Macht van vakbond
staat op het spel
De droeve dood van 't
oude Rembrandthuisje
Dominee Lamping
slaat wat al te
wild om zich heen
NIET TE BESCHRIJVEN BENDE
Lot prijscompensatie bezegeld
Eén wetje
en er staan
woonwagens
bij je voor
de deur...
ZATERDAG 5 FEBRUARI 1977
verhogingen dus die door de over
heid worden doorgevoerd. Ook zit
ten de prijzen van koffie en aardap
pelen in het pakket, op basis waar
van het cijfer wordt berekend. Dat
de prijzen van deze goederen ge
stegen zijn, kan de fabrikant van
schoenveters moeilijk worden aan
gerekend.
Andere vorm
Daarom zijn ook de vakbonden
voor een andere vorm van prij
scompensatie. Zij gaan ermee ak
koord dat bijvoorbeeld prijsstij
gingen als» gevolg van BTW-
verhogingen niet meer gecompen
seerd worden.
De bonden hebben overigens al
eerder laten merken, dat ze echt
niet zo stevig willen vasthouden
aan het tot nu toe bestaande sys
teem van prijscompensatie, als er
nu gesuggereerd wordt. Al in het
najaar van 1972, toen de ruimte
voor 1973 beperkt bleek, hebben de
Industriebonden een maximum in
de prijscompensatie geëist. Door
de procentuele vergoeding van de
prijsstijging werden namelijk alle
hoog-gesalarieerden .bevoordeeld
Onder druk van hun beter betaalde
en belangrijkste personeelsleden
weigerden de werkgevers toen ech
ter op de eis van de Industriebon
den in te gaan. De stakingen in het
vooijaar van 1973, die daarop volg
den, stonden dus in het teken van
de nivellering.
De eis van de Industriebonden
toont wel aan, dat zij er toen al van
overtuigd waren, dat er niet vol
doende ruimte was voor een volle
dige prijscompensatie voor ieder
een. Een maximum in de prijscom
pensatie zou een deel van de loon
ruimte moeten vrijmaken voor de
laagstbetaalden. Na de oliecrisis
stelde de Machtigingswet het
kabinet-Den Uyl in staat deze ge
dachten in praktijk te brengen. In
1974 moest er per procent prijsstij
ging-minimaal een loonsverhoging
van 160 gulden worden gegeven: er
kwam dus een "vloer" in de prij
scompensatie. Het jaar daarop
werd die "vloer" wat verder opge
trokken. De loonmaatregelen van
de regering zorgden er tenslotte in
1976 voor dat de prijsstijgingen
voor grote groepen werknemers
niet volledig werden vergoed.
Dictaat
Prijscompensatie voor alle werk
nemers van hoog tot laag zit er voor
lopig niet meer in. Dat weten de
vakbonden ook. De stakingen van
volgende week hebben ook niet tot
doel dat systeem van prijscompen
satie tot in lengte van dagen te her
stellen. Ze moeten veeleer duide
lijk maken, dat de vakbonden niet
bereid zijn een eenzijdig dictaat van
de werkgevers te accepteren wat op
het spel staat is de macht en de po
sitie van de vakbeweging. Het lot
van de prijscompensatie, zoals die
in het verleden werd toegepast, is al
bezegeld.
Mijn vader stond bekend als een pedagoog. Hij heeft
het „Handboek der zielkunde" geschreven. Voor veel
ik hem nog altijd dankbaar.
Toen ik nog maar zo'n 10 jaar
was mocht ik met hem mee
naar een museum. In een zaal
praatte hij even met de sup
poost. „Draai je om", zei hij.
Even later mocht ik weer kij
ken. Hij hield zijn jas over een
schilderij, 'n Klein stukje was
nog zichtbaar. Er was een
hand te zien.
Slecht
„Piet", zei hij, „wat zie je aan
deze hand? Wat zou die man
nu doen?" Ik zei: ,,'t Is een
hand van 'n zieke man; mis
schien zit die man wel op een
stoel uit te rusten of te slapen.
