DE ZUIVEL VERDIENT
GEEN S1AKING.
Boer Bos
knutselde
eigen orgel
in elkaar
Burgers Europa
gehoord over
de kernenergie
NOG JAREN VOORUIT
Ierland en Nederland
vooraan in de missie
VRIJDAG 4 FEBRUARI 1977
ANNA PAULOWNA - De jongen in het kleine dorpscafé
wist het precies te vertellen. „Voor boer Bos motten jullie
daarheen. Jullie komme zeker voor dat orgel, Ja, daar
benne wel meer lui voor weust".
Boer Bos achter zijn orgel, waarin minstens 120 meter
PAGINA 19
DEN HAAG - RK Nederland heeft vorig jaar ruim 7} miljoen gulden
besteed aan missionaire activiteiten in de brede zin van het woord. Daar
van ging 32 miljoen via orden en congregaties en ruim 39 via fondswer-
vende organisaties. Zo blijkt uit een speciale uitgave van het Centraal
Missiecommissariaat, dat in april 20 jaar bestaat.
Vergelijkingen met andere kerken leren, dat de rk per jaar per persoon 19
uitgeven aan missie en hulpverlening, de hervormden 15,50 voor zending
en werelddiakonaat en de gereformeerden 27,60 voor deze doeleinden. In
totaal brengen de christenen van Nederland voor hun eigen kerken en
hulpverlening aan de derde wereld een bedrag van 610 miljoen bijeen.
Hierin zijn nog niet acties begrepen als „Kom over de brug" en „Wilde
Ganzen".
Volgens de laatste gegevens is er op 778 Nederlandse rooms-katholieken 1
missionaris ergens in de wereld werkzaam. Hiermee staat ons land num
mer 2 op de wereld-ranglijst, na Ierland met 1 missionaris op 580 rk. België,
Zwitserland, West-Duitsland en de Verenigde Staten volgen dan met 1
missionaris per respectievelijk 1403, 1946, 2453 en 6266 rk.
Rk Nederland kan nog jaren teren op het aantal missionarissen, manne
lijke en vrouwelijke, dat het heeft uitgezonden, aldus het verslag, ondanks
verminderde roepingen en toenemende vergrijzing. Het heeft de zorg voor
3814 priesters, 1892 zusters, 1045 broeders en 356 leken die missie en
ontwikkelingshulp bedrijven in 103 landen in alle vijf continenten.
In zo'n kleine gemeenschap als
Anna Paulowna, rustiek gelegen
in het vredige Noordhollandse
land, weet iedereen allang van de
hobby van landbouwer A. Bos. en
die is: knutselen aan en spelen op
zijn zelfgemaakte orgel van plas
tic pijpen en tuinslang.
Boer Bos. een goede vijftiger met
zilvergrijs haar, is z'n leven lang
al gek van orgels en orgelmuziek.
Platen van Feike Asma en Piet
van Egmond, daar heeft hij er een
heleboel van. En als kleine jon
gen kreeg hij eens orgelles.
Maar het systeem en de werking
van het orgel trokken toch zijn
grootste belangstelling. Vaak is
hij te vinden in een kerk in de
omgeving, waar hij oude harmo
niums schoonmaakt en opknapt.
De eerste
Het zal een jaar of acht geleden zijn
dat Bos op het idee kwam, zelf
een orgel te maken.
Ik had toen net het oude orgel in
de hervormde kerk van Kleine
Sluis opgeknapt en dacht: het
moet toch wel een boeiende be
zigheid zijn om zelf zo'n ding in
elkaar te zetten. Dat idee liet me
toen niet meer los".
Van dat ogenblik af wisselt boer
Bos het ruwe werk op zijn 25 hec
tare groot aardappelen-, bieten
en graanland af met het fijne ge
knutsel en gepriegel aan kilo's
hout, meters plastic pijp, tuin
slangen, toetsen en registers.
Ik ben de eerste in Nederland die
ermee begonnen is", zegt hij niet
zonder trots. „Iemand in Wage-
ningen heeft het ook gedaan,
maar toen was ik allang bezig".
Alleen het toetsenbord en de ven
tielen zijn van een oud harmo
nium. De motor die de lucht aan
voert, kocht hij in Alkmaar.
Daarmee was de basis gelegd
voor zijn curieuze creatie die vele
eigenschappen heeft van het
„gemiddelde" kerkorgel.
