Bertolucci kan
niveau
handhaven
Silent Moviedolkomisch
Rampen
film met
erg veel
sfeer
Films
deze week
MEL BROOKS GEEFT IN 'STOMME' FILM
PARODIE OP 'HOLLYWOOD'
1900: zeldzaam goede film
KingKong:
Spektakel
stuk knap
verfilmd
Mr. Klein:
te weinig
spanning
Een comedie
met wat veel
ingrediënten
VRIJDAG 11 FEBRUARI 1977
FILM
PAGINA 17
Blijvers
LUXOR: „Marathon Man",
knap gemaakte thriller.
rex
„Porno-feelings".
Kindermatinee
CAMERA: „Pedro's wonder
baarlijke avonturen."
REX: „Asterix verovert Rome".
Nachtfilms
CAMERA: „Un flic"
REX: De meiden van B
hof'.
Haagse bioscopen
BIJOU: „Cousin, Cousine",
ïg. 7.30 en 9.45 uur, do. vrij. ma
di. ook 2.00 uur, 14 jaar.
ASTA: „De verschrikkelijke
tan uit Saffie", dag. 2.30, 7.00
19.30 uur, zo. 1.30,4.00,7.00 e
9.30 uur. 18 jaar.
CALYPSO: „Silent Movie",
dag. 2.15, 7.15 en 9.30 uur, zo.
1.45 4.15. 7.15 en 9.30 uur. A.l.
CINEAC: „The Getaway", dag.
1.30,4.00,7.00 en 9.30, zat. zo. en
7.00 en 9.30 uur. 18 jaar.
DU MIDI: „Turks Fruit", dag.
8.15 uur, vrij. zat. en zo. 7.00 en
9.30 uur 18 jaar.
EURO: „The good, the bad and
the ugly"; dag. 1.45 en 7.45 u
zo. en wo. 3.45 en 7.45 uur
"METROPOLE 1: „Hennesy",
dag. 6.45 en 9.15 uur, zat. en
1.45, 4.00, 6.45 en 9.15 uur.
jaar.
METROPOLE 2: „The Pink
panther strikes again", dag. 2.15
6.45 en 9.15 uur, zo. 1.30, 4.15,
6.45, en 9.15 uur. A.l.
ODEON 1: „Bestemming Cas
sandra", dag. 2.00 en 8.00 uur. 14
jaar.
ODEON 2: "Le chat en le sou-
s", dag. 2.00, 6.45 en 9.15 uur
(behalve za., zo. en woe. midd.).
THE MOVIES: „The little girl
who lives down the lane", dag.
2.15, 7.15, en 9.45 uur, zo. 2.15,
4.45 en 9.45 uur. 18 jaar.
OLYMPIA: „Je leeft maar twee
keer", dag. 2.00 en 8.00 uur.
PASSAGE: „Marathon Man",
dag. 2.00, 6.45, en 9.30 uur, zat.
en zo. 1.15,4.00,6.45 en 9.30 l
18 jaar.
REX: „Breng de Bismarck tot
zinken", dag. 1.30, 4.00, 7.00 t
9.30 uur. 14 jaar.
STUDIO 2000: „Python 357",
dag. 7.00 en 9.30 uur.. 14 jaar.
DE UITKIJK: „De huurder",
dag. 2.00, 7.00 en 9.30 uur.
jaar. 1
CAMERA: „El Topo", dag. 2.15,
6.45, en 9.30 uur, zo. 1.15, 4.00,
6.45 en 9.30 uur. 18 jaar.
Titel: „Silent Movie". Regie: Mel
Brooks. In de hoofdrollen: Mel
Brooks, Marty Feldman en Dom
Deluise.Voornaamste bijrollen:
Liza Minelli, Paul Newman, Burt
Reynolds, Sid Caesar, Anne Ban
croft en Marcel Marceau. Theater:
Lido 2, a.l.
