Alleen slangenbezweerder
uit India ontbreekt nog
Cijfers van Heerenveen
Yan Helden:
Ik ben een
stommeling
ALLE THEORIEEN
SMELTEN DOOR
TITEL HEIDEN
Tennis-
team
kansloos
Vorstelijk bezoek bij het schaatscircus. Koningin JulianaPrins Bern
hard en vijf kleinzoons op de tribune in Heerenveen.
De resultaten van "Heerenveen"
met resp. naam
500 m, 1500,
5000 en 10.000
m en puntentotaal:
Eric Heiden (VS)
38.80 (1)
2.01.66 (3)
7.15.27 (9)
14.59.02 (3)
167.831
Jan Egil Storholt (Noo)
39.42 (6)
2.01.29 (2)
7.11.48 (4)
15.00.09 (4)
168.003
Sten Stensen (Noo)
40.03(11)
2.02.54 (8)
7.08.81 (2)
14.48.75 (1)
168.196
Sergej Martsjoek (Sov)
40.01(10)
2.02.72 (9)
7.10.23 (3)
14.56.38 (2)
168.759
Kai-Arne Stenshjemmet (Noo)
39.21 (3)
2.01.84 (4)
7.12.86 (6)
15.14.61(10)
168.800
Amund Sjöbrend (noo)
39.87 (9).
2.01.16 (1)
7.11.74 (5)
15.15.78(11)
169.220
Hans van Helden (Ned.)
40.32(12)
2.02.50 (7)
7.06.40 (1)
15.17.50(12)
169.668
Piet Kleine (Ned.)
40.93(19)
2.02.24 (7)
7.14.27 (7)
15.00.77 (5)
170.143
Vladimir Lobanov (Sov.)
39.32 (5)
2.01.97 (5)
7.17.21(11)
15.29.66(15)
170.181
Valeri Atlaskin (Sov.)
40.83(17)
2.04.17(12)
7.16.93(10)
15.14.16 (9)
171.621
Masayuki Kawahara (Jap.
40.53(13)
2.03.73(10)
7.21.36(12)
15.19.43(13)
171.881
Colin Coates (Aus.)
41.08(21)
2.05.62(16)
7.22.17(13)
15.13.59 (8)
172.850
Viktor Ljoskin (Sov.)
41.54(25)
2.05.62(17)
7.23.47(14)
15.10.55 (6)
173.288
Klaas Vriend (Ned.)
41.03(20)
2.04.91(14)
7.15.10 (8)
15.24.25(14)
173.390
Herbert Schwarz (Wdl)
41.28(23)
2.05.16(15)
7.23.84(15)
15.11.13 (7)
174.859
Mike Woods (VS)
39.67 (8)
2.23.69(31)
7.24.80(16)
15.34.22(16)
178.758
In de mallemolen van het opgeklopte schaatsen
Heerenveen - Jan Egil Storholt heft in de kleedkamer net
het bruisende champagneglas aan de lippen ter viering van
zijn onvermijdelijke titel wanneer de jobstijding arriveert.
Een haastige wenk van een Noorse masseur. Buiten, buiten
daar gebeuren vreemde zaken. Daar toert Eric Heiden rond
op een schema dat, indien gehandhaafd, Storholt onver
biddelijk van zijn voetstuk zal doen tuimelen. Een be
drukte optocht van drie Noorse schaatsers naar buiten.
Waar een orgie van geluid bange vermoedens versterkte.
Waar inderdaad op dat moment Piet Kleine, regerend we
reldkampioen, in zijn kielzog een achttienjarige wat ten
gere Amerikaan naar zijn eigen onttroning meevoert.
Verbijstering alom. Handenwringende kenners. Hoe is het nou in gods
naam mogelijk dat die Amerikaan zo goed bij blijft; hij moet toch in elkaar
storten, het is toch ongehoord, tegen alle schaatsregels in. Maar Heiden
klapt niet ineen. Degradeert en passant Olympisch en wereldkampioen
Piet Kleine tot een krabbelende figurant, snelt in triomf naar een wereld
tijd onder de vijftien minuten en kroont zich tot de allersterkste van de
ze aardbol.