Tuinslang
We lopen achter hem aan naar de
koeienstal, die, sinds hij zijn
koeien heeft verkocht, dienst
doet als opslagplaats voor zijn
BRUSSEL (ANP) - Europees
commissaris Guido Brunner is van
plan openbare "hoorzittingen" te
gaan organiseren over het gebruik
van kernenergie. Deskundigen zul
len op die zittingen aan het woord
komen, maar ook de Europese bur
gers zullen er hun zegje kunnen
doen. Brunner heeft dat gisteren in
Brussel meegedeeld op een pers
conferentie. De Duitser Guido
Brunner beheert in de Europese
commissie ("dagelijks bestuur"
van de EG) de energie-portefeuille.
Brunner zei dat het onmogelijk is
om de streefgevallen inzake afhan
kelijkheid van geïmporteerde
energie te halen. Oorspronkelijk
had de EG het plan om tegen 1985
nog voor hoogstens de helft van
haar energievoorziening afhanke
lijk te zijn van geïmporteerde ener
gie. Maar dat percentage zal op z'n
minst 55 zijn, aldus Brunner.
Nieuwe energievormen (zonne-
energie, getijdenenergie etc.) zullen
maximaal 4 pet van de benodigde
energie kunnen gaan leveren.
Aardgas en steenkool zijn er ook al
onvoldoende. Er zal dan ook een
toenemend gebruik van kernener
gie gemaakt moeten worden, aldus
Brunner.
Maar omdat de bouw van kerncen
trales vertraagd is en de publieke
opinie zich tegen deze centrales
keert zal in 1985 hooguit (wellicht
wordt dat niet eens gehaald) 9 pet
van de benodigde energie uit nu
cleaire installaties komen. Voor
zien was dat dit aandeel in 1985 zo'n
13 pet zou zijn. Momenteel heeft de
gewassen. Een deel van de stal
echter gebruikt hij als knutsel-
hok. En de helft daarvan wordt
ingenomen door oude orgels en
onderdelen. Helemaal achteraan
staat „het kunstwerk".
Een kast van één bij anderhalve
meter. Uit het houtwerk steken
tientallen gele en grijze plastic
pijpen omhoog, waarvan er en
kele een spinneweb ondersteu
nen. Het zijn er welgeteld 303.
Dikke en dunne, lange en korte.
De meeste hebben aan de boven
kant een houten klosje, dit om de
lucht te regelen. Rechts vooraan
staat een doos van spaanplaat.
Het is de zwelkast, die het volume
van de hoogste tonen regelt. On
der het deksel zitten de kleinste
pijpjes, een paai centimeter lang
en twaalf millimeter in doorsnee.
Bulten
Onder het klavier (toetsenbord)
puilen dikke bulten uit. Dat zijn
stukken tuinslang, die de lucht
naar de ventielen brengen. Boer
Bos rekent uit, dat er wel 120 me
ter tuinslang in zijn orgel zit. Een
beetje behoorlijk pijporgeltje
kost nieuw toch al gauw zo'n
12.000 gulden en dan is er nog
geen pedaal bij. Voor hetzelfde
geld (figuurlijk wel te verstaan)
speelt landbouwer Bos, dankzij
engelengeduld en handigheid, nu
op een orgel dat, althans qua ge
luid, niet voor een professioneel
instrument lijkt onder te doen.
Hij neemt plaats op het orgelbank^
je, schakelt de luchtmotor in,
recht de rug en speelt een paar
stukjes uit de liederenbundel van
Johan de Heer. Een begrip in be
paalde kringen, deze „zangbun
del ten dienste van huisgezin en
samenkomst". Even waan je je in
een kerk. Bos speelt met grote
concentratie en is zelfs niet uit
zijn ritme te brengen wanneer de
hond, kennelijk aangestoken
door de jubeltonen uit het
plastic-buizenstelsel, vrolijk
rondspringt.
Twee uur
Het maken van de pijpen heeft hem
de meeste tijd gekost. „Als alles
Europese Gemeenschap 49 nu
cleaire centrales in bedrijf,37 zijner
in aanbouw en er bestaan bouw
plannen voor nog eens 37 centrales.
De EG heeft zich ten tijde van de
energiecrisis ten doel gesteld haar
afhankelijkheid van energie-
invoer, in het bijzonder van aardo
lie, door een toenemende aanwen
ding van kernenergie tot 1985 te
verminderen. Brunner zegde toe
dat de Europese commissie het on
derzoek inzake de veiligheid van
kerninstallaties zal uitbreiden.
