,Die actiegroep
Milieubeheer
spreekt me aan'
NORMEN VANGST
TONG EN SCHOL
ONGEWIJZIGD
Kibboets geen bolwerk
meer van emancipatie
„Ik ben
niet zo'n
conser
vatieve
duivel"
MAANDAG 27 DECEMBER 1976
Op Newfoundland
Twintig doden
bij brand in
bejaardenhuis
Verdachten
paasmoord '75
aangehouden
LEEUWARDEN (ANP) - De politie
van Leeuwarden heeft tweede
kerstdag twee verdachten aange
houden in verband met de moord
op de Leeuwarder metselaar Anne
Boonstra (38), op eerste paasdag
1975. De politie wil nog geen bij
zonderheden geven, maar zegt in
een verklaring dat „de aanwijzin
gen van zodanige aard zijn, dat de
oplossing van deze zaak niet on
waarschijnlijk mag worden
geacht".
Boonstra werd eerste paasdag vo
rig jaar neergestoken, terwijl hij in
een auto zat bij een ander en een
woordenwisseling kreeg met een
onbekend gebleven voetganger. De
voetganger vond dat hij door de
auto werd gehinderd en stak na ru
zie Boonstra dood met een groot
mes.
De moord is nooit opgelost al zijn er
nog de avond van het misdrijf wel
arrestaties verricht. Bij twee aan
houdingen bleek, dat de betrokke
nen niets met de moord van doen
hadden maar wel met een enkele
maanden daarvoor gepleegde
overval op een postkantoor in
Apeldoorn.
De nieuwe aanhoudingen zouden
het gevolg zijn van nieuwe onder-
zoekgegevens, tips en getuigen
verklaringen.
DEN HAAG (ANP) - Minister mr. A. van der Stee (land
bouw en visserij) heeft, ter uitvoering van de in het kader
van de noord oost atlantische visserij commissie (noavc)
aangegane verplichtingen, bij beschikking de maximale
hoeveelheden tong en schol, die de Nederlandse vissers in
1977 mogen vangen, ongewijzigd vastgesteld. Dit betekent
dat zij komend jaar 9.200 ton tong en 35.600 ton schol mogen
aanvoeren uit de Noordzee en 240 ton tong en 20 ton schol
uit de Ierse Zee.
Vissersvaartuigen groter dan 50 brt
of met een vermogen van meer dan
300 pk mogen in de kustzee (12 mijl)
geen trawlvisserij op tong en schol
uitoefenen.
Wanneer deze schepen zich in de
kustzee bevinden, worden zij
geacht de visserij op tong en schol
uit te oefenen tenzij hun trawlnet-
ten (boomkor of andere netten, ge
schikt voor het vangen van platvis)
zodanig zijn gesjord en gestuwd,
dat onmiddellijk gebruik daarvan
niet nodig is.
Van de hoeveelheden tong en schol
die onze vissers maximaal in de
Noordzee mogen vangen, is 200 ton
tong en 600 ton schol gereserveerd
voor bijvangsten en correcties op
de verdeling.
Voor de resterende 9.000 ton tong
en 35.000 ton schol is een verdeling
per schip uitgewerkt, die globaal
genomen voor de helft berust op de
aanvoer in voorgaande jaren en
voor de andere 50 procent gerela
teerd is aan het motorvermogen.
Voor vaartuigen die op of na 1 ja
nuari 1977 voor het eerst in het cen
traal visserij-register zijn inge
schreven en niet dienen ter vervan
ging, zullen de contingenten tong
en schol voor 1977 worden vastges
teld op resp. 500 kg en 2.000 kg.
Aanvoeren van tong en schol die
nen te geschieden met het schip
waarmee de vangst heeft plaatsge
vonden en zijn slechts toegestaan
in de volgende Nederlandse ha
vens: Breskens, Vlissingen, Colijn-
splaat. Stellendam, Scheveningen,
IJmuiden, Den Helder, Den Oever,
Harlingen, Lauwersoog, Delfzijl,
Termunterzijl en Urk.