Silent Movie is een stomme film
over het maken van een stomme
film in de jaren zeventig. De film
moet een filmmaatschappij van de
financiële ondergang redden en in
werkelijkheid was voor Silent Mo
vie ook een dergelijke taak wegge
legd. «s«»!Dat klinkt ingewikkeld,
maar is allemaal waar. Bovendien
moet de hoofdrolspeler in de film,
een door drank aan lager wal ge
raakte regisseur eerst mét zijn
script beuren voor hij de directeur
van de filmmaatschappij over weet
te halen tot het uitbrengen van de
film. Die hoofdrolspeler is Mei
Brooks, tevens regisseur van Silent
Movie; hij heeft ook in zijn werke
lijke carrière moeten leuren met
films. De lezer wordt nu aangera
den om bovenstaande zinnen nog
eens ge lezen. De waarheid is soms
ingewikkeld.
Mel Brooks neemt in het Holly-
woodse wereldje een aparte plaats
in. Dat bewees hij eerder met films
als Young Frankenstein en daar
voor Blazing Saddles. Bovendien is
hij al jarenlang getrouwd met de
zelfde vrouw: Ann Bancroft, die
een kleine rol heeft in Silent Movie.
Met deze film voert Brooks een ge
waagd experiment uit: een - afge
zien van de zeer functionele
muziek-geluidloze film, die boven-*
dien een parodie beoogt te zijn op
het Hollywood van nu. Directeuren
van filmmaatschappijen worden op
de hak genomen; dié van 20th Cen
tury Fox kon er blijkbaar tegen. Of
hij moest wel: zoals boven gezegd
verkeerde zijn maatschappij op de
rand van het faillissement en werd
daar dank zij Silent Movie en ook
The Omen vandaan gesleept.
Hetis een vreemde gewaarwording
om een „stomme" film in kleur te
zien. Een omkering van de werke
lijkheid die zijn climax krijgt in het
enige woord dat in de film wordt
gezegd: het „non" van de Franse
pantomime-speler Marcel Mar
ceau. Brooks heeft er zich niet aan
gewaagd de slapstick uit de jaren
van de stomme film te imiteren; hij
is gekomen met eigentijdse vond
sten, die zeker in het eerste drie-
kwartdeel van de film de nodige
buikkrampen bij de stille lacher
veroorzaken. Driekwart deel; in het
laatste kwart is de film kennelijk
gaan lijden onder de noodzaak om
ook het verhaal ervan tot een einde
te brengen. De slotscène is werke
lijk alleen maar geschikt als apo
theose van de één of andere zoete
musical.
Een kniesoor overigens, die daar op
let. Het zal vanzelfspreken
at het maken van een stomme film
van de acteurs speciale kwaliteiten
vereist.
De visuele aspecten trekken im
mers veel meer de aandacht van de
kijker, die niet tegelijkertijd luiste
raar is. Het is altijd nuttig om dan
Marty Feldman in zo'n film te heb
ben; vermoedelijk is hij echt
krankzinnig. Hij draagt in ieder ge
val tussen de schouderbladen een
volstrekt absurd hoofd, dat hij weet
te gebruiken ook. (Men dëhke aan
zijn alle kanten uitrollende ogen;
Anne Bancroft heeft in dit opzicht
overigens ook speciale kwalitei
ten). Veel verder dan het etaleren
van zijn monstrueuze grimassen
komt Feldman niet: het betere ac
teerwerk wordt geleverd door in de
eerste plaats Mel Brooks zelf, maar
ook Sid Caesar is in zijn zieligheid
groots (hij speelt de rol van
filmmaatschappij-directeur). Dom
Deluise heeft altijds iets onhan
digs; dat komt in deze film goed van
pas.
Silent Movie is een klassiek lach
succes geworden. De humor is on
gecompliceerd, recht-voor-zijn-
raap. Vooral in het begin valt de
kijker van de ene vondst in de an
dere. Het verhaaltje zelf is gauw
verteld en niet belangrijk. Een door
drank aan lager wal geraakte regis
seur vat het plan op om in deze tijd
een stomme film te maken. De
filmmaatschappij ziet er aanvanke
lijk weinig brood in, maar gaat
overstag als de regisseur, met zijn
twee compagnons, op het idee
komt om allerlei sterren voor de
stomme film te engageren. De ma
nier waarop dit laatste in zijn werk
gaat, vormt het belangrijkste be
standdeel van „Silent Movie". Het
illustere trio boekt succes en weet
op de meest idiote manieren de ene
na de andere ster voor de film te
porren. Dat wekt de toorn op van
een groot concern, dat al enige tijd
probeert de bijna failliete film
maatschappij over te nemen. Enfin,
een thema, dat tot dolkomische ta
ferelen leidt.
