„De idylle over
de pastor is
grondig verstoord"
JE
nmnsasm
Boersma, het
CDA zondags
Timman raakt
titel kwijt
aan Kortsnoj
Druk?
DOPPERTJES, BETAALD
MET'N EUROCHEQUE.
DS. KRUIJNE IN PROEFSCHRIFT:
Den Uyl in HN:
Maertens blijft winnen
DE EUROCHEQUE. BETAALMIDDEL
VAN DOPPERTJES TOT POLSHORLOGE.
DINSDAG 3 MEI 1977
GRONINGEN-Het aantal predikantsplaatsen in
de reformatorische kerken is de laatste jaren ge
stadig teruggelopen. In de Hervormde Kerk is dat
het duidelijkst: van 1943 in 1966 tot 1827 in 1974.
Dit spreekt nog meer als men de bevolkingstoe
neming erin verdisconteert. Ds. T. Kruijne, we
tenschappelijk hoofdmedewerker aan het theo
logisch instituut van de Groningse universiteit,
noemt in zijn proefschrift over de pastor en zijn
identiteit, waarop hij vorige week in Groningen is
gepromoveerd, als oorzaken: de afneming in le
dental en in kerkgang en de daarmee samenhan
gende verzwakking van de financiële positie van
de gemeenten.
In de Gereformeerde Kerken is het
beeld gunstiger. Het aantal predi
kantsplaatsen is daar iets achte
ruitgegaan, van 1324 in 1966 naar
1318 in 1974, maar daar staat tegen
over dat het ledental in die tijd is
gestegen met ongeveer 35.000 zie
len. In de Rooms Katholieke Kerk
liep in de jaren 1966 tot 1974 het
aantal priesters terug met bijna 208.
De priesterwijdingen namen af van
227 in 1966 tot 29 in 1974.
Minder predikanten
In de crisis
Dr. Kruyne (54), die van 1951 tot
1956 hervormd predikant in Lei-
muiden was en daarna achtereen
volgens vlootpredikant en predi
kant bij het instituut voor epilep-
siebestrijding „Meer en Bosch" te
Heemstede, ziet de positie van de
pastor als een afspiegeling van de
crisis der kerk.
Steeds duidelijker tekent zich af,
dat zijn plaats van verschillende
kanten wordt aangevochten. De
eerbiedwaardige, algemeen ge
ziene figuur van de dominee en pas
toor als de man van gezag en de be
hoeder van een sacrale levensorde
lijkt geheel verdwenen. Dit roman
tische aureool, dat in allerlei litera
tuur beschreven wordt, heeft plaats
gemaakt voor een scherpe kritiek
op het ambt en voor een meewarige
houding jegens de man of vrouw
die meent een geheel leven te kun
nen besteden aan een zaak die, wat
vorm en inhoud betreft, achter
haald lijkt. De idylle is grondig ver
stoord, aldus dr. Kruyne.
De geestelijke weet in onze tijd
vaak niet meer, waar hij met zijn
ambt aan toe is. Hij ziet niet goed
meer, wat er van hem verwacht
wordt en kan maar fragmentarisch
gestalte geven aan wat hij als zijn
beroépsopgave meent te verstaan.
Hij is een mens die, met als anderen
in helpende beroepen, in een crisis
is geraakt. Hij staat voor de grote
vraag naar zijn identiteit.
Vele oorzaken
Volgens dr. Kruijne, die sinds 1970
zijn wetenschappelijke functie
aan de Groningse universiteit be
kleedt, is er alle reden om aan te
nemen dat de crisis in de identiteit
van de pastor een gecompliceerd
verschijnsel is en dat de oorzaken
ervan vele zijn.
Ligt dat aan een toenemend onge
loof van de moderne mens? Maar er
is een grote religieuze belangstel
ling met name onder jongeren. Al
leen, die interesse wordt in de kerk
niet bevredigd. Of heeft de pastor
een „valse start" gemaakt en begon
hij al met een ondeugdelijke oplei
ding?