ST. JOHNS - Minstens twintig be-
S^Ëpsli^, woners van een bejaardentehuis bij
1 i'1 i ÉHBSH Goulds op Newfounland zijn giste-
'WTiï, J3B&M ren om het leven gekomen bij een
JÉBHBRK brand in de inrichting.
Een brand in het Japanse Noemazo
,"%c heeft gisterochtend 15 mensenle-
vens geëist. De brand ging gepaard
i WM caS° zijn vrijdagavond 13 mensen
om het leven gekomen. De brand
ontstond doorrlat in een van de drie
woningen de vlam in de pan sloeg,
v :mÊk i De meeste slachtoffers zijn kinde
lid e-:w - mm ren die uit raam sprongen en op he
trottoir te pletter vielen. Bij een ho
VAlL-DetraditionelekerstplaatindeVerenigdeStaten.Een"informeel" portretvandehuidigepresidentFord telbrand in de Canadese stad Ha
en zijn gezin in hun wuitervakantiehuisje. Op de voorgrond Steve, Susan en de honden Liberty en Misty. Achter: milton tenslotte vielen zever
Gayle en Mike, het echtpaar Ford en zoon Jack. den.
TEL AVIV (SP) - De Israëlische
kibboets was 70 jaar geleden het
lichtende voorbeeld in de strijd
voor gelykheid van de sexen.
Vrouwen ploegden naast de man
nen de velden, bestuurden tracto
ren en bouwden huizen. Maar van
daag de dag blijken de vrouwen in
de collectieve nederzettingen te
ruggekeerd naar de „typische
vrouwelijke" beroepen - en ze voe
len zich daar heel best bij.
Ruim negentig procent van de
mannen werkt in landbouw en in
dustrie en 83 procent van de vrou
wen in de dienstverlenende sector,
administratieve beroepen of het
onderwijs, zo blijkt uit een recent
sociologisch onderzoek in vijftig
kibboetsen. Van de ondervraagden
blijkt 96 procent het naar zijn zin te
hebben. Een andere studie meldt
dat vrouwen maar weinig invloed
rijke posities in de kibboets inne
men en dat zij in geen enkele so
ciale activiteit een overheersende
rol sDelen.
In plaats van naar een belangrijker
rol in het bestuur van de kibboets te
streven, richten de vrouwen hun
belangstelling hoofdzakelijk op
hun kinderen en zij staan er op dat
de kinderen 's nachts thuis slapen.
Dat laatste is tegen de ideeën van de
pioniers van de kibboets-beweging
die meenden dat alle bezit in de
kibboets gemeenschappelijk
moest zijn en dat dus ook de kinde
ren collectief opgevoed en opgeleid
moesten worden.
De verandering kwam aan het eind
van de jaren vijftig. Na de stichting
van de staat Israël in 1948 raakten
de kibboetsen in goede doen door
de verkoop van hun landbouwpro-
dukten in binnen- en buitenland.
Er werden industrieën gesticht en
de levensstandaard steeg sterk,
waardoor de vrouwen langzamer
hand werden teruggedreven naar
traditionele werkzaamheden in de
keuken, wasserijen, het onderwijs
en de voor toeristen opgezette kib
boetshotels.
De feministische voorvechter Ri-
vka Bar Josef van de Hebreeuwse
universiteit van Jeruzalem gelooft
dat de aspiraties van de vrouwen in
de kibboets worden beinvloed door
de mogelijkheden die voor haar
openstaan. Wanneer die worden
beperkt tot de dienstverlenende
sector, trekken ze zich terug in het
gezinsleven, waarin zij de meeste
bevrediging vinden en ook be
paalde rechten. Maar zelfs binnen
het gezin blijkt de vader een veel
grotere invloed te hebben op de po
litieke inzichten van de kinderen en
de beslissingen over hun toekomst.
