Debuut jong regisseur
'Battle of Midway' kan
bepaald niet imponeren
Films
deze
week
Zulawski
verfilmt
noodlot
van drie
personen
op zeer
bekwame
wijze
FILM
Blijvers
CAMERA - "Cousin cousine",
Franse liefdeskomedie
TRIANON - "Het ijzeren
kruis", de strijd van een Duitser
met zichzelf om een onder
scheiding te bemachtigen
Terug in Leiden
LUXOR - "Reis naar het mid
delste der aarde", fantastische
avonturen gebaseerd op een
booek van Jules Verne.
LIDO II "Papillon" de ont
snapping van een gevangenisei
land. Steve McQueen en Dustin
Hoffman in de hoofdrollen.
LIDO III - "Cabaret" Liza Mi-
nelli in de film waardoor zij haar
bekendheid kreeg. Let ook op
Joel Grey.
Kindermatinee
CAMERA - "Het raadsel van de
spookplaneet"
REX - "Peter en de vliegende
autobus."
Nachtfilms
CAMERA - "Manken van
Nieumweghen".
REX - "In het zondige klooster
gaan de rokjes omhoog".
"Zwoele vakantiedagen" - en
dat komt niet alleen door de
weersomstandigheden.
Goede films in an
dere steden
"Casanova" van Federico Fel-
lini met Donald Sutherland in
de hoofdrol, Calypso en Saskia,
Amsterdam, Lumière I, Rotter
dam.
"Loflied op de zonde" van Mi-
klos Jancso, Kriterion, Amster
dam.
APOLLO 1: "Silver streak ex
presse", dag. 2.30, 7.00 en 9.30
uur, zo. 2.00, 4.30, 7.00 en 9.30
uur. 14 jaar.
Apollo 2: "Vrolijke ontucht in
Tirol", dag. 2.30, 7.30 en 9.45 I
uur, zo. ook uur. 18 jaar.
ASTA: "Casanova", dag. 2.00 en
8.00 uur, woe. 2.00 en 8.30 uur.
18 jaar.
BIJOU: "De verleiding van
Mimi de bankwerker", dag.
2.00, 7.30 en 9.45 uur, zo. 2.00,
4.15, 7.30 en 9.45 uur. 18 jaar.
CALYPSO: "The last tycoon",
dag. 2.15, 7.00 en 9.30 uur, zo.
1.45, 4.15, 7.00 en 9.30 uur. 14
jaar.
CAMERA: "Network", dag.
2.15, 7.00 en 9.30 uur, zo. 2.00,
4.30, 7.00 en 9.30 uur. 14 jaar.
CINEAC: "The enforcer", dag.
7.00 en 9.30 uur. 18 jaar.
CORSO: "Sex o'clock USA",
dag. 2.00, 6.45 en 9.15 uur, zo.
1.45, 4.15, 6.45 en 9.15 uur. 18
jaar.
DU MIDI: "One flew over the
cuckoo's nest", dag. 8.15uur, vr.
en za. 7.00 en 9.30 uur. 18 jaar.
Euro: "Battle of the bulge", dag.
1.45 en 7.45 uur, za., zo. en woe.
M^TROPOLEL "Rocky", dag.
2.00, 6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15,
4.00, 6.45 en 9.30 uur. 14 jaar
METROPOLE 2: "A star is
born", dag. 2.00,6.45 en 9.30 uur,
zo. 1.15,4.00,6.45 en 9.30 uur. 14
jaar.
METROPOLE 3: "Network",
dag. 2.15, 7.15 en 9.45 uur, zo.
1.45, 4.15, 7.15 en 9.45 uur. 14
jaar.
METROPOLE 4: „The big bus",
dag. 2.15, 7.15 en 9.45 uur, zó.
1.45, 4.15, 7.15 en 9.45 uur. 14
jaar.