De Europese Commissie heeft er
bij de VS en Canada op aangedron
gen, hun leveringen van verrijkt
uranium niet te onderbreken. Vol
gens Brunner kwam hierop uit
Washington het antwoord dat de
vertragingen in de leveranties uit
sluitend verband hielden met de
regeringswisseling.
In Bonn zijn de autoriteiten in
tweeërlei opzicht door het vraag
stuk van de kernenergie in een
moeilijk parket gekomen. Ener
zijds moet de regering van Helmut
Schmidt de zwaar wegende beslis
sing nemen of zij onder druk van
Washington zal afzien van de lever
ing van de omstreden opwerkings-
installatie aan Brazilië of dat zij
haar verplichting zal nakomen. Als
Bonn wijkt voor de Amerikaanse
pressie, verliezen de Westduitsers
hun naam van betrouwbare han
delspartner. Stoort de Bondsrepu
bliek zich echter niet aan het drin
gend pleidooi van de VS, dan loopt
zij de kans "moreel en politiek"
door dat land te worden geïsoleerd.
meezit, ben je met één pijpje twee
uur bezig". Met een mal maakt hij
in de pijp twee kleine schuine in
kepingen, de „bovenlip".
Aan weerskanten lijmt hij dan twee
stukjes formica waardoor een
rechte, langwerpige luchtope-
ning ontstaat. Door bij sommige
pijpen een klosje te bouwen,
krijgt hij per pijp de juiste toon
hoogte. Als de pijpen op maat
zijn, volgt het inbouwen en
stemmen.
Hoewel het orgel speelklaar is, is
het nog niet af.
Wil ik 't van moeder de vrouw in
de kamer krijgen, dan moet er
nog een kast om. maar ik denk
niet, dat ik dat doe. Een motor in
je kamer is geen gezicht. Ach, en
ik doe het toch meer om het knut
selen dan om het spelen", bekent
Bos, die nu ook werkt aan een
kleiner orgel voor zijn dochter.
Te dik
Bij het afscheid verontschuldigt hij
zich nog voor de afwezigheid van
zijn zoon. „Die jongen speelt alle
soorten muziek. Misschien had u
dat mooier gevonden. Ik kan al
leen kerkmuziek spelen. Die is
langzamer. Voor andere muziek
zijn mijn vingers te dik. De soe
pelheid is eruit. Tja, dat komt
door het melken".
G. HELWIG
Zondag zal het vijftig jaar ge
leden zijn. dat ds. F. Slomp ge
reformeerd predikant werd. Hij
heeft als „Frits de zwerver"
grote bekendheid gekregen in
het verzet gedurende de bezet
tingsjaren. Al voor de oorlog
ging hij vanuit zijn woonplaats
Heemse (Overijssel) vele malen
in het geheim naar Duitsland
om het verzet binnen de Duitse
kerken tegen het nationaal-
socialisme van Hitier aan te
wakkeren.
In de oorlog was hij in ons land
een van de oprichters van de
landelijke organisatie voor hulp
aan onderduikers en de knok
ploegen. In 1944 werd hij gear
resteerd en gevangen gezet in
Arnhem, maar een knokploeg
wist hem te bevrijden.
Ds. Slomp is predikant geweest
in Heemse en in Hoorn, in
welke laatste plaats hij evange
lisatiewerk verrichtte. Hij was
ook enkele jaren legerpredikant
in Indonesië. Vorig jaar ver
scheen er over zijn verzetswerk
een boek van de hand van de
journalist Jan Hof.
Ervaring rijker
In de hervormde gemeente
van Koog-Zaandijk wordt ge
werkt met „catechese-
tuinslang zit
gezinnen". Ter vervanging van
de catechisatie komen eens in
de veertien dagen op zondag na
de morgendienst jongelui van
13 tot 16 jaar in een van de deel
nemende gezinnen samen. De
bijeenkomsten duren ongeveer
een uur en er wordt met elkaar
gesproken over een onderwerp
dat tevoren met de andere
catechese-gezinnen en met as
sistentie van een predikant is
doorgenomen. Een paar on
derwerpen waren: macht en
onmacht, vertrouwen en sociale
kritiek.
Een van de deelnemende
catechese-vaders, een aan
staand diaken, over zijn erva
ringen: „Wij leren er in ieder ge
val veel van en zijn een ervaring
rijker geworden, en de jongelui
in de kerk zijn voor ons geen
onbekenden meer".