Esther Herlitz, lid van de Knesseth
(heb parlement) en voormalig di
plomaat, geeft toe dat vrouwen ach
ter liggen bij de man maar geeft
daarvan de vrouwen zelf de schuld.
Zij zegt dat in de kibboets, net als in
de Isralische maatschappij in het
algemeen, vrouwen roepen dat ze
gediscrimineerd worden maar er
niet veel voor voelen te vechten
voor invloedrijke posities. Hoewel
de wet op gelijkberechtiging van
1951 de rechten van de vrouw vast
legde, moeten vrouwen geschoold
zijn om een belangrijker rol in de
maatschappij te kunnen spelen, al
dus Esther Herlitz. Zij gelooft dat
het aanzien van de vrouw in de kib
boets en daarbuiten de laatste 28
jaar is verminderd en voegt er met
een glimlach aan toe dat dit mis
schien wel een reactie is op de
overheersende persoonlijkheden
van hun moeders.
Minister Max
van der Stoel
Door
Peter Riemersma
Minister mr. Max van der
Steel van buitenlandse za
ken legt enkele papieren
met de witte achterkant
naar boven als de fotograaf
te dicht bij komt. Het zou
eens kunnen gebeuren dat
van de voorkant van het
dossier voor hem op de tafel
iets wordt vastgelegd op de
gevoelige plaat. Vandaar de
snelle handeling. Uit voor
zorg. Van der Stoel is een
uiterst voorzichtig man.
Liever voorkomen dan ge
nezen, lijkt zijn devies.
Een houding die hem in radikale
kringen van zijn partij, de PvdA,
niet bijster populair maakt. Daar
ziet men liever de gedreven agitatie
van partijgenoot Pronk, de minis
ter voor ontwikkelingssamenwer
king. Maar voor Van der Stoel gaat
resultaat voor het getuigen.
Hij is "een stille kracht". Een man
die zeer hard werkt, bekwaam is als
leider van het departement, een
man met gezag in het buitenland.
Zo'n baarlijke conservatieve dui
vel" ben ik niet, liet hij eens weten.
Het was een reactie op het almaar
voortdurende gestook vanuit het
PvdA-kader. Van der Stoel is een
overtuigd voorstander van het At
lantische bondgenootschap in de
NAVO. Hij heeft een nuchtere kijk
op de Nederlandse defensie
inspanning. Oogst lof van het
ChristenDemocratisch Appel en
zelfs van de oppositie. Maar wordt
bij voortduring afgevallen door-
partijgenoten.
Het ergste
Aan de vooravond van de verkie
zingen in 1972 schreef Van der
Stoel in een tijdschrift: het ergste
dat een minister van buitenlandse
zaken kan overkomen is vervreem
ding van zijn partij.
Is deze vervreemding na vier jaar
toch een feit? Is Van der Stoel het
'ergste' overkomen? De minister
vindt van niet. Hij wijst op de steun
van zijn collega's in het kabinet.
Opinie-onderzoeken wijzen uit dat
zijn beleid bij de PvdA-kiezers veel
vertrouwen geniet. De Eerste-
Kamerfractie van de PvdA heeft
waardering uitgesproken voor zijn
beleid. De Tweede-Kamerfractie is
hem op hoofdpunten nimmer afge
vallen.
Pvd A-kamerleden als Piet Dankert
en Relus ter Beek vertolken wel de
onvrede van de achterban maar als
hij met hen spreekt heeft hij toch
niet de indruk dat er een wezenlijke
kloof is in de opvattingen. Een dui
delijke meerderheid van de PvdA-
aanhang is voor handhaving van
het Nederlandse lidmaatschap van
de NAVO.
Op een rondetafelconferentie over
vrede en veiligheid van vertegen
woordigers van socialistische par
tijen in Europa vertolkte mevrouw
Ien van den Heuvel, voorzitter van
de PvdA, een kritisch standpunt
over de NAVO. Dit bondgenoot
schap zou meer de vrede moeten
dienen en als daar niets vqn terecht
zou komen, moet Nederland
maar denken aan uittreden.