Tot de meeste wezenlijke taken van
de pastor behoren vanouds de ver
kondiging, de bediening der sa
cramenten, het onderricht van de
Premier Den Uyl geeft de inter
viewer van „Hervormd Neder
land" (30 april) gelijk dat ook in
zijn kring het beeld van kerk en
christendom vaak vertekend
wordt.
Toen de ontmoeting tussen
christendom en socialisme na
de oorlog uitliep op het door-
braaksocialisme, was er soms
een overdreven respect voor al
les wat van de kerk kwam.
Doorbraakchristenen leken in
de PvdA soms bij voorbaat ver
zekerd van een plaats op de eer
ste rij. Dat is later omgeslagen.
De zuilen worden nu weer op
gepoetst, zo constateert Den
Uyl. Hij kan de totstandkoming
van het CDA niet loszien van dit
herzuilingsproces. „Een fatale
ontwikkeling". Wie socialisme
als geloof wil aanprijzen of op
dringen, vindt in Den Uyl geen
medestander.
Niet zozeer de starre calvinisti
sche levensstijl heeft de socia-
listische lijstaanvoerder van ge
loof en kerk vervreemd - hoe
wel die wèl conflicten veroor
zaakte - als wel een vrij langdu
rig denkproces. Daarin heeft de
sociaal-politieke stellingne
ming van de kerk wel een rol
gespeeld, maar in zijn studen
tentijd maakte hij toch ook het
radicale denken in de kerk nog
mee, zowel theologisch als so
ciaal.
Toch meent hij, dat, historisch
gezien, de radicale elementen in
de bijbelse boodschap, zoals het
verzet tegen de heersende
machten, het partij kiezen voor
de onderkant van de samenle
ving en het omzeilen van de
idee „alle goederen gemeen", in
de positiebepaling van de kerlr
slechts heel gebrekkig hebben
gefunctioneerd. Het is voor Den
Uyl een onbegrijpelijke zaak,
hoe een inspiratie op leven en
leer van Christus zich laat verta
len in een aanleunen tegen de
ongelijkheid als systeem, die
nog steeds in onze samenleving
de toon aangeeft. Hij wordt nog
altijd aangesproken door men
sen die, door geloof gedreven,
zich volledig wegcijferen ter
wille van hun medemensen.
Met „een vent als Boersma"
voelt Den Uyl zich „bijna altijd"
verwant. „Niet op het gebied
van de defensie, maar wel so
ciaal is onze impuls vaak hon
derd procent dezelfde". De
premier geeft toe, dat het optil
len van de onderkant in de sa
menleving vooral Boersma's
werk is geweest. „Maar
Boersma is dan ook het CDA op
zondag"
DR. KRUIJNE
nieuwe koers
kerk, het huisbezoek en het leiding
geven aan het kerkelijke leven.
Maar juist op zijn werk krijgt hij
steeds minder respons, zodat hij
het ombehaaglijke gevoel heeft, op
een verloren post te staan en elke
verantwoordelijkheid voor de ge
meente alleen te moeten dragen.
Verder is er een voortdurende zorg
om de financiële toekomst van de
kerk. Dat kan erg belemmerend
werken.
Ds. Kruijne noemt ook het „onei
genlijke" werk dat de pastor moet
verrichten. Vergaderingen, admi
nistratie en routinewerkzaamhe
den houden hem af van de theolo
gische bezinning die hij zozeer be
hoeft. Daar komt nog bij dat wan
neer hij dan echt theologisch bezig
is en zich uitvoerig voorbereidt op
een kerkdienst, hij daarin maar een
klein deel van zijn gemeente ont
moet, waaraan hij „het" ook alle
maal kwijt kan.
