'Studenten hadden weinig
contact met de burgerij'
VERBREDING
RLIKSWEG 4
VRAAGTEEN
FORS OFFER
NORIT,
Wat doet Pa
met Oud
en Nieuw?
Een oud-student (86)
en zijn herinneringen
DONDERDAG 30 DECEMBER 1976
LEIDEN
mer. Luxe, ja. Het was een vrij
dure aangelegenheid, studeren.
Een student die het niet rijk had,
kreeg honderd gulden per
maand. En meestal waren het
zoons van middelbare ambtena
ren en die kregen een tractement
van gemiddeld 4000 tot 5000 gul
den per jaar. Als je dan rekent dat
daar 1200 gulden af moest. Nou,
huh?"
"Omdat ik in Leiden woonde, bij
mijn ouders, had ik wel contact
met de Leidse burgerij. Ik ging
bijvoorbeeld dansen. Maar over
het algemeen kun je zeggen dat
studenten heel weinig contact
hadden met de burgerij. Ik ken
heel weinig studenten die met
een Leids meisje zijn getrouwd,
om maar es wat te noemen. De
burgersociëteit Amicitia, dat was
dan op 3 oktober geëmancipeerd
voor de student. En dat was dan
een van de weinige gelegenheden
waar je met de burgerij in contact
kwam".
In rok
"Een promotie was een plechtige
gebeurtenis, ja. Je kwam aan in
een rijtuig bij de academie. En
dan werd je binnengelaten in de
senaatskamer, waar vertegen
woordigers van de faculteit ach
ter de groene tafel zaten. Dan
nam de promotor het woord, zei
wat hij van een stelling had ge
vonden. Dan ging je weer naar
buiten en na een half uurtje
kwam je weer binnen. Je deed
examen in rok en je promoveerde
ook in rok. Ik had wel paranim
fen. Maar die gingen niet mee
naar binnen. Maar ze hadden wel
een taak. Deelden bijvoorbeeld
fooien uit. De pedel kreeg toen 25
gulden. De paarden voor het rij
tuig hadden pluimen op hun kop
in de kleuren van de faculteit. Ik
weet niet is dat nu nog zo? O,
niet".
De ochtend na het gesprek belt
hij op. Was de laatste keer in Lei
den geweest met het eeuwfeest
van de universiteit, vorig jaar.
"We waren er toen met de oud
alumni. Hadden een diner in de
grote zaal van de sociëteit. Maar
we waren nog maar met drie jaar
genoten. De meesten zijn er niet
meer hè".
LEIDEN/HEEMSTEDE - "Drie oktober, dat was nou
een typisch voorbeeld van het ontbreken van contact
met de Leidse burgerij. Het was in de hele stad groot
feest. Maar de studenten deden daar nauwelijks aan
mee".
"De groenen mochten so-wie-so niet in Leiden zijn.
En in die tijd waren de jaarclubs al tot stand gekomen.
Dus daar ging je dan mee dineren in Amsterdam. Dan
maakten we een tocht met open rijtuigen. Over de
Kalfjeslaan. En langs de Amsterdamse studentenso
ciëteit en daar werd je dan bespoten met spuitwater".
Door Wim Wirtz
"De eerstejaars hielden met drie
oktober een speciale optocht met
van die platte wagens hè. Nou
was het in die tijd zo dat de be
volking van Leiden....eh min of
meer anti-student was. Dus dan
huurde je een paar pooiers om die
straatjongens, die probeerden op
de wagens te klimmen, van die
wagens af te slaan".
Mr. Jelle H. Aleva, 86 jaar oud,
spreekt van ruim zestig jaar gele
den. Een tijd waarin aan stands
verschillen nog strikt de hand
werd gehouden. Studenten nog
tot het herenvolk behoorden. En
de Eerste Wereldoorlog op uit
breken stond. Mr. Aleva stu
deerde toen in Leiden, waar hij in
1907 was komen wonen. Vader
belastinginspecteur. Een riante
woning aan de Zoeterwoudse-
singel.
Van 1907 tot 1908 deed mr. Aleva
nog een jaar stedelijk gymna
sium. Begon vervolgens aan zijn
rechtenstudie. In 1914, vrijwel
afgestudeerd, werd hij onder de
wapenen geroepen. "Lag" twee
jaar in Venlo. En kreeg in 1916
drie maanden studieverlof. Op 20
december van dat jaar promo
veerde hij op stellingen. Een ge
beurtenis die nu niet meer tot de
mogelijkheden behoort. Want
voor het promoveren tot doctor
in een of andere geleerdheid
schrijve men tegenwoordig een
proefschrift. Wetenschappelijk
goed onderbouwd, na een gede
gen onderzoek. Ook hier zijn tra
dities dus uiteindelijk verdwe-
Na zijn studie kreeg mr. Aleva
een functie bij de Handelsvereni
ging Amsterdam in Soerabaja,
waarvan hij in 1923-'24 terug
keerde. Vervulde vervolgens nog
enkele andere functies en kwam
in '32 bij de Rijksdienst voor de
Uitvoering van de Zuiderzees-
teun, die hij in '61 als directeur
wegens pensionering verliet.