Om te beginnen zou ons land "een
gebaar" kunnen maken door zelf
alle atoomwapens van eigen bodem
te verwijderen. Op de rondetafel
conferentie werd zonneklaar, de
PvdA staat met haar fatalistische
houding ten opzichte van de NAVO
alleen in Europa.
En Van'der Stoel weet zich op Eu
ropees niveau omringd door vele
medestanders. Hij mag een een
zame zijn in zijn partij, hij staat he
lemaal niet alleen. Mevrouw Van
den Heuvel, de PvdA-voorzitter
mag hem bestrijden. Hij weet zich
gesteund door de voorzitter van de
Westduitse sociaal-democraten,
Willy Brandt.
"Ach", zegt Van der Stoel gelaten,
"mevrouw Van den Heuvel ver
tolkt wel eens opvattingen over de
NAVO, waar ik anders over denk.
Maar zij heeft geen beroep op de
zusterpartijen gedaan om desnoods
uit de NAVO te treden".
Een atoomvrij Nederland?
"Namens het kabinet heeft de
minister-president onlangs nog
eens nadrukkelijk gezegd, dat dit
niet veel kan bijdragen aan vrede
en veiligheid in de wereld, luidt het
afgemeten antwoord van de man,
wiens "zuinige mondje" welhaast
spreekwoordelijk is. "Het kan zijn
dat mevrouw Van den Heuvel daar
een slagje anders over denkt", geeft
hij mondjesmaat toe.
Glanzend
Max van der Stoel heeft binnen de
Partij van de Arbeid een glanzende
carrière gemaakt. Na zijn rechten
studie in Leiden werd hij mede
werker van de Dr. Wiardi Be-
ckmanstichting en internationaal
secretaris van de PvdA. Was enkele
jaren lid van de Eerste Kamer. In
het kabinet-Cals van 1965 tot 1966
staatssecretaris van buitenlandse
zaken onder Luns. Lid van het Eu
ropese Parlement en lid van de
Noordatlantische Vergadering.
Met tussenpozen acht jaar lid van
de Tweede Kamer.
Er was geen twijfel aan, dat Van der
Stoel in 1973 in een kabinet met ze
ven PvdA-ministers de portefeuille
van buitenlandse zaken zou krij
gen. Een gedegen vakman.
Jammer voor hem: de PvdA is in
tussen officieel omgevormd tot ac
tiepartij. Een partij die maar al te
graag het oor leent voor opgewon
den onrust in de maatschappij. Van
der Stoel die meer weg heeft van
een steile diplomaat, dan van een
bewogen actievoerder, kon er niet
om heen: hij zou als minister van
buitenlandse zaken actiegroepen
moeten aanhoren.
"Daar is niets tegen", meldt Van
der Stoel dapper. "Integendeel. Ik
juich het toe, dat veel meer mensen
dan vroeger zich bemoeien met de
buitenlandse politiek van Neder
land. Maar wat ik dan wel verlang
is, dat men niet alleen kritiek spuit,
maar ook aangeeft wat er verbeterd
kan worden. Het is zo gemakkelijk
om alleen kritiek te hebben. Het is
veel moeilijker, maar ook veel op-
bouwender, om met kennis van za
ken aan te geven hoe 't anders kan.
Aan de kennis ontbreekt het-
vaak..."
De minister heeft zo een voorbeeld
bij de hand van een actiegroep die
hem aanspreekt: de actiegroep Mi
lieubeheer in Leiden. "Deze is niet
alleen tegen bijvoorbeeld de aan
leg van de Leidse Baan of de bouw
van een nieuw academisch zie
kenhuis. Deze groep geeft ook aan
wat er dan wel moet gebeuren.