O Hervormde Kerk: beroepen
te Bodegraven Joh. Richter
Sleeuwijk (vacature G. J. van
Embden). Geref. Gemeenten:
bedankt voor Emmeloord J. M.
Kleppe Woerden, voor Lemmer
J. van Vliet Aagtekerke.
Vluchtelingen
De Westduitse bond van pro
testantse kerken heeft bij zijn
hoofdbureau voor het diako-
naat in Stuttgart een „secreta
riaat voor politiek vervolgden
en vluchtelingen" ingesteld.
aan welks hoofd een 31-jarige
jurist staat.
Een van de taken van het secre
tariaat is het voortzetten van de
Westduitse diakonale hulpver
lening aan Chilenen, door poli
tieke vluchtelingen en vervolg
den te helpen bij het verlaten
van hun land en bij het inge
burgerd raken in West-
Duitsland. Ook wil de nieuw
diakonale afdeling gevangenen
en hun familieleden steunen,
ondermeer door medische hulp
en voedselhulp, rechtskundige
bijstand en zo mogelijk zielzorg.
Andere instellingen van de
bond van protestantse kerken
zullen het secretariaat voorzien
van gegevens over schending
van de mensenrechten.
„Bode der waarheid" is de
naam van een nieuw onder
gronds tijdschrift van baptisten
in de Sowjet-Unie, dat volgens
„Keston College", het Britse in
formatiecentrum voor gods-
dienstvragen in Oost-Europa,
opvalt door zijn goede techni
sche verzorging. Het wordt zelfs
in drie kleuren uitgegeven.
„Bode der waarheid" is het zo
veelste ondergrondse tijd
schrift van de baptisten in de
Sowjet-Unie. De laatste jaren
zijn verscheidene illegale druk
kerijen door de Russische poli
tie ontmanteld. De straffen die
op de ontdekking volgden,
werden steeds zwaarder.
Het nieuwe blad bevat tot dus
ver uitsluitend godsdienstige
bijdragen, onder andere van
Billy Graham.
"Het kritische optreden van
de kerk is meer schijn dan
werkelijkheid, want ook kerk
en godsdienst ontkomen met
aan de tendens tot vertros
sing". Dat constateerde de ge
reformeerde dr. G. Dekker
vanmiddag in een rede waar
mee hij aan de Vrije Universi
teit in Amsterdam zijn lecto
raat aanvaardde bij de theolo
gische faculteit en de faculteit
der sociale wetenschappen.
Dr. Dekker zag vertrossing als
de behoefte van mensen zich
af te sluiten van de grote we
reld en zich terug te trekken in
hun eigen wereldje, en als de
behoefte aan probleemloos
heid, het zich onbekommerd
kunnen vermaken. In het ka
der van de vertrossing wordt
aan beide behoeften voldaan,
doordat men de grote wereld
met alle problemen buiten het
gezichtsveld houdt, of, voor
zover er werkelijk vraagstuk
ken van mens en samenleving
ter sprake komen, ze zo be
perkt mogelijk behandelt.
Vertroste godsdienst vindt dr.
Dekker bij veel traditionalisti
sche kerkleden. Hun gods
dienstbeleving heeft een klein
bereik en is ideologiserend
van karakter: men houdt zich
met het heden bezig in termen
van het verleden. Uit het feit
dat binnen de officiële kerken
de kritische gemeenten en de
politieke theologen aan de
marge (min of meer ter zijde)
staan, concludeert dr. Dekker,
dat de ontwikkeling daar
voornamelijk wordt aangege
ven door de tendens tot ver
trossing en dat deze kerken de
vertrossing daarmee ook in de
hand werken.
Dekker ontkent niet, dat de
kerken kritische uitspraken
doen. Maar wanneer de kerk
kritisch spreekt, wil dat nog
niet zeggen dat zij ook kritisch
optreedt of dat de mensen het
ter harte nemen, aldus dr.
Dekker, die meent, dat de
kerk een politieke theologie
nodig heeft, een "samenle-
vingstheologie". Een voordeel
daarvan op langere termijn
zou zijn, dat de godsdienst
voorallerlei vraagstukken van
creatieve betekenis blijft of
wordt.
In de ban
Bisschop Francisco Claver
van het Filippijnse eiland
Mindanao heeft alle regerings
functionarissen die deelne
men aan martelpraktijken in
de ban gedaan. De ban houdt
in dat men de sacramenten
niet mag ontvangen en geen
getuige mag zijn van doop,
vormsel en trouwen.