METROPOLE 5: "The eagle has
landed", dag. 2.15, 6.45 en 9.30
uur, zo. 1.15, 4.00, 6.45 en 9.30
uur. 14 jaar.
ODEON 1: "Cross of iron", dag.
2.00 en 8.00 uur (woe. 8.30 uur).
18 jaar.
ODEON 2: "The go-between",
dag. 2.00, 6.45 en 9.15 uur, zo.
ook 4.30 uur. 14 jaar.
ODEON 3: "The lady killers",
dag. 2,15, 7.15 en 9.45 uur, zo.
ook 4.45 uur. 14 jaar.
ODEON 4: "For fake", dag. 2.15,
7.15 en 9.45 uur, zo. ook 4.45 uur.
14 jaar.
OLYMPIA: "Lady sings the
blues", dag. 2.00 en 8.00 uur. 14
jaar.
PASSAGE: "Blazing mag
num", dag. 2.00,7.00 en 9.30 uur,
za. en zo. 1.30, 4.00, 7.00 en 9.30
uur. 18 jaar.
REX: "Von Ryan's expre-
strein", dag. 1.30, 4.00 7.00 en
9.30 uur. 14 jaar.
ROYAL '70: Een goede haan is
niet vet", do., za. en zo. 2.00,7.00
en 9.30 uur, vr. 2.00 en 6.45 uu,
ma. 2.15 en 8.00 uur, di. en woe.
2.15 uur. 18 jaar.
ROYAL: "Helse vechters van
het Hemelse rijk", ma.,di. en
woe. 2.15 en 8.00 uur. do., vr., za.
en zo. 2.00, 7.00 en 9.00 uur. 14
jaar.
STUDIO 2000: Cross of iron",
dag. 8.00 uur, do., vr., zo. ma. en
di. ook 2.00 uur, woe. 8.30 uur.
18 jaar.
DE UITKIJK: "Un elephant te
trompe énormément", dag.
2.00, 7.00 en 9.30 uur. 14 jaar.
-VRIJDAG 29 APRIL 1977
^Provinciaal'
Ate de Jong
Inmaakt eerste
—speelfilm
I^^Binnen enkele weken maakt Ate de
ittljong met zijn eersteling „Blind
gangers" als 23-jarige zijn speel-
llmdebuut. De jongste Nederlam
ier, die dat ooit lukte. Zelfs interna-
ïonaal gezien is dat een vroege
itart. Een cineast mag al blij zijn als
lij na lange leerjaren en talrijke as-
;istentschappen voor zijn dertigste
ie verantwoordelijkheid over zo'n
mderneming krijgt. De Italiaan
3emardo Bertolucci was één van
ie weinigen, die De Jong nog voor
vas: op zijn 2-
ï-ste „La commare secca".
\te de Jong - achter een jongen-
jachtig gezicht toch een bewuste
a|. doelgerichtheid - komt uit Aar-
ienburg in Zeeuws-Vlaanderen.
3e zoon van een tv-winkelier ter
Hoo>iaatse had maar een film in de bio-
i. ;coop gezien, „Het wonder der lief-
ie" van Oswald Kolle, toen hij in
1970 naar Amsterdam ging om zich
- net honderden anderen te melden
[)I<iroor de Nederlandse Filmacade-
Qprfnie. Ate de Jong was toch niet he-
6 emaal een onbeschreven blad pa
lier. Hij keek veel naar de Belgi-
'or >che tv, waar toen zeer veel speel-
Statr,ims op werden vertoond. Voor
school schreef hij cabaretteksten
?.o. un toneelstukjes en deed mee aan
adioprijsvragen. Dat hij met 24
jinderen uit vierhonderd gegadig-
len werd gekozen schrijft hij nu toe
tan „een naïeve onschuld, die ver-
°ederend moet hebben gewerkt",
adnujoe dan ook, hij werd vooral door
:rÖg?mile van Moerkerken en Anton
zaal koolhaas als onervaren provinciaal
1.00 tn „de flinke overgang naar de barre
ir. Wmtucht van de grote stad" opge-
taar «rangen. Maar verbaasd was hij ei-
'delilen^jk n'et* ^et 's meer verwon-
taat ing °*at k'J omkijkt naar zijn ja-
en op het platteland. De zaken, die
OIl .ïjn eerste speelfilm hebben be-
1 "^aald zijn ook voornamelijk stads
jericht.
