"ÜTOIFlilL
DE
GELE
SPIN
- MAANDAG 31 JANUARI 1977
VARIA
Het is weer hommeles met de
Martinus Nijhoff-prijs voor ver
talingen. Voor het tweede achte
reenvolgende jaar heeft de jury
geen vertaler of vertaalster
kunnen vinden die werk van
zodanige kwaliteit heeft ge
maakt dat het een bekroning
waard was. Ik vind dat knap
idioot, want niet alleen desa
voueer je daarmee alle verta
lers,maar ook alle uitgevers die
vertaald werk uitgeven dat dan
blijkbaar onder de maat is, of
hooguit een 7-min verdient. Dat
zou natuurlijk waar kunnen
zijn, in theorie, maar in de
praktijk is het niet waar. Het
enige wat waar is, is dat vol
maakte vertalingen even zeld
zaam zijn als volmaakte ro
mans of dichtbundels. Toch
wordt elk jaar een vrij groot
aantal literaire prijzen toege
kend, blijkbaar omdat men in
die gevallen waardevolle wer
ken heeft willen bekronen die
bovendien in dat jaar boven de
rest uitstaken. Ik heb nooit ge
hoord dat die te bekronen ro
mans „volmaakt" moesten zijn,
of dat een uitstekende dicht
bundel niet voor'bekroning in
aanmerking kwam omdat eer
dere dichtbundels van dezelfde
dichter maar zozolala waren.
De jury voor de Nijhoffprijs
schijnt dergelijke criteria echter
wel te willen aanleggen, en dat
vind ik absurd.
Kletskoek
Theo Sontrop, directeur van de
Arbeiderspers, die veel ver
taalde literatuur uitgeeft, zegt
er dit van: ,JIet is kletskoek dat
er slechter zou worden vertaald
dan vroeger. Ik werk nu tien
jaar in de uitgeverij en de kwa-
liteit van de vertalingen stijgt
nog steeds. Weliswaar is 70 pro
cent van de leden van de werk
groep Vertalers van de Vereni
ging van Letterkundigen totaal
incompetent, maar dal komt
omdat ze daar iedereen maar
binnenhalen De goede vertalers
worden echter steeds beter. Er
waren genoeg mensen die voor
de prijs in aanmerking kwa
men: óf voor hun gehele vertaal-
oeuvre (Gerrit Komrij, Jenny
Tuin, Cora Polet, Pè Hawin-
kels), of anders voor één uitzon
derlijk goede vertaling, zoals
die van Willemse van De Ko
ning der Aarde van Dalton Tre-
Te weinig
Wat Sontrop vooral irriteerde,
was de alom geventileerde op
vatting dat de vertalingen zo
slecht zijn (of middilmatig) om
dat de vertalers te weinig geld
en daardoor te weinig tijd voor
hun vertaalarbeid krijgen. Ad-
riaan Morriên spreekt van „de
ellendige honoraria"Bert Voe
ten zegt: „de getalenteerde ver
talers moeten veel te snel werken
om een boterham te verdienen."
Theo Sontrop vindt het in de
eerste plaats onwaarschijnlijk
dat een vertaler knoeiwerk le
vert omdat hij te weinig betaald
zou worden, ook al omdat het
voor een kundige vertaler tame
lijk ingewikkeld is een goed
boek te verpesten (of je moet
goed ziek zijn), maar bovendien
vindt hij dat de vertalers
tegenwoordig redelijk betaald
worden, althans door de fat
soenlijke uitgevers. Hij rekent
het me voor.
,£en roman van 176 bladzijden
telt ongeveer 50.000 woorden. De
vertaler krijgt 50 gulden voor
1000 woorden, en later via CRM
nog eens 25 gulden additioneel
honorarium als het om een lite
raire vertaling gaat. Hij krijgt
dus 3750 gulden. Bovendien
krijgt hij, als hij bij een goede
uitgever zit, twee procent royal
ties als de oplage boven de 4000
of 5000 exemplaren uitkomt.
Dat kan aardig oplopen als je
geluk hebt, zoals bij ,JIet rit-
sloze num mer" (20.000 ve rkoch t
of ,fapillon" (30.000 verkocht
Vergelijk dat met een debute
rend Nederlands auteur, die
tien procent royalty krijgt over
een boek van 176 bladzijden dat
f 18.50 kost. Hij moet er min
stens 2000 van verkopen om het
zelfde zekere bedrag te krijgen
als de vertaler, en de meeste de
butanten halen dat niet.