Silent Movie is de eerste film in het
nieuwe theater Lido 2 aan de
Steenstraat. Recensie van het thea
ter lekkere stoelen, genoeg ruimte
voor de benen, het doek is niet hoog
genoeg. Aanwinst voor Leiden.
JOHN KROON.
We mógen ons natuurlijk uiterst gelukkig prijzen dat wij in Nederland 1900,
het gigantische werkstuk van de Italiaanse regisseur Bernardo Bertolucci
in zijn geheel te zien krijgen.
Het is dan weliswaar vanwege de
grote lengte in tweeën geknipt,
maar dat valt dan nog altijd verre te
prefereren boven de Amerikaanse
versie, waar op rigoreuze wijze de
schaar is ingezet, om het (voor bio
scoopbegrippen) op normale lengte
terug te brengen. Maar als er aan de
andere kant tussen de twee delen
een gat van meer dan veertien we
ken gaapt, zoals in Leiden het geval
is, dan vraag je je toch af op welke
manier Bertolucci een groter on
recht wordt aangedaan. Een stui
tend staaltje van een volstrekt ge
brek aan coördinatie en waar nu
precies de commerciële en artis
tieke belangen botsten, doet er in
wezen niet zoveel toe.
Te hopen valt dat het eerste deel op
de bioscoopbezoeker zo'n grote in
druk heeft achtergelaten dat hij
niet alleen de draad van het verhaal
weer kan oppakken (dat zal niet
zo'n probleem zijn), maar dat hij
ook alle personen uit het eerste deel
nog herkent. Alleen echter het feit
al dat het begin van deel één pas aan
het eind van het deel twee geheel
duidelijk wordt, geeft al aan wat
voor schade is aangericht. Wellicht
zou het niet zo'n gek idee zijn als de
Lido-directie, met de uitbreiding
van het complex aan de Steenstraat
in het achterhoofd, besloot om het
eerste deel nog eens terug te halen,
of (wat in Utrecht met groot succes
is gedaan) de twee delen achter el
kaar te vertonen.
Misschien dat het komt doordat de
première van deel één al zo ver ach
ter ons ligt, maar hoe dan ook: 1900
deel 2 is toch een tikje teleurstel
lend. Van de indringendheid is
nauwelijks iets verloren gegaan,
het camerawerk en de muziek blij
ven van zeldzame fraaiheid en ook
het acteerwerk is, een enkele uit
zondering daargelaten, weer van
zeldzaam niveau. Maar die uitzon
dering zou best eens de oorzaak van
dat licht teleurgestelde gevoel
kunnen zijn. Het gaat om Donald
Sutherland, die Attila, de leider van
de fascisten in de omgeving van het
landgoed van de Berlinghieri's,
speelt. Bertolucci wil zijn grote af
keer van de fascisten in de figuur
van Attila verbeelden. En het zij ge
zegd: Sutherland kwijt zich met
groot enthousiasme van zijn taak.
Hij gromt, brult en rolt met zijn
ogen alsof hij de duivel zelf is. Maar
waarschijnlijk door die goedbe-
Alfredo Berlinghieri (Robert de Niro) v
Depardieu) weer.
r terug op de boerderij ontmoet zijn oude vriend Olmo Dalco(Gérard
doelde toewijding en inzet, wordt
het allemaal wat overtrokken. De
figuur van Attila wordt een parodie
op zichzelf, en krijgt ondanks de
verschrikkelijke dingen die hij uit
vreet, bijna iets lachwekkends. En
het is daarom zo storend omdat de
rol van Attila in dit tweede deel tot
een hoofdrol evolueert. Bertolucci
trekt namelijk de lijn van de jaarge
tijden (in het eerste deel zagen we
de zomer en herfst) in deel twee
consequent door. In de herfst
maakten we al kennis met het snel
en onheilspellend om zich heen
grijpend fascisme. Nu belanden we
in de winter en de lente,
zwarthemden hun hoogtepunt
ondergang meemaken.