Ue de Jongs afstudeer-project was
n 1974 „De omgekeerde god" naar
len gegeven van Lodewijk de Boer
net Hans van der Gragt, Sacco van
Ier Made, Wim Kouwenhoven,
..iesbeth Versluys en Wim de Haas.
3e eerste kans buiten de beschutte
™"™.feer van de academie kwam met
le regie van de titelepisode van
,AUe dagen feest", naar de verha-
^y^en van Remco Campert. Achteraf
vas hij daar niet zo gelukkig mee.
'Blindgangers'
over relatie
tussen twee
jonge mensen
voor het scenario - bereikt door de
deelname van de meest jonge me
dewerkers van „Blindgangers",
waarin Ansje Beentjes en Derek de
Lint de titelrollen spelen, jonge
mensen die blind gaan. Zij vechten
ervoor om hun verhouding goed te
houden. „Ze gaan al anderhalf jaar
met elkaar om. Maar als zij de eerste
charme van de kennismaking heb
ben geproefd, moet er net als in het
huwelijk een echte basis zijn." „De
film gaat over de dagen dat zij een
beslissing moeten nemen om ver
der te gaan of niet."
Ate de Jong en Wanda Reisel
brachten elk hun ideeën in voor het
verhaal, die wel eens ruzie oplever
den en een half uur dreigende stilte.
Maar er werd overeenstemming be
reikt. In achttien dagen werd
„Blindgangers" opgenomen, onder
meer in de Amsterdamse Leidse-
straat, waar de feestverlichting in
december een nacht voor hen bleef
branden, zodat er weinig extra licht
nodig was voor een nachtscene.
Karakters
Werken met acteurs is een van de
leukste aspecten van het filmen,
vindt Ate de Jonge. Zijn doel is de
psychologie van de karakters te
peilen. Daartoe schrijft hij de spe
lers voor de opnamen lange brie
ven, waarin hij onder meer vertelt
wat er na het verhaal gebeurt. De
jonge regisseur is een groot be
wonderaar van Ingmar Bergman,
hij zoekt echter een iets absurder
stijl met veel Pinteriaans langs el
kaar tasten van de figuren. Voor
alsnog leeft Ate de Jong nu in het
vacuüm tussen het moment dat
„zijn film" af was en het moment
dat het publiek gaat beslissen of
zijn film geaccepteerd zal worden.
Horizon Films, de jonge firma van
Olga Madsen en Frans Rasker had
de produktie, Willem Breuker ver
zorgde de muzikale illustraties,
waar Ate de Jong zeer blij mee is.
„Zijn muziek levert een zelfstandig
commentaar, is niet mythe onder
steunend.
Ansje Beentjes en Derek de onder
steunend."
De Amerikaanse acteur Charlton Heston (rechts op de foto), die laatst nog was te zien in de rampenfilm
„Two-minute warning" speelt ook een hoofdrol in de even spectaculaire oorlogsfilm ,JBattle of Midway"
Romy Schneider, die zich
sinds haar Sissi-films heeft
ontwikkeld tot één van de beste
Europese actrices speelt een
voorname rol in de Franse Film
"L'important c'est d'aimer".
terecht gekomen en maakt
een serie foto's van haar, waarin hij
haar onmacht vastlegt. Tegelijker
tijd voelt hij zich zeer sterk aange
trokken tot Nadine. Hij achtervolgt
haar en vraagt haar nog meer foto's
te mogen maken.
