Herstel
van
Leidse
synagoge
op
handen
Leven
tsBBEsnssni
ZATERDAG 6 NOVEMBER 1976
LEIDEN - Het doet even denken
aan een prestigekwestie: de
Joodse gemeente geeft architect
Piet van der Sterre opdracht haar'
synagoge, hoek Korevaarstraat-
Levendaal, te restaureren, en an
deren hangèn, tot verrassing van
de restauratiecommissie van die
gemeente, een bord tegen een zij
gevel van het gebouw waarop te
lezen valt, dat deze synagoge
wordt gerestaureerd door de
Stichting tot bevordering van het
Leidse Stadsherstel 1.
De voorzitter van de commissie, de
heer A. Lesgever, haa&t zich ech
ter om elke verkeerde conclusie
vóór te zijn.»"Je zou het een de-
monstratie kunnen noemen bij Als Lesgever nou strikt objectiefis,
het feit dat alleen door
meenschappelijke en radicale
aanpak de synagoge - die er tus
sen haakjes veel slechter aan toe
is dan wij dachten - behouden
kan worden".
zich zelfs tegenover het nog r
prille voornemen om serieus over
restauratie te gaan praten meteen
royaal heeft opgesteld. Al toen er
nog geen uitgewerkt plan met
begroting was, kreeg het bestuur
van de Joodse gemeente een sub
sidie van f 150.000,- toegezegd.
Vlotte aanpak
Dat was vier maanden na het ver
zoek aan Monumentenzorg om
principiële uitspraak met
mige tegenvallers, .waarvan de
.heer Lesgever nog niet precies
weet hoe ze zullen uitpakken.
5ij het onderzoek is gebleken dat
het hele gebouw te slap is gewor
den. Het stuc-gewelf zal eruit
moeten omdat de kapconstructie
ernstige gebreken vertoont. Het
zelfde is met de fundering het ge
val. Kortom: het wordt veel in
grijpender dan men heeft ver
moed. Die tegenvallers alleen
zouden wel eens f i00.000,-, kun-
i gaan kosten".
Negen maanden
vlotte aanpak. In de regel wordt Een onverwoestbaar geloof in de
pas over subsidie beslist als
een reële begroting op tafel ligt.
Die begroting is er nu wel, maar het
daarin vermelde eindbedrag van
f 300.000,- betekent slechts een
voorlopige raming. De gemeente
Leiden participeert met 30 pro
cent in de subsidiabele kosten en
de provincie met 10 procent, zo
dat de Joodse gemeente zelf nog
10 procent moet opbrengen.
Maar daar blijft het niet bij. Er is
ook een aantal posten die niet
onder de subsidieregeling vallen.
Zoals de vernieuwing van de cen
trale verwarming, van de elektri
citeit en van een deel van de in
ventaris. Ook moeten voor in to
taal 150 zitplaatsen nieuwe ban
ken worden aangeschaft.
toekomst is een Joodse
strek bij uitstek. Het verleidt de
heer Speijer zelfs tot een verge
lijking met de gerestaureerde
Leidse schouwburg. „Als je ziet
hoe fantastisch dié geworden is,
dan zeg ik: zo moet onze sjoel
weer z'n oude gedaante terug
krijgen,,. En zijn partner in de
restauratiecommissie, Lesgever,
aarzelt niet, ervan uit te gaan dat
het hele werk in de klassieke tijd
van negen maanden geklaard kan
zijn.
„In Den Haag hebben ze twee sy
nagogen. Toen er een gerestau
reerd was, ontbrak het geld voor
de inrichting. Geen nood, want
men kon wachten omdat die
tweede synagoge uitkomst bood.
moet hij wel zeggen dat het be
wuste opschrift een beetje een
zijdig is, maar als man van het
duo dat binnen de Joodse ge
meente enthousiasme en offer-
moet wekken, is hij ook tactisch.