Inmiddels wonen hij en zijn
vrouw op de zevende etage van
een deftige bejaardenflat in
Heemstede. Voortreffelijk pano
rama op de Haarlemmerhout. En
als het weer een beetje meezit,
ook op Schiphol. In die ambiance
laat mr. Aleva zijn herinneringen
de vrije loop. Rustige sfeer. Hij in
het driedelig grijs. Eerst in zijn
werkkamer, dan naar de woon
kamer. Een kop koffie met zijn
vrouw tot besluit.
"Je had in die tijd twee mogelijk
heden om op te promoveren. Ik
had bijvoorbeeld een broer die op
een proefschrift promoveerde.
En ik deed het op stellingen. Ik
geloof dat het er minstens 24 wa
ren. En er waren wel wat lopers
bij hoor. Stellingen waar al zoveel
over gepraat was. Ik herinner mij
dat mijn promotor, professor
Oppenheimer, zei: als u nu even
voorbij gaat aan dit en dat en u
vergeet ook even dat, wat blijft er
dan nog van uw stelling over,
huh. huh. Die stellingen hadden
eigenlijk niet veel om het lijf,
Corps
"Het corps, daar gaat het eigen
lijk om hè, dat was het meest
georganiseerde studentenleven.
En juist in mijn tijd begonnen de
niet-georganiseerde studenten
zich een beetje te organiseren. Je
kreeg toen de vereniging Unitas.
Dat kwam toen net op. Het corps,
de sociëteit, was voor veel men
sen een soort tehuis. Wat dat be
treft: ik ben niet een typisch
voorbeeld van de Leidse student,
omdat ik thuis woonde. Veel
mensen aten toen op de kroeg,
dat was de sociëteit, dat noemden
we zo. En ook wel op de Harmo
nie aan de Breestraat, maar daar
zit nu een Chinees restaurant, ge
loof ik".
't Is merkwaardig: ik weet niet
hoe het nu is, maar studenten die
op kamers woonden, hadden
vroeger een zit- en een slaapka-
Ng
Mr. Aleva: die stellingen hadden eigenlijk niet veel om het lijf.
LEIDEN - Zoals de kaarten
nu liggen, ziet het er naar
uit dat de Raad van de Wa
terstaat, die de minister
van advies moet dienen
over een eventuele nieuwe
wegverbinding tussen
Leiden en Bodegraven, zal
aanraden om te kiezen
voor eèn ligging zo dicht
mogelijk langs de spoor
lijn Leiden-Alphen. De
meeste reacties, die tot
dusver zijn binnengeko
men gaan in die richting
en de leden van de raad
hebben tijdens de voor
lichtingsbijeenkomsten
ook al een lichte voorkeur
voor deze oplossing laten
doorschemeren.
Zou de minister dat advies over
nemen, dan betekent dat aan de
oostkant van Leiden een aantal
ingrijpende verkeersmaatrege
len nodig zijn. Er zullen nieuwe
kruispunten bijkomen, andere
moeten gewijzigd worden. Bij dit
alles speelt nog een ander we
genplan een duidelijke rol. Dat is
namelijk de verbreding van de
bestaande Rijksweg 4 tussen
Burgerveen en Leidschendam.
Met die gedachte wordt in
Rijkswaterstaat-kringen al lan
ger gespeeld, maar bij de uitvoer
ing rijst een aantal zeer grote pro
blemen.
Dat geldt bijvoorbeeld voor het ge
deelte tussen het Elisabeth-
ziekenhuis in Leiderdorp en de
op- en afrit van de rijksweg ter
hoogte van de Hoge Rijndijk. De
beschikbare ruimte is ter plaatse
al volledig benut. Meer dan dat
zelfs, want geluidsmetingen in de
woningen langs de weg (bijv. B.
G. Cortslaan) hebben al uitgewe
zen, dat er sprake is van overlast.
Verbreding van vier tot zes rij
stroken op dat gedeelte zou dan
ook een zeer ingrijpende zaak
worden.
Sloopwoningen?