De mensenmenigte krijst en huilt. Storholt haalt in opperste verbazing de
schouders op,sloft dan weg. Een verslaggever trekt zich een paar haren uit
de rijk gevulde bos, want in zijn notitieboekje prijkt nog een interview met
Heiden, daterend van een week terug, hij werkte het niet uit, gaf de voor
keur aan een spitsvondige analyse over het wereldschaatsgebeuren dat
toch eigenlijk maar neerkwam op een normale confrontatie Nederland-
Hoorwegen.
Boven op een trap maakt een parmantig dametje een vreugdedansmoeder
Heiden, ze laat zich maar even gaan, zegt dan wat zuinigjes, dat ze haar
zoon liever als een geslaagd ijshockeyer ziet. Want dan is het college op de
universiteit gratis, maar dat geldt helaas niet voor een wereldkampioen
schaatsen, daar snappen ze in de VS niets van.
Heerenveen - Alle theorieen kunnen overboord worden gezet. Want noch
de vier S'en van Jos Tenman noch dé Oranje-brigade van Leen Pfrom-
mer beheersten het wereldkampioenschap 1977 in Heerenveen; dat
werd een blozende goedlachse donker gelokte Amerikaanse jongeling
van achttien jaar. Eric Heiden, eerste jaars student. Pupil van Diane
Holum en de Nederlander Peter Schotting. Die veel in zijn eentje train
de, samen met zijn zusje Beth die dit weekeinde eveneens triomfen
vierde bij het wereldkampioenschap voor dames in het Amerikaanse
Keystone. Eric Heiden, typisch Amerikaanse sportjongen, die harder
ging rijden naarmate hij meer nerveus werd tijdens het verloop van het
toernooi. Die deze wedstrijd eigenlijk alleen maar reed als voorbereiding
op het wereldkampioenschap junioren volgend weekeinde in Inzeil. Hij
vestigde maar liefst drie persoonlijke records, op de 500 meter (eerste
plaats), 5000 meter (negende plaats) en tienduizend meter (derde plaats).
En vooral die laatste prestatie verbijsterde de insiders.
Zoals de Nederlandse coach Leen Pfrommen „Ik had hem gezien zijn
prestatie van het vorig jaar wel hoog in het algemeen klassement ver
wacht en na de eerste dag zelfs wel voor Piet Kleine, maar dat hij op deze
afstand in een rechtstreeks duel Piet Kleine zou verslaan, nee, dat had ik
niet gedacht". Eric Heiden begon zijn zegetocht uiteraard op de 500
meter, de afstand die de Amerikanen nu eenmaal van nature beheersen
en daarmee bewees de nieuwe wereldkampioen meteen dat het op het
ogenblik noodzakelijk is de kortste schaatsafstand binnen de veertig
seconden af te raffelen, anders kun je een hoge klassering in een kam
pioenschap wel vergeten.
Dat was dan ook het geval met Piet Kleine, die nu eens wel eerst de
binnenbocht had geloot, maar daar kennelijk niet meer aan gewend is.
Hij maakte twee kapitale misslagen en hij was wereldkampioen af. Ook
Hans van Helden kwam ditmaal niet uit de weg op de 500 meter, „te
nerveus", volgens coach Leen Pfrommer. En hoewel hij daarna een
schitterende 5000 meter uitzijn pezige lijf perste kwam ook hij daardoor
niet dichter bij het belangrijkste ereschavotje. Op een bankje in de
kleedkamer schudde Van Helden dan ook zaterdag al het hoofd.
Door
Pim Stoel
thuis in Madison weten de buren
niet eens dat haar zoon en ook haar
dochter tot de wereldtop behoren.
Laatst belde Eric de universiteit om
wat hulp. Maar dat kón niet. Die
werd alleen aan voetballers en atle
ten gegeven...