Een kwart
Er is ook gezegd „dat bepaalde
mechanismen de uitgevers ertoe
dwingen voor de vertaalkosten
van een boek een fractie uit te
trekken van wat zij moeten in
vesteren in zet-, druk- en bind
kosten". Ook dat is niet juist,
zegt Theo Sontrop. ,JDe vertaal
kosten maken vaak. 25 procent
van de totale produktieprijs uit.
Een roman van 90.000 woorden
vereist 18.000 gulden aan pro-
duktiekosten voor 3500 exem
plaren, en daarvan maakt de
vertaalpost van 4500 gulden
(90 x f50) dan een kwart deel
uit,-meer dan de bindkosten"
NICO SCHEEPMAKER
LEIDEN - Liesbeth List geeft
dit jaar, vaak vier avonden per
week samen met haar artistieke
vriend Ramses Shaffy, een serie
theatershows in bijna alle plaat
sen van Nederland. Zaterdaga
vond waren zij in de Leidse
Schouwburg, die voor de gele
genheid helemaal was uitver
kocht. Onder regie van Marino
Westra, leraar op de Theater
school en woensdag a.s. ver
antwoordelijk voor de artis
tieke begeleiding van Heddy
Lester, die dan mee zal doen aan
het Nationale Songfestival in
Den Haag, was een heel nieuw
programma tot stand gekomen.
Van Liesbeth en Ramses zijn
we gwend geraakt aan de gevoe
lige duetten als „We verschillen
niet", „De tijd stond even stil"
(naar het gelijknamige televi
sieprogramma van Van Hillo),
„Zo Jong" en „Samen" (van
Boudewijn Spitzen en Piet
Souer), maar het Leidse publiek
leek het afgelopen weekeinde
nog wat te moeten wennen aan
de sketches tussen de verschil
lende liedjes door. Gebruik
wordt gemaakt van teksten van
o.a. Kees van Kooten, Michael
Eenhoorn en J. Cocteau. Zelf
vind ik ze geen succes. Ramses
Liesbeth en
Ramses in
bruisende show
en Liesbeth kunnen fantastisch
zingen, maar dienen zich toch
niet teveel op een zijspoor te
begeven. „Het Antwoordappa
raat" uit de vorige show, die ik
driemaal zag, was bijvoorbeeld
gewoon slecht. En dat is des te
meer te betreuren, wanneer je
het enthousiasme in de zaal bij
de afwezigheid van de liedjes
(individueel of als duet) even
redig ziet afnemen. Bovendien
kwam de sketch „Een Oog-twee
ogen" beslist niet uit de verf
doordat een paneel aanvanke
lijk niet ver genoeg zakte. Maar
als Ramses dan weer „Zonder
Bagage" zingt, stuwt hij zijn en
thousiasme in golven over de
rand van het toneel de zaal in.
Het lijkt alsof hij met zijn armen
het publiek wil omarmen en
tegen zich aan wil drukken. Hij
kijkt met innemende verwon
dering, wanneer „zijn publiek"
na afloop van Expresso" in wild
enthousiasme bijna zijn stem
opeist als tol van het succes. Of
Liesbeth, die in ,,'t Stoepje" op
„Sjaantje met het haantje" lijkt
uit de Cantate-periode en daar
naast indringend „You've got to
learn" van Aznavour zong.
Twee bruisende talenten, die
geen „cross-talk" nodig hebben
om, in een voortdurende flirt
met het publiek, het stadium
van de toegift te bereiken.
BERT KOEKEBAKKER
Tijdens een van de laatste opna
men voor de nieuwe Nederlandse
speelfilm Rembrandt, dit wee
keinde in Utrecht, heeft hoofdrol
speler Frans Stelling een ernstig
oogletsel opgelopen. Na twintig
uur intensieve opname waren zijn
ogen door te lang inhouden van
kleurcontactlenzen zodanig ont
stoken dat hij naar het ooglijder-
sgasthuis moest worden vervoerd.
Daar bleek dat hij ernstige bescha
digingen aan zijn hoornvlies had
opgelopen. Voorlopig vastgestelde
opnamen met deze Rembrandt-
vertolker moeten worden uitge
steld. Ondanks deze tegenslag
hoopt regisseur Jos Stelling de film
toch in het najaar af te hebben.