Of er moeten flink wat woningen
gesloopt worden, of er moet een
stuk van de jachthaven worden
opgeofferd. Bij Rijkswaterstaat
heeft men al eens overwogen of
het niet mogelijk is om een om
leiding van de weg aan de oost
kant te maken. Het autoverkeer
zou gesplitst moeten worden.
Rijdend in de richting Leid
schendam zouden de bestaande
rijstroken benut kunnen worden.
In de richting Burgerveen-
Schiphol zou een nieuwe weg
aangelegd moeten worden buiten
de Leiderdorpse Orapjewijk om,
lopend tussen de Ruigekade en
de Does.
Bezwaar van die oplossing is dat op
die manier het Doesgebied wordt
afgesneden en de Oranjewijk tus
sen twee rijbanen van een autos
nelweg komt te liggen. Nog afge
zien van het feit, dat het voor de
bewoners geen aanlokkelijke ge
dachte is, doorkruist het ook de -
zij het nog vage - plannen van de
gemeente Leiderdorp, om het
gebied langs de Does na enige ja
ren vuil- en puinstort, te benutten
als dagrecreatiegebied.
Dat er op korte termijn iets zal ver
anderen is overigens niet aan te
nemen. Bij Rijkswaterstaat staat
verbreding van dit gedeelte niet
zo hoog op het urgentielijstje.
Veel meer geldt dat voor het ge
deelte ter hoogte van Leidschen
dam.
De toekomst van de Rijksweg 4
langs Leiderdorp en Leiden zal
ook voor een belangrijk deel
mede bepaald worden door de
aansluitingen die er komen vopr
de nieuwe Rijksweg 11 (Lei-
den-Bodegraven). Volgens de
oorspronkelijke plannen zou het
gedeelte van de weg tussen
Rijksweg 44 (Burgerveen-
Wassenaar) en Rijksweg 4
(Burgerveen-Voorburg) aanslui
ten op het gedeelte ten oosten van
de Rijksweg 4 in de richting Alp
hen aan den Rijn. Wordt er echter
gekozen voor een ligging zo dicht
mogelijk langs de spoorlijn
Leiden-Alphen voor het oostelijk
deel dan sluiten de beide wegge
deelten niet meer op elkaar aan.
Zelden van passé
Het verkeer komend uit Voorscho
ten en Leiden zal via een aanslui
ting terechtkomen op de Rijks
weg 4, ter hoogte van de molen
Zelden van Passé. Daar zal men
de Rijksweg 4 in noordelijke rich
ting moeten volgen om ter hoogte
van het spoorwegviaduct van de
lijn Leiden-Alphen weer af te
buigen naar het oostelijke ge
deelte van Rijksweg 11.
Beseffend dat deze "bajonet-
aansluiting" verre van ideaal zou
zijn, is er op de tekentafel ook een
tweetal varianten ontworpen. De
ene oplossing voorziet in een
nieuwe weg, die het kruispunt bij
molen Zelden van Passe met de
nieuwe Rijksweg verbindt ter
hoogte van de wipwatermolen in
Zoeterwoude. Een tweede va
riant geeft een verbinding nadat
de weg de Stompwijksevaart is
gepasseerd. Deze weg zou dwars
door het weidegebied De Wei-
poort lopen en bij Groenendijk in
Hazerswoude aansluiting geven
op de nieuwe rijksweg.
Beide oplossingen hebben al tot
heftig verzet geleid in Zoeter
woude. Met name de agrariërs in
de Weipoort verzetten zich zeer
fel tegen een tweedeling van het
poldergebied.
ADVERTENTIE
(Papakt PARADE, de zachtere vieux)
een die niet dwars door de Wei-
poort loopt), betere afwikkeling
van het busverkeer op de Hoge
Rijndijk, en een tweezijdig fiet
spad langs de bestaande weg
Hoogmade-Woubrugge en langs
de Achthovenerweg.
Men wijst erop dat ook al zou een
nieuwe auto(snel)weg worden
aangelegd tussen Leiden en Alp
hen de Hoge Rijndijk toch ge
vaarlijk en druk zal blijven. Ook
dan zal er behoefte zijn aan aller
lei veiligheidsvoorzieningen, op
de bestaande weg langs de Oude
Rijn.
"Het Zuidhollands Landschap"
zegt "met enige schroom" het al
ternatief van de werkgroep te on
derschrijven. Die schroom be
treft dan het feit, dat de Hoge
Rijndijk naast verkeersader ook
een tweede waterkering is. Dat
zal bijvoorbeeld problemen ge
ven bij het maken van de gewen
ste voetgangers- en fietserstun
nel. Overigens bepleit de stich
ting een verdubbeling van de
spoorlijn tussen Hazerswoude-
Rijndijk en Alphen in plaats van
een nieuwe autoweg.