"Mensen die je zo bij alles helpen
loop je niet voor de voeten. Ik
denk maar zo: jullie hebt dat bord
daar opgehangen, maar nu moet
je het waarmaken ook".
vaardigheid voor deze acute zaak Er komt overigens niets dan lof
Zonder de inzet van "Leids Stadsherstel" zou de restauratie van
de synagoge - hoek Levendaat-Korevaarstraat - niet van de
grond komen.
De Leidse synagoge is behalve centrum van Joods leven in
deze streek ook plaatselijk monument. Dat is een geluk
kige samenloop, want daardoor is ook de rijksdienst voor
de monumentenzorg geinteresseerd in haar wel en wee.
Het moet gezegd, dat deze dienst En dan zijn er nog een paar grim-
Dat voorrecht hebben wij in Lei
den niet. Een groot gebied is op
dit ene gebouw aangewezen. Het
mooiste zou zijn als de sjoel vol
gend jaar op het Joodse nieuw
jaar, een. week vóór de Grote Ver
zoendag, heropend kon worden.
We gaan het gewoon proberen.
Door deze plannen is er een
niéuwe beweging in de Joodse
gemeenschap gekomen, en dat
zovelen buiten onze kring dat
mét hun belangstelling en me
dewerking willen stimuleren
maakt óns dankbaar en klein".
Laatste dienst
Als alles volgens plan verloopt, be
gint het werk onmiddellijk na de
27ste november. Op die
sabbath-ochterid wordt de kra
kende synagoge qog één keer ge
bruikt. De dag daarvoor, vrijdag
26 november, houdt de heer M. H.
Gans (Amsterdam), die voor een
jaar de Cleveringa-leerstoel aan
de Leidse universiteit gaat bezet
ten, namelijk zijn intreerede (ora
tie) als buitengewoon hoogleraar
en hij heeft de wens te kennen
gegeven om de volgende morgen
de om half tien te houden sjoel-
dienst bij te wonen. Na de dienst
zal de gemeente hem een kid-
doesj (zegenspreuk met gebed)
aanbieden. De heer Gans kreeg
ook bekendheid als de samen
steller van de omvangrijke plate
natlas van het leven der Joden in
Nederland, van de Middeleeu
wen tot 1940.
over de lippen van het tweetal
Lesgever-A. Speijer, als dit het
aandeel van "Leids Stadsherstel"
in de snelle voorbereidingen ter
sprake brengt, die eind novem
ber - begin december in de start
van de restauratie moeten resul
teren.
Lesgever: "Deze stichting heeft ons
haar hele deskundigheid aange
boden. Uit het bestuur is speciéal
voor dit projekt een commissie
gevormd, bestaande uit mr. J.
Karstens, L. J. van Rooijen en J.
P. Zwanenburg. Deze restauratie
zet ons als Joodse gemeente vöor
een heleboel technische proble
men, maar wij zijn geen techni
sche mensen en zouden gauw in
de knoei komen als we deze hulp
van buiten niet hadden. Zonder
enige overdrijving kan ik zeggen:
als het alleen van óns afhing, zou
het plan eenvoudig niet van de
grond komen".
De werkzaamheden aan de syna
goge zouden al op 4 oktober zijn
begonnen als de brand in het
Heerenlogement, van welks res
tauratie Piet van der Sterre ook
de architect is, de voorbereidin
gen niet had vertraagd. Nu men
toch met dit oponthoud zat, wilde
het bestuur van de Joodse ge
meente de heer Gans in zijn wens
graagtëgemoet _komen.
Studentenhuis
Het naast de synagoge gelegen stu
dentenhuis, dat nu nog maar een
paar bewoners heeft, komt waar
schijnlijk rtog dit jaar leeg. Tij
dens de restauratie van de sjoel
zal het als opslagplaats gebruikt
worden, maar het is de bedoeling,
met de verbouwing van dit pand
zo gauw mogelijk te beginnen.
