Arrestatie-plan
lag ongelezen op
bureau Yan Agt
Nieuwe provincies
onbetaalbaar99
niet
usasils
Gratis.
Een juweel van 'n boekje,
Wat een rust...
Rapport
eeft geen
antwoord
op diverse
vragen
I WOENSDAG 24 NOVEMBER 1976
AMSTERDAM (SP) - Menten lietbezoekers
t in zijn Blaricumse villa soms wel eens
bankafschriften zien, met daarop een
bedrag van zeven of acht miljoen gulden
"Hij deed dat uit pure ijdelheid, het was
I een opschepper'herinnert één van zijn
1 kennissen zich zo'n dergelijk voorval.
Maar niemand had toch een werkelijk in
zicht in de totale vermogenspositie van
de nu voortvluchtige Blaricumse miljo
nair. Dat komt omdat hij al zijn finan
ciële zaken vrijwel helemaal alleen, zon
der adviseurs, bestierde.
Zelfs zijn accountant.de Hilversummer H.
J. Roest, liet hij over veel zaken in het
ongewisse. Accountant Roest weigert
overigens in verband met zijn beroepse
thiek enige mededeling te doen over zijn
relatie met Menten.
Ook de bankrelaties van Menten, de Neden
landsche Middenstandsbank in Laren en
de Algemene Bank Nederland in Am
sterdam weigeren enige informatie te
geven over hun vermogende cliënt, één
van hun belangrijkste waarschijnlijk
De schattingen over het totale vermogen
van Menten lopen uiteen van minstens
honderd miljoen tot vele honderden mil
joenen guldens.
Enkele jaren geleden bezat Menten in
Amsterdam-Zuid nog enige honderden
flatwoningen In de loop der jaren heeft
hij deze verkocht.In 1974 een aantalvoor
een bedrag van drie miljoen gulden, en
eind vorig jaar. begin dit jaar voor res
pectievelijk 6,5 miljoen gulden en 2p mil
joen.
Lastige klant
Menten heeft in Amsterdam heel wat make-,
laars versleten, die zijn onroerend goed
bezittingen beheerden. Makelaars, die
hem keilden, spreken van een lastige
klant, waarmee zij gewoonlijk op uiterst
gespannen voet zaken deden. Menten
had bijvoorbeeld weinig interesse in het
onderhoud van de flats.
Nadat Menten begin dit jaar al zijn onroe
rend goed in Amsterdam voor in totaal
12 miljoen gulden had verkocht, had hij
nog een landhuis in Ierland en zijn villa
in Blaricum. Deze villa had hij acht jaar
geleden voor 575.000 gulden gekocht. De
waarde van de villa wordt nu geschat op
i twee miljoenEr zullen echter maar
weinig particuliere kopers geïnteres
seerd'zijn in een dergelijke kapitale wo
ning.
In zijn Blaricumse villa had Menten voor
ongeveer tien miljoen gulden aan kunst
staan.
Op 21 juni van dit jaar zou bij het Amster
damse veilinghuis Sotheby-Mak van
Waay ongeveer een kwart van zijn
kunstcollectie verkocht wordenHet ging
om 154 schilderijenChinees en Europees
porcelein en aardewerk, klokken, beel
den, zilver, tapijten en meubelen.
Het lag in de bedoeling van Menten, om
daarna nog een tweede partij kunst uit
zijn collectie op de veiling te brengen. In
totaal hoopte hij daarmee op zo'n vijf a
zes miljoen gulden.
De eerste partij kunst ligt nog steeds onder
beheer van Sotheby-Mak van Waay er
gens in Amsterdam opgeslagen. Wat er
mee moet gebeuren, weet men bij het vei
linghuis nog niet. 'We wachten afwater
verder gebeurt. Het hangt ervan af wat
justitie doet. We hebben zelf overigens
nog enige lasten te verhalen op de heer
IJdelheid
Over de reden van het houden van de vei
ling, die de hele kwestie over Mentens
verleden aan het rollen bracht,zoekt men
het bij Sotheby-Mak van Waay in 's mans
ijdelheid. "Hij vond het prachtig om de
wereld te laten zien, hoeveel hij wel be
zat".
Behalve in kunst en onroerend goed was
Menten voorts sterk geïnteresseerd in ef
fecten Daarin zou hij het grootste deel
van zijn geld gestoken hebben. Tussen
twaalf en twee uur 's middags mocht
Menten nooit gestoord worden. Dan wik
kelde hij zijn beurstransacties af.