Die hand hangt er zo maar bij,
denk ik".
Mijn vader trok zijn jas weg. 't
Bleek de hand van een vloot
voogd te zijn op 't moment dat
die bevel gaf tot de strijd. „Zo
zie je", zei mijn vader, „dat dit
een slecht schilderij is".
Waarom deze herinnering op
gehaald?
Dezer dagen las ik in deze krant
dat een aantal loodsen langs
het Galgewater gesloopt zou
worden. Daarmee zou ook het
geboortehuisje van Rem
brandt in de Weddesteeg ge
troffen worden. De gevel van
het huisje zou elders opge
borgen worden.
Wie momenteel in de Weddes
teeg poolshoogte gaat nemen
ziet dat alleen de gevel er nog
staat. Alle ramen zijn eruit, de
deur is zelfs weggebroken en
achter de gevel bevindt zich
een niet te beschrijven bende.
Gedenksteen
Waar Rembrandt precies gebo
ren is, weet men niet. Wel is
het hoogstwaarschijnlijk op
de plaats waar zich op het
ogenblik de Weddesteeg be
vindt. De gedenksteen is in
1906, bij gelegenheid van de
driehonderdste geboortedag
van Rembrandt, aangebracht
boven de ingang van een
pakhuis, omdat men meende
dat dit het geboortehuis was
geweest. In 1936 heeft men in
de Hollandse Renaissances
tijl van begin 17de eeuw de
gevel opgebouwd.
Een paar gedachten naar aan
leiding van dit alles.
Vooreerst welke vandalen
gooien bij herhaling die rui-
Door Piet Wesseling
ten in van juist dit geveltje?
Vandalen? Ik weet 't niet.
Jongelui, neem ik aan, die
nooit van Rembrandt ge
hoord hebben. Maar hoe
komt dat? Ze hebben geen
vader of moeder gehad die
met trots verteld hebben dat
één van de allergrootste kun
stenaars in hun midden was
geboren, was opgegroeid en
een tijdlang had gewerkt,
voor hij definitief naar Am
sterdam ging.
Geen ouders die hun ooit iets
lieten zien van Rembrandt.
Ze hebben op school nooit
van Rembrandt gehoord.
Toch zijn die scholen, verge
leken bij de 17de eeuw, on
voorstelbaar goed.
In zijn boek „De Walgvogel"
schrijft Jan Wolkers hoe hij
tijdens de oorlog uit protest
tegen het gedoe van de Kul
tuurkamer, stiekem met een
vriend Rembrandt had ge
huldigd. Hij maakte een
krans, hing die tegen de gevel
van het geboortehuis in die
donkere armoedige Weddes
teeg en plakte er een papier
onder met een gedicht
Aan Rembrandt
„Veel lauwerkransen zijn niet
nodig,
Voor redevoering is geen tijd.
En achteraf, 't is overbodig,
Elk weet, dat Gij de Grootste
zijt!"
De volgende dag stond in Het
samen met mgr. Angenent
dingen uit mijn jeugd ben
Dagblad voor Leiden en Om
streken: „Rembrandt gelau
werd". Een paar dagen later
stond het in De Telegraaf,
waarin Pasquino schreef:
„Rembrandt in deze zwarte
tijd zwart gehuldigd".
Van enig protest in Leiden
tegen de sloperij.van de gevel
heb ik tot op heden niets ge
hoord.
Raak
Je hoeft geen kunstkenner te
zijn om van Rembrandt te
houden, 't Is ook helemaal
niet moeilijk om kinderen al
te laten zien hoe fraai Rem
brandt het menselijk leven op
talloze momenten raak gety
peerd heeft. Vincent van
Gogh schreef in 1880 van uit
de Borinage in België, toen hij
daar onder de mijnwerkers
probeerde wat aandacht voor
't evangelie te wekken: „Ieder
die Rembrandt liefheeft,
maar dan wel oprecht, zal we
ten dat God bestaat en in Hem
geloven".
