De mallemolen van
de woningprijzen
De lijmpotten
staan klaar
„Cruise-raket", de
V-1 van de derde
wereldoorlog
Lezers schrijven
Fruit van
Chilenen
VRIJDAG 8 APRIL 1977
Een meer gelijke verdeling van
inkomens en vermogens tot
stand te brengen is een
voornaam doel van het nu
demissionaire kabinet geweest.
Die gelijkheid is op sommige
punten misschien een beetje
dichterbij gekomen. Zo is bij
voorbeeld de stijging van AOW'
minimumloon en de CAO-
lonen van handarbeiders in de
afgelopen vier jaar groter
geweest dan die van hoge over-
heidssalarissen en hoge cao-
lonen.
Grotere economische
gelijkheid is nastrevenswaardig
omdat zij allen ook meer gelijke
kansen op zelfontplooiing en
daarmede op echt geluk biedt.
Is het tempo van maatregelen
tot verkleining van inkomens-
en vermogensverschillen hoog,
dan zal dat zeker ook ongewen
ste bijverschijnselen oproepen,
zoals kapitaalvlucht, of het
verdwijnen van zekere nuttige
economische activiteit, of mas
sale beleggingen in niet belaste
dingen.
Komt er na de verkiezingen een
nieuwe PvdA-CDA-coalitie tot
stand, dan zal de wetgeving
voor een stelsel van vermogen-
saanwasdeling, dan zal ook de
grondpolitiek, voorzover nu
aan de orde, wel spoedig haar
beslag krijgen.
Voor mij is het de vraag of intus
sen niet een veel belangrijker
ontwikkeling in de richting van
grotere ongelijkheid sterk
doorzet. Ik bedoel hiermede de
prijsontwikkeling van on
roerend goed en heel in het bij
zonder die van woningen in par
ticuliere eigendom. De prijs
stijgingen van woningen lijken
in een soort mallemolen te zijn
terechtgekomen. Wie met tus
senpozen kijkt naar de koopad
DOOR ROEL IN 'T VELD (PvdA)
vertenties in de dagbladen, ziet
al gauw dat er iets raars aan de
hand is: bij een algemene prijs
stijging van ongeveer 8% per
jaar stijgen de huizenprijzen
met tussen de dertig en veertig
procent.
Goedkoop
Ieder gezin met een eigen huis
is goed af; zefs als de "winst"
nooit wordt geïncasseerd
omdat dat gezin in hetzelfde
huis blijft wonen, zijn er een
paar omstandigheden die na
verloop van tijd dat wonen
goedkoop maken. De
voortgaande inflatie zorgt
ervoor dat een in de vorm van
een hypothecaire lening aange
gane schuld ten tijde van de af
lossing reëel veel kleiner is
geworden; de mogelijkheid om
de hypotheekrente af te trekken
van het inkomen, voordat dat
laatste wordt belast volgens de
tarieven van de inkomsten
belasting, verlicht zeer aanzien
lijk de offers die men zich moet
getroosten om die rente op ne
brengen.
Het eigenaardige daarbij is nog
dat, naarmate iemands
inkomen hoger is, het effect van
die renteaftrek gunstiger is; de
fiscus betaalt als het ware meer
voor de rijken dan voor de an
deren.
De manier waarop de staat
premiewoningen financiert,
maakt het voor sommigen
mogelijk om bij verkoop grote
en niet belastbare vermogen
swinst te maken en zo de
premie als het ware dubbel te
Grote investeringen van de
gemeente in de wijkvoorzie-
ningen en aanzienlijke
jaarlijkse uitgaven van
diezelfde gemeente om straten,
pleinen en plantsoenen te on
derhouden hebben ook een
gunstig effect op de waarde van
woningen, zonder dat daarvoor
andere dan pietepeuterige
gemeentelijke belastingen
worden geheven.
Nu zullen velen onmiddellijk
hiertegenover stellen dat dat al
lemaal waar mag wezen maar
dat zij daar niets aan hebben
want dat zij bij verkoop van hun.
huidige woning toch weer een
andere zullen moeten aanschaf
fen, die dan ook intussen duur
is geworden. Dat is juist, maar
het doet niet af aan de zeer on
gunstige effecten van de snelle
prijsstijging van woningen uit
maatschappelijk gezichtspunt.
Iedereen kan uitrekenen dat als
er nog eens twee tot driejaar 30
procent prijsstijging per jaar
optreedt, geen enkel jong gèzin
of gezin dat voordien in een
huurwoning heeft geleefd, bij
een normaal inkomen zich nog
de aanschaf van een koop
woning kan veroorloven.
