Kaastosti 'Monsieur Hulot' weer in het nieuws Dij geeft de planten even water. Dan maak ik intusseneen paar lekkere Kaastosti's. Films deze week! Pa's goed eten. Komische thriller met trein VRIJDAG 6 MEI 1977 Jacques Tati is weer terug aan het filmfront. Ruim vijf jaar is het vrij wel volledig stil geweest rond één van de grootste Franse komieken van het witte doek. Nadat de op brengsten van zijn voorlaatste mammoetproduktie 'Playtime' bij lange na niet de gigantische kosten haalden en ook de wanhopige po ging om dat financieel debacle goed te maken met een voor zijn doen- veel te snel in elkaar ge draaide film 'Traffic' (samen met vriend Bert Haanstra), zat hij volle dig aan de grond. Zijn huis maar ook (en wellicht zijn dierbaarste bezit) de rechten van zijn films werden de Fransman door schul deisers afgenomen. Door Bart Jungman Het leek gedaan met de inmiddels al 68-jarige Tati. Talloze operaties, maanden in het ziekenhuis en diepe depressies maakten van hem een verbitterde gebroken oude man. Maar enkele maanden terug keerde het tij. Vrienden en bewon deraars kregen na lang soebatten zijn vier voornaamste films ('Traf fic' moeten we maar vergeten. Tati beschouwt het zelf ook als een mis stap) uit de bankkluizen en met medewerking van het dagblad 'France Soir' werd om te beginnen zijn eerste echte grote film 'Jour de Féte' weer in roulatie gebracht. Het werd in Frankrijk een overweldi gend succes. Meer dan honderd duizend Parijzenaars maakten de eerst tien dagen na de première de gang naar de bioscopen, waar 'Jour de Féte' draaide. Ook radio en tele visie hadden ineens weer belang stelling in het fenomeen Tati. De Fransman heeft daaruit zoveel inspiratie geput dat hij nu al weer bezig is met voorbereidingen voor een nieuwe film. Het script is in ie der geval al gereed. Jacques Tati: "Die film 'Confusion' zou gaan over de verwarring in de wereld. Maar ik heb er veel problemen mee. Ik vraag me bijvoorbeeld af of ik me zelf er als meneer Hulot in kan in troduceren. (Hulot was het typetje waar Tati Vooral in 'Les vacances de monsieur Hulot' veel succes mee heeft geoogst - red.). Ik moet te veel aan mijn uiterlijk doen, jonger ma ken en zo. Ik sta nu liever achter dan voor de camera. Dat was vroe ger precies andersom. Maar ik wil niet doorgaan voor een trieste clown". 'Jour de Fête' De film 'Jour de Féte' zal voor velen een aangenaam weerzien zijn met de humor van Tati, maar voor een minstens even grote jongere groep zal het een eerste kennismaking zijn met de sprankelende levens lustige grappen van Jacques Tati. Van zijn eersteling zou je kunnen zeggen dat hij wel duidelijk tijdge bonden is maar nog geenszins ver ouderd. i Tijdgebonden omdat Tati een zeer gaaf sfeerbeeld geeft van het onbe zorgde leven in een klein Frans dorpje vlak na de oorlog. En niet verouderd omdat Tati net als de groten van vroeger - Laurel en Hardy, Keaton en Chaplin - vooral in 'Jour de Féte' «een tijdloze, uni versele, sterk visueel gericht hu mor ten toon spreidt. Niet voor niets is het taalgebruik in tati's films vaak niet veel meer dan on verstaanbaar gebrabbel. Een hulpmiddel om mensen te karakte riseren. In 'Jour de Fètes' staat net als in 'Playtime' dg groeiende Ameri kaanse invloed in Europa centraal. Maar wordt ih 'Playtime' zeer na drukkelijk de draak gestoken met die Amerikaanse zogenaamde vooruitgang, in 'Jour de Féte' ge beurt dat op een meer indirecte wij ze. Postbode Francois (een magni fieke creatie van Jacques Tati) doet zijn uiterste best om de snelle en efficiënte postverwerking in Ame rika te evenaren. Het is vlak na de