„CIRCUS" OP HET BINNENHOF
Andrew Young :de
man achter Carter
Door
Joost
Calkoen
Congreslid
uit Georgia
zorgde voor
massale
steun van
negers
Kernenergie
ZATERDAG 27 NOVEMBER 1976
PAGINA 17
De Europese Top, zoals die vol
gende week in Den Haag confe
reert, wordt voorgezeten door
de Nederlandse minister
president drs. J. den Uyl, en ook
bijgewoond door minister mr.
M. van der Stoel van Buiten
landse Zaken.
Aan het hoofd van de Belgische
delegatie staan premier L. Tin-
demans en de minister van Bui
tenlandse Zaken Renaat van
Elslande.
Gaston Thorn vertegenwoordigt
Luxemburg.
Uit Engeland komen premier Ja
mes Callaghan en minister An
thony Crosland.
Voor Frankrijk zijn er president
Valery Giscard d'Estaing en mi
nister L. M. de Guiringaud.
De Bondsrepubliek is vertegen
woordigd met bondskanselier
Helmut Schmidt en minister
Hans-Dietrich Genscher.
De Italiaanse premier Andreotti
komt met zijn minister van Bui
tenlandse Zaken Arnaldo For-
lani.
Uit Ierland zijn er premier L. Cos-
grave en minister G. Fitzgerald.
Denemarken heeft bij deze confe
rentie naast zijn premier Anke
Jörgens twee bewindslieden
vertegenwoordigd: minister
van Buitenlandse Zaken K. B.
Andersen en minister van Bui
tenlandse Handel Ivar Nörg-
aard.
Namens de Europese Commissie
komt een delegatie onder lei
ding van voorzitter Fran^ois-
Xavier Ortoli.
De bar staat klaar, de -parketvloer wacht,taf els e
perscentrum is er vooral vopr de inwendige mens
x vierhonderd stoelen: de bovenverdieping van het tijdelijk
Den Haag heeft de Europese
Top in huis, begin ko
mende week. De rege
ringsleiders en ministers
van Buitenlandse Zaken
van de negen EG-landen
houden hier een topconfe
rentie.
Een beraad over Europese poli
tieke samenwerking op het hoog
ste niveau zoals dat de laatste tijd
driemaal per jaar wordt belegd.
Ditmaal in Den Haag, op maandag
29 en dinsdag 30 november.
Uitvloeisel van het feit, dat Neder
land gedurende deze tweede helft
van 1976 het voorzitterschap van
de Europese Economische Ge
meenschap vervult.
Het hele "Europese circus", zoals
men het graag onparlementair
noemt, strijkt het komend wee
keinde dus neer op ons rege
ringscentrum. Waar de conferen
tie zich afspeelt in de zalen van
het Ridderzaalcomplex - in alle
rust, op een voor het publiek af
geschermd Binnenhof. Want de
veiligheidsmaatregelen zijn, bij
een ontmoeting van zoveel be
langrijke staatslieden, uiteraard
niet voor de poes.
Aan die conferentie zelf, onder het
gastheer- en voorzitterschap van
premier drs. J. den Uyl, nemen
zo'n tweehonderd mensen deel.
Verdeeld over tien delegaties:
van ieder van de negen lidstaten
één, plus een vertegenwoordi
ging van de Europese Commis
sie. Aangevuld en terzijde ge
staan bovendien door ettelijke
tientallen leden van de ambte
lijke EG-staf uit Brussel.
Tolken zorgen, zoals dat pleegt te
gaan, tijdens de tapgesprekken
voor vrijwel gelijktijdige verta
lingen in het Frans, Duits en En
gels, het Italiaans, Deens en Ne
derlands.
Oog en oor
De Hagenaar in de straat zal weinig
merken van dat politieke top-
gebeuren. Hoogstens zal zijn
aandacht soms even worden ge
i motorrij-
trokken door
dersescorte
langs zoemende limousine,
waarin hij dan een Callaghan, een
Schmidt of een Giscard d'Estaing
kan vermoeden.
Maar de ogen en oren van de Euro
pese media zijn terdege op deze
topbijeenkomst afgestemd. Met
dik zeshonderd man (en soms
vrouw) aan journalisten, fotogra
fen en technici maken die verte
genwoordigers van kranten-,
radio- en televisiewereld zelfs het
grootste deel uit van dat Euro
pese cirsus.