Stagnatie?
Er treedt een zeer snelle vergro
ting van ver
mogensongelijkheid op tussen
woningeigenaars en anderen.
Economen zijn geneigd de vol
gende redenering op te hangen:
de snelle prijsstijging van wo
ningen zal vanzelf ophouden als
steeds minder mensen het nog
kunnen opbrengen een woning
te kopen, want dan stagneert de
koopkrachtige vraag. Het
evenwicht herstelt zich dan
vanzelf en er komt rust in de
prijzen.
Die rust betekent dan intussen
wel dat de vermogensongelijk
heid die ik zojuist beschreef,
blijvend is.
Bovendien is het zeer dubieus
wanneer die stagnatie in de
vraag zal optreden. Immers,
zolang de prijzen van huizen
blijven stijgen, kun je je, mits je
een geldgever vindt, zo on
geveer alles veroorloven. Is de
prijsstijging blijvend groter dan
bijvoorbeeld vijftien procent,
dan kun je zelfs ieder jaar het
bedrag van de hypotheek ver
hogen en daaruit je rente beta
len. Dan woon je voor niets, (al
is ook de groei van je vermogen
dan niet groot).
Houdt de prijsstijging op, dan
wordt het allemaal erg ver
velend. Bij verkoop van je eigen
huis krijg je zoveel geld, dat je
daarmee weer een flinke prijs
voor het nieuwe huis kunt bie
den, zodat de totale vraag wordt
„opgeklopt". Het eenvoudige
advies van de regering om dan
maar de rente-aftrek af te schaf
fen, is ook niet erg effectief: ten
eerste zou dan de nieuwbouw
op slag worden aangetast en ten
tweede zouden een heleboel
particulieren die binnen de
groep van eigen- woning
bezitters weer de minst bevoor
deelden zijn omdat zij (nog)
hoge lasten hebben, on-
middelijk failliet gaan.
Een minder eenvoudige, maar
ook in veel opzichten dubieuze
aanbeveling zou zijn om het
gehele woningbezit dat nu in
handen van gemeenten en
woningbouwverenigingen is, te
verkopen aan de huurders van
nu, zodat zij ook woningeigena
ren worden en dus gaan deel
hebben aan de waardestijging
van woningen.
Natuurlijk heeft immers de
wethouder gelijk, vanuit zijn
eigen gezichtspunt, wanneer hij
uitroept dat de gemeente na
zo'n maatregel in het geheel
geen woningen meer beschik
baar zou hebben om toe te
wijzen aan hen die geen woning
hadden.
Bovendien blijft er dan een
grote groep benadeelden over,
die nu een huurwoning heeft
waarvan een verzekerings
maatschappij, een pen
sioenfonds of een andere par
ticulier eigenaar is.
Intussen is het verlangen van
hen die een gemeentewoning
huren en graag willen kopen,
vanuit hun gezichtspunt even
begrijpelijk als het oordeel van
de wethouder.
Ontweken
Heel simpel is de „oplossing"
om een zodanige belasting te
heffen op vermogenswinsten,
dat bij verkoop van woningen
een deel van de gerealiseerde
winst wordt wegbelast.
Ten eerste is het de vraag of zo'n
voorstel ooit een meerderheid
in het parlement krijgt, ten
tweede blijkt steeds weer dat
belastingmaatregelen door de
slimmen of degenen die zo rijk
zijn dat zij slimme adviseurs
kunnen betalen, worden ont
weken.
Het komende kabinet zal er niet
aan ontkomen aan dit
vraagstuk iets te doen. Eerste
sporen zijn trouwens al zicht
baar, nu de president van de
Nederlandse Bank zich zorgen
maakt over de omvang van de
hypothecaire kredietverlening
door banken, en in het afge
lopen jaar zeeft de huurwaarde
van eigen woningen die
"tegenover" de hypotheek
rente staat en bij het inkomen
wordt opgeteld, al aardig ver
hoogd. Een bevredigende ver
zameling maatregelen is echter
nog niet gevonden, en het is wel
hoog tijd.
Het meningsverschil over de
grondpolitiek tussen PvdA en
CDA was niet zo groot. Het CDA
had in principe de gebruik
swaarde bij onteigening en ook
het voorkeursrecht voor gemeen
ten reeds aanvaard. Het ging nog
slechts om de wijze waarop een
en ander nader moest worden
uitgewerkt.
Maar de.geschiedenis leert ons dat
veel kabinetten zijn gestruikeld
over kleinigheden. Dat was een
dag voordat de breuk in het
kabinet een feit werd.