oorlog en in Europa wordt vól ont zag gekeken naar wat er in de Ver enigde Staten op het technische vlak is gebeurd. Op het jaarfeest in het Franse dorpje waar Francois postbode is wordt een waanzinnig filmpje vertoond over de postver zorging in Amerika. Helicopters en parachutisten, zo suggereert het filmpje, komen er in het beloofde land aan te pas om zo vlug mogelijk de post op het juiste adres te krijgen. Het is voor de dorpelingen een dankbaar handvat om de toch al druk geplaagde Francois nog eens stevig op de hak te nemen. Hij bezorgt al jaren de post op een oude dienstfiets (waarop hij overigens de meest schitterende acrobatische toeren uithaalt) en verdoet veel van zijn tijd met praatjes met de men sen uit het dorp. Maar onder in vloed van de pesterijtjes besluit hij zijn postbezorging ngoreus aan de eisen des tijds aan te passen. Tempo is voortaan zijn devies. Twee kermisklanten, die in ver band met het feest in het dorp zijn, leren hem onder grote hilariteit op de draaimolen de slagersspong. Het Jacques Tati oVer dat bijkleuren: "Ik heb het gedaan als een impress ionistisch architect om dat woord maar te gebruiken. Je dwingt de kijkers daarmee om heel even hun ogen toe te knijpen om te zien of het een echte koe is of niet, voordat ze constateren: het is een koe. Je moet heel even nadenken over watje ziet maar op het moment datje ontdekt dat het een koe is, is het een veel betere koe omdat je het zelf ont dekt. Je hebt er iets van jezelf inge bracht. Als je iemand in de film ziet met een bril is dat niets bijzonders.1 Maar als je denkt het lijkt wel een bril en je ontdekt dat het inderdaad zo is dan is het ook werkelijk een, bril geworden. Ik geloof dat dat erg belangrijk is voor een film". Tati is trouwens het dorpje waar hij „Jour de Féte" filmde nog niet ver geten. Minstens eenmaal per jaar bezoekt hij nog de dorpsbewoners die in „Jour de Féte" „gewoon" zichzelf speelden. Net als trouwens in zijn latere films werkt Tati nooit met acteurs „Ik regiseer leiver mensen dan dat ik een bekend ac- len als Tati's meesterwerk be schouwd. Hoewel daarover de me ningen uiteenlopen is de figuur van Hulot perfect. Met zeer intelligente grapjes en een scherp oog weet Tati de verveling en de saaiheid van het dagelijkse leven in een kleirf plaatsje aan de Franse kust in beeld te brengen. Wanneer over „Les va cances wordt gesproken refe reert men vaak de scène waarin Hu lot zijn tenniskunsten vertoont. In derdaad erg grappig maar veel ge raffineerder zijn de typetjes die Tati laat zien. Met natuurlijk als hoogte- puot Tati zelf als Hulot. Zijn pijp, hoedje, regenjas en dat prachtige loopje waarvoor hij ongetwijfeld weer teruggrijpt naar zijn mime- ervaring. Tati over Hulot: „Je kwam in die tijd veel mensen tegen die er zo bijliepen. Het is niet be paald een grappige kledij. Het zit 'm in Hulots karakter. Hij wil beleefd zijn". En over het loopje: „Een he leboel mensen lopen zo. Het is be slist geen opzettelijke demonstra tie. Het was ook helemaal niet moeilijk om dat loopje te leren. Het kwam heel snel. Want het is meer een manier en hoe je die gedachte kunt uitdrukken". Opvallend dat „Les vacances de monsieur Hulot" uiterst moderne wereld van zijri ouders. Met als tegenhanger de on bezorgde vriendelijkheid en zacht heid van het verleden gesymboli seerd door zijn „oncle" (monsieur Hulot-Jacques Tati). Met uiterst subtiele grapjes (zoals het stenen visje in de vijver die allen water spuwt als er bezoekers binnenko men) stelt hij de welvaart met zijn bizarre nutteloze snufjes aan de kaak. In „Mon Oncle" wordt net als in „Playtime" de zeer doorwrochte structuur van zijn grappen duide lijk. Sommige van die grappen zijn werkelijk meesterwerken. Mis schien dat daarom ook wel „Mon Oncle" minder in de smaak viel als „Les vacances de monsieur Hulot". Overigens is het zeer waarschijnlijk dat „Mon Oncle" Tati's meest tijd gebonden film is. Immers de meest vreemdsoortige en het gemakdie- nende snufjes uit „Mon Oncle", waar destijds om gelachen werd, zijn nu in een aantal gevallen wer kelijkheid geworden. „Mon Oncle" heeft zichzelf overleefd. resultaat is verbluffend. Onder luide aanmoedigingen vliegt hij als een schicht door het dorpje en slaagt er zelfs in een peloton wiel renners achter zich te laten. Maar het eind van het liedje is dat hij zijn razendsnelle werk uiteindelijk met een nat pak moet bekopen. De laat ste scène is dat Francois meesmui lend wordt uitgenodigd te helpen met het hooien. Dan kan hij ten minste geen brokken maken. Het bezorgen van de post kan hij wel overlaten aan een klein jongetje. Verschil 'Jour de Féte' moet in eerste instan tie worden beschouwd als een jeugdwerk van Tati. De grappen zijn veel minder gecompliceerd en minder doordacht dan in zijn latere films. Ook op andere punten blijkt dat Tati destijds meer met zijn ge voel dan zuiver verstandelijk film de. Neem de bohémien-achtige schilder die als een soort observa tor door het verhaal heen loopt en wiens rol niet veel verder gaat dan wat geamuseerd lachen. Waar schijnlijk zou Tati nu de man heb ben weggelaten of althans wat heb ben uitgediept. Maar aan de andere kant is het juist dat weinig door dachte wat 'Jour de Féte' zo char mant maakt. Gewoon lekker lachen waarbij je moet oppassen niet te lang stil te staan bij de in feite in trieste, door iedereen belazerde Francois. In 'Jour de Féte' had Tati veel ple zier van zijn vroegere activiteiten als pantomime-speler. Als enthou siast sportbeoefenaar ontdekte Tati bij toeval zijn gave voor het imite ren van zijn sportvrienden. Het was dan ook niet verwonderlijk dat hij in 1932 met groot succes met zijn pantomimes optrad in het variété theater. De Franse schrijfster Colette sprak enthousiast over "deze verbazing wekkende artiest die iets uitgevon den heeft. Iets wat het midden houdt tussen dansen, sport, satire en sketch". Aardig is wat dat betreft datTati's rol van postbode Francois precies dezelfde is als de figuur die Tati vijftien jaar daarvoor op de planken speelde. Ook de volgorde van handelingen in 'Jour de Féte' heeft Tati hier en daar de oorspron kelijke zwart-wit versie bijge kleurd. Zoals de vlaggen, de bal lons en het achterlicht op de fiets teur vraag zijn karakter te verande ren en een andere rol te spelen. Ik zeg niet dat anderen het verkeerd doen, maar het is nu eenmaal de manier die ik prefereer. Ik heb al tijd heerlijk gewerkt met gewone Verandering Het pleit voor Jacques Tati dat hij na „Jour de Féte" niet doorgaat met het typetje Francois ondanks het grote succes van „Jour de Féte" in 1949. De film bracht destijds vier maal zijn budget op. Zijn durf werd beloond. Meneer Hulot in zijn vier jaar later gemaakte film „Les va cances de monsieur Hulot" is een nog groter succes dan Francois. „Les vacanceswerd door ve vooral in Amerika een groot succes is. Misschien ligt het wel in het feit dat Amerika komieken voortbracht als Chaplin, Laurel en Hardy, die hun sporen op Tati vooral in „Jour de Féte" en „Les vacances achterlaten. „Mon Oncle" Vijf jaar later (is het toeval dat Tati steeds langer over zijn films doet?) is de première van zijn derde hoofd film „Mon Oncle". Een film waarin Jacques Tati