Zij weigert, juist omdat zij zich ook
tot hem aangetrokken voelt, maar
dit niet wil toegeven. Haar echtge
noot, een impotente filmgek, uit
wiens handen niet veel goeds komt,
vormt een belemmering voor haar,
omdat zij medelijden met hem
heeft.
Rond deze drie personen laat Zu
lawski dan angstwekkende, vaak
gruwelijke en bizarre dingen ge
beuren, die een rol op zichzelf spe
len in het zich ontwikkelde drama'.
De fotograaf "koopt" een rol in een
toneelstuk voor Nadine. Het stuk
wordt een reusachtige flop, ook al
door het miserabele spel van de in
het dagelijks leven wél geëmotio
neerde vrouw. Een vriend van de
fotograaf pleegt zelfmoord. En
tenslotte pleegt ook de man van de
vrouw zelfmoord. Dit feit zal aan
vankelijk een reusachtige belem
mering voor Nadine vormen om de
fotograaf haar liefde te bekennen.
Noodlottige gebeurtenissen aan
het slot zullen haar daartoe uitein
delijk wel in staat stellen. De cirkel
is dan gesloten, maar voor allen is
het dan te laat.
Prachtig spel van Romy Schneider
en Fabio Testi maken dat je met
toegeknepen adem naar dit werk
stuk kijkt.
Jammer is dan datje wordt afgeleid
doordat de ondertiteling halver
wege de film wegzakt. Een tech
nisch falen, dat te laat door de tech
nici werd opgemerkt, zodat je je al
een half uur hebt zitten ergeren.
Maar zelfs dat kon het kijkgenot in
zijn totaliteit niet bij mij wegne
men.
ANNEMIEK RUYGROK
Het lijkt er een beetje op alsof de
filmproducenten zich weer realise
ren dat er enkele tientallen jaren ge
leden ("Was het niet tussen 1939 en
1945, opa?") een oorlogje woedde.
Kregen we eerst "The eagle has
landed" van John Sturges en Sam
Peckinpah's "Cross of iron", nu is
in Leiden de beurt aan Jack Smight
met zijn "Battle of Midway". Ver
der staat ons nog te wachten "Sol
daat van Oranje" en als klapstuk "A
bridge too far".
Van al die oorlogsfilms zou "Battle
of midway" zeker niet de onaardig
ste hoeven zijn, want het onder
werp is op zich best interessant. Het
gaat namelijk om het Amerikaanse
eilandje Midway dat van strate
gisch zo groot belang was dat de
Amerikaanse Pacific-vloot (wat
daar althans nog van over is want in
vorige slagen werden fikse verlie
zen geleden) en een gigantische Ja
panse invasie-vloot er in 1942 slag
leverden. Het bijzondere van deze
slag was dat voor het eerst in de
geschiedenis beide vloten geen
schot op elkaar vuurden, maar ew-
kaar uitsluitend via de lucht met
vliegtuigen bestookten. Het hal
verwege Japan en Haiwaii gelegen
Midway was zo belangrijk dat de
Japanners maar liefst acht vlieg
dekschepen naar het eiland stuur
den. De Amerikanen konden daar
slechts drie tegenover stellen, maar
hadden het voordeel dat ze de Ja
panse code hadden doorbroken en
dus wisten van de plannen van de
Japanners, die zelf in de overtui
ging verkeerden dat de Ameri
kaanse vloot nog bij Haiwaii lag.
Best aardig gegeven voor een
spannende film, zou je zeggen.