Zeshonderd schrijvende, pratende
en registrerende persmensen zijn
stuk voor stuk voor deze gele
genheid „geaecrediteerd", zoals
men dat in de deftige vaktaal van
buitenlandse zaken pleegt te
noemen. Zeg maan aanvaard, in
geschreven en voorzien van een
naamkaartje, dat zichtbaar op de
revers dient te prijken.
Waar laatje dat, zo'n leger van vol
gers? Waar biedt je al die werkers
met hun zo uiteenlopende ver
langens werkruimte? Het minis
terie van Buitenlandse Zaken en
de Regeringsvoorlichtingsdienst
kregen in dat opzicht een ge
schenk in de schoot geworpen:
een leegstaand gebouw op een
steenworp afstands van de Rid-
derzaal. Het voormalige pand van
de (hand)telefooncentrale aan de
Hofstraat, aangeduid als GE
MEENTE TELEPHOON op een
kloek tegeltableau hoog aan de
gevel.
Over een jaar of wat zal ook dat
oude PTT-gebouw plaats moeten
hebben gemaakt voor de ver
wachte parlementaire nieuw
bouw - maar het staat er nog.
Nauwelijks had de telefoon
dienst er zijn apparatuur uitge
haald, of de Rijksgebouwen
dienst zorgde in mei en juni in
ijltempo voor een provisorische
inwendige verbouwing tot tijde-t
lijk perscentrum, dienend tijdens
het Nederlands EG-
voorzitterschap.
Korf
Maandag en dinsdag zal dat gedul
dige pand zijn veranderd in dag
en nacht een zoemende Europese
bijenkorf.
In de souterrainlaag zullen dan zes
tijdelijke radiostudio's zijn inge
richt, en zullen de grote persa
gentschappen hun werkbasis
hebben.
In de hal op de begane grond zijn
een bank- en wisselkantoor, een
krantenkiosk en een VW-balie
neergezet en daarnaast zetelt, als
een spin in dit nerveus trillend
web, een perssecretariaat onder
leiding van de heer H. van Be-
nthem, en bemand met voorlich-
tingsfunctionarissen van Buiten
landse Zaken en RVD.
Verspreid over het gebouw is een
zestal "briefing rooms" ingericht,
kleinere en grotere vergaderzaal
tjes' voor persconferenties en
dergelijke. De NOS heeft zich op
de eerste verdieping een tijde
lijke tv-studio bezorgd.
Weer een etage hoger vindt men
achtereenvolgens een schrijfzaal,
waar zeker driekwart van de in
totaal honderd beschikbaar ge
stelde schrijfmachines zullen ra
telen, een ruimte met veertig uit
spaanplaat en zachtboard opge
trokken telefooncellen en een
kamer met tien telexapparaten
op ry.
't Inwendige
En de topverdieping geldt als res
taurant met bar, goed voor vier
honderd zitplaatsen, het nabije
perscentrum Nieuwspoort zorgt
daar voor de inwendige mens, de
biertjes, de Bordeauxwijntjes, de
broodjes en de biefstukken. Tot
in die ontmoetings- en eetzaal
staan enkele van de dertig tv-
ontvangers die, geschakeld in
een gesloten circuit, overal in het
gebouw speciale boodschappen
of elders gegeven persconferen
ties kunnen weergeven.
Aan een kopwand van die enorme
bovenzaal prijkt een sierlijk ge
schilderde herinnering aan de
vroegere bestemming van het
gebouw. "Waardigheid, beschei
denheid, beleefdheid, geduld", is
daar met ouderwetse ambachts
kunst gepenseeld, "ter herinne
ring aan het handsysteem
1903-1924".
Hoe ver de technische communica
tiemiddelen ook zijn ontwikkeld
vandaag: er zal daar straks op
nieuw met handen en voeten
worden gewerkt, op vijftig meter
afstand van de Europese Top.
"Beleefdheid, geduld filoso
feert bz. functionaris Van Be-
nthem. "Ik geloof dat ik die tekst
er maar in een paar vertalingen
naast laat hangen".
Een getalenteerd jong zwart Congreslid heeft
verklaard dat hij geen plaats wil in de regering-
Carter die nu wordt samengesteld - en toch wordt
hij beschouwd als de op één na belangrijkste man
in de Verenigde Staten.
Slechts zeer weinig mensen heb
ben Jimmy Carter zo geholpen bij
zijn strijd om het presidentschap
dat ze een beloning verdienen.
Maareriserééndie hij met naam en
toenaam heeft vermeld: de 4-
4-jarige Andrew Young uit Georgia.
Want hij zorgde ervoor dat de ne
gers zo massaal voor Crater kozen.
