Edelsmeedkunst in het
Rijksmuseum Amsterdam
DE
GELE
SPIN
WOENSDAG 12 JANUARI 1977
TMJIFIflL
In een stukje ovct brildragende
Nederlanders (6,5 miljoen), dat
ik op 24 december schreef, ver
meldde ik met vooruitziende
blik dat ik graag met cijfers
goochel maar wel zeven jaar
over de 5-jarige reken-hbs had
gedaan en inderdaad, het leek
wel of ik het erom gedaan had:
ik schreef dat de leden van m ijn
gezin 1 op de 2 brildragend wa
ren, na te hebben uitgelegd dat
mijn dochtertje geen bril droeg,
maar mijn vrouw en ik wel. Er
go: 1 op de 3
Ik meld dit niet uit een behoefte
aan zelfkastijding, maar om u
duidelijk te maken hoe fraai het
nagekomen anagram is dat de
heer W. Schrijvers uit Twijzel.
naar aanleiding van mijn
sqhamele rekenkunst, van de
drie namen NICO SCHEEP
MAKER TRIJFEL maakte. Hij
hutselde de letters door elkaar
en vormde deze feilloze defini
tie: 'ik cijfer-'nschamele troep!
NUMMER VIER
In de Telegraaf, het lij/blad
voor publiciteitsbewuste groot-
en kleinkunstenaars. Hoewel
deze krant in de C.IZ., de Cen
traal Israëlische Ziekenhuis-
verpleging in Amsterdam niet
verkocht wordt.stond maandag
het volgende .familiebericht"
als „enige kennisgeving":
,J4a een verloving van 2 jaar
geven Anton-Maria-Lotti en
Marike Heyboer kennis van hun
jl. zaterdag 8 januari 1977 ge
sloten huwelijk met Joke Mar-
JEUGDTHEATER
Toen Hans Snoek zes jaar gele
den afscheid nam van „haar"
Scapino Ballet, ging ze zich
wijden aan een nieuw ideaal:
het Jeugdtheater Amsterdam.
Wethouder Lammers beloofde
een eigen theater voor de jeugd
van 5-15 jaar, dus dat was geen
probleem. Dat theater is er na
tuurlijk nog steeds nietook niet
nu het Jeugdtheater is uitge
groeid tot een volwaardige in
stelling, die in het seizoen
1975-1976 niet minder dan 197
voorstellingen organiseerde
Bovendien dreigt de ingediende
begroting voor het komende sei
zoen met 93.000 gulden te wor
den beknot, waardoor het
jeugdtheater zelfs genoodzaakt
zou zijn zichzelf op te heffenNu
meldt het Statistische Zakdoek
dat in het seizoen 1974-1975 in
totaal 32.161.000 gulden subsi
die aan het toneel werd gegeven
waar het totaal 3100 voorstel
lingen voor terug gaf. Dat is dus
gemiddeld 10.374 gulden subsi
die per voorstellingVermenig
vuldigt men dit bedrag met het
aantal voorstellingen dat het
Jeugdtheater in het vorige sei
zoen gaf, dan zou het, als het op
gelijke voet werd behandeld met
het „grote" toneel voor de gro
temensen, recht hebben op
ruim 2 miljoen gulden subsidie.
Het heeft echter slechts 294.000
gulden aangevraagdwaarvan
het maar 201.000 gulden toege
zegd heeft gekregen
Met andere woorden: het Jeugd
theater Amsterdam krijgt
slechts een tiende deel van wat
de toneelgezelschappen gemid
deld ontvangen. Het subsidie
bedrag per bezoeker was in het
seizoen 1974-1975 ook 35.47
terwijl Het Amsterdamse
Jeugdtoneel voor ruim 35.000
jeugdige bezoekers niet meer
dan 152.000 gulden kreeg, dus
slechts f 4.34 per bezoeker. De
letterlijk kleine man" kreeg
dus acht keer minder subsidie
dan de volwassen toneelliefheb
ber. En nu weet ik wel dat al
deze becijferingen aan de ruwe
kant zijn, dat het grote toneel
om allerlei redenen recht heeft
op meer geld dan het jeugdto
neel, maar redelijkerwijs niet
tien of acht of zes of viermaal
zoveel. De kleine man is weer de
dupe. Gelukkig kan hij niet pro
testeren, want dan sturen we
hem gewoon zonder eten naar
bed! Of, wat nog erger is: zonder
toneel.