zijn afkeer can de zo genaamde vooruitgang op de tot dan toe meest concrete (overigens nog altijd zeer luchtige) wijze ge stalte geeft. Het is de verbaasde confrontatie van een kind met de Weet je wat Wie't eerst klaar is. „Playtime" Het laatste geldt in mindere mate natuurlijk ook voor „Playtime". Maar de film is tien jaar later ge maakt en de moderne uitvindingen die Tati daarin belachelijk maakt zijn dus van wat later datum en misschien zijn we nog niet zo aan getast dat we daarom nog kunnen lachenNeem de automatisch opengaande en sluitende deuren zoals je die wel op vliegvelden aan treft. Die blijven lachwekkend. De titel roept de progressieve „ver- amerikanisatie" van het leven in Amerika op. Tati wilde zijn film eerst gewoon „La recreation" noe men. Die titel was al gebruikt „maar bovendien zetten wij in Frankrijk onze auto's tegenwoor dig in parkings, eten snacks en •doen onze inkopen in drugstores", zoals Tati hetzelf zegt. Jacques Tati beschouwt zelf „Play time" als zijn beste film. Hij zegt er zelf over „In Playtime' heb ik een nieuwe manier van komedie maken geïntroduceerd, maar ik vi ees.- overmoedig of niet - dat de film zijn tijd ver vooruit was. Het karakter van Hulot, de verpersoon lijking van De Onschuld heb ik wat weggemoffeld en veranderd in een aangever binnen een verhaal waarin ik de hoofdrol heb gegeven aan dingen". Het wegvallen van Hulot als hoofdrolspeler is ver moedelijk éen van de oorzaken ge weest dat „Playtime" een fina nciële flop werd. Een vriend, de anti-held viel weg. Maar Jacques Tati had ook onverantwoord veel geld uitgetrokken voor „Playtime". Verschrikkelijk grote decors, echte gebouwen en straten. MaarTati had er dan ook op gerekend dat de Franse regering het hele terrein zou overnemen. Minster Malraux had hem gezegd dat het ter beschikking zou worden gesteld aan jonge re gisseurs. Daar kwam echter niets van terecht. Alles werd gesloopt. En Tati viel mee. Bovenop Maar Jacques Tati kwam er zoals gezegd weer bovenop en werkt nu al weer driftig aan een eventueel te maken zesde film. Wellicht zal er enige huiver bestaan. Hij is er lang uitgeweest en met de herinnering aan zijn vorige films is de kans groot dat „Confusion" tegenvalt. Aan de andere kant valt best vol te houden dat hij het na al die ellende gewoon verdient een nieuwe film te maken. Bovendien zou het zonde zijn dat een dermate begaafde man, om wille van de herinneringen zijn enthousiaste ideeën niet zou mo gen verwezenlijken. Voor een mo gelijke tegenvaller zijn toch (te rechte) excuses aan te voeren. gebruikte literatuur interviews uit Hollands Diep en De Telegraaf. „Jacques Tati"van Armand J. Gauliez. Blijvers LUXOR - "Reis naar het mid delpunt der aarde". Door een misverstand is vorige week door ons verzuimd een uitge breide inhoudsopgave van deze film te geven. Om het weer goed te maken: De excentrieke uit vinder dr. Abner Perry gaat de onbekende diepten onder de aardbodem onderzoeken. Da vid innes vergezelt hem op zijn reis. Maar het voertuig, waar mee zij hun tocht ondernemen slaat op hol en met een duize lingwekkende vaart komen zij in het middelpunt der aarde te recht. En wat zij daar aantreffen is wel om over naar huis te schrijven, maar dan wordt het geen leuke brief. Akelige monsters, nare vogels en ander gespuis voeren daar een beleid dat indringers van de aarde moet verdrijven. Gelukkig is er nog een mooie prinses aanwezig, de beel dschone Dia, en dat maakt na tuurlijk veel goed. Maar Dia wil niet omhoogschie- ten naar de buitenkant van de aarde en dat stelt Perry voor een vreselijk dilemma.. CAMERA - "Cousin cousine, vertederende liefdeskomedie over een "eerlijke" verhouding. LIDO II - "Papillon", ontsnap ping van een gevangeneiland. LIDO III - "Cabaret", met een tintelende Liza Minelli. STUDIO - "L'important c'est d'aimer", prachtig liefdes drama met een fabelachtig acte rende Romy Schneider, terwijl Jacques Dutronc (zanger van "Paris s'éveille") onvermoede acteertalenten tentoonspreidt. Kindermatinee CAMERA - "Sjors en Sjimmie in het land der reuzen". REX - "Peter en de vliegende autobus". Nachtfilms CAMERA - "Mutter Küsters fahrt zum Himmel", Een van de meest recente Fassbinders. Hij toont hoe een eenvoudig gezin slachtoffer wordt van de media na een arbeidsongeval, waar ie dereen munt uit tracht te slaan. REX - "Duet in bed". Rex APOLLO 1: "Silver streak ex press", dag. 2.30, 7.00 en 9.30 uur, zo. 2.00, 4.30, 7.00 en 9.30 uur. 14 jaar. APOLLO 2: "Vrolijke ontucht in Tirol", dag. 2.30, 7.30 en 9.45 uur, zo. ook 4.45 uur. 18 jaar. ASTA „Casanova" "Casanova", dag. 2.00 en 8.00 uur. 18 jaar. BIJOU: "King, queen, knave", dag. 2.00, 7.30 en 9.45 uur, zo. ook 4.15 uur. 14 jaar. CALYPSO: "De markiezin van O dag. 2.15,7.15 en 9.30 uur, zo. 1.45,4.15,7.15 en 9.30 uur. 14 jaar. CAMERA: "Sex o'clock USA", dag. 2.15, 7.15 en 9.30 uur, zo. ook 4.30 uur. 18 jaar. CINEAC: "The killer elite", dag. 7.00 en 9.30 uur. 18 jaar. CORSO: "A night at the opera", dag. 2.00, 7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.15 uur. AL. DU MIDI: "One flew over the cuckoo's nest", dag. 8.15 uur, vr. en za. 7.00 en 9.30 uur, zo. 4.00, 7.00 en 9.30 uur. 18 jaar. EURO: "Battle of the Bulge", dag. 1.45 en 7.45 uur, za., zo. en woe. 3.45 en 7.45 uur. AL. METROPOLE 1 „Rocky", dag. 2.00, 6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15, 4.00, 6.45 en 9.30 uur. 14 jaar. METROPOLE 2: "A star is born", dag. 2.00,6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15,4.00, 6.45 en 9.30 uur. 14 jaar. METROPOLE 3: "Network", dag. 2.15, 7.15 eft 9.45 uur, zo. 1.45, 4.15, 7.15 en 9.45 uur. 14 jaar. METROPOLE 4: "The big bus", dag 2.15, 7.15 en 9.45 uur, zo. 1.45, 4.15, 7.15 en 9.45 uur. 14 jaar. METROPOLE 5: "The eagle has landed", dag. 2.15, 6.45 en 9.30 uur, zo 1.15, 4.00, 6.45 en 9.30 ODEON 1: "Cross of iron", dag. 2.00 en 8.00 uur. 18 jaar. ODEON 2: "Blindgangers", dag. 2.00, 6.45 en 9.15 uur, zo. ook 4.30 uur. 14 jaar. ODEON 3: "The lady killers, dag. 2.15, 7.15 en 9.45 uur, zo. ook 4.45 uur. 14 jaar. ODEON 4 „De vrouw met de rode laarsjes", dag. 2.15, 7.15 en 9 45 uur, zo. ook 4.45 uur. 18 jaar. OLYMPIA: "Lady sings the blues", dag. 2.00 en 8.00 uur. 14 jaar. PASSAGE: "Carrie", dag. 2.00, 7.00 en 9.30 uur, za. en zo. 1.30, 4.00 7.00 en 9.30 uur. 18 jaar. REX: "Het wapen van de draak", dag. 1.30, 4.00, 7.00 en 9.30 uur. 18 jaar. ROYAL '70: "Vanessa, prooi der erotiek", do., za. en zo. 2.00, 7.00 en 9.30 uur, vr. 2.00 en 6.45 uur, ma. 2.15 en 8.00 uur, di. en woe. 2.15 uur. 18 jaar. ROYAL: "In de klauwen van de draak", ma., di. woe. 2.15 en 8.00 uur, do. tm zo. 2.00,7.00 en 9.30 uur, za. zo. ook 4.30 uur. 14 jaar. STUDIO 2000: "The last ty coon", dag. 7.00 en 9.30 uur (beh. di.), do., vr., zo., ma. en di. ook 2.00 uur. 14 jaar. DE UITKIJK: "Un elephant qa trompe énormément, dag. 2.00, 7.00 en 9.30 uur. 14 jaar. Titel: "Silver Streak Ex presse"; regie: Arthur Hiller; hoofdrollen: Gene Wilder, Jill Cla.vburg, Richard Pryor, Pa trick McGoohan en Ned Beat- ty; theater: Lido 1, 14 jaar. Je zal maar met het openbaar venroer van Los Angeles r Chicago reizen, omdat je ir trein zo rustig zit en dan bele- n, wat George Caldwell (Gene