En terwijl iedereen in Carters kamp
zich zenuwachtig afvraagt welke
baan ze hem nu eens zullen aanbie
den - Young kan vragen wat hij wil
-geeft Yopnger de voorkeur aan lid
van het parlement te blijven en daar
z'n grote invloed nuttig te maken.
Hij kan er op rekenen dat de presi
dent naar hem zal luisteren, want
de twee jonge zuiderlingen hebben
tijdens de campagne waarin ze de
gevestigde machten van de oost
kust versloegen, een uitstekende
verhouding opgebouwd.
"Daddy" King
Toen Carter in 1972 aankondigde
dat hij naar het presidentschap zou
dingen, was hij vrijwel onbekend
bij de zwarte kiezers. Alleen in
Georgia 'was hij bekend en daar had
hij zich als gouverneur een goede
naam verworven in kwesties van
gelijke rechten voor blank en zwart.
Maar voor de negers in het noorden
was hij als blanke zuiderling een
verworpene. Toch kreeg hij uitein
delijk 94 procent van de zwarte kie
zers achter zich, voornamelijk
dankzij Andy Young.
Young koos al vroeg partij voor
Carter. Heftige kritiek in het
noorden en, aanvankelijk, weinig
begrip in het zuiden waren zijn
deel.
Maar met behulp van dominee
"Daddy" King (de vader van Martin
Luther) en een lid van het Congres
van Georgia, Bob Brown, slaagden
ze erin zeventig procent van de
zwarten voor Carter te winnen in de
beslissende voorverkiezing van
Florida, waar Carter afrekende met
George Wallace. Ze gingen door en
wonnen negentig procent van de
negerstemmen in Noord-Carolina.
Gezag
Met deze overwinningen als uit
gangspunt bouwden Young en zijn
team verder aan de definitieve
winst van Carter, en Amerik's ne
gers schaarden zich massaal achter
Young.
Zijn gezag onder de zwarte zuider
lingen dankt hij aan zijn moedige
strijd voor de gelijke rechten aan de
zijde van Martin Luther King, in de
jaren zestig. Maar wat bracht
Young ertoe op Carter te wedden?
In zijn verzorgde kantoor in Atlanta
zegt de oud-geestelijke die voor de
politiek koos glimlachend: "Ik ge
loof dat het antwoord is dat ik hem
persoonlijk graag mag. Ik kende
hem al zes jaar als gouverneur van
Georgia en ik ken niemand die een
betere campagne kan voeren dan
hij. Maar eerlijk gezegd dacht ik
toen dat ik aan het werk was voor
een toekomstige vice-president,
want ik had niet verwacht dat het
liberale noorden niet in actie zou
komen. Opeens ontdekte ik dat ik
de nieuwe president van de Ver
enigde Staten steunde".
Jimmy Carter, zegt hij, is in wezen
meer vooruitstrevend dan de "libe
rals" uit het noorden. "Zij denken
"liberal" maar doen het vaak niet.
Een liberale senator of afgevaar
digde heeft altijd wel een neger in
zijn staf, maar meestal is die alleen
belast met de problemen rond de
verhouding met de negers. Van de
125 leden van Carters campagnes
taf waren er 26 zwart, en ze deden
van alles - dat was pas samenwer
king". Carters kracht als liberaal
schuilt er volgens Young in dat hij
opgroeide in het "enorm achter
lijke en racistische zuiden" - en met
succes afrekende met het racisme
in hemzelf, in zijn familie, zijn om
geving, zijn kerk en, later, als gou
verneur van de staat.
Afkomst
"Mensen die veel met hem te ma
ken hebben gehad, stellen nooit
vragen als: wil de echte Jimmy naar
Carter voren komen? Journalisten,
en vooral die uit het noorden, wil
len hem een etiket opplakken, maar
hij past niet in hun opvattingen
over een politicus uit het zuiden.
Het probleem ligt bij hen, niet bij
Carter. Iedereen ziet in hem wat zij
erin willen zien.
"Zijn medeleven en zijn menselijke
warmte spruiten voort uit zijn be
scheiden afkomst. Hij is nooit echt
arm geweest, maar heeft wel moei
lijke tijden gekend en zag in zijn
directe omgeving nog grotere ar-
Carter gaf een car-
op om^terwijl zijn
familie er slecht voor stond en het
racisme hoogtij vierde, thuis de za
ken over te nemen. Hier heb je een
man die niet bang is voor het leven
en die een moeilijke strijd aandurft.
Toch heeft hij er in die zes jaar dat
ik hem al ken, nooit met mij over
gesproken".