OEGSTGEEST - Het Melos-
Kwartet uit Stuttgart, strijkers,
bracht in de Groene Kerk de kwar
tetten A dur (464) van Mozart, F dui
op. 135 van Beethoven en opus 44/2
Mendelssohn. Het laatste met
aanzienlijk vakmanschap, het eer
ste de akoestiek nog verkennend
ar het ineengloeien van de tim
bres werd tenaastebij getast. Bee
thoven daarentegen werd iets sub
liems door verfijnd vernuft en dooi
:in voor esthetiek. Opus 135 is de
zwanenzang van de machtigste var
de vervlogen eeuw. De spelers na-
n een kleine minuut stilte in achl
tussen Vivace en Lento, uiteraard
niet redeloos. Persoonlijk be
schouwen we dit Kwartet niet als
i laatste woord aan de mensheid,
t was al gesproken, maar eerder
een terugblik in vier werelden,
gestalten, levensbeelden. Het Vi-
e met name als na-inspiratie van
de Beethoven, die de Kreutzer So-
Sublieme Beethoven
bij Melos-kwartet
nate schiep. Vooraan daarin een
kapitale, - onwankelbare! - cellist,
die in contra-ritme tegen de drie
anderen diende op te boksen. Ver
volgens de drie lagere stemmen, die
in ijzeren tucht een rit van 47 maal
staccato een bijna drie oktaven op-
racend lang motief moesten uit
houden tegen de voortdurende ca
priolen van de eerste viool. Zoals
daadwerkelijk geschiedde.
Na het Vivace de navrante ernst
van het Lento en na het Lento dat
raadselachtige Grave, herhaald in
afwisseling met Allegro. Hierboven
liet Beethoven mee afdrukken dat
veel begiechelde "Muss es sein?"
recitativisch te herkennen in hel
Grave, en "Es muss sein", gedeci
deerd in het Allegro. Rechtzinnige
musicologie schuwt het anecdoti-
sche, maar we herlazen de brief van
Ludwig door uit die dagen, gericht
aan Tobias Hoslinger, geïllustreerd
met drie notenbalken grapjasserij
in noten en zijn zo vrij te geloven
aan de gelijktijdig hoge en banale
humor, opgerezen uit het volgende.
In 1823 vroeg Frau Schnaps in het
boodschappenboek om haar week
geld. Ludwig had het niet, zette
achter "Muss es sein?" In 1826, jaar
van het kwartet, stond er weer een
maning om het weekgeld en met de
toevoeging "Es muss sein". Bij
Beethoven ging het om twee eeu
wige dingen: genie en geld ge
brek. Prometheus en Frau
Schnaps.
KEES VERHOEF
Galerie JA, Sportfondsenbad,
naar. Tentoonstelling Diane Lekkerker-
ker - karamiek-etsen, Koosje Wagenaar -
kleuren etsen en Sjoerd Bakker - kleu
ren etsen. Van 27 jan. t/m 13 febr.,
geopend dp. t/m zo. van 10—17 uur, woe.
van 20-22 uur.
Galene van der Vlist, Botermarkt 3. Ten
toonstelling Nel van Dijkhuizen - goua
ches en Gerda van Leeuwen - grafiek.
Geopend di. t/m za. van 10-15 uur, do. tot
21 uur. tot 5 febr.
Atelier "De Scherf', Nassaulaan 41,
Oegstgeest, tel. 150220. Ans v. d. Hei-
de-Kort exposeert eigen werk 'glasbui-
gen, houtwerk, tegels en mozaïeken.
Galerie Kerkdam, Lange Kerkdam 113,
Wassenaar. Tentoonstelling Bernard
Lutz en Tom van As, aquarellen en olie
verfschilderijen. Van 22 jan. t/m 12 febr.,
geopend woe. t/m za. van 10-16 uur, di.
van 14-20 uur.
•Rijksmuseum van Oifdheden (Rapen
burg 28). Werkd. 10 uur voorm.-5 uur
gxam. zondag 1-5 uur nare-
Galerie Denise Stephan, Bakkersteeg
.18. Tentoonstelling Kees van Roemburg
- schilderijen. Geopend za. van 14—lft.
uur, tot 30 jan
Ars Aemula Naturae, Pieterskerkgrachl
9, Expositie van werk van docenten van
Ars. Dag gopend van 19.30-21.00 uur, za.
en zo. van 12-16 uur, t/m 30 jan.