De geprikkelde sfeer die
langzamerhand was gegroeid
tussen minister Van Agt en de
PvdA is uiteindelijk van meer be
lang geweest voor de oorzaak van
het conflict dan het meningsver
schil zelf. Hadden beide partijen
hun hoofd koel gehouden dan
waren ze wat de grondpolitiek
betreft vast wel tot elkaar geko
men.
Wat de andere drie op stapel
staande „hervormende" wet
sontwerpen betreft kan weinig
worden gezegd. Wel dat de wijzi
ging van de wet op de onderne
mingsraden en de wet investe
ringsrekening geen tegenstellin
gen van belang tussen' PvdA eii
CDA opwierpen. Hier en daar
waren wat meningsverschillen"
over details maar er zouden zeker
geen messen over zijn getrokken.
Met de VAD („vermogensaanwas-
deling") lag dat anders. Daar be
stonden wel serieuze tegenstel
lingen tussen de regeringspar
tijen. Niettemin waren er geen
aanwijzingen dat ook hier niet
een compromis zou kunnen wor
den gevonden tus
sen PvdA en CDA.
Dit alles is van belang omdat dit een
rol gaat spelen bij de vraag wat er
na de verkiezingen staat te
gebeuren. Zouden de menings
verschillen tussen PvdA en CDA
over grondpolitiek en VAD ono
verbrugbaar zijn dan zal een
samengaan van deze partijen in
een nieuw kabinet na de verkie
zingen sterk worden bemoeilijkt.
Maar dat is niet het geval. Een her
stel van de huidige combinatie is
dan ook wel degelijk mogelijk.
Sterker nog: het is zeer waar
schijnlijk.
Afgezien van een paar heethoofden
bij de PvdA en de PPR leeft bij de
progressieven het besef dat zon
der een of ander akkoord met het
CDA straks met valt te regeren.
In dit verband is het opmerkelijk,
dat het op congressen van deze
partijen niet tot een anti-CDA-
resolutie is gekomen.
En ook minister-president Den Uyl
zei in zijn verklaring in de
Tweede Kamer in een
persoonlijk woord wel diep
teleurgesteld te zijn over de gang
van zaken maar hij onthield zich
zorgvuldig van een oordeel over
wie nu eigenlijk schuldig was aan
de crisis. In zijn hart moet hij dit
minister Van Agt wel hebben
verweten maar hij spaarde de
lijsttrekker van het CDA heel
wijselijk.
Wat het CDA betreft, daar is nog
steeds een sterke stroming, die,
opnieuw met de PvdA en niet1
met de VVD in zee wil gaan. Die
voorkeur voor de progressieven
leeft vooral bij de ARP. Indien
het bij voorbeeld aan Boersma
had gelegen, was de breuk in het
kabinet nooit ontstaan.
Een openlijke ruzie daarover
tussen de heren Boersma en Van
Agt werd nog maar op het nipper
tje gesust. En tijdens het debat
over de kabinetscrisis in de
Tweede Kamer sprak meneer
Aantjes - namens het gehele CDA
verzoenende woorden alsof er
eigenlijk niets bijzonders was-
gebeurd.
Door Pol de Beer
Tweede Kamerlid voor de VVD
Weliswaar schoot dat de gehele
PvdA-fractie in het verkeerde
keelgat (tot tweemaal toe
ontstond een gesis van woede in
de progressieve banken tijdens
de speech van Aantjes) maar op
dat moment waren de eerste
emoties ovèr de breuk-
nog niet bekoeld.
Wie de zaak nuchter beziet zal be
seffen dat PvdA en CDA elkaar
niet onbeheerst in de haren zijn
gevlogen en dat de lijmpotten al
klaar staan. Als straks na de ver
kiezingen in een rustiger sfeer de
onderhandelingen over een
nieuw te vormen kabinet gaan
beginnen is de kans op een
herstel zeer groot.
De „cruise-raket", die zoveel moei
lijkheden biedt bij de onderhande
lingen over een nieuw Russisch-
Amerikaans akkoord over wapen
beperking - is een van de
boeiendste en meest dodelijke wa
pens, die ooit van de tekenborden
van de Amerikaanse ruimtevaar
tindustrie zijn losgekomen.
Hij is vrij klein (maar een meter of
tien lang) en heeft een eenvoudige
straalmotor, zoiets als de meeste
passagiersvliegtuigen hebben. De
cruise-raket is wel vergeleken met
dé Duitse V-1 uit de Tweede We
reldoorlog, maar dat kan
misleidend zijn.