De nieuwe wereldkampioen. Een
van de jongste uit de schaatshisto
rie met zijn achttien jaren. Bruine
ogen. Een tikje hooghartig. Schaat
sen, hij doet het graag, toch liever
dan ijshockey, dat is zo commer
cieel. Dankzij het schaatsen ziet hij
de wereld. Hij geeft het toe, hij kan
de sport beoefenen dankzij de fi
nanciële steun van vader, orthope
disch chirurg, helaas niet hier in
Heerenveen maar in Keystone nu,
waar dochter Beth in de wereld
kampioenschappen dames uit
komt.
Hij noemt het allemaal braaf op,
dank aan zijn trainer Diane Holum,
dank aan het Nederlandse publiek.
Aarzelt „Geluk gehad". Hij is geen
favoriet. Pas na twee afstanden
wordt hij nerveus, maar hoe ner
veuzer hij wordt hoe harder hij
gaat, gek maar waar. Hij is nog niet
zo lang in Europa dit seizoen. Arri
veerde pas 15 januari. Heeft nog
niet op de tien kilometer geoefend
WENEN - Het Nederlands tennis-
team, bestaande uit de Oegstgees-
tenaren Wouter Fok en Louk San
ders en voor het dubbelspel Marian
Laudin en René Heffels, heeft de
wedstrijd tegen Oostenrijk voor
groep C van de tweede divisie in het
toernooi om de Koning Gustaafbe-
ker verloren. Nederland, dat de eer
ste wedstrijd met 2-1 had gewon
nen na een reeks incidenten, was
kansloos in Wenen: 3-0.
In de eerste partij won Peter Feigl
van Wouter Fok met 6-3, 7-6. Hans
Kary had minder moeite met Louk
Sanders: 6-2, 6-2. Ook het dubbel
spel leverde een Oostenrijkse zege
op. Kary en Feigl versloegen het
Nederlandse duo in drie sets: 6-7,
6-3 en 6-1. Door dit resultaat werd
Oostenrijk groepswinnaar.
Eric Heiden („Gewoon even schrap
Jan Egil Storholt schudt de hand va
Stensen, Sjobrend en Stensjhemmet, i
dit jaar. Ze duren zo lang en ach,
gaat het op de vijf, dan gaat het op
de tien ook, niet waar. Dat is ge
woon twee keer zo veel. Even
schrap zetten en doorgaan.
Naast onze held de Noorse schaats
coach Tenman, een gerimpeld ap
peltje, dat zich kranig houdt, gefeli
citeerd, de sterkste heeft gewon
nen. Maar inwendig hoor je het ijs
breken, want een half jaar inten
sieve voorbereiding blijkt niet vol
doende om een wat warrige Ameri
kaanse student die met een knap
zak op de rug Europa aandoet te
kloppen.
Alle schaatstheorieen smelten als
sneeuw voor de zon. Wat blijft er
over van de opbouw, de lange aan
loop, de angst voor voortijdig op
branden. En Eric Heiden, die merkt
op dat hij volgende week wereld
kampioen bij de junioren hoopt te
worden en een week later in Alk
maar bij de sprinters, want dan kan
hij terugkijken op een geslaagd sei
zoen nietwaar?
Gips
Eric Heiden redt voor het Neder
lands publiek het toernooi door de
Noorse suprematie te doorbreken.
Zoals ook bijvoorbeeld Collin Coa-
tes het toernooi redt, gedreven door
god weet wat. Nog geen drie weken
terug is het gips van zijn indertijd
gescheurde achillespeeshiel ver
wijderd. Starten kan hij nog niet
van de pijn, getraind heeft hij nau
welijks. Maar hij rijdt zich leeg op
de vijf kilometer; stort na de finish
zetten en doorgaanwordt over de bol geaaid door de Noor Stensjhemmet.
n de Amerikaanse student, die de hegemonie van de vier S-en (Storholt,
j.l.n.r.) heeft doorbroken.