De Lakenhal, Oude Singel 28-32. Ten
toonstelling Floris Verster en Menso
Kamerlingh Onnes, akwarellen en teke
ningen 1885-1900. Van 21 jan.-21 mrt.,
dag. geopend van 10-17 uur, zon- en
feestdagen van 13-17 uur.
Pulchri Studio, Passage 10, Oegstgeest.
Tentoonstelling Ronald Lindgreen -
aquarellen en olieverven. Van 21 jan. t/m
10 febr., dag. geopend van 10-18 uur, zo.
gesloten.
Galerie De Oude Rijn, Oude Rijn 40.
Tentoonstelling Jean Tomassen - olie
verfschilderijen, David Allan Binns -
zeefdrukken, Rob van 't Zelfde - beeld
houwwerk in hout en Ab Steenvoorden -
etsen. Van 21 jan. tot 17 febr., geopend di.
t/m za. van 10.30-17 uur, do. van 19-21
(Due/ 'fyhe,
leutm
31 januari 1977
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Een zoon van Garibdldi
(1807-1882, Italiaans generaal
en vrijheidsheldRed die zich
in Europa heeft misdragen, is
met zijne vrouw naar Australië
gegaan om er zijn fortuin te
maken. Aanvankelijk gelukte
dit echter niet. De jonge Gari
baldi, Ricciotti Garibaldi ge-
heeten, had een anderen naam
aangenomenmoest tenslotte ko-
lendrager worden, terwijl zijn
vrouw naaiwerk moest verrich
ten om niet van gebrek om te
komen. Met al hun werken ver
dienden zij echter niet meer dan
2 shillings per dag. Eindelijk
steeg de nood zoo hoog, dat hij
zijn naam bekend maakte,
waarna hem door de koloniale
(Australische, Red.) regeering
een betrekking is gegeven, die
hem een jaarlijksch inkomen
van 200 pond sterling geeft.
In de nabijheid van Vaals-
hebben twee studenten der poly
technische school te Aken ge
duelleerd, waarbij één doode-
lijk werd getroffen. De ander
stelde zich ter beschikking van
de Pruisische justitie.
Vijftig jaar geleden:
Een lezeres uit Isleworth ill-
Middlesex vertelt in de "Daily
Mail", dat een vriendin van
haar haar slapend kindje in de
kamer had achtergelaten onder
bewaking van een hond. Toen-
zij terugkeerde waren kind en
hond verdwenen. Hevig onge
rust ging zij op speurtocht en
toen zij in den tuin kwam begon
de hond te blaffen, liep naar
haar toe en daarna terug naar
zijn hok. Daar vond zij het
kindje vast in slaap. Een buur
vrouw kwam meteen het hek
binnenstappen en vertelde, dat
het kind in den tuin had gekro
pen in de richting van de rivier.
Toen de kleine te dicht bij het
water kwam, begon de hond er
omheen te springen en te blaf
fen hij joeg het kind op die ma
nier terug, het af en toe met zijn
kop voortduwende. Tenslotte
kroop het kind in het hondehok,
waarna de hond op wacht ging
liggen totdat de moeder kwam.
PANDA EN DE OVERMEESTERING.
60-135 Professor Kalker merkte niet dat zijn proefnemingen een
groot gevaar waren voor zijn omgevingomdat alles en iedereen
ging zweven. Hij had alleen maar oog voor het stuk metaal dat hij
bestraalde - en hij knikte tevreden, toen het door de testbank zakte.
"Prachtig..."prevelde hij. "Het heeft zóveel moleculen aangetrok
ken, dat het te zwaar voor mijn tafel is. Prachtig!".
Maar Pam, die juist op die plek onder de grond aan het graven was.
vónd het niet zo prachtig. Want hij kreeg het stuk metaal op het
hoofd. En daar raakte hij zo versuft van, dat zelfs zijn vreemde
driftbui geen invloed meer op hem had.
"H-hij graaft niet meer...", mompelde Panda, die ongerust zijn
hoofd uit het gat stak dat het stuk metaal had gemaakt. "W-wat
moet ik nu doen?".
"Als dat Panka niet is!" riep de geleerde, die nog niet had gemerkt
dat hijzelf ook dreigde op te zweven. "Kom je kijken naar mijn
proeven? Een schitterend resultaat, vind je niet°".