De nascholing van de predikant
kwalificeert dr. Kruijne als „ma
ger". De pastor heeft hulp nodig om
zijn ervaringen te vertalen in theo
logische vraagstellingen. Hij heeft
ook niet geleerd, zijn werk metho
disch te laten controleren. Ondanks
al het spreken over interparochiële
werkvormen en samenwerking in
teamverband, blijft hfj solistisch
bezig. Zijn kennis van de gedrags
wetenschappen is summier en de
toepassing ervan in zijn pastorale
arbeid valt hem moeilijk.
Naar de toekomst
Ds. Kruijne doet in zijn boek een
poging om de oorzaken van de cri
sis in deze identiteit bloot te leggen.
Hij trekt echter ook een paar stip
pellijnen naar de toekomst, omdat
keerpunt is
waarop gekozen rrfoet worden hoe
men verder wil gaan.
Naar zijn stellige overtuiging biedt
een cursus „klinische pastorale
vorming" aan vele pastores de mo
gelijkheid om een nieuwe koers in
te slaan. Zo'n cursus is primair
taakgericht en geeft de gelegenheid
om in een groep collega's zich te
bézinnen op de inhoud van het pas
torale werk en met elkaar te ont
dekken wat iemands grondhou
ding daarin is.
De nieuwe doctor noemt verder het
„pastoraat aan pastores". Wie pas
tor kan zijn voor zijn gemeentele
den, kan dat ook zijn voor zijn
.mede-pastors. Dr. Kruijne meent,
dat een van de moeilijkheden bij
pastoraat aan pastores hierin ligt,
dat het pastores zo zwaar valt om
van elkaar hulp te ontvangen. Het
komt er vooral op aan, of een pas
toor het vertrouwen heeft dat hij bij
een collega terecht kan, en of hij
bereid is zijn vragen zo dringend
aan de orde te stellen dat hij hem
„niet laat gaan tenzij hij gezegend
wordt". Zou iemand pastor kunnen
zijn als hij op zijn beurt te veel
schroom heeft om zélf hulp te vra
gen?
Begeleiding
Voor de pastor in spe (in opleiding)
is, naast de bijbelse, historische en
filosofische vorming, vóór alles een
goed doordachte begeleiding no
dig. Aan de ene kant een duidelijk
gestructureerde theoretische stu
die, aan de andere kant een even
helder gestructureerde fasering
waarin de persoonlijke rijpwording
van de student wordt beoogd.
Uit het onderzoek van dr. Kruijne is
een beeld ontstaan van de crisis
waarin pastores komen als het
„huiswerk" van de verschillende
levensfasen niet is gemaakt. Bij alle
goede dingen die te zeggen zijn
over het niveau van de theologische
studie zal steeds weer centraal
moeten staan dat academische
vorming de gehele mens betreft.
Van de docenten wordt daarom een
inzet gevraagd die veel meer in
houdt dan overdracht van kennis
alleen.
Voor de pastorale psychologie ligt,
aldus dr. Kruijne in zijn boek, een
groot terrein braak.
De Gr.
Een delegatie van de Gerefor
meerde Bond in de Hervormde
Kerk heeft het voornemen in okto
ber en november van dit jaar een
uitgebreid bezoek aan Zuid-Afrika
te brengen. Dat gebeurt, zo heeft de
secretaris van deze bond, ir. J. van
der Graaf, meegedeeld, op gemeen
schappelijke uitnodiging van de
Nederduits Gereformeerde, de Ne
derduits Hervormde en de Gere
formeerde Kerken in dat land. De
delegatie zal bestaan uit ds. L. Tuk
ker te Wassenaar, voorzitter van de
Bond, ds. C. den Boer te Wagenin-
gen, tweede voorzitter, ir. Van der
Graaf te Huizen, secretaris, ir. L.
van der Waal te Ridderkerk, eerste
penningmeester, en prof. dr. C.
Graafland te Gouda, hoogleraar
vanwege de Geref. Bond.
Het is de bedoeling, niet alleen le
den van de genoemde blanke ker
ken te ontmoeten, maar ook kleur
lingen en zwarte mensen. Om zo
veel mogelijk contacten te leggen,
zullen de delegatieleden vaak twee
aan twee door het land reizen.