Een deel van zijn effectenbezit zou Menten
bij de Hollandsche Bank Unie (onderdeel
van de ABN) hebben gedeponeerd Maar
hij zou ook koffers vol met waardepapie
ren op zijn vlucht hebben meegenomen.
In theorie zou hij voor de uitvoer daarvan
een vergunning bij de Nederlandse Bank
hebben moeten aanvragen. Als'hij de ef
fecten bij een buitenlandse bank te koop
aanbiedt, zal men onder normale om
standigheden naar de herkomst ervan
vragen. Maar het is waarschijnlijker,
dat Menten van een tussenpersoon ge
bruik zal maken
Een deeltje
Voor zijn vlucht heeft Menten dus alleen
zijn kunstcollectie,zijn twee landhuizen,
een deel van zijn omvangrijke effecten
bezit en een bedrag opzijn bankrekening
moeten prijsgeven. Samen waarschijn
lijk enige tientallen miljoenen guldens,
slechts een geringer deel dus van zijn to
tale vermogen.
In hoeverre het bankgeheim, dat Neder
land sinds de oorlog kent, een belemme-,
ring vormt voor de Rijksrecherche, die
zich met de zaak Menten bezighoudt,
hangt af van de Fiscale Opsporings
dienst. De fiscale ambtenaren hebben
namelijk wél het recht om inzage te eisen
in zijn administratie. En hierin moet een
belangrijk spoor liggen naar de moge
lijke verblijfplaats van Menten.
DEN HAAG (SP) - Het document dat minister Van Agt (justitie) op de hoogte moest
brengen van de plannen om de Blaricumse kunstverzamelaar Menten te arresteren, lag
twee dagen ongelezen op het bureau van de minister.
Daarom was de minister toen hij
vrijdag 12 november van Schiphol
vertrok voor eert reis naar Roeme
nië onwetend van het feit dat justi
tie bezig was de arrestatie voor te
bereiden.
Ook de hoogste ambtenaar op het
ministerie van justitie, secretaris
generaal Mulder, die wel op de
hoogte was, lichtte minister Van
Agt niet persoonlijk in.
Minister Van Agt heeft deze ophel
dering gisteren gegeven in een brief
aan de voorzitter Vondeling van de
Tweede Kamer. De brief was ge
voegd bij het voorlopig rapport dat
procureur-generaal Hartsuiker
heeft gemaakt over de mislukte
aanhouding van Menten, die w rdt
verdacht van oorlogsmisdaden.
Kritiek
In het rapport zelf uit Harsuiker
forse kritiek op de voorbereidingen
voor de arrestatie. "Bij mij bestaat
twijfel of bij de voorbereiding tot
aanhouding wel de nodige voor
zichtigheid en voortvarendheid is
betracht".
Nadat de beslissing tot arrestatie
was gevallen, besloot de Amster
damse officier van justitie Haber-
mehl om afspraken te maken met
de rijkspolitie van Blaricum over
de feitelijke aanhouding, die vrij
veel voorbereiding vereiste".
In het kantongerechtsgebouw in
Hilversum kwamen op vrijdag 12
en zaterdag 13 november de hoofd
officier van justitie Messchaert,
Een internationale mun-
tenbeurs wordt zondag a.s. in
het Strandrestaurant De
Beekse Bergen gehouden.
Evenals voor de vorige beurs,
die in september in de Stads
schouwburg in Tilburg ruim
2000 muntenverzamelaars
uit geheel West-Europa trok,
is de belangstelling zeer
groot. De beurs van zondag is
geopend van 9.00 uur tot 17.00
Een andere beurs wordt het
komende weekeinde in het
Schouwburgcomplex aan de
Boelekade in Gouda gehou
den. Het betreft hier een beurs
van oude kunst en antiquitei
ten waaraan zal worden deel
genomen door antiquairs uit
het gehele land. Een belang
rijk onderdeel van de beurs
vormt een grote collectie kin
derspeelgoed. De openings
tijden, zowel op zaterdag als
zondag, zijn van 11.00 uur tot
19.00 uur.
Met ingang van 1 januari
zullen de buitenlandse reis
gidsen, waterkaarten en an
dere uitgaven op watertoe-
ristische gebied van de
ANWB bij de boekhandel
verkrijgbaar zijn. De ANWB
heeft dit meegedeeld bij de
verschijning van de nieuwe
ANWB-autokaarten Op deze
kaarten zijn de enige tijd ge
leden ingevoerde nieuwe au
tosnelwegnummering en het
systeem van afritbenamin
gen aangegeven. Ook staan
op de kaarten de tankstations
langs de rijkswegen aange
geven.
vertegenwoordigers van de rijksre
cherche en officier Habermehl bij
elkaar. Vrijdagavond is door deze
mensen gepraat in een afzonder
lijke ruimte in hotel Jan Tabak in
Bussum. De vergaderingen in het
kantongebouw werden ook bijge
woond door kapitein Bordewijk
van de Rijkspolitie.