Door zo'n constructieve opstelling
versterkt men zijn zaak. De in
vloed van actiegroepen is groter,
naarmate ze hun stellingen on
derbouwen met steekhoudende
argumenten".
Constructief
Een constructieve opstelling. Dat is
het sleutelbegrip in het buiten
landse beleid van Van der Stoel.
Bevorderen van vrede en veiligheid
staan hoog op het verlanglijstje.
Het streven is gericht op de wapen
beheersing in de wereld en op het
terugdringen van het nucleaire ge
vaar. Maar steeds staat bij Van der
Stoel voorop, dat Nederland alleen
weinig kan bijdragen. Samenwer
king met andere landen staat voor
op. En dan in de eerste plaats met
de andere acht landen van de Euro
pese Gemeenschap. Een van de
ernstigste spanningshaarden in de
wereld ligt in Zuidelijk Afrika.
Deze vormt, vindt Van der Stoel,
het grootste gevaar thans voor
vrede en veiligheid.
Nederland heeft in de Verenigde
Naties krachtig stelling genomen
tegen het blanke minderheidsre
gime in Zuid-Afrika. Zich gekeerd
tegen de apartheid. Als er niet snel
een belangrijke wending komt, zie
ik het somber in. We proberen zo
veel mogelijk druk uit te oefenen.
Juist als Europese Gemeenschap.
Vindt hij 't belangrijker een geza
menlijk Europees standpunt te ver
tolken, dan het laten horen van ee-
n eigen Nederlands geluid?
Van der Stoel kiest voor een Euro
pese aanpak. "Je moet het vertol
ken van een specifiek Nederlands
geluid afwegen tegen het belang
van een beleid namens de "Negen".
Dat is een beroerd probleem. Je
kunt wel proberen om de laatste
gram van je eigen opvatting te laten
meeklinken. Een achttien karaats
Nederlands standpunt weergeven.
Maar dat kan wel betekenen dat je
in je eentje blijft staan. In het we
reldgebeuren leg je oneindig veel
meer gewicht in de schaal als je
namens de negen Europese landen
kan spreken. Dan spreek je namens
250 miljoen mensen. Dan mag je
best wat schipperen en wat laten
vallen van je eigen standpunt. De
zaak waar het om gaat, kun je dan
met meer kans op succes aanpak
ken. De afweging pakt alleen an
ders voor mij uit als principiële
standpunten zouden moeten wor
den prijsgegeven".
Volgt daaruit niet logischerwijs,
dat Europa ook een eigen defensie
moet hebben?
VS vasthoudend
Van der Stoel is het eens met Willy
Brandt. Europa moet de Verenigde
Staten van Noord-Amerika niet los
laten. "Zonder Amerika bestaat er
geen NAVO", zei Brandt.
Van der Stoel: "In de jaren vijftig is
gebleken dat een Europese Defen
sie Gemeenschap niet kan. En ik
houd staande: een gemeenschap
pelijke Europese defensiepolitiek
is niet mogelijk als niet eerst een
gemeenschappelijk buitenlands
beleid van de Europese Gemeen
schap wordt gevormd. Maar ook als
het zover zou komen, dan nog zou
Van der Stoel een eigen Europese
atoommacht afwijzen.
En Frankrijk en Engeland dan,
deze landen hebben toch al kern
wapens? "Ja, maar samenvoeging
van de twee tot een Europese
atoommacht, zonder een federaal
gezag, zou in strijd zijn met het ver
drag over het niet verspreiden van
kernwapens. Ik moet overigens
zeggen: er is geen enkele aanwij
zing, dat deze zaak nu actueel is".
De Nederlandse minister van bui
tenlandse zaken wijst op naar zijn
mening fatale gevolgen voor het
vreedzaam samenleven in Europa
als West-Europa een eigen kern
macht zou hebben.
"Ik laat in het midden of het terecht
is of niet, maar voor mij staat vast,
dat de landen van het oostblok dit
zouden opvatten als een vijandige
daad. De spanning zou enorm op
lopen. Het oostblok zou oordelen:
de Westduitse vinger is dan dichter
bij de atoomtrekker".