BUDGET
Ik heb intussen wel te doen met
Hans Snoek, die nauwelijks tijd
heeft om haar Jeugdtheater uit
te bouwen omdat zij nu al jaar
in jaar uit moet bedelen om
meer geld voor meer mogelijk
heden. Zo heeft ze de directie,
redactie en technische mede
werkers van Het Parool onlangs
zo ver gekregen ojn gratis voor
niks niemendal in honderd
exemplaren van het echte Pa
rool van 4 januari twee hele pa
gina 's af te drukken waarin alle
problemen van het Jeugdthea
ter werden uitgelegd. Die hon
derd exemplaren werden naar
belanghebbendenonder wie de
gemeenteraadsleden van Am
sterdam gestuurd, en wat was
prompt de reactie van een van
hen tegen Hans Snoek? ,Jk wist
niet dat jullie Budget het toeliet
zoveel advertentieruimte te ko
pen!"
NICO SCHEEPMAKER
Jarenlange verlovingen v
1940 niet zeldzaam. De oorzaak kon
zijn, dat een bedrijf „van standing"
het stafpersoneel op straffe van
ontslag verbood, te trouwen op een
salaris van minder dan 125 per
maand. Maar, vooral buiten de
grote steden, werd het trouwen ook
wel uitgesteld omdat de cassette -
twaalf stuks van alles - nog niet
compleet was. Echt zilver op tafel
kon ook door kleine middenstan
ders nog als een eis worden be
schouwd.
Tegenwoordig is de belangstelling
voor zilver minder algemeen. Wie
geen familiestukken bezit, zal de
schoonheid van de edelambachts-
kunst het gemakkelijkst ontdek
ken door exposities, zoals er tot 27
februari een wordt gehouden in het
Rijksmuseum te Amsterdam. Er is
daar wel eerder edelsmeedkunst
getoond, maar een tentoonstelling
van Nederlands zilver was er in ons
nationale museum nog niet. In 1978
hoopt men een groot overzicht te
tonen. Ditmaal wordt belangstel
ling gevraagd voor enkele buiten
landse edelsmeden die twee eeu
wen geleden in Amsterdam werk
ten - en in het bijzonder voor de
Zweed Johannes Schiotling, zijn
zonen en een zwager, alsmede de
ontwerper Christoffel Mittscher-
lich.
Amsterdam trok
In de periode 1760-1790 vestigden
zich ongeveer 175 buitenlandse
edelsmeden in Amsterdam, in de
Jordaan en. ats de zaken goed gin
gen, in de Kalverstraat. Schiotling
ging het goed, vooral doordat hij
een grote klant had aan de bankier
John Hope voor wie hij onder meer
een 120-delig eetservies maakte,
alsmede zilver ten behoeve van de
English Reformed Church. Zijn
atelier werkte ook voor de Lutherse
gemeente, de Roomse kerk en de
Portugees-Israelitische gemeente:
oecumenischer kan het nauwelijks.
De vroegste werkstukken van
Schiotling in Amsterdam zijn in
een Zweeds-zwierige trant. Ver
volgens werkte hij in een wat bre
der Louis XV en tenslotte puur
classicistisch, voornaam-eenvou-
dig. Deze ontwikkeling is aan het
op bestelling vervaardigde zilver af
te lezen. Het winkelgoed veran
derde minder. Een goed verko
pende Rococo-tabakspot bleef bij
voorbeeld tot in de jaren tachtig in
produktie.
Op een overzichtelijke manier geeft
de chronologisch ingerichte expo
sitie veel welkome inlichtingen,
onder meer over de technieken en
over prijzen. Zo is er te lezen, dat
John Nope in 1767 een hofstede
kocht voor 60.000. Voor kerkzil-
ver betaalde hij 1175. Een keu
kenmeid verdiende in 1742 per jaar
perjaar en dat was de prijs van tien
pruiken. De krant kostte 12 per
jaar, de werkmeid 40.Het inko
men van een schoolmeester was
6 a 800, van een notaris 1000 en
van de schilder Quinkhard 4.000.
Die schilder woonde in een huis
van 470. Schiotling betaalde voor
zijn huis in de Egelantierstraat
190 per jaar. In 1783 ging een por
tret van Rembrandt voor 300 van
de hand, in 1771 een gladde Gerard
Dou voor 14.000. Een zilveront
werper verdien
de in 1785 20 per week.