Toen leek het allemaal nog zo aardig voor de Nederlanders. Hans van Helden stond na de 5000 meter nog op de
hoogste trede van het erepodium, geflankeerd door Stensen (links) en Marsjoek. Later zou Van Helden zichzelf tot
„grote stommeling" uitroepen.
Gomez moet de dubbele bodem in
het aanmoedigingsgejuich onder
kend hebben, zoals een torero in
stinctief de diepste verlangens van
het hoog geeerd publiek aanvoelt;
de trapezeartiest de ogen die vanuit
het duister onweerstaanbaar aan
hem trekken.
Wereldprestatie
Antonio Gomez levert een wereld-
prestatie door de negatieve ener-
giegolf uit de volgepakte tribunes
te weerstaan en ontroerend krabbe
lend, maar niet vallend naar de fi
nish te strompelen; een wonder.
Hij is plotseling een held, wordt be
laagd op handtekeningen, ver
schijnt voor radio en tv. De com
mercie hapt gretig toe; hij krijgt
twee, drie aanbiedingen voor het
komende jaar, trainen, voor niets in
Nederland. Antonio moet er bij,
met hem kan je lachen. Wat wil hij,
wereldkampioen worden? Smake
lijk gelach, maar de Schadenfreude
ketst af op de donkere huid: „Alles
kan toch, is ie niet de vijfde sterkste
marathonloper van Spanje, nou
dan". Hij laat een lange woorden
stroom ontsnappen uit een half
tandeloze mond. Bekent dat er in
Spanje nog een schaatser is, sneller
dan hij, maar al vijftig, te oud dus.
Hij zelf is pas dertig, hij kan nog ja
ren mee.
De suppoosten zien weinig in de
drukte rond onze Spaanse held.
Rammen een fotograaf naar buiten,
wat denkt ie wel. Dit is een wereld-
toernooi. Ga toch de nummer een
fotograferen en niet nummer laatst,
hedde ge dan geen hersens in de
kop zitten
Antonio vlucht zelf tenslotte een
massagekamer in, biecht daar op
dat hij drie maanden geleden in
Grenoble zijn eerste 500 meter
heeft gereden. Even verderop ver
klapt moeder Heiden dat haar zoon
als tweejarige al mee moest naar de
kunstijsbaan, schaatsjes onder
kreeg, vaak viel en veel huilde, dat
hij eigenlijk toch veel beter ijshoc
keyt dan gewoon schaatst. Op de
massagetafel roept de Australische
nomade Collin Coates dat hij het
volgende jaar eens echt gaat train
en, dan zal je eens wat zien. En in de
naar belegen patatolie stinkende
hal ziet vader Moechars zijn zoon in
gedachten al naar nieuwe roem
snellen, als die dekselse jongen
tenminste niet te lui is om eens wat
vijf en tien kilometers te oefenen.
Waardoor onweerstaanbaar de ge
dachte oprijst dat een volbloed ne
ger uit midden-Afrika en een slan
genbezweerder uit India nog ont
breken in deze mallemolen van op
geklopte en vaak overschatte
sportprestaties, waar in „schaats-
naties" als Nederland en Noorwe
gen alleen de toon hebben mogen
aangeven omdat in landen als Ame
rika en Rusland schaatsen zonder
puck zo ongeveer beschouwd
wordt als tennissen met een shutt
le-
tegen het ijs, happend naar lucht;
ligt urenlang op de massagetafel,
waar met elektrische impulsen de
achillespees wordt bewerkt omdat
er morgen weer een dag is, omdat
hij ook op de tien kilometer wil uit
komen. Ja, Coates rijdt zich leeg en
dat is dan in schrille tegenspraak
tot Piet Kleine, die zich nooit leeg-
lijkt te rijden.
Ovaties voor Collin Coates, die
weet hoe het hoort, zijn aanhang
dankt met brede armzwaaien, een
heel ander beeld dan de stuurs uit
rijdende Van Helden die net zoals
zijn coach Pfrommer de handteke
ningenjagers bruusk van zich af
wijst.