Uitbouw
Ook om deze reden blijft Van der
Stoel zweren bij een NAVO met
Amerika en Canada. Niettemin
vindt hij een verdere uitbouw van
de Europese Gemeenschap nood
zakelijk. Alleen al door zijn bestaan
levert de Gemeenschap een bij
drage aan de ontspanning in de we
reld. De Frans-Duitse tegenstelling
heeft een eeuw lang Europa be
heerst. "Alleen al het op gang bren
gen van een samenwerking op Eu
ropees niveau drukt de Frans-
Duitse tegenstelling naar de ach
tergrond", oordeelt Van der Stoel.
"Neem het bestaan van de twee
Duitslanden. Psychologisch is dit
voor de Bondsrepubliek nog altijd
moeilijk te verwerken. Indien het
vooruitzicht van d3 Europese een
wording zou ontbreken, zou het
voor West-Duitsland veel moeilij
ker zijn om de deling mentaal te
verwerken". Het gesprek in Wenen
tussen vertegenwoordigers van
Warschau-pact en NAVO over we
derzijdse en evenwichtige troepen-
vermindering duurt al enkele jaren
en levert eigenlijk tot nu toe niets
op. Van der Stoel: "Het is teleurstel
lend dat er zo weinig positief is
geantwoord op ons voorstel om ook
vermindering van de nucleaire
slagkracht in het gesprek in te
brengen".
De Westduitse zusterpartij van de
PvdA, de SPD van Willy Brandt
heeft voorgesteld om in Wenen in
elk geval aan te koersen op een si
tuatie dat de bewapening in Europa
niet langer toeneemt. Dus eerst
"niet meer" en dan pas "minder".
Van der Stoel: "Natuurlijk, alles
wat de bewapeningswedloop af
remt kan ons helpen. Maar tens
lotte gaat het om ijzeren afspraken
met de landen van het Warschau
pact.
Ik heb overigens niet de indruk, dat
de Oostbloklanden hun interesse
voor de besprekingen in Wenen
hebben verloren. Een overeen
komst tussen Amerika en Rusland
over beperking van hun atoombe
wapening zal stimulerend werken.
Ik ben niet zonder hoop. De Ameri
kaanse minister van buitenlandse
zaken Kissinger heeft onlangs ge
zegd, dat de besprekingen tussen
Amerika en Rusland voor negentig
procent rond zijn".
De oppositie verwijt het kabinet-
Den Uyl dat het de defensiekracht
van Nederland, de Nederlandse
bijdrage aan de NAVO, aantast.
"Als de defensie was verwaarloosd,
dan was ik nu geen minister meer",
zegt Van der Stoel beslist. "Het
verwijt is ook niet terecht. In wezen
geven wij in verhouding nauwe
lijks minder uit aan defensie dan
West-Duitsland. De verdienste van
dit kabinet en in het bijzonder van
collega Vredeling is, dat nu een po
ging in gang is gezet de oude lijn om
te buigen.
We pogen een einde te maken aan
de situatie, dat we teveel defensie
taken willen uitvoeren met te
weinig financiële middelen. De
Nederlandse defensie is door dit
kabinet op een realistische basis
geplaatst.
Het kabinetsbeleid is er bewust op
gericht om een redelijk aandeel van
Nederland in de NAVO vast te
houden. Ik zou hopen, dat het ge
sprek over wapenbeheersing een
beperking van de defensie
uitgaven mogelijk zou maken.
Maar de eerlijkheid gebiedt te zeg
gen, dat het gesprek traag verloopt.
Het verhaal van taakuitwisseling
en taakverdeling binnen de NAVO
kent menige mislukking, helaas.
Toch moet er iets gebeuren op dit
punt. Ook andere landen komen
klem te zitten met hun defensielas-
ten".