LUXEMBURG (DPA) - Des
kundigen zijn tot de ontdekking
gekomen dat het aan de Vlaamse
schilder Otto Vaenius toegeschre
ven schilderij "De aanbidding der
koningen" dat al heel lang in de
schatkamer van de Domkerk in
Luxemburg hangt, een echt werk
van Petrus Paulus Rubens
*1577-1640) is. Rubens was een leer
ling van Otto Vaenius (Otto van
Veen).
;ondag 1-5
Atelier "De Scherf', Nassaulaan 41,
Oegstgeest, tel. 150220. Ans v; d. Hei-
de-Kort exposeert eigen werk glasbui-
g;n. houtwerk, tegels en mozaïeken.
e Lakenhal, üude Singel*28-32. Ten
toonstelling "Geschildert tot Leyden
Anno 1626 Van 18 nov. t/m 9 jan.,
Galerie Denise Stephan, BakTcersteeg
18 Tentoonstelling Kees van Roemburg
- schilderijen. Geopend za. van 14-18
uur, tot 30 jan.
Galerie-bibliotheek, Luifelbaan 1, Was
senaar. Tentoonstelling Aimee Crince le
Roy - houtsneden, Wim Fraeyhoven -
poppen. Openingstijden van de biblio
theek. Van 18 dec. tot 13 jan.
Galerie De Oude Rijn 40 Tentoonstel
ling Ans Wortel - gouaches en Geert Jan
van Meurs - beeldhouwwerk. Van 17
dec tot 20 jan., geopend di. t/m zat. van
10.30-17 uur, do ook van 19-21 uur.
Ars Aemula Naturae, Pieterskerkgrachl
9, Expositie van werk van docenten van
Ars. Dag gopend van 19.30-21.00 uur, za
en zo. van 12-16 uur, t/m 30 jan.
Galerie Pulchri Studio, Passage 10,
Oegstgeest. Tentoonstelling Jan Vegter
Galerie JA, Sportfondsenbad, Wasse
naar. Tentoonstelling Sinemus - ge
mengde techniek, Ton Pape - aquarel
len, Ben Hoezen - perspex objecten en
Guus van Lummel - kinetische lichtob
jecten. Van 6 t/m 23 jan., geopend do. t/m
(Sue/ ëiïi
leiiux*
12 JANUARI 1977
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- Op den Semmering-spoorweg
in Oostenrijk zijn onlangs met
den besten uitslag proeven ge
nomen met den remtoestel voor
spoorwegen, die is uitgevonden
door den Engelschen ingenieur
Smith. Een treinmet een e vaart
van 84 kilometer per uur, werd
met de toepassing van dezeiT
toestel in 40 seconden zonder
merkbaren stoot tot staan ge
bracht. De luchtdruktoestel van
Smith is zeer eenvoudig en
wordt van de locomotief af door
stoom in beweging gebracht.
Langs den tender kolenwagen
achter een stoomlocomotief,
Red.) en alle wagens bevinden
zich horizontaal liggende bui
zen van caoutchouc, waaruit de
lucht van de locomotief af wordt
opgezogen. Het gevolg hiervan
is, dat de buizen samengetrok
ken worden en de remhouten
daardoor op de raderen geperst
worden met eene kracht van on
geveer twee derde atmosfeer.
Eene enkele handbeweging van
den machinist is voldoende om
vele thans nog mogelijke spoor
wegongelukken te voorkomen
Vijftig jaar geleden:
- Een bericht uit Sjantoeng
maakt melding van gruwelijke
moordpartijen door Chineesche
bandieten. Den bewoners van
de stad Wanchipao, die den
s tegenstand bodenis dat
verzet duur te staan gekomen.
De bandieten wachtten tot ze
versterking hadden gekregen,
omsingelden de stad, staken
deze in brand en vermoordden
alle inwoners zonder onder
scheid van geslacht en leeftijd.
Duizend personen zijn gedood,
van wie sommigen in de vlam
men zijn omgekomen. Tsjang
Tsji-tsjangeen bekend onder
bevelhebber van den zg.
"christen-generaal" Feng, heeft
intusschen genoeg gekregen van
het bolsjewisme van zijn pa
troon en is met alle plannen en
geheimen van de legerleiding
naar den vijand overgeloopen
die tevens ingelicht is over de af
spraken van Feng met de re
geering in Moskou.