Grappen
De laatste grappen zijn inmiddels al
geboren. Het nieuwe antwoord van
'de PTT-inlichtingendienst er zijn
nog zeventien postbodes voor u.
Deze wordt direkt na de 1500 meter
al geventileerd wanneer de Neder
landse schaatshoop aan alle kanten
geklopt is, zelfs door een Belg,
Alain Moechars, wiens vader het ijs
haast stuk trapt van vreugde. Wat
een triomf. Zijn Alain toch rapper
dan Kleine en Vriend. Ge zult het
zien straks, met de voetbal valt er
weer een verrassing. Helaas, op de
5000 meter wisselt de kleine Alain
verkeerd, wordt gediskwalificeerd,
dat is een weinig embattant. Maar
allez. Hij rijdt die afstand voor den
eersten keer, dan kan men niet alles
verwachten; de investering is juist
gebleken, zeshonderd frankskes
per dag om in Duitsland te trainen,
Alaip gaat door.
Inderdaad. Alain gaat door. Eric
Heiden gaat door en zelfs Antonio
Gomez gaat door, die kleine Spanj
aard uit Barcelona, die enkele
maanden terug voor het eerst echte
noren heeft ondergebonden; hij
kan niets, niet schaatsen, niet star
ten, hij zit aan de vooravond van de
schaatshappening eenzaam in een
bar in Heerenveen. Hij kent geen
mens en de slaap kan hij toch niet
vatten; zoekt zijn schamele leger
stede pas op wanneer een flauwe
ochtendbries de vaderlandse drie
kleuren aan de uitbundig vlag
gende Friese gevels beroert.
Die dag, op de 5000 meter explo
deert zo waar toch nog even Van
Helden, wint, het publiek kan naar
huis gaan, maar het blijft, knaagt
zich moeizaam door de kleffe rijs
tebrijberg van onbetekenende rit
ten heen omdat straks het laatste
nummer een hoogtepunt zal wor
den; omdat volgens oud gebruik
pas na de gladiatoren de christenen
voor de leeuwen geworpen worden.
Antonio Gomez, klein, dapper, een
eenvoudige postbeambte, maakt
dan zijn debuut op die 5000 meter,
ook voor hem is het zijn eerste; hij
lijkt een bejubelde held, maar geze
ten tussen het krijsende publiek
maakt dat enthousiasme een kleffe
indruk. De monden lachen maar de
ogen niet. Gaat hij vallen, ja of nee,
de weddenschappen rollen in snel
tempo van met bier en jenever ge
smeerde stembanden. Antonio
Tegenover Ard Schenk verklaarde hij even later „Ik ben een stommeling,
ik kan niet wat jij en Kees konden, kampioen worden". Een droeve
waarheid helaas. Van Helden kent zichzelf goed. Op de 1500 meter de
volgende dag kwam hij er weer niet aan te pas. De afstand die hij zou
moeten winnen als wereldrecordhouder, leverde hem nu slechts een
zevende plaats op. Evenals vorig jaar slaagde Van Helden er niet in zijn
krachten goed te verdelen. En kennelijk kan coach Leen Pfrommer hem
ook niet genoeg in de hand houden.
Kees Verkerk daarover „Ik begrijp Leen soms niet. Als Van Helden zich
niet aan de opdrachten houdt, dan zou ik op een gegeven ogenblik
stellen, hij er uit of ik er uit. Wat hij deze week deed door die duizend
meters te rijden, dat kan gewoon niet".
Leen Pfrommer ontkende na afloop heftig als zou hij geen grip meer op de
ploeg en op Van Helden in het bijzonder hebben. „Allemaal onwaarhe
den, valse publikaties. Sommige journalisten proberen mij er uit te
schrijven. Maar ik ben inmiddels immuum geworden voor kritiek, ik
kan er heel goed tegen en als het me niet bevalt dan zeg ik gewoon wat
terug, maar ik zal nooit daarom stoppen. Dan zou ik een slecht verliezer
zijn", aldus de krampachtig lachende Nederlandse coach.