TONIJN
KOEKJES
2 blikjes tonijn, 200
gr gare aardappelen,
50 gr jong belegen
kaas, 3 eieren, 1 kno-
flookteentje, 4 eetle
pels gehakte peterse-
lei, zout, peper, pa
neermeel,boter.
Haal de graatjes uit
de vis en maak de vis
fijn. Wrijf de aardap
pelen door een zeef.
Rasp de kaas, klop de
eieren los, hak het
knoflookteentje fijn
en vermeng dit alles
met zout, peper en de
peterselie zorgvuldig
tot een samenhan
gende massa. Vorm
er platte koekjes van.
Haal deze door pa
neermeel en bak ze in
de hete boter. Geef ze
warm of koud met
tomatenketchup of
mayonaise.
FRED BASSET
AEMOCD'S
KG lï&UZBAU
SfEC/4AC
teq/oAiAte
TElPS
pftr klinut AARPtg
Dip ACE reif>:
KVH VIE HB. VAAOJAJ
IE-TS AAHOE-UEiSH -
Drr li pe beste eea)
0Ajrp£>£K'*J*iS.eEic /<v
TE SCAfA-P i/A-Aj
Oi/DfcR^, OVEJfAJ ACH T//tq W
JE et^EA/ BEX>/ oajtsp/VWCAV
OP zoppee....
En daar Hgpen mijn plannen 1
We moeten zien buiten te komen.
i ik bedoelbinnen
Vlug handelen, want
Anatool heeft ons
misschien al gezien
en alarm geslagen ETq
CAMERA: "Dood in Venetië", dag. 8.00
uur, 14 jaar. Kindermatinee: "Dik Trom
weet raad", za. en woe. 2 30 uur, zo. 2 00
en 4.15 uur. AL. Nachtvoorstelling: "Ro
semary's baby", vr. en za. 11.30 uur. 18
LIDO: "The scarlet buccaneer", dag.
2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur. 14
LUXOR: "Marathon' man dag. 2.30,
7.00 en 9.30 uur, zo. 2.00,4.30,7.00 en 9.30
TRIANON: "Overval op Entebbe", dag.
2.30,7.00 en 9.15 uur, zo. 2.15,4.30,7.00en
9.15 uur. 14 jaar.
REX: "Kruis of munt", dag 7.00 en 9.15
uur. 18 jaar. Kindermatinec: "Asterix
verovert Rome", za. en woe. 2.30 uur. AL.
Nachtvoorstelling: "Vurige vrouwtjes
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
sieve verpleging: dag. van 14 00 tot 14.30
uur en van 18.30 tot 19.00 uur.
Sport-Medisch Adviescentrum Spreek
uur, ma. 19.30-20.30 uur in het St.
Elisabeth-Ziekenhuis.
Endegeest dinsdag en vrijdag 13-14.30
uur 's zondags 11-12 uur en 14-15 uur;
eerste klasse: de gehele dag.
vol verlangen",
Bezoekuren ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuur: 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur- 18.30-19.30 uur. Kin
derafdeling dagelyks van 14.00-19.00 uur
alleen voor ouders zondag 14.00-15.00
uur voor overige familieleden. Kinderen
beneden 14 jaar hebben geen toegang op
de kinderafdeling.
Sint Elizabeth-ziekenhui*:
Volwassenen dagelijks van 14.00-14.45
uur en van 18.30 tot 19.30 uur; klasse
afdelingen ook 11.15 tot 12.00 uur.
Kraamafdeling: .dag. van 11.15 tot 12.00
uur (alleen voor echtgen.) v. 15.00 tot
16.00 uur en van 18.30 tot 19.30 uur. Kin
derafdeling dag. van 15.00 tot 18.30 uur.
CCU (hartbewaking) dag. van 14.15 tot
14.45 uur van 19.00 tot 19.30 uur. inten-
18.30 tot 20,00 uur.
Derde klasse bezoekuur van 13
uur en 18.30-19.30 uur.
Kinderzaal: van 13.00-14.00
woensdagavond (uitsluitend
ouders) van 18.30-19.30 u
Academisch-Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt.
Elke dag:
14.15-15.00 uur,
18.30-19.30 uur.
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor spe-
Dagelyks:
15.00-15.45 uur.
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag:
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-ll.SO; 13.30-
14 15 en 18.30-19 30 uur; 3e klas 13.30-
14.15 en 18 30-19.30 uur; Kraamafdeling
13.30-14.15 uur alleen voor echtgenoten
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het