In de eerste plaats heeft de raket,
zoals die nu op papier staat, een
veel groter vliegbereik dan de V-1,
die maar een flinke driehonderd ki
lometer ver kwam. Ten tweede kan
hij op een groot aantal manieren
worden afgevuurd: van lanceerin-
richtingen op de grond, uit vl
iegtuigen of van ondergedoken on
derzeeërs.
In tegenstelling tot de bestaande
aan het land gebonden geleide ra
ketten, die moeten worden gelan
ceerd uit op vaste punten gestatio
neerde „silo's", kunnen de cruise-
raketten nagenoeg onmogelijk van
tevoren gelokaliseerd en uitge
schakeld worden.
Maar het wapen wordt vooral zo
dodelijk gevaarlijk door zijn ge-
leidesysteem, dat het tot op een kl
eine honderd meter nauwkeurig
kan richten op een doel, dat meer
dan drieduizend kilometer
verderop ligt. Dit wordt bereikt
door een combinatie van een traag
heidsbesturing (waarvoor een sterk
ontwikkeld gyro-kompas wordt
gebruikt) en een systeem, dat de
naam „Tercom" draagt.
In maart en april komen weer sc
heepsladingen vol appels, voor
namelijk Granny Smith, uit
Zuid-Amerika naar ons land. Dit
betekent een belangrijke on
dersteuning voor de
overwegend militaire
dictaturen daar. Behalve fruit
worden ook andere belangrijke
voedingsmiddelen uitgevoerd,
waaraan toch al een tekort is
daar; zoals groente, vlees, vis en
suiker.
„De agrarische produküe zal in
1976 9,4% lager zijn dan in 1975.
Dat is een daling van bijna 20%
ten opzichte van 1971aldus
het Chileense christen
democratische tijdschrift „Er-
cilla" van oktober '76.
Het lijkt misschien vreemd, maar in
deze zelfde jaren is Chili's
voedselexport sterk gestegen.
Het leeuwedeel daarvan wordt
Feheugen
gevormd door fruit. Van 1975 tot
1976 nam de fruitexport toe met
40%. U ziet: dalende voedselp-
roduktie en import en toch een
stijgende export. Hoe kan dat?
Het ntwoord is simpel en schr
ijnend. De meeste Chilenen heb
ben geen geld om voldoende eten
te kopen. Buitenlandse
afnemers, waaronder ook veel
Nederlandse fruitimporteurs,
bieden betere prijzen dan de ve
rarmde Chileense bevolking kan
betalen.
Tijdens de regering van Allende
was de werkloosheid te
ruggelopen tot 4%. Officiële st
atistieken spreken nu over een
werkloosheid van 18%, maar het
„vicariaat voor de solidariteit" -
een hulpverlenende organisatie
van de katholieke kerk-schat dat,
in Santiago 30% van de mensen
werkloos is, en in andere delen
van het land zelfs 40%.
Degenen, die het geluk hebben, dat
ze kunnen werken, verdienen te
weinig geld om genoeg eten te
kunnen kopen. De koopkracht
van de werkende bevoking is
volgens de door de junta erkende
vakbonden de laatste drie jaar
verminderd met 50%. Het junta-
gezinde weekblad „Qué Pasa'
schreefinjuli 1975 dat 45% van de
Chileense kinderen ondervoed is.
Wij vinden, dat de appels die uit
Chili geïmporteerd worden een
wrange bijsmaak hebben. Het
deel van het verdiende geld, dat
bij de junta terecht komt, wordt
ook nog eens een keer gebruikt
om de vervolging en onderdruk
king van het Chileense volk
„beter en efficiënter" te maken.
Willen we het Chileense volk echt
helpen, dan zullen we ervoor
moeten zorgen, dat de Chileense
dictators geen kans krijgen het
fruit hier te verkopen.
Uit cijfers van het Centraal Bureau
voor de Statistiek blijkt nu, dat de
Nederlandse fruitimporteurs st
eeds meer Chileens fruit zijn gaan
invoeren de laatste jaren. Sinds,
de staatsgreep in 1973 is de
export van Chileens fruit naar
Nederland dus op z'n minst ver
zesvoudigd.
Vorig jaar maart-april is er nogal
wat aandacht besteed via de
kranten, radio en televisie aan de
boycot van Chileens fruit in Ne
derland, en daarmee aan de grote
problemen, waar het Chileense
volk mee te kampen heeft.
Ook dit jaar zullen de ongeveer 25
Chili.-comité's in heel Nederland
acties voeren om het fruit uit
Chili en Argentinië te boycotten.