GROTE VAART
Abel Tasman 11 te Zeebrugge
Acteon 10 90 no Ras Tanura nr Maputo
Algorab pass 10 Sal nr Rio de Janeiro
Amstelstad 10 170 zw Luderitzbay nr
Antwerpen
Archimedes 11 te Bridgetown verw.
Atlantic Crown 9 te New York
Atlantic Star 10 v Bremerhaven nr Hall
fax
Atys 10 v Dar es Salaam nr Perz. Golf
Baam 10 te Antwerpen
Begonia 11 v Suez Kan nr Djeddah
Bilderdyk 10 900 w Landsend nr Savan
nah
Breda 1080 wzwOuessant nrParmaribo
Ceres 10 te Matarani
Coral Obelia 10 v Antwerpen nr Dublin
Crania 10 570 zo Bermuda nr Liverpool
Duivendrecht 1150 zw Monrovia nr Ge-
Eemhaven 37 zzo Recife nr Rio de Ja-
Hollandsbrink 10600 wnw Vancouver nr
Vancouver
Katelysia 10 540 o Azoren nr Stanlow
Kermia 10 620 nnw Flores nr Fall River
Maasbracht 10 560 nnw Tristan da
Cunha nr Sao Sebastiao
Meerdrecht 10 60 nw Madeira nr Kev
West
Mercurius 10 v Hamburg nr Bremen
Mersey Lloyd 10 330 w Ouessant nr
Duinkerken
Merwe Lloyd 10 v Antwerpen nr Le Ha-
Safi
Neder Ebro 12 v Damman nr Dubai
Nedlloyd Delft 10 220 zo Guatemala nr
Bal boa
Nedlloyd Kembla 10 400 nw Mahe nr Co
lombo
Nedlloyd Kingston 11 te Panama Kanaal
Niso 10 v Fredericia nr Lyme Bay
Patro 10 85 wzw Gibraltar
Pericles 10 450 w Kp Finisterre nr Poet
au Prince
Prinses Margriet 10 v IJmuiden nr Fal
mouth
Salland 11 te Amsterdam
Scherpendrecht 10 200 n 'Paramaribo nr
Mobile
Sliedrecht 100 no Algiers nr Constanza
Steenkerk 11 t.a. rede Abu Dhabi
Straat Colombo 11 v Lyttelton nr Auck-
Straat Cumberland pass 10 Noord Cele
bes nr. Manilla
Straat Florida 11 v Douala nr Tema
Straat Holland 10 870 zw San Francisco
nr Manzanillo
Straat Nagasaki 10 t.a. rede Cotonou
Straat Talbot 10 v San Pedro nr Santan
der
Talamanca 11 te Cristobal
Thuredrecht 10 250 z Halifax nr .Brest
Tjonger 10 140 nw Port Holloth nr
Luanda
Trident Rotterdam 11 v Amsterdam nr
Bilbao
Voorne 10 285 ozo Mahe nr Singapore
Westerkerk 11 v Penang nr Suez
Woensdrecht 10 47 zw Landsend nr
Londen
Zonnekerk 10 v Port Elizabeth nr East
London KLEINE VAART
Anna Broere 11 100 zw Ouessant nr*
Avonmouth
Carebeka-8 10 rede Casablanca
Dutch Mate 10 v Antwerpen nr Londen
Maasborg 11 te Amsterdam
PANDA EN DE OVERMEESTERING
44-135 Jollipop tilde met draaiende ogen de zitbank boven het hoofd,en
wierp het meubelstuk met geweldige kracht door het gesloten raam
naar buiten.
"He daar!" sprak rechercheur Snappers streng. dat gaat niet! Die
vernielzucht schijnt besmettelijk te zijn.Maar ik ben niet van plan
"Grrr!" gromde Jollipop. Hij trok in grote woede het ringetje van zijn
vinger en wierp het tegen het hoofd van de politiebeambte. Daarop
zakte hij versuft ineen, maar Snappers verloor nu zijn beheersing.
"Wat heeft dat te betekenen?!" bulderde hij. „mooie praatjes houden
over vernielzucht, en dan zelf de woesteling uithangen!! Maar het
gooien naar een ambtenaar in funktie zal je lelijk opbreken!"
FRUIT FLAMBE
4 perziken, 2 sinaas
appelen, 4 ananas
schijven, 50 g. bruine
suiker, 1 theelepel
kaneel, 40 g. boter,
150 g. bramen, 20 g.
witte basterdsuiker,
'Is dl. rum, 1/8 liter
koffieroom.