Gouden kamp
Het bekende kampeercentrum
van het Chr. Jongeren Verbond in
Leusden bestaat vijftig jaar. "Een
mijlpaal in het jeugd- en jongeren
werk van het CJV", zo zegt de jubi
leumcommissie in haar uitnodi
ging tot het bijwonen van een open
dag op zaterdag 7 mei van 10 tot 4
uur aan de Paradijsweg 4 in Leus
den.
"Duizenden kinderen beleefden in
deze periode in het kamp een ge
weldige vakantie en honderden
vrijwilligers werkten daar met ple
zier aan mee. En dat is nog steeds
"Leusden", ouders van kinderen
die daar op vakantie waren of ko
men, de vrijwillige medewerkers
en verder alle relaties. Er is voor
deze dag een "veelzijdig, informeel
programma" gemaakt. Het enige
"officiële" ogenblik is om half 2, als
de heer W. Littel, voorzitter van de
Kommissie Exploitaties van het
CJV, de gelukwensen van de orga
nisatie overbrengt.
Ter gelegenheid van dit gouden ju
bileum heeft het CJV een jubi
leumblad uitgegeven.
Mijlpaal bij het CJV:
kamp Leusdenvijftig jaar
Voor moskee
In de hervormde en gerefor
meerde kerkdiensten in Nijmegen
is een collecte gehouden voor een
bijdrage in de kosten van verbou
wing en inrichting van een woon
huis tot moskee. De collecte had
plaats op verzoek van de plaatse
lijke Raad van Kerken.
Het besluit de collecte te houden
werd zowel in de hervormde als in
de gereformeerde kerkeraad met
een kleine meerderheid genomen.
Er was een gevoel van onzekerheid,
aldus een gezamenlijke verklaring
van de kerkeraden bij de aankon
diging van de inzameling. "Dat is
niet zo vreemd; van het begin van
zijn ontstaan af, in de zevende
eeuw, is de Islam de grote tegen
stander en felle bestrijder van het
christendom geweest".
Toch vinden de kerkeraden het
volkomen begrijpelijk dat veel gas
tarbeiders voor de beleving van
hun godsdienst naar mogelijkhe
den zoeken. "Ook al staan we als
christenen innerlijk ver van de is
lam af en zeggen we niet dat alle
godsdiensten gelijk zijn, de directe
vraag om hulp ligt er".
Beroepingswerk: Hervormde
Kerk - beroepen te Zevenaar G. Al-
lers, leraar te Leiden, te Boven-
Hardinxveld C. van Sliedregt Oude
Tonge, te Heemse J.L. Ravensloot
Oostermeer, te Zegveld E.M. Bak
ker Nieuwerkerk aan de IJssel; be
dankt voor Klaaswaal M. Verduin
Brakel, voor Wapenveld E.M. Bak
ker Nieuwerkerk, voor Ooster-
wolde (Geld.) G. van den End Pa-
pendrecht. Geref. Kerken Vrijge
maakt: bedankt voor Rotterdam
R.T. Urban Goes. Geref. Gemeen
ten: bedankt voor Wolfaartsdijk A.
Vergunst Veen.
Overleden: H.J.F. Wesseldijk, Den
Haag, 69 jaar, oud-voorzitter van de
synode van de Hervormde Kerk,
was predikant in Schoonebeek en
Eindhoven.
Afscheid: vrijdag neemt tijdens een
dienst in de Kloosterkerk in Den
Haag ds. H. van Beek afscheid als
hoofdvlootpredikant. Zijn opvol
ger is ds. F.L. van der Bom, die
sinds 1963 vlootpredikant (Den
Helder) was.
Meer inspanning
Paus Paulus en de Anglikaanse
primaat dr. Donald Coggan (Can
terbury) hebben samen de belofte
afgelegd dat met nog meer inspan
ning zal worden gestreefd naar vol
ledige eenheid tussen de 600 mil
joen rooms-katholieken en de 65
miljoen Anglikanen. In hun verkla
ring spreken zij zich ook uit voor
een grotere samenwerking in de
missionering onder niet-
christenen.