Maar dat is "Battle of Midway" niet
Voornaamste reden daarvoor is dat
de nadruk te veel ligt op het takti-
sche steekspel dat aan de werke
lijke slag vooraf ging. Pas in de laat
ste, pakweg drie kwartier beelden
van het eigenlijke gevecht. Niet zo
verwonderlijk want wat die beel
den betreft waren de makers van
"Battle of Midway" grotendeels af
hankelijk van eerder gemaakte ver
filmingen. Zo zijn er scènes te zien
uih John Ford's "Battle of Mid
way", uit "Tora, tora, tora" van Ri
chard Fleischer en uit de tv-swrie
"World at war". Een duidelijker
bewijs dat de filmproducenten de
Tweede Wereldoorlog nu maar
eens moesten vergeten, valt nauwe
lijks te leveren. En als ze het nu he
lemaal niet kunnen laten, valt er
vast nog wel een spannende film te
maken over de oorlog in Vietnam.
Maar ja, die oorlog verloren de
Amerikanen."Battle of Midway";
regie: Jack Smight; hoofdrollen:
James Coburn, Charlton Heston
en Gleen Ford; theater: Lido 1; 14
jaar.
BART JUNGMAN
Persoonlijk
„Ik moet mijn nek wagen en iets
maken dat persoonlijk is" over
woog hij nadat hij de sfeer van de
jaren vijftig niet bevredigend had
kunnen oproepen - hij was tens
lotte zelf in '53 geboren - en hij zou
graag aantonen dat je voor twee,
drie ton in Nederland een film kan
maken, die niet al te veel commer
ciële concessies vraagt. Door zeer
sober te leven had hij wat geld op de
spaarbank verzameld na te hebben
geassisteerd bij „Elckerlyc",
„Keetje Tippel", „Flanagan" en
„Max Havelaar"!
Met Wanda Reisel, die nu de regie
cursus aan de Toneelschool volgt,
reisde Ate de Jong naar Cannes, vo
rig jaar mei om over het festival in
het filmblad „Skoop" te kunnen
berichten. Uit het verlangen om
cortditie te krijgen voor het filmen
zijn toen onderweg de plannen voor
„Blindgangers" geboren: een zeer
eigen situatie, niet biografisch, met
weinig lokaties en weinig hoofdrol
spelers. Of de twee tijdens de reis
naar Cannes veel van het landschap
hebben gezien is de vraag, maar de
vangrails heeft ze bij de discussies
in elk geval niet hoeven opvangen.
In de festivalstad is het idee zoveel
mogelijk rondgebazuind in cafe's,
in bioscopen. Het hielp. Tijdens een
receptie van Burt Lancaster werd
ook Leo Tilmans van CFM-film
erover aangesproken en daar
groeide een overeenkomst uit. „Als
je het niet al te bont maakt is er best
interesse voor" kan Ate de Jong nu
vast stellen.
Honderdduizend
Als er maar zo'n honderdduizend
Nederlanders voor „Blindgangers"
aan de bioscoopkassa's willen ver
schijnen is zijn voornaamste zorg
voorbij. Het lage budget is mede -
het Produktiefonds bleek gevoelig
Ate de Jong en Wanda Reisel bedachten het verhaal voor blindgangers" onderweg naar Cannes.
35,78
44,53 itel: "L'important c'est d'aimer";
gie: Andrzej Zulawski:, hoofd-
njaen^ien: Romy Schneider, Fabio
ïsti en Jacques Dutronc; STU-
10; 18 JAAR.
tavond )a's in een klassieke tragedie het
>odlot een onafwendbaar gege-
m is, zo is dat ook het geval met
/important c'est d'aimer"
Liefde is het belangrijkste").Zu-
wski heeft een tamelijk drakerig
rhaal door bekwaam filmwerk
•geblazen tot een tragedie, die
en boeiend is als de meeste
"iekse. Juist door dat onafwend-
re noodlot waarin een ieder zich
Drt.
:n derderangs actrice Nadine
omy Schneider) kan het tijdens
mopnamen niet opbrengen haar
ïoties te uiten. Ze moet "ik houd
n je" zeggen tegen haar ster-
nde medespeler, maar is daartoe
?t in staat.
•n pornograag (Fabio Testi) is
ïgs slinkse wegen bij de filmop-