Op 't ogenblik blijkt het geven
van katechese op middelbare
scholen zeer moeilijk te zijn.
Talloze nieuwe pogingen lij
den schipbreuk. Ik waag de
stelling, dat 't mogelijk moet
zijn een serie lessen over
Rembrandt te geven die bij de
jonge mensen grote belang
stelling zal wekken.
Hierbij dan nog een boekje ter
aanbeveling: „Rembrandt"
doorTheun de Vries, uitg. van
N.V. Querido's Uitgeversmij.
En om 't wat dramatisch te
zeggen: enig herstel voor wat
regelmatig in de Weddesteeg
is aangericht zou niet mi
splaatst zijn.
Arme stad
Maar die mensen, gemeente
lijke overheid en eigenaars
van de te slopen loodsen, wat
gaan die met die gevel doen?
Ik begrijp dat men in Leiden
méér aan zijn hoofd heeft.
Vooral 't centrum van Leiden
geeft nog altijd een uiterst
trieste aanblik. Je kunt geen
kant uitkijken of je ziet dicht
getimmerde oude, vervallen
huizen. Leiden is een arme
stad geworden.
De stad is in zijn veelbewogen
geschiedenis al door vele
rampen getroffen. Uit zijn
Het Leidse "Rembrandthuisje"
stuk gegooid, binnen een enorme
geschiedenis-lessen weet ie
der van de pest-epidemie die
de bevolking van 6000 zielen
halveerde. En van de ontplof
fing van het kruitvat in het
Rapenburg. Telkens kroop de
stad weer moeizaam over
eind.
Leiden heeft nog altijd vele be
roemde musea. Maar er wo
nen ook duizenden mensen in
zeer treurige omstandighe
den. Men zal opmerken: „Je
moet eerst zorgen dat ieder
een menswaardig kan leven
voor je aan zoiets als de gevel
van Rembrandt's geboorte
huis kunt denken".
Toch moet het één naast het an
der mogelijk zijn. Anders ver
schraalt en verkommert het
leven. En er is toch niet voor
niets naast het ministerie
voor Volkshuisvesting een
ministerie van CRM met o.a.
zijn Monumentenzorg?
Waar gaat die gevel naar toe? Er
deur en luiken gesloopt, ramen
bende
moet met veel zorg een uit
stekende, waardige plaats
voor gezocht worden.
Rembrandt heeft vooral de laat
ste jaren van zijn leven zeer
veel geleden van de harde,
meedogenloze en liefdeloze
opstelling van zijn geloofsge
noten en hun geestelijke lei
ders. Zij hebben ook wellicht
iets goed te maken en hebben
nü een uitstekende kans.
Exegeet
Maar zij natuurlijk niet alleen.
W. A. Visser 't Hooft schreef
over Rembrandt in „Rem
brandt en de Bijbel". Parijs
1947, dat Zijn uitbeelding van
de Christus nooit zonder de
schaduw van het kruis is: „Dit
is het en dit alleen wat van
Rembrandt een evangelisch
kunstenaar maakt, en daar
door een waarachtige exegeet
van de heilige Schrift".
LEIDEN - Tussen de vak
bonden en de werkgevers is
een flinke ruzie losgebar-
stén. Nadat het een jaar lang
de regering was, die be
paalde wat er op het gebied
van de lonen mogelijk was
(gedurende twee maal een
half jaar was een loonmaat
regel van kracht), mochten
de clubs van werkgevers en
Door
Joop Maat
werknemers het dit jaar met
elkaar uitvechten. En op dat
laatste lijkt het inderdaad
uit te draaien. Het geschut is
in stelling gebracht. Het
wordt oorlog, zegt een vak
bondskrant.