Voor de derde keer hebben de rk en
Anglikaanse kerkleiders elkaar nu
ontmoet. In 1961 bezocht de Angli
kaanse primaat Fisher paus Johan
nes, tien jaar later volgde de ont
moeting tussen paus Paulus en
aartsbisschop Ramsey.
LEEUWARDEN - Jan Timman
behoeft zich niet te schamen voor
het verlies van zijn nationale
schaaktitel. Viktor Kortsjnoj, de
grootmeester, die uit de Sovjet-
Unie vertrok werd gisteren zijn op
volger. Kortsjnoj is nog altijd de op
een na beste speler ter wereld. Op
de ranglijst van de wereldschaak
bond (FIDE) neemt hij de tweede
plaats in achter de regerend we
reldkampioen Anatoli Karpov.
Kortsjnoj, die vorig jaar naar Ne
derland vluchtte en sindsdien in
Amsterdam woont, verloor in 1975
de finale van het kandidatentoer
nooi tegen Karpov met 111/»-121/2.
In Leeuwarden, waar morgen het
toernooi om het Nederlands kam
pioenschap eindigt, was de tegen
stand voor Kortsjnoj aanmerkelijk
zwakker. Geheel in stijl behaalde
hij dan ook tien punten uit elf par
tijen.
Hoewel Kortsjnoj zijn partij voorde
twaalfde ronde tegen Fred van der
Vliet afbrak, werd de titelstrijd toch
beslist door de remise van Timman
tegen Gert Ligterink. De Rus werd
overigens niet de eerste buitenlan
der, die schaakkampioen van Ne
derland werd. De Indonesiër Tan
ging hem in 1961 voor. Volgens de
reglementen van de schaakbond
kan ieder lid van de KNSB aan elke
wedstrijd deelnemen. En Kortsjnoj
is nu eenmaal lid van de Rotter
damse vereniging Volmac.
De titel van Kortsjnoj kwam geens
zins onverwacht. Ook niet voor
Timman, die het gisteren wel ge
loofde. De drievoudige nationale
kampioen speelde in de twaalfde
ronde met zwart tegen Ligterink in
de wetenschap dat hij twee punten
op Kortsjnoj achter stond. Ligte
rink had gezien zijn mogelijkheden
op de vierde (en zelfs derde) plaats
alle belang bij tenminste een half
punt. Timman legde hem niet te
veel in de weg. Na 24 zetten beslo
ten beiden dan ook tot remise. De
eindrangschikking is niet alleen
van belang voor de geldprijzen
maar ook voor de volgorde op de
nationale ranglijst, die in sterke
mate de keuze voor het nationale
team bepaalt.
Een verrassing was gisteren de ne
derlaag van Donner tegen Van
Baarle waardoor Donner nog niet
zeker is van de derde positie. Ree,
die een punt minder heeft en nog
een afgebroken partij tegen (Van
der Sterren, kan op gelijke hoogte
komen.
ADVERTENTIE
Als u gelijktijdig op meer plaatsen warm water tapt en
er treedt drukverlies op, dan ligt dat aan uw
warmwaterapparaat. Wij adviseren u graag en
gratis bij het oplossen van zo'n probleem.
Uw Gas- of Energiebedrijf
(ook voor advies en documentatie)
De nieuwe kampioen: Viktor Kortsjnoj
In de avonduren kwam er geen ver- Ue stand is:
andering meer in de stand. De drie l- Kortsjnoj 10 punten 1
afgebroken partijen van der Vliet- 2. Timman 8,5
Kortsjnoj, Hofland-Hartoch en Van 3. Donner 7,5
der Sterren-Ree) werden opnieuw 4. Ree 6,5 1 afg.)
afgebroken.