Waar het ook in dit tweede deel i
zwarthemden, maar als de oorlog is
afgelopen, keert hij terug op het
landgoed van de Berlinghieri's, dat
eerste instantie om'bHjfrdraaien tüt een soort "boerenrepubliek"
zijn Olmo Dalco ("Zoon van de boe- wordt getransformeerd. Alfredo
zoals zijn grootvader hem
publieke rechtbank
trots noemde) "en Alfredo Berling- verschijnen maar zijn leven wordt
hieri. na de dood van zijn vader dankzu het vurig pleidooi
"padrone" over het landgoed in het °!mo ger?d- H9 za' het levend be-
Noorditaliaanse Emilia. Hij trouwt wijs moeten zijn dat het met de
met Ada, maar al op het bruilofts
feest keert zij zich van hem af. Zijn
slappe houding tegenover de fa
scisten en de groeiende invloed van
rentmeester en fascistenleider At
tila doen hen scheiden. Olmo moet
op de vlucht voor de terreur van de
padrones" is afgelopen.
1900 deel 2; regie: Bernardo Berto
lucci, hoofdrollen: Robert de Niro,
Gérard Depardieu, Donald Su
therland en Dominique Sanda;
theater: Studio; leeftijd: 18 jaar.
BART JUNGMAN
'The Hindenburg'; regie: Robert
Wise; hoofdrollen: George C. Scott
en Roy Thinnes; theater: Lido 1;
leeftijd: 14 jaar.
'The Hindenburg is haast uitge
groeid tot een prestige-object van
regisseur Robert Wise. Indien hij
bedoeld heeft voor Universal Pic
ture een even gigantisch project te
vervaardigen als "Towering Infer
no' en 'Earthquake', dan is hij daar
beslist niet in geslaagd. Alleen het
laatste deel van de film heeft dat
spectaculaire element in zich, dat in
'Towering Inferno' bijna de gehele
film beheerste en in 'Earthquake'
een groot gedeelte van de film uit
maakte. Maar indien Wise slechts
heeft bedoeld een haarzuivere
sfeertekening te maken van de pe-
t Ontreddering na het neerstorten van de'zeppelu
riode voor de Tweede Wereldoor
log, waarin 'The Hindenburg' kon
uitgroeien tot een indrukwekkend
prestige-object van het Derde Rijk,
dan is hij daar zonder meer in ge
slaagd. In een poging de sfeer van
voor de Tweede Wereldoorlog weer
te geven heeft hij de lugubere sfeer,
die Gestapo en SS met zich meed
roegen getekend. De bioscoopbe
zoeker vindt dat terug in de perso
nen van George C. Scott en Roy
Thinnes, die de rol van Gesta-
po-man Martin Vogel speelt. Mar
tin Vogel brengt zijn Gestapo-op-
leiding en -mentaliteit in praktijk,
wanneer hij met een mes het ge
zicht bewerkt van Boerth (William
Atherton), die vroeger een belang
rijke figuur is geweest in de Hit-
ler-jugend, maar die zich nu tegen
Hitier heeft gekeerd en de-Hinden
burg wil vernietigen. Hiermee wil
Boerth aantonen dat er wel degelijk
oppositie bestaat tegen de natio-
naal-socialistische suprematie en
ontluikende veroveringsdrift van
de Nazi's. Wise heeft uit één van de
vier officieel als mogelijke oorza
ken voor de ramp genoemde zaken
die van de sabotage gekozen. Door
het element van de sabotage te in
troduceren, was Wise in staat de fi
guren van 'The Countess' (Anne
Bancroft), Captain Pruss (Charles
Durning) en Albert en Mildred
Breslau (Alan Oppenheimer en Ka-
therine Helmond) ondergeschikt te
maken aan de spanning, die naar
mate de Hindenburg Lakehurst
naderde, toenam. Een uitstekende
type-casting werd verricht door
David Mauro, die in een tiental zin
nen de minister van Propaganda,
Goebbels meedogenloos neerzette.
In het genre een goede film, waarbij
toch de aantekening dat het Engels,
dat door actrices en acteurs wordt
gesproken, maar moeilijk in dit ka
der kan worden geplaatst.