Procureur-generaal Hartsuiker in
zijn rapport "Het zou mijns inziens
beter zijn geweest geen vergader
ingen te beleggen in Hilversum en
Bussum. Hierdoor werden onno
dige risico's geschapen. Het gevaar
van uitlekken van deze bijeenkom
sten was daar zeker groter, dan
wanneer deze waren gehouden in
het paleis van justitie te Amster
dam".
Getipt
Het rapport van Hartsuiker, die zijn
onderzoek begon in opdracht van
premier Den Uyl, minister ad inte
rim tijdens de afwezigheid van Van
Agt, verschaft geen opheldering
over de vraag of Menten werd ge
tipt over de plannen hem te arreste
ren of dat de voorbereidingen hem
te arresteren te'opvallend waren.
Hartsuiker "Men heeft het vlucht-
gevaar onderschat. Men heeft aan
de mogelijkheid van uitlekken van
de plannen, waarvan een vrij groot
aantal mensen in meer of mindere
mate op de hoogte was, niet ge
dacht en in elk geval deze niet be
sproken".
"Men heeft ten onrechte als zeker
aangenomen dat Menten als ge
woonlijk het weekeinde wel thuis
zou blijven. Hoe deze bedrijfs
blindheid heeft kunnen ontstaan,
kan ik niet verklaren", aldus Hart
suiker.
Uit het rapport van de Amster
damse procureur-generaal blijkt
onomstotelijk dat de Blaricumse
Rijkspolitie geen blaam treft. Men
ten beklaagde zich zaterdag 13 no
vember over een over zijn huis vlie
gend toestel van waaruit foto's
werden genomen en over de activi
teiten van een fotograaf voor zijn
deur, waarop Menten werd bezocht
door de wachtmeesters De Sain en
Petter van de Blaricumse politie.
Afspraken
Door de opperwachtmeester Hel-
geman en kapitein Bordewijk was
aangedrongen op eerdere arresta
tie. Dat gebeurde tijdens de verga
dering in het kantongebouw. De
hoofdofficier van justitie Mes
schaert hield echter vast aan maan
dag.
Bordewijk heeft later in een ge
sprek met de adviseur van justitie
Perrick, die Hartsuiker hielp bij het
onderzoek, verklaard dat hij de in
druk had dat er afspraken waren
gemaakt met de pers en dat de
maandag beter uitkwam ter voor
bereiding van de instructie.
Hoofdredacteur Knoop van het
weekblad Accent, die de zaak aan
het rollen bracht, werd zondaga
vond om tien uur op de hoogte ge
bracht van de voorgenomen arres
tatie. Menten was toen, naar later
zou blijken, echter al niet meer in
zijn huis in Blaricum. Maandag
morgen, nog voor de mislukte ar
restatie, informeerde ook een jour
nalist van De Telegraaf of het waar
was dat Menten gearresteerd zou
worden.
Misverstand
Uit het rapport van Hartsuiker
blijkt ook dat er een "misverstand"
is gerezen tussen hoofdofficier
Messchaert en het 'ministerie van
justitie. Tijdens een telefoonge
sprek werd toen aan Messchaert de
vraag gesteld of Menten wel voort
durend in de gaten werd gehouden.
Messchaert zou daar toen bevesti
gend op hebben geantwoord. Ach
teraf zegt de hoofdofficier echter
dat hij het "zeer onwaarschijnlijk"
acht dat hij dat heeft gedaan, omdat
Menten slechts zeer oppervlakkig
werd bewaakt.
Bij de beslissing om de villa van
Menten slechts oppervlakkig te
bewaken speelde personeelstekort,
volgens kapitein Borderijk van de
Rijkspolitie, geen enkele rol. "Wij
hadden het pand volledig kunnen
bewaken", aldus Bordewijk, "maar
dat werd vanwege de onrust voor
de buurt afgewezen".
In het rapport van procureur-
generaal Hartsuiker komt ook
huishoudster De Haan van de fami
lie Menten aan het woord. Zij heeft
de politie verteld dat Menten en zijn
vrouw zondagavond 14 november
om zeven uur 's avonds voor een
bezoek aan kennissen, die verble
ven op de Friese meren, vertrok
ken. Dinsdag de 16de zou hij nog
wel even bellen. Tot nu toe heeft hij
dat niet gedaan; aldus huishoud
ster De Haan.