5. Langeweg en Ligterink 6,5
Dressuurbeker
WASSENAAR - In de manege
„Santhorst" in Wassenaar werd de
in 1976 in ere herstelde jaarlijkse
equipe-wedstrijd tussen de Leid-
sche Studenten Carroussel Veree-
niging en de Leidse Rij- en Jacht
club verreden. Aan de L 2-proef, die
gejureerd werd door mevrouw
Kolbe, namen beide verenigingen
met een equipe van acht man deel.
Na een sportief verloop bleef de
wisselbeker de „Leidse Dressuur
beker", in handen van de Leidse
Rij- en Jachtclub. Uitslagen: 1. Mej.
Van der Spek LRJC; 2. T. Jansen
LRJC; 3. mej. A. de Pont LSCV; 4.
mej. V. Koiter LSCV.
ZONDAG
EERSTE KLASSE
UVS 2 20-34 CW 2 20-14
VUC 2 20-30 Zwyndr. 2 20-14
F'noord 3 20-28 RVC 2 20-13
Unitas 2 20-26 Quick 2 20-12
Xerxes 2 20-21 Olympia 2 20-12
Papendr. 2 20-14
TWEEDE KLASSE A
DHC 2 20-32 RAVA 2 20-17
VUC 3 19-29 VCS 2 19-17
DHL 2 20-23 Blauw Z. 2 20-16
Wilhelm. 20-21 Lugdunum .20-15
R'burg 2 20-20 Laakkw. 2 20- 9
RKAVV 2 20-20
DERDE KLASSE A
Lens 2 22-34 Teylingen 2 22-19
R'burg 3 21-31 LFC 2 22-18
Verburch 2 21-29 VCS 3 22-18
DOCOS 2 22-26 RKDEO 2 22-18
UVS 3 22-23 RVC 3 22-17
Scheven. 2 22-21 Lisse 2 22-16
DERDE KLASSE B
HBS 2 22-34 DHC 3 21-19
Vredenb. 2 22-29 HMSH 2 22-18
DOSR 2 20-28 Laakkw. 3 21-18
Alphen 2 22-26 ASC 2 22-18
Spoorw. 2 22-25 Lisse 3 21-15
Postd. 2 22-22 R'burg 4 22-10
ADVERTENTIE
TERUEL - De Belg Freddy Maer
tens blijft zich als de ware wereld
kampioen gedragen in de Ronde
van Spanje. Gisteren behaalde de
„prijsbewuste" Maertens in de
zesde rit van Valencia naar Teruel
zijn vijfde ritzege. Maertens was de
snelste sprinter uit een groepje van
negen man, dat een winst van een
kleine twee minuten had opge
bouwd op het grote peloton.
Nadat het rennersveld 120 kilome
ter in het bergachtige terrein een
vrij hoog tempo had aangehouden
ging de lijstaanvoerder zelf tot de
aanval over. Slechts acht renners
konden hem volgen, waaronder de
Nederlander Jos Schipper en Maer
tens' ploeggenoot Michel Pollen-
tier. Laatstgenoemde trok voor de
wereldkampioen de sprint aan en
tegen dat geweld was uiteraard
niemand bestand.
De uitslag: 1. Maertens; 2. Thaler; 3.
Lasa; 7. Schipper. Het algemeen
klassement 1. Maertens; 2. Lasa op
40 sec.; 3. Gonzales Linares op 1.24;
9. Den Hertog op 4.21.
De boodschappen bij
uw groentehandelaar
betaalt u net zo makkelijk
met de Eurocheque als
bijvoorbeeld de aanschaf
van een nieuw polshorloge.
Want de Eurocheque is
een bijzonder handig en
veilig betaalmiddel.
Dat ervaren nu al zo'n
600.000 Nederlanders.
Hij is gegarandeerd tot
300 gulden.
U kunt 'm ook gebruiken
in het buitenland.
En hij is gedekt tegen
zowel verlies als diefstal.
Voor de Eurocheque
betaalt u 'n tientje per jaar.
Dat is 't waard.
Eurocheque
De Gezamenlijke Banken en Spaarbanken.