Bedek de bodem van
een vuurvaste schaal
met geschilde per
zikhelften en ge
schilde sinaasappel-
plakken. Leg hier-
overheen ananas
schijven. Strooi er de
bruine suiker over
met iets kaneel en leg
er wat klontjes boter
op. Plaats de schotel
even onder de grill
(of in een oven met
boven warmte) en
wacht tot de suiker
gesmolten is en een
beetje caramelachtig
is geworden. Maak
de bramen schoon,
leg deze op de vruch-
xen, strooi er de witte
basterd over en
plaats de schotel op
nieuw onder de grill
óf in de oven. Flam
beerde vruchten met
,TBAJ PAT CfcUWPFj
Al zcoo keepr I
C\Z*/AA Kr y J
7/
De
avonturen
van
Jommeke
A/s de v/eemde/ingen he/gop willen moeten J
ze mas/ zelf mee t/ekken
LUXOR: "Wie dan leeft, wie dan zorgt",
dag 2 30, 7 00 en 9.15 uur, zo 2.15, 4.30,
7.00 en 9.15 uur. AL.
CAMERA: „Victory at Entebbe", dag.
7.00 en 9.30 uur 14 jaar-
Kindermatinee: "Zorro en de drie Mus
ketiers"
4.15 i
AL.
Nachtvoorstelling: "Rosemary's baby",
t za. 12.00 uur. 18 jaar
STUDIO: "20.000 mijl onder zee", dag.
30, 7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur. 14
LIDO: "The Pink Panther strikes
again", dag 2.30,7.00 en 9.15 uur. zo. ook
4.45 x.
AL
TRIANON: "Wan Pipel", dag. 2.30. 7.00
en 9.15 uur, zo. 2.15,4.30,7.00 en 9.15 uur.
REX: "Dolle pret in een Tiroler bed",
dag. 7.00 en 9.15 uur. 18 jaar.
Kindermatinee: "Asterix verovert Ro-
woe en za. 2.30 uur AL
Nachtvoorstelling: "Meisjes, die graag
bed willenvr. en za. 11.30 uur. 18
jaar.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuur: 13.45-14.30 uur.
Avond bezoekuur: 18 .30-19.30 uur. Kin
derafdeling dagelijks van 14 00-19.OOuur
alleen voor ouders zondag 14.00-15.00
uur voor overige familieleden. Kinderen
beneden 14 jaar hebben geen toegang op
de kinderafdeling.
Sint Elizabeth-ziekenhuis:
dagelijks van 14.00-14.45
.30 tot 19.30 uur; klasse
afdelingen ook 11.15 tot 12.00 uur.
Kraamafdeling: dag. van 11.15 tot 12.00
uur (alleen voor echtgen.) v 15.00 tot
16.00 uur en van 18.30 tot 19.30 uur. Kin
derafdeling dag. van 15.00 tot 18 30 uur.
CCU (hartbewaking) dag. van 14.15 tot
14.45 uur van 19.00 tot 19.30 uur. Inten
sieve verpleging: dag. van 14.00 tot 14.30
uur en van 18.30 tot 19.00 uur.
Sport-Medisch Adviescentrum Spreek
uur, ma. 19.30-20.30 uur in het St.
Elisabeth-Ziekenhuis.
Endegeest: dinsdag en vrijdag 13-14.30
18.30 tot 20.00 uur.
Derde klasse bezoekuur van 13.00-14.00
uur en 18.30-19.30 uur.
Kinderzaal: van 13.00-14.00 uur. Op
woensdagavond (uitsluitend voor de
ouders) van 18.30-19.30 uur.
Academisch-Ziekenhuis
Voor alle patiënten behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur.
18.30-19.30 uur.
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
18 30-18.45 t
Zaterdag en zon
14 45-15.00 l
Bezoek aan ernstige patiënten:
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15 00-15.45 uur.
18 30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14 15-15.00 uur.
18.30-19.00 uur.
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur; 3e klas 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur; Kraamafdeling
13.30-14.15 uur alleen voor echtgenoten
19-20 uur; Kinderafdeling 15-15.30 uur
alleen voor ouders 18-18.30 uur.
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunner
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum. Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
En waarom
r"1 Waa/om U/e/
omdat wij zo 'n
s niet kunnen
^-7 boven sleulen