BERT KOEKEBAKKER
Titel: King Kong. Hoofdrolspe
lers: Jeff Bridges en Jessica Lange.
Bioscoop: Trianon.
Producer Dino de Laurentius heeft
dit bijna klassieke spektakelstuk
razend knap verfilmd. Klassiek,
omdat de reusachtige gorilla Kong
een dikke veertig jaar geleden ook
al centraal stond in een rolprent.
Het blijkt zeker geen gek idee te
zijn geweest om de oude legende
nieuw leven in te blazen. Kosten
noch moeiten werden hierbij gesp
aard zoals de makers van de film
ook duidelijk willen maken in het
boekje „The making of King
Kong". Enige vergelijk met de
zwart-wit rolprent uit de dertiger
jaren en de gloednieuwe versie van
Kong zou niet reëel zijn, alleen al
doordat Dino de beschikking had
over de geperfectioneerde technie
ken van de zeventigerjaren waar hij
op kundige wijze gebruik van heeft
gemaakt. Zo is het bijvoorbeeld
niet mogelijk het monster van hout,
staal, bont en wat dies meer zij te
onderscheiden van de echte apen
die. De Laurentius voor deze film
gebruikte.
King Kong ruimt een trein uit de weg
Het verhaal gaat det Dino op hét
lumineuze idee kwam een herziene
versie van King Kong te maken
door de poster van de reuzenaap die
al jarenlang de kamerdeur van z'n
dochter sierde. En bij het zien van
de film kom je er zelfs min of meer
achter waarom een foto van een
dergelijk verscheurend beest op
een kinderkamerdeur verzeild
raakt. Want als kijker blouw je sa
men met Jessica Lange (in de film
Dwan, het even leeghoofdige als
aantrekkelijke liefje-tegen-wil-en-
dank van Kong) en Jeff Bridges (de
natuurbeschermende professor
Jack Prescott) een bijna tegen
natuurlijke affectie op voor het
monster.
Even in het kort het verhaal rond
Kin dat op zich weinig voorstelt.
Een oliemaatschappij gaat per
schip op zoek naar olie op een ei
landje, dat al jaren door een ge
heimzinnige mistbank aan het oog
wordt onttrokken. Onderweg ko
men Jeff en Jessica „aan boord"
respectievelijk als verstekeling en
drenkelinge. Wanneer het eilandje
geen olie blijkt te herbergen maar
een reuzenaap en een handjevol
(voor Kong althans) inboorlingen
die Kong als hun god zien, probeert
het grootkapitaal de gorilla voor
haar karretje te spannen. Hoe dit
allemaal mislukt nadat duizenden
New Yorkers op de been zijn ge
bracht (figuranten had Dino niet
nodig; toeschouwers genoeg) ter
wijl de aap losbreekt, de hysteri
sche mensenmassa en later de ver
laten straten waarin Kong op zoek
gaat naar z'n geliefde. Het zorgt al
lemaal voor een wat science-
fiction-achtige sfeer.
MIEP DE GRAAFF
Titel: Mr. Klein; regisseur: Joseph
Losey; hoofdrollen: Alain Delon
en Jeanne Moreau; theater: Lido 3;.
keuring: 14 jr.
De Parijzenaar Mr. Klein (Alain
Delon) wordt het slachtoffer .van
een opzettelijke persoonsverwis
seling. Hij wordt zo aangezien
voor een andere Mr. Klein, van
Joodse afkomst. Het is oorlog en
de deportatie van Joden wordt
voorbereid. Het lukt Mr. Klein
niet om te bewijzen dat hij niet
van Joodse afkomst is. Samen met
duizenden andere Joden wordt hij
in veewagens weggevoerd.
Het suggestieve gegeven van ae
persoonsverwisseling is al vaker
in films gebruikt. Profession Re
porter met Jack Nicholson is nog
een tamelijk recent voorbeeld. De
grote opgave voor de makers van
een dergelijke film is het kweken
en vasthouden van de spanning:
wie is de ander, wat doet hij, waar
woont hij, waarom de persoon
sverwisseling? Het is de kunst om
stukje bij beetje, net niet teveel en
net niet te weinig bijzonderheden
prijs te geven: het publiek moet
hongerig worden gehouden.