Wilder) meemaakt. Geloof maar niet dat je dan nog op je gemak i met een ontspannen gevoel n treinticket koopt. Aanvan kelijk lijkt het voor George te verlopen zo hij zich gewenst had. Hij boft nog, want zijn coupé grenst aan de coupé aantrekkelijke dame. De tussendeur sluit echter niet al te best, dus het ziet er veelbelo vend voor hem uit. De reis - tweeeneenhalve dag zal hij wel doorkomen. Maar dan slaat het noodlot toe. Het lijk van professor zweeft langs zijn venster en George moet zo no dig achterhalen hoe dat nu maar kan. Daarmee werkt hij zich natuur lijk vreselijk diep in de nesten, want het is wel duidelijk dat dit geen zuivere koffie is. Een schurk heeft allerlei trucjes c zijn Sherlock Holmes- neigingen snel af te leren. Maar George is niet zo gauw bang te maken en zelfs al wordt hij tot drie keer toe uit de trein gegooid, hij slaagt er telkens weer in om terug te dringen. Met de hulp van een alleraar digste dief weet hij een hele po litiemacht op de been te bren gen, die de schurk wel een lesje leren zal. Deze komt dan ook op uiterst onsmakelijke wijze aan zijn einde. Maar niet nadat hij de j trein, waarin slechts Caldwell, diens nieuw verworven liefde en de dief zitten, onbestuurd langs de rails laat voortrazen. Op spectaculaire wijze komt het 1 gevaarte toch nog tot stilstand I 1 zonder het drietal erin en is deze vermoeiende treinreis ten ein- de. Nadat de film wat traag op gang is gekomen, wordt hij halver wege spannend en komisch ge- noeg om te blijven boeien. En al is het slot wat overgedimensio- neerd, men kan toch een paar ""I uur echte ontspanning beleven 2 bij deze komische thriller, die j zich voornamelijk tussen de 5 rails afspeelt. ANNEMIEK RUYGROK "Se% o' clock zeer dubieus "Sex o' clock"; regie: Francois Reichenbach; theater: Tria- j non; leeftijd: 18 jaar. Ik zou graag willen weten wat de heer Francois Reichenbach heeft bewogen tot het maken van de film "Sex o' clock USA". Was het inderdaad zijn bedoe ling om sexuele uitwassen (al thans in zijn ogen) aan de kaak te stellen. Of was dat alleen maar een "lekker" thema om gewoon een schokkende sex- film te maken? Ik ben geneigd het laatste te geloven. Niet om dat we constant via het zicht baar genietende camera-oog in staat worden gesteld mensen te bekijken, die, zoals Reichen bach ons wil doen geloven, het slachtoffer zijn geworden van de sexuele revolutie. Maar, wanneer we blijven uitgaan van de eerste veronderstelling, heeft Reichenbach het zich wel bijzonder gemakkelijk ge maakt. We worden bijvoorbeeld geconfronteerd met het ver schijnsel masochisme. Een nog altijd teer onderwerp wat maar het liefst wordt verzwegen. Rei chenbach laat wat beelden zien, laat een paar masochisten aan het woord en wekt de indruk masochisme te accepteren, al thans geen mening te willen ge ven. Maar aan het slot, als flink wat sexuele staaltjes de revue zijn gepasseerd, krijgen we het gezin. Reichenbach's hart gaat open: allemaal gelukkig ge trouwde mensen, stuk voor stuk hoekstenen van onze maatschappij. Met andere woorden: sexueel andersden kenden zijn het spoor bijster en moeten geholpen worden. Met andere woorden: "Sex o' clock" is een uiterst (om Van Agt te ci teren) dubieuze film, die ten on rechte het predikaat documen taire uit draagt. BART JUNGMAN Jacques Tatï heeft het in lfJour de Fête" als postbode Francois zwaar te verduren. Iedereen neemt hem in de maling. Op de foto leren de twee «J kermisklanten, onbetwist kam- r pioenen in het pesten, Francois.op de draaimolen de slagerssprong

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1977 | | pagina 11