Het gaat in het treffen tussen kapi
taal en arbeid dit keer om vier din
gen. De bonden hebben namelijk
vier belangrijke eisen gesteld,
waaraan de werkgevers niet kun
nen of willen tegemoetkomen. De
bonden willen een (kleine) loon
sverhoging, ze willen controle op
de investeringen, en ze willen de
garantie dat meer winst omgezet zal
worden in meer werk. Maar ze wil
len vooral het behoud van de koop
kracht van de werknemers door
middel van een systeem van prij
scompensatie. Dat is de belangrijk
ste eis van de bonden. En de sta
kingen, die voor volgende week op
het programma staan, zijn dan ook
vooral bedoeld om aan de eis van de
prijscompensatie kracht bij te zet
ten.
Al vele jaren maken de vakbonden
en de werkgevers afspraken over
een vorm van prijscompensatie in
de collectieve arbeidsovereenkom
sten (cao's), die zij met elkaar afslui
ten.
Tot voor kort stond in de meeste
cao's dat de werknemers aan het
begin van ieder half jaar een loon
sverhoging moesten krijgen van
evenveel procenten als de prijzen in
het half jaar daarvóór waren geste-
Wanneer de prijzen in de laatste
helft van een jaar dus met vijf pro-
cent gestegen waren, moest de
werkgever zijn personeel aan het
begin van het volgend jaar in ieder
geval vijf procent meer loon uitbe
talen.
Niet echt
Voor de werknemer was die vijf
procent natuurlijk geen echte, reële
loonsverhoging. Integendeel, ge
durende een paar maanden had hij
al hogere prijzen moeten betalen.
De prijzen liggen nu eenmaal niet
voor een half jaar vast. Door de uit
betaling van de prijscompensatie
werd slechts de feitelijke achte
ruitgang in loon weer ongedaan
gemaakt, en kon men weer net zo
veel besteden als een halfjaar daar
voor.
De werkgever op zijn beurt zorgde
er natuurlijk ook voor Hat hij die
vijf procent niet uit zijn eigen zak
moest betalen. Hij verhoogde de
prijzen wat, of ging voor dezelfde
prijs kleinere potjes jam maken, of
hij nam andere maatregelen Dat dit
systeem een grote vriend van de in
flatie is, laat zich raden. De werk
nemer maakt zich geen zorgen
meer over de prijsstijgingen, want
zijn werkgever compenseert die
wel. De werkgever maakt zich ook
niet zo druk, want zijn hogere kos
ten berekent hij door in de prijzen.
Vooral kleine zelfstandigen en an
deren, die niet zo makkelijk hun
prijs- of kostenstijgingen kunnen
afwentelen op anderen, zijn de du-
Set compenseren van prijsstijgin
gen is dan ook een erfenis uit de
jaren zestig, toen bepaalde groepen
ondernemers bereid waren om
hoge (zelfs voor een deel zwarte) lo-
Tij is gekeerd
Maar het tij is gekeerd. Grote on
dernemingen klagen over de
slechte gang van zaken, andere be
drijven sluiten, de overheid moet
met miljarden bijspringen om
werkgelegenheid in stand te hou
den, kortom: het kapitalisme
maakt z'n zoveelste crisis door.
De vakbonden zijn daar echt niet
blind voor. En zij weten ook wel dat
het in deze tijd niet van de werkge
vers verwacht kan worden dat deze
alle prijsstijgingen aan hun werk
nemers vergoeden. Per slot van re
kening wordt er bij de berekening
van de prijsstijging ook rekening
gehouden met hogere tarieven voor
gas, electriciteit, vervoer enz. Prijs-
In het gisteren verschenen nummer van Hervormd Leiden
valt hoofdredacteur dr. A. J. Lamping nogal fel uit tegen de
wijze waarop deze krant inhoud gaf aan het kerstnummer.
mee, wellicht ongewild, de indruk
de tien geboden en alles wat er mee
samenhangt als het exclusieve
speelterrein van theologen te be
schouwen. Het spijt mij, maar ik
vind de materie te boeiend en te al
gemeen geldend om het aan hen
over te laten.
Men koos als thema, zo schrijft hij,
„de tien geboden". „Niet bepaald
voor de hand liggend, maar via een
aantal theologische kronkelwegen
zou men nog wel tot 'n paar "kerst-
overwegingen" kunnen komen.