Maar ook nu is hij de verliezer. De Nederlandse rijders eindigden op de
zevende, achtste en twaalfde plaats. En behalve Heiden en de Noren
kwamen nu ook twee Russen nog voor Van Helden, Kleine en de bij de
start van de 500 meter geblesseerd geraakte Klaas Vriend. De achter
stand is niet groot en daar nu probeert Leen Pfrommer zich met alle
macht aan vast te klampen. „We kunnen dat in een jaartje best weer
terugwinnen en ik zal het echt niet opzienbarend anders gaan doen. We
zullen gewoon ons best doen".
Maar of alleen je best doen voldoende is om het geschonden Nederlandse
blazoen weer wat op te poetsen is de vraag. Want het waren wel de
Nederlanders die in Heerenveen afgingen door het kampioenschap van
de jonge Eric Heiden. En niet de Noren. Natuurlijk, ook zij waren verrast
door het sterke rijden van Heiden op de 10.000 meter. Maar de Noren
konden daar andere daden tegenover stellen. De vier S'en reden per
soonlijke records op de vijf en tien kilometer en bewezen daarmee
overduidelijk dat het mogelijk is drie maanden in vorm te blijven en die
zelfs nog op te voeren. Voor hen is het kampioenschap van Heiden
slechts een incident. Zij weten dat zij op de goede weg zijn en daarom
kon Jos Tenman breed glimlachend vertellen dat het kampioenschap
van Heiden een enorme propagande voor de schaatssport was, terwijl
Leen FTrommer datzelfde enigszins verbeten ook moest toegeven.
Wil Pfrommer echter de schaatssport in Nederland blijven dienen dan zal
hij er toch voor moeten zorgen dat er weer successen komen, want het
publiek mocht dan nu wel erg enthousiast reageren op de titel van Eric
Heiden, dat kwam eigenlijk meer voort uit leedvermaak, omdat geen
Noor kampioen was geworden dan uit echte sympathie voor die Ameri
kaanse jongen. Leen Pfrommer, die nog een contract van een jaar heeft
bij de KNSB en wellicht ook daarna nog zal blijven als supervisor, zal
toch het komende seizoen iets moeten gaan veranderen wil hij met deze
rijders nog successen boeken. Er zal meer aan krachttraining moeten
worden gedaan want de explosiviteit is erg belangrijk op de 500 meter en
zonder een goede 500 meter tel je internationaal niet meer mee. Dat werd
trouwens nog eens bewezen door Stensen die een schitterende tien
kilometer reed, maar daar toch ook niet verder dan een derde plaats mee
kwam. Die explosiviteit kan behalve door gewichtstraining ook worden
opgewekt door reflextherapie.
Een massage op bepaalde punten in het lichaam waardoor weer andere
spieren geactiveerd worden. De Nofen hebben dat met succes bij Sjo
brend geprobeerd en zo zijn de Noren en de Russen ook bezig uit te
vinden wat het effect van-elektrostimulatie is. Bepaalde elektrische
schokjes voordat de rijder het ijs op moet. De Russen beschikken al over
dergelijke apparatuur, de Noren hebben hem besteld. Maar wie de Ne
derlandse schaatscoach naar dergelijke methoden vraagt krijgt onver
mijdelijk als antwoord: „Als het zo moet hoeft het voor mij niet
meer. Dan stop ik er mee".
Zo praat Pfrommer ook over Hilbert van der Duim: „Laat die jongen eerst
zijn studie afmaken, dat is toch veel belangrijker". Niemand zal dat
ontkennen, maar het is wel een feit dat Hilbert van der Duim hier ook
mee had kunnen rijden en wie weet hoe hoog hij dan zou zijn geëindigd.
Tenslotte zou het ook voor hem net als voor Eric Heiden dan een voorbe
reiding zijn geweest op het wereldkampioenschap jeugd, want hij en
Heiden zullen elkaar komend weekeinde in Inzeil ontmoeten....
Ria Schuurhuizen
Vrij
spel