•.De conferentie van Zuid-
amerikaanse bisschoppen
(CELAM) heeft een afdeling
opgericht die zich speciaal zal
bezighouden met de verdedi
ging van de rechten van de
mens in Zuid-Amerika. Mgr.
Trujillo van Bogota,
secretaris-generaal van CE-
LAM: "Er is veel te doen, maar
er zijn ook veel mogelijkhe
den".
ADVERTENTIE
Er staan stakingen voor de deur bij de coöperatieve zuivelbedrijven.
Wij, veehouders, hebben die bedrijven opgericht en wij zorgen dat ze
kunnen blijven werken.
Wij vragen ons af waarom de vakbonden de automatische
prijscompensatie uitgerekend allereerst bij de zuivelindustrie willen
afdwingen. Want juist de vakbonden, die zeggen op te komen voor de
belangen van zwakkere groepen, behoren te weten dat de
melkveehouderij economisch uiterst zwak staat.
De boeren klagen nogal eens.
Vindt u het gek?
De gemiddelde veehouder in Xederland levert
110.000 kg. melk per jaar aan zijn fabriek.
Hij krijgt daarvoor ca. 52 cent per kg. Dat is een
jaarontvangst van ca. f 57.000.—. Daarnaast
krijgt hij voor o.a. de verkoop van kalveren en
ander vee f 13.000,—. In totaal dus f 70.000
omzet. Zijn bijdrage om de fabriek te laten draaien
is dan al automatisch ingehouden. Daarmee zcordt
de ^werkgelegenheid van ca. 25.Q00 mensen in stand
gehouden.
Van zijn jaarontvangst moet de veehouder betalen:
Pacht of rente en afschrijving op
bedrijfsgebouwen en inventaris.
I 'oer voor de winter en krachtvoer. Dit jaar is
dat door de droge zomer een extra hoog bedrag.
Andere bedrijfskosten zoals: veearts
werktuigkosten, grondlastenenergie, onderhoud
verzekeringspremies, meststoffen en noemt u maar op.
In totaal heeft hij gemiddeld f 52.500,— aan kosten.
II''at blijft er over om van te leven
Vorig jaar gemiddeld f 17.500,—Daarvoor moet
hij dan 3000 uur werken, vaak samen met
vrouw en kinderen. En elke dag, want koeien
kennen geen vrij weekend.
Dat is een uurloon van f 5,80, vèr onder het
gemiddelde CAO-loon dUs.
Geen wonder dat de laatste 5 jaar jaarlijks 5.000
veehouders er het bijltje bij neerlegden om te
''profiteren"van een bedrijfsbeeindigingsregeling of
om een baan te zoeken in het bedrijfsleven. Maar
die banen liggen bepaald niet voor het opscheppen.
En de boeren zijn teveel aan hun onafhankelijkheid
gehecht om een beroep te doen op de WW.
Met anderewoorden:
onze werkgelegenheid staat
voortdurend op de tocht.
Staken:
van de wal in de sloot.
Is staken nu de manier om uit de problemen te
komen?
Wij dachten van niet. Uiteraard gunnen wij onze
werknemers een goed loon. Wij hebben ook een
behoorlijke loonsverhoging aangeboden. Wij en onze
organisaties zijn nog steeds bereid te praten over wat
verder mogelijk is. Maar ook wij kunnen geen geld
uitgeven vóór het verdiend is.
Als de vakbonden onze zuivelindustrie, waarvoor
wij veel offers hebben gebracht, willen platleggen is dat
hun verantwoordelijkheid, niet de onze.
De schade die door stakingen wordt toegebracht
treft ons boeren in het hart. Wij werken niet van vroeg
tot laat om de melk straks weg te moeten gooien.
De schade treft ook u als consument, die misschien
verstoken blijft van een gezond dagelijks
voedingsmiddel.
De schade treft niet in de laatste plaats ook de
werknemers, want stakingen tasten de resultaten van de
fabrieken aan. Onze financiële mogelijkheden dalen
daardoor en de werkgelegenheid komt nog verder in
gevaar. Nog los van het feit dat stakingen nog lang van
invloed zijn op de onderlinge werksfeer.
Wij, en dat zijn 85.000 Nederlandse boeren met
melkvee, zijn nog steeds bereid tot redelijk overleg
met de bonden. Het woord is aan u!
Dit is een publikatic van dc Coöperatieve Zunclindust
Van de Spiegelstraat 16, Den Haag.