Daar is de redactie volgens de pre
dikant niet in geslaagd. Wat er des
tijds in de brievenbus van de lezer
is gegleden, betitelt hij als „groten
deels onzin".
„En dat komt omdat een grondbe
ginsel van de journalistiek is over
treden: wie als journalist ergens
over wil schrijven, dient zich te
oriënteren over het onderwerp dat
hij zal behandelen. Dat heeft de re
dactie niet gedaan".
Geboden
Dr. Lamping wijst er op dat de tien
geboden rüim 3000 jaar oud zijn en
afkomstig uit het Midden-Oosten
„Alle reden dus om even een vak
man te raadplegen hoe deze „gebo
den" uitgelegd moeten worden.
Had de redactie dat gedaan - al was
het alleen maar om te weten waar
over men ging schrijven - dan had
men om te beginnen gehoord dat
het geen „geboden" zijn, maar
aanwijzingen voor een goed leven".
„Maar de redactie heeft deze een
voudige theologische toelichting
voor zichzelf niet nodig gevonden.
En het resultaat in het kerstnum
mer was er dan ook naar. „u zult de
naam van God niet misbruiken"
wordt vertaald met „je mag niet
vloeken". Dat Gods naam binnen
en buiten de kerk op andere manie
ren veel vaker en veel erger wordt
misbruikt, is totaal niet begrepen".
In het artikel „geen valse getuige
nis spreken" (dat over misleidende
propaganda ging) kwam het woord
„opperwezen" voor en dr. Lamping
vraagt zich af wie dat is. „Allah mis
schien? Maar die heeft nooit tien
geboden gegeven. Mocht de schrij
ver van deze waanzin de God van
Israël bedoelen dan dient hij te be
denken dat „opperwezen" een zeer
onbijbelse term is en vanuit het
christelijk geloof beschouwd prin
cipieel verwerpelijk".
Dr. Lamping zegt ten slotte„dat
men deze onzin heeft durvep publi
ceren is, behalve een duidelijke
aanwijzing van het niveau van de
redactie, ook een bewijs dat men de
lezers niet serieus heeft genomen".
Tot zover de hervormde predikant
Lamping.
Achtergrond
Wat heeft de redactie van deze
krant nu precies voor ogen gestaan
met dat door dr. Lamping zo hevig
bestookte kerstnummer?
Natuurlijk geen bijbels-historische
of theologisch-wetenschappelijke
verhandeling. Daar is deze krant
niet het juiste podium voor. De tien
geboden zijn gebruikt als achter
grond (motief) voor een aantal ver
halen over moderne levensfacetten
die in de sfeer van deze geboden
(vooruit: „aanwijzingen") zeker ter
sprake kunnen komen.
De kerstbijlage-1976 is ook een po
ging geweest om eens buiten het
traditionele kader van „het" kerst
nummer te treden. Niemand van de
schrijvers heeft dan ook het gevoel
gehad „theologische kronkelwe
gen" te bewandelen om tot een paar
„kerstoverwegingen" te komen De
redacteuren zijn ook zoveel moge
lijk vrijgelaten in de keuze van hun
onderwerpen. Dat juist heeft de bij
lage de persoonlijke en menselijke
inslag gegeven die voor haar lees
baarheid gewenst werd geacht. Zo
is inderdaad „U zult de naam van
God niet misbruiken" vertaald met
,je mag niet vloeken". Dat is een
interpretatie. Het spreekt vanzelf
dat er tal van invalshoeken moge
lijk zijn. Maar het was uiteraard niet
de bedoeling de tien geboden uit
puttend te inventariseren. Dat
bleek ook duidelijk uit de inleiding.
Ik kan mij niet indenken dat een
man als Lamping dat niet zou be
grijpen.
