en prepa
raten aan het Zoölogisch museum
en legde met een collectie curiosa
de grondslag voor het huidige mu
seum van Volkenkunde in Leiden.