Onbeantwoord
Voor de socialist Kosto (PvdA) is in
het rapport-Hartsuiker een aantal
vragen onbeantwoord gebleven. Zo
noemt Kosto het uiterst mer
kwaardig dat de minister al in dé
loop van woensdag 10 november
schriftelijk op de hoogte is gesteld
van het arrestatieplan, maar hier
van geen kennis heeft genomen,
noch hierover is benaderd door zijn
topambtenaren. "Als zondebok
komt uit het rapport naar voren de
hoofdofficier van justitie in Am
sterdam, mr. Messchaert, maar die
heeft een duidelijk voorbehoud
gemaakt over zijn visie op het rap
port. Met name wat betreft de af
spraken over de bewaking".
"Het dilemma, dat er was ten aan
zien van de arrestatie van Pieter
Menten, had doorbroken moeten
worden door een beslissing van de
politieke top van het departement
van justitie". Aldus het commen
taar van het tweede-kamerlid me
vrouw Kappeijne van de Coppello
(WD) op het rapport.
Er was volgens het kamerlid ge
brek aan coördinatie met de poli
tieke top.
Onbegrijpelijk
D'66-fractievoorzitter Terlouw
vindt dat uit het rapport een onbe
grijpelijke onzorgvuldigheid van
het Openbaar Ministerie blijkt. Ter-
louw zegt verder dat "de politieke
gevoeligheid van alles wat met oor
logsmisdaden te maken heeft bij
minister Van Agt en zijn departe
ment blijkbaar ontbreekt".
De communist Wolff (CPN) vindt
nog altijd dat Van Agt moet op
stappen. Wolff noemde het gistera
vond opvallend dat de minister
kennis had kunnen nemen van de
op handen zijnde aanhouding van
Menten, "maar hij had daarvoor
geen tijd". Volgens de communist
is de inhoud van het rapport-
Hartsuiker treurig. "Het heeft niets
te maken met het onderzoek. Het
geeft een opsomming van een aan
tal door niemand te controleren fei
telijkheden. Uit het rapport blijkt
alleen maar welk een enorme chaos
er heerst bij het justitiële apparaat".
De CD A-fracties in de Tweede Ka
mer (KVP, ARP en CHU) zijn het
eens met de wijze waarop minister
Van Agt het verdere verloop van de
zaak-Menten ter hand heeft geno
men. "De fracties wachten de resul
taten van de aangekondigde onder
zoeken met vertrouwen af'.
SCHOONEBEEK - De natuur heeft het "zwarte" dorp Schoonebeek aan een witmaker geholpen. Het onlangs
door een vette olielaag bedekte dorp kon zich gisteren verheugen over de eerste sneeuwval in ons land.
Minister De Gaay Fortman:
DEN HAAG (SP) - Minister De
Gaay Fortman van Binnenlandse
Zaken verwacht niet dat de kosten
van de vorming van 24 nieuwe pro
vincies hoger zullen uitvallen.
Hij heeft dat gisteren aan de
Tweede Kamer laten weten in ant
woord op vragen van de PvdA'ers
Franssen en Stoffelen.
De regering gaat er nog steeds van
uit dat de bestuurlijke reorganisa
tie jaarlijks 500 miljoen gulden zal
kosten. De kosten in de aanlooppe
riode worden op 35 miljoen per jaar
geschat. In de berekening van de
kosten voor de reorganisatie zijn
geen wijzigingen gekomen, meent
de minister.
Volgens Haagse politieke kringen
kost de provinciale herindeling
ruim 7.5 miljard gulden. Minister
Duisenberg van Financien wil
vanwege de enorme kosten de her
indelingsplannen maar op een laag
pitje zetten.
Vanwege de politieke touwtrekke
rij rond de bestuurlijke reorganisa
tie is de indiening van de wetsvoor
stellen bij de Tweede Kamer op
nieuw vertraagd. Eerst was er
sprake van dat de voorstellen eind
oktober, begin november zouden
komen. Maar nu staat vast dat de
Tweede Kamer pas rond de kerst
dagen op de hoogte gebracht zal
worden.
Minister De Gaay Fortman gaat er
nog steeds van uit, zo laat hij de
PvdA-kamerleden weten, dat de
wetsvoorstellen nog dit jaar de
Tweede Kamer zullen bereiken.
Kinderaftrek
De KVP-fractie in de eerste Kamer
heeft grote aarzelingen in te stem
men met de plannen van het kabi
net om de kinderaftrek af te schaf
fen en het bestaande stelsel van
kinderbijslag op de helling te zet
ten.