Vakman
Er had een vakman aan te pas moe
ten komen, roept hij handenwrin
gend uit. Dr. Lamping wekt daar-
Ds. Lamping
grotendeels onzin
Zijn opmerkingen over dat woord
„opperwezen" stemmen mij droef-
jes. De intentie is duidelijk, óók
voor Lamping, maar weer staat de
theoloog in hem op om nijver naar
spijkers op laag water te zoeken.
Vindt u het goed, dominee, dat ik
uw opmerkingen in dit verband
stop in de archieflade met het
woord „Gezeur" er op?
In het algemeen gesproken vind ik
dat dr. Lamping in zijn betoog
nogal wild om zich heen slaat. Met
het gebruik van woorden als „on
zin" en „waanzin" behoren zelfs
theologen voorzichtig te zijn.
Het zou mij weinig moeite kosten
om hem op precies dezelfde wijze
onder vuur te nemen. Maar ik zal
het niet doen. Want ik bezit, domi
nee, één christelijke deugd: ik ben
zéér verdraagzaam.
R. D. PAAUW
Adjunct-hoofdredacteur
Leidsch/Alphens Dagblad.
We zijn in onze westerse samenle
ving zover gekomen, dat we moe
ten betalen voor zon, lucht, uitzicht
en buren. Zonder het bewust te
worden, zijn we met z'n allen de
hoek ingedrukt.
Krampachtig houden we ons voor
dat we, door de negatieve elemen
ten van onze samenleving te weren,
zelf het "grote geluk" kunnen ver
krijgen. We zijn reeds gewoon de
tragische gebeurtenissen weg te
drukken. Auto-ongevallen worden
snel door ons politie-apparaat op
geruimd, "ouden van dagen" wor
den perfect opgeborgen in gebou
wen waar ze het aan niets zal ont
breken, ziekten worden met het
medische apparaat zo snel mogelijk
weggedrukt.
Het lijkt of het ons lukt om inder
daad onze samenleving te ontdoen
van alle negatieve elementen en dat
het ons lukt om met geld de posi
tieve elementen te kopen.
Herenhuis
En daar gaan we dan. Voor 350.000
koop je dus een herenhuis met uit
zicht op het bos, de slaapkamers op
het oosten, ('s morgens opstaan met
zon in je slaapkamer) en geen last
van je buren, want we letten er
tegenwoordig wel op dat de muren
tussen ons en onze buren "anker
loos" zijn uitgevoerd, waardoor je
elkaar met geen mogelijkheid kunt
horen, (constructie van "ankerloze
spouwmuren" is, voor degenen die
niet weten wat dat zijn, bij mij op te
vragen).
We zorgen er wel voor dat onze
woonomgeving geen sporen van
elementen van de andere kant van
de medaille bevatten. Ja, watnt het
is oppassen geblazen in ons landje.
Eén wetje en er staan morgen
woonwagen in je bos en de ver
koopwaarde van je huis is meteen
gehalveerd!
Zover is het dus, we voelen ons be
dreigd als er ons zoiets overkomt.
Het is hetzelfde gevoel als je eerste
kras op je smetteloze nieuwe sho
wroom auto.
Maar er is een oplossing: de autofa
brikanten zouden hun auto's inclu
sief deuken en krassen moeten af
leveren en we zouden ons nooit
meer ongelukkig voelen over onze
eerste eigen kras.
Je zou in je eigen omgeving nooit
meer bedreigd voelen, als we alle
groeperingen van de bevolking in
onze eigen woonomgeving zouden
opnemen. Dan zou er nooit meer
een gemeenteraad met het vraag
stuk zitten: waar laat ik die woon
wagens? Dan zou je nooit meer
bang behoeven te zijn dat je huis
van 350.000 plotseling de helft
maar waard zou blijken de zijn,
want onze woonomgeving is dan
opgebouwd uit alle elementen uit
onze samenleving.
Een woonwagen, auto-kerkhof,
"ouden van dagen" of een zieke
meer of minder verandert daar dan
niets meer aan.
Gerrit Broertjes,
student academie v.d. bouwkunst
A'dam
Akenwerf 10
Leiden.