Voorstander van een snelle aanleg
van de weg is de Streekcommis-
sie Leiden, die een nieuw streek
plan mee helpt voorbereiden. De
commissie zegt dat de noodzaak
voor de nieuwe wegverbinding is
aangetoond en bepleit de aanleg
zo dicht mogelijk langs de spoor
lijn. Als wens spreekt de com
missie uit dat de hele route ver
laagd zal worden aangelegd,
maar de Raad van de Waterstaat
heeft al laten blijken dat dat een
veel te kostbare oplossing zou
worden.
Een ander probleempunt wat opge
lost zal moeten worden is de be
staande op- en afrit van de Rijks
weg 4 bij de Hoge Rijndijk. In de
nota van Rijks- en Provinciale
Waterstaat wordt gesuggereerd
om deze aansluiting in de toe
komst geheel te laten vervallen.
Dat zou een zekere ontlasting van
de Hoge Rijndijk teweeg kunnen
brengen en uit een oogpunt van
verkeersveiligheid aan te bevelen
zijn. Immers bij de aanleg van de
Rijksweg 11 ontstaat enkele hon
derden meters verderop al een
drukke verkeerskruising.
Andere functie
De bestaande oprit van de Hoge
Rijndijk naar de Rijksweg zou in
dat geval een bescheidener func
tie kunnen krijgen. Namelijk als
toegangsweg tot de woonwijk die
in de toekomst in de
Roomburger- en Meerburger
polder zal ontstaan als aanvulling
op de bestaande Rivierenbuurt.
Om het gedeelte van de Hoge Rijn
dijk tussen Wilhelminabrug en
de Rijksweg 4 verder te ontlasten
is er in gemeentelijke kringen
ook al eens gefilosofeerd over de
mogelijkheid om een verbinding
tot stand te brengen tussen de
Kanaalweg en de Rijksweg 4
langs de spoorlijn Leiden-
Alphen. Dit weggedeelte zou dan
precies in het verlengde komen te
liggen van de nieuwe rijksweg en
daarop direct aansluiting geven.
Officieel houdt de gemeente Lei
den zich nog op de vlakte. In de
brief aan de Raad van Waterstaat
wordt gezegd, dat er eerst meer
cijfers op tafel moeten komen.
Tot dusver is in de meeste reacties
op de plannen voor een nieuwe
weg gesteld dat een ligging zo
Vandaag het tweede en laatste
artikel over de wegenplarinen
rondom Leiden. Wegenplannen
die op het ogenblik in discussie
zijn. De Raad van de Waterstaat
organiseert bijvoorbeeld een in
spraakprocedure over de even
tuele aanleg van een nieuwe au
toweg tussen Leiden en Bodegra
ven. In dit artikel komt voorname
lijk de oostkant van Leiden aan
bod.
dicht mogelijk langs de spoorlijn
de minste schade toebrengt aan
het landschap. Volgens de werk
groep Milieubeheer aan de
Leidse universiteit wordt deze
schade echter onderschat. Di
recte schade is er volgens de
werkgroep omdat de weg met alle
randvoorzieningen zo'n 60 tot 100
meter breed zal worden, en op
ongeveer 200 meter van de spoor
lijn komt te liggen.
Dat betekent een ernstige aantas
ting van het polderlandschap in
de Rijnstreek. Meer nog bevreesd
is men dat het gebied tussen de
Oude Rijn en de spoorlijn
Leiden-Alphen snel zal worden
volgebouwd als de weg er een
maal ligt. In dat geval zal de Hoge
Rijndijk weer even druk worden
als nu al het geval is.
"V-variant"
De werkgroep is van oordeel dat
volstaan kan worden met een
verbetering van de bestaande
toestand. Deze zogenaamde "V-
variant" zou meer moeten omvat
ten: een omleidingsweg bij Wou-
Door
Bram van Leeuwen
brugge en Hoogmade (de be
bouwde kommen moeten dan het
karakter van een woonerf krij
gen), tunneltjes onder de Hoge
Rijndijk voor voetgangers en
(brom)fietsers op alle belangrijke
kruispunten, een omleidingsweg
voor Zoeterwoude-Rijndijk die
aansluit od Riiksweg 4 (maar wel
De op- en afrit van de Rijksweg 4
bij de Hoge Rijndijk. Als de plan
nen doorgaan verdwijnt de op- en
afrit en zal de weg een functie krij
gen als toegangsweg voorden
woonwijk in de Roomburger-
Meerburgerpolder.