Dat is gisteren gebleken bij de al
gemene en politieke beschouwin
gen van de Senaat over het rege
ringsbeleid voor 1977.
KVP-woordvoerder Teijssen ver
zette zich tegen de tweeledige ge
dachte achter deze kabinetsvoor
nemens, die op 1 januari 1978 ver
wezenlijkt moeten zijn.
Enerzijds vond Teijssen het onjuist
dat gezinnen met kinderen een ex
tra offer moeten brengen ten aan
zien van de bezuinigingen die het
kabinet van iedereen vraagt. Af
schaffing van de kinderaftrek le
vert de schatkist per jaar ruim 900
miljoen op
Anderzijds vond hij het zeer de
vraag of de kinderbijslag en kin
deraftrek onderdeel moeten vor
men van het nivellering gerichte
inkomensbeleid van het kabinet.
Hij deelde mee dat de kabinet
splannen getoetst zullen worden
aan de voor de KVP geldende nor
men van maatschappelijke aan
vaardbaarheid, die "gedragen wor
den door onze gezinspolitieke in
zichten met afweging van alle be
langen".
DEN HAAG (SP) - Het rapport dat
de Amsterdamse procureur-
generaal Hartsuiker heeft uit
gebracht over de zaak Menten,
geeft geen antwoord op alle vra
gen die de mislukte arrestatie
van de van oorlogsmisdaden
verdachte kunsthandelaar op
werpt.
Volstrekt onduidelijk blijft bij
voorbeeld of Menten een tip
kreeg over zijn op handen zijnde
arrestatie, waardoor hij tijdig
de benen kon nemen of dat hem
simpel de grond te warm werd
onder de voeten.
In een brief aan de Tweede Kamer
heeft minister Van Agt (Justitie)
gisteren een „diepgaand onder
zoek" aangekondigd om het
antwoord op deze vraag te vin
den.
De leiding van dat onderzoek zal
in handen worden gelegd van
een niet met name genoemde of
ficier van justitie - die in elk ge
val niet uit Amsterdam afkom
stig is - en die daarvoor tijdelijk
zal worden toegevoegd aan het
parket van de arrondisse
mentsrechtbank in Amster
dam.
Minister Van Agt kondigt in de
brief ook een speciaal onderzoek
aan naar de wijze waarop de ar
restatie werd voorbereid. Ook
zal daarbij worden bekeken of
het departement van Justitie
voortvarend genoeg is opgetre
den om te proberen medewer
king te krijgen van de Sowjet-
russische autoriteiten.
Met dit onderzoek is belast mr. G.
J. Wierda, die tot voor kort pre
sident was van de Hoge Raad.
Volgens minister Van Agt komt
daarbij tevens de vraag aan de
orde of ten aanzien van bepaalde
functionarissen maatregelen
moeten worden genomen.
In zijn brief aan de voorzitter van
de Tweede Kamer kondigt Van
Agt nog een derde onderzoek
aan waarvan de resultaten ver
trouwelijk ter kennisneming
zullen worden toegezonden aan
de vaste commissie voor justi
tie.
„Voor dat onderzoek zal mede ge
bruik moeten worden gemaakt
van strafrechtelijke gegevens
die zich in het strafdossier be
vinden. In het belang van de op
sporing en vervolging moeten
die gegevens vooralsnog geheim
blijven", aldus de minister van
Justitie.
Doel van dat onderzoek zal zijn om
uit te maken of het terecht was
dat het Openbaar Ministerie tot
half november van mening bleef
dat niet tot justitieel ingrijpen-
intrekken van het paspoort van
Menten of zijn aanhouding
eventueel gevolgd door voorlo
pige hechtenis - kon worden
overgegaan.
ADVERTENTIE
straalt er uit onze unieke mantelkollektie
Stijl en eenvoud vechten om voorrang
Al uw mantelwensen worden in de
Waalskollektie vervuld. Zoals
vanouds
De ABN heeft een boekje voor u klaarliggen.
Het gaat over goud, zilver en platina. Over oude
en nieuwe munten, en plaatjes zilver en goud:
Kortom, het gaat over munten en edele metalen
die u kunt zien en kopen bij de ABN. Dus als u
op zoek bent naareen origineel cadeau dat zijn
waarde houdt, kunt u 't boekje eigenlijk
niet missen.
I
Coupon Ik hen geïnteresseerd i
O brochure goud, zilver, platina
munten voor mijn verzameling
Aankruisen wat verlangd wordt.
o IS
Adres:
Plaats:
In gesloten, ongetrankeerde enveloppe
opsturen naar ABN, Afd. 0.D.50,
Antwoordn
Amsterdar
Algemene Bank Nederland