Young gelooft dat Carter het in zich
heeft een goede president te wor
den - niet alleen op binnenlands
terrein, maar ook in de buiten
landse politiek, omdat hij op grond
van zijn eigen ervaring begrip heeft
voor armoede en racisme.
Young zelf is een van de'markant
ste leden van het Huis van Afge
vaardigden. Hij komt uit een ge
goede familie, verkoos een bestaan
als geestelijke boven een profijte
lijke tandartsenpraktijk, probeerde
Andrew Young: gezag te
danken aan strijd voor gelijke
rechten.
als zendeling naar Angola te gaan,
en raakte uiteindelijk betrokken bij
de strijd voor de rechten van de ne
gers. Hij zal onmiskenbaar een
grote invloed hebben op Carters be
leid inzake zuidelijk Afrika. (Deze
week nam hij met enkele andere
Amerikanen deel aan een ontmoe
ting met Afrikaanse leiders in Leso
tho en onmiddellijk erna ontmoette
hij de verbannen leider Robert So-
boekwe van het Panafrikaanse
Congres, wiens zonen bij Young in
Atlanta wonen).
Wat zal de nieuwe regering van Car
ter als eerste aanpakken? Young
heeft diepgaand gepraat met Carter
over wat er te doen is, maar het is
moeilijk na te gaan in hoeverre zijn
eigen verlangens meespreken in
wat hij daarover zegt.
"We praten nog altijd over werk
loosheid alsof het een binnenlands
probleem is. We zijn ons er nog niet
van bewust dat we alleen economi
sche stabiliteit en gelijke kansen
voor onszelf kunnen bereiken als
we de structuur van onze eigen sa
menleving aanpassen aan de we
reldgemeenschap. We moeten nu
leren leven in een nieuwe wereld,
een wereld waarin we niet langer
domineren. Maar we weten nog niet
hoe dat moet.
"Internationale kwesties gaan we
te lijf als een krachtpatser of als een
vrijgevige filantroop. We hebben er
geen idee van hoe we mensen als
gelijken moeten tegemoettreden".
Amerika kan, meent hij, niet in z'n
eentje een oplossing vinden voor
zijn belangrijkste problemen de
werkloosheid, het verval van de
steden, de falende gezondheids
zorg - zonder in de internationale
gemeenschap voor economische
stabiliteit te zorgen.
Carter werd zich van deze nood
zaak bewust, vertelt Young, toen
hij als gouverneur van Georgia
meer beleggingen naar zijn staat
wilde trekken, en ontdekte dat hij
er kantoren voor moest openen in
België, Japan en West-Duitsland.
En Young gelooft dat de Verenigde
Staten nog maar is net beginnen in
te zien hoe kwetsbaar de Ameri
kaanse economie is voor de druk
van kartels of voor mogelijke tekor
ten aan mineralen die van vitaal be
lang zijn voor de economie.
"We moeten leren leven in een in
ternationaal systeem waarin vijf
werelden bestaan. De eerste is de
geïndustrialiseerde wereld, waar-
van Amerika deel uitmaakt. De
tweede is de wereld van de rijkere,
nog opkomende landen, zoals de
Arabische olielanden en Nigeria.
De derde werel^ bestaat uit ont
wikkelingslanden als China, India
en Kenia. De vierde wereld omvat
de allararmste landen, zoals Bang-
ladesj en de Sahellanden. En de
vijfde wereld is die van de multina
tionale ondernemingen".
Kapitaliseren
In plaats van nu de gebruikelijke
aanvallen te lanceren op de multi
nationals, komt Young met een
paar verrassende ideeën. "Ik kan
me de wereld niet voorstellen zon
der hen", zo zegt hij. "Als je de ont
wikkelingslanden wilt geven wat ze
het hardst nodig hebben - eten,
kleding, huisvesting, enzovoorts
hebben de multinationals bewezen
dat ze daartoe beter in staat zijn dan
wie of wat ook. Ze kunnen het zeker
meer doeltreffend dan de marxisti
sche maatschappijen. Daarom ge
loof ik dan ook dat een Kapitalisti
sche Wereld Revolutie veel meer
kans maakt dan men tot dusver
denkt".
Deze ideeën stammen uit de tijd dat
hij in het diepe zuiden voor de ge
lijkberechtiging van de negers
streed. "Toen de mensen auto's, be
tere banen en tv-toestellen kregen,
veranderden hun verlangens. At
lanta veranderde toen de banken
erachter kwamen dat er teveel za
ken te doen waren om de stad te
kunnen haten".