Sommige bedrijven echter
hebben de boycot zien aankomen
en zijn zo slim geweest (sluw??),
het fruit over te pakken in andere
kisten of dozen. Let er dan op, dat
u in ieder geval geen Granny
Smith koopt. Deze appels komen
praktisch allemaal uit Chili, Ar-
gentiniëof Zuid-Afrika.
Een ander merk uit Chili afkomstig
is de Red Delicious.
Namens het Chili Front Leiden
Kees Plug
John Vaneman
Wim van Niekerk.
Tercom - een afkorting van „terrain
comparison", terreinvergelijking -
werkt met gegevens, die worden
verstrekt door om de aarde cir
kelende spionagesatellieten. Deze
Door Andrew Wilson
zeer grote hoogte foto's
van het gebied, dat de cruise-raket
tot doel heeft en van het terrein, dat
moet worden overgevlogen om dat
doel te bereiken. Die foto's worden
dan elektronisch ontleed om de ge
gevens te verkrijgen over de pr
ecieze hoogte van elk obstakel in
het bedoelde gebied, de gebouwen
in begrepen.
Die gegevens worden dan in een
cijfercode aan het geheugen van de
computer van de raket gevoegd,
waardoor dit een soort
elektronische reliëflandkaart krijgt
toegestopt.
Bij de lancering volgt de raket een
van te voren bepaalde koers (die
ook is doorgegeven naar het com
putergeheugen), waardoor hij een
tevoren vastgestelde hoogte boven
de grond houdt. Die koers bevat
meestal honderden bochten om
dalen op te zoeken en gebruik te
maken van het voordeel van bergen
en andere obstakels, die hem ver
bergen voor de grondradar van de
vijand.
Als hij ook maar een paar meter van
zijn koers afwijkt noteert de com
puter onmiddellijk het verschil
tussen de hoogte van de raket
boven de obstakels op de grond en
de hoogte, die is voorgeschreven
door de Reliëfkaart, die in het
computergeheugen zit. En die
koers wordt dan gecorrigeerd.
Omdat al deze informatie in de
raket zelf wordt meegevoerd, krijgt
de vijand niet de kans ,ze te
beïnvloeden. En omdat de raket
een snelheid van meer dan zes
honderd kilometer per uur heeft en
op minder dan honderd meter
hoogte vliegt, is hij vrijwel onk
wetsbaar voor afweergeschut van
de grond of voor vijandelijke anti-
vliegtuigraketten.
Hij zou alleen kunnen worden on
derschept door jachtvliegtuigen
indien deze erop af worden
gestuurd door een vroegtijdig, in de
lucht verblijvend waarschuwings
systeem zoals de Amerikaanse
E-3A AWACS of de Engelse
Nimrod (die vorige week van het
Britse ministerie van defensie het
groene licht heeft gekregen).
Het feit, dat de cruise-raket zo
gemakkelijk kan overschakelen op
koppen met atoomkracht, op con
ventionele koppen of koppen met
chemische vemietigingsmiddelen
maakt hem tot een zeer netelig pro-
dukt voor een akkoord over de be
perking van strategische wapens.
Hij kan zowel worden ontwikkeld
tegen doelwitten op een slagveld
dat maar een paar honderd meter
verderop ligt als tegen strategische
doelen, zoals vijandelijke steden of
raketbases op zeer grote afstand. 1
En er is geen manier om - zoals de
zaken nu zijn te overzien - te zeggen
of de cruise-raket een ,,tac-'
tisch" of „strategisch" wapen is.
Berichten uit Moskou maken
duidelijk, dat de Russen zich grote
zorgen maken over de cruise-raket,
waarvan ze de technische kneepjes
de eerste vijf jaar zeker niet onder
de knie zullen hebben. Als de Ame
rikanen dit wapen in hun arsenaal
opnemen zou het de strategische
balans ernstig uit zijn evenwicht
kunnen brengen.
De Russische „backfire-
bommenwerper" vormt een even
dubbelzinnig
obstakel tot een SALT-akkoord.
Als taktisch wapen is de Backfire
(zoals de NAVO-codenaam luidt)
uitmuntend geschikt voor
aanvallen op plaatselijke doelen of
operatieterreinen in West-Europa.
Maar de Backfire heeft een actiera
dius van meer dan vijfduizend
kilometer, die nog kan worden
uitgebreid doordat de bom
menwerper in de lucht kan bij
tanken. En daardoor kan hij
gemakkelijk strategische doelen
bereiken op elke plek in de Vere
nigde Staten.
Observerdienst
Meningen op
deze pagina
weergegeven zijn
voor rekening
van de auteurs
De "Cruise-raket"