Losey is natuurlijk als regisseur
ervaren genoeg om een film te ma
ken die degelijk, zonder haperin
gen in elkaar zit. Mooi en overtui
gend komt in de film de sfeer van
de Parijse oorlogsjaren in beeld.
In zijn neiging om de actie te mi
nimaliseren is Losey echter te ver
gegaan: door van de film een zoek-
plaatje te maken waarbij de toe
schouwer de minimale details
moet opsnorren om de lijn van het
verhaal te kunnen volgen gaat de
spanning verloren. Daarmee ver
valt voor de toeschouwer gelijk de
mogelijkheid om na te voelen wat
er omgaat in Mr. Klein. Ongetwij
feld stormen van emoties, want
het begin van de film toont dat Mr.
Klein rijk wordt aan kunstvoor
werpen die Joden noodgedwongen
verkopen om aan geld te komen.
Klein behoort tot het establish
ment dat laf of met onverholen
goedkeuring toekijkt hoe de Joden
door de Duitsers opgejaagd wor
den. De laatste filmbeelden laten
zien hoe Klein machteloos tens
lotte zelf voor Jood wordt aange
zien en meegevoerd tussen de Jo
den in een goederentrein.
Mr. Klein is een veeleisende film
die genoeg interessante kanten
heeft om 'm een bezoek waard te
maken. Misschien typisch een film
voor het kleine Lido 3. De projec
tie in dit nieuwe bioscoopzaaltje
toonde gistermiddag nog wat kin
derziektes, verder was de eerste
kennismaking niet onplezierig.
TOM MAAS
Titel: "Al is de leugen nog zo
snel- in de hoofdrollen Jean
Rochefort, Claude Brasseur, Da-
niëlle Delorme, Annie Duperey -
regie Yves Robert - Theater: Ca
mera - 14 jaar.
Het maken van een flonkerende
comedie is een bezigheid, waarin al
vele regisseurs zuchtend zijn vast
gelopen. Aan humor zit nu eenmaal
vreselijk veel vast. Beoog je als re
gisseur bovendien in die comedie
nog iets verder dan de oppervlakte
te reiken dan neem je wel zeer veel
hooi op de vork. Dat laatste heeft
Yves Robert met "Al is de leugen
nog zo snel" zeer beslist gedaan.
Zijn hoofdfiguur, is Etienne (Jean
Rochefort), een hoge functionaris
op een ministerie, een wat stoe
thaspelige man, keurig getrouwd
met Marthe, een vooruitstrevende
ofschoon tamelijk tuttig geklede
vrouw. Etienne maakt deel uit van
een clubje van vier mannen (alle
maal rond de veertig) dat uitblinkt
in puberaal gedrag. Etienne is de
meest serieuze. Op een dag ziet hij
hoe een zich onbespied wanende,
zeer mooie vrouw een paar dan
spasjes maakt boven een luchtroos
ter in een parkeergarage. (Een
beeld dat sterk herinnert aan een
beroemde foto van Marilyn Mon
roe). Daarbij etaleert de dame haar
charmes weliswaar kort, maar toch
ruim voldoende voor Etienne om in
vuur en vlam te geraken. Van dat
moment af zet hij alles in het werk
om in contact te komen met die
fraaie vrouw. Aangezien hij zeer
klunzig te werk gaat, leidt dat tot
een aantal zeer koddige situaties.
En bij dat alles komt dan nog het
uitgesponnen gelieg tegen zijn
echtgenote, die hij zeker niet zou
willen missen.'Voeg daarbij het rei
len en zeilen van de vriendenclub
op de voet gevolgd en het is duide
lijk dat Yves Robert een roerige,
gecompliceerde comedie heeft ge
maakt. Er zitten bepaald wel frap
pante, bijna Tati-achtige fragmen
tjes in, hij legt hier en daar een uit
gehold rollenpatroon bloot en tipt
de leegheid van die naar de meno
pauze rennende mannen aan. Maar
hij heeft naar mijn gevoel toch te
veel willen doen waardoor niet alles
kon worden uitgewerkt.
RUUD PAAUW