Rassenscheiding
Hij vertelt wat Martin Luther King
en hemzelf overkwam toen ze
trachtten een eind te maken aan de
rassenscheiding in de staal-stad
Birmingham, in Alabama. "De si
tuatie; veranderde pas toen Ken
nedy een ontmoeting arrangeerde
tussen Martin Luther King en de
staalmagnaat Roger Blough. Tot
die tijd had Blough eigenlijk nooit
goed begrepen wat er in de stad aan
de hand was. De leiding van zijn
bedrijf maakte zich alleen maar
zorgen over de winst. Toen wij uit
legden wat er aan de hand was, ver
nieuwde hij de top van zijn bedrijf
en riep een commissie in het leven
van honderd zakenlieden die sa
men besloten een eind te maken
aan de rassenscheiding. In het hui
dige spraakgebruik zou je zeggen
dat de apartheid werd afgeschaft
met toestemming van het zakenle
ven. Het was niet de wet die de ver
andering teweeg bracht".
Zuid-Afrika
Wat er in Birmingham gebeurde,
kan ook in Zuid-Afrika gebeuren,
meent Andrew Young. "We praten
niet over boycots. Het particuliere
bedrijfsleven heeft een subtieler
wapen - de fluwelen handschoen
om de ijzeren vuist. Je hoeft de ijze
ren vuist niet te gebruiken-je hoeft
alleen maar te dreigen dat te doen
als het niet anders meer kan".
OBSERVER-DIENST
LEZERS SCHRIJVEN
Het actiecentrum van de PPR in
Leiden is in actie onder het motto
"gezien ons aller veiligheid". Dit in
verband met eventuele deelname
van Nederland aan het Super
Phenix-project. Opzienbarend
daarbij is, dat eenmaal uitgespro
ken mening of standpunt niet meer
herzien kan worden, een zonde
waaraan ene heer Van Aken zich
blijkbaar schuldig heeft gemaakt.
Opzienbarend is tevens dat een zo
wereldomvattend vraagstuk op een
dergelijke provinciaals aandoende
manier wordt benaderd. De arge
loze mens krijgt daarbij de indruk
dat als wij nu maar niet meedoen
aan Kalkar of Super Phenix, ons
milieu verschoond blijft van de
lucht straling.
Ons milieu is.niet in de eerste plaats
afhankelijk van de vraag of er bij
Kalkar of ergens in Frankrijk een
installatie wordt gebouwd. Nog af
gezien van de vraag of wij daaraan
deelnemen. Het is namelijk afhan
kelijk van de vraag of op onze aard
bol dergelijke installaties worden
gebouwd of in gebruik zijn. Welnu,
kerncentrales zijn in bedrijf in
grote delen van de wereld. Bij hon
derden zelfs en er zijn al vele ern
stige ongelukken mee gebeurd.
Ter illustratie. Een in 1971 vol
tooide 200 MW natrium gekoelde
snelle kweekreactor (jazeker) aan
de Kaspische Zee is in 1973 gedeel
telijk in delucht gevlogen. Het na-
triumkoelsysteem is daarbij geluk
kig gespaard gebleven, zodat in
1974 de installatie zijn kweekkuns-
tjes al weer voor 40 procent kon ver
tonen. Kortgeleden schijnt het ops
laan van radio-actief afval op een
dermate stuntelige manier te zijn
gebeurd dat een kritische massa
kon ontstaan welke een kernexplo
sie tot gevolg heeft gehad in de Oer
al. Nog korter geleden schijnt een
heel eiland voor de kust van Let
land of Estland verwoest te zijn.
opvallend daarbij is dat wij in het
westen daar niets van af weten. De
burger van het betrokken land
waarschijnlijk niets.
Zolang de vrije meningsuiting niet
voor alle mensen in de wereld geldt
zolang overheden met de materie-
kunnen manipuleren naar goed
dunken, zolang politieke gezagsd
ragers een actieradius van be
moeienis hebben die de landsgren
zen en zelfs de gemeentegrenzen
niet overschrijden, moeten wij ern
stig rekening houden met de moge
lijkheid van vernietiging van biolo
gisch leven op aarde.
Wellicht zal dan op de resterende
sintel van wat eens de aarde was het
volgende opschrift kunnen prijken.
Hier leefden zij die zich noemden
met rede begaafd (Homo Sapiens).
Zij waren zeer begaafd, helaas niet
met rede.
J. KEUZEN,
Lage Rijndijk 17G
Leiden