Lesgeven: "Wij hopen, dat als de
synagoge klaar is, de vernieu
wing van het studentenhuis al
aan de gang is. Al heeft dit een
ander beheer gekregen, wij blij
ven synagoge en huis als een ge
heel zien."
De consistorie naast de synagoge
krijgt ook een beurt. Beneden
komen de bibliotheekruimte, de
bestuurskamer en een slaapver
trek voor de rabbijn (die op de
sabbath niet mag reizen) en bo
ven is de gelagkamer (ontmoe
tingsruimte) met keuken ge
dacht. Men wil de bovenzaal ook
aan anderen gaan verhuren om
een fonds te vormen voor het on
derhoud van de gerestaureerde
synagoge.
A. Lesgever: "Het hele gebouw is te slap geworden"
Deze maand wordt
benoemd die zich in de restaura
tieperiode zal ontfermen over de
bezittingen van de gemeente,
zoals de bibliotheek, de wetsrol
len, het voorhangsel en het .zil
verwerk.
Kerken
,.J)e honderd zielen, tellende Jpodsq
gemeente (giro 117566 ten name
van Nederlands Israelietische
Gemeente Leiden) ontleent aan.
haar eigen beperktheid én dë
omvang van het verniéuwings-
Dlan - die haar draagkracht te bo-.
ven gaat - de vrijmoedigheid.om
naar andere financiële bronnen te
speuren.
Via het Nederlands IsraëlietisCh
Weekblad wil zij een beroep doen
op alle Nederlandse Joden, „om
dat", zegt Lesgever, „de instand
houding van de synagoge ook aen
algemeen Joods belang is."
Toen deze krant enkele maanden
geleden een verhaal oven de sy
nagoge publiceerde, werd dat het
begin van een giftenstroompje
dat tot nu toe f 5300,- heeft opge
leverd. Meer dan 70 particuliere
bijdragen, de meeste uit deze
streek, maar ook giften uit andere
delen van het land. Alle gevers
krijgen van het bestuur een be
dankje. De heer Speijer hoopt,
dat deze bron voorlopig nog wat
doorstroomt. Het sterkt de res
tauratiecommissie in de overtui
ging dat velen in niet-Joodse
kringen zich verwant voelen met
deze zaak.
verder van pian
een beroep te doen op alle plaat
selijke kerken en geloofsge
meenschappen in Leiden en
Rijn-, Veen-, Duin- en Bollen
streek. Dat idee is niet van haar
zelf. Iemand 'vën buiten heeft
haar de raad gegeven, dit zonder
schroom te doen. En die zegt:
„Wie maar-enigszins beseft,hoe-
veel het'christendom aan het jo-
dendom hééft te danken, en wie
weet dat het christendom in tal'
van uitingen j stoelt op Joodse
wortels én juist in deze tijd het
gemeenschappelijke in beide re
ligies opnieuw wordt ontdekt,
hem moet de relatie tussen syna
goge en kerk wel zeer ter harte
gaan. Voor de kerk is het niet
minder dan een erezaak, de syna
goge de helpende hand te reiken
als ze, zoals in dit geval, op de
rand van haar bestaan is geko-
Velen zullen dit deze kerkelijke
zeggen.
Vraag
Waar in de verkondiging van de
kerk het geloofsgoed van Israel
medebepalend is voor de hou
ding van de christen in de wereld
van vandaag, zal de bescheiden
vraag van de Joodse gemeente
om een eenvoudig blijk van me
deleven niet onbeantwoord kun
nen blijven.
S. J. DE GROOT.
Als wij iets ondernemen, zijn wij
niet altijd zeker van dezelfde uit
komst. Die uitkomst kan bij de een
heel anders zijn dan bij de ander.
Twee mensen spelen een spel. De een
wint het, de ander verliest. Twee
mensen studeren voor een diplo
ma. De één behaalt het papier, de
ander grijpt ernaast.
Doel
Twee mensen solliciteren naar een
betrekking. De een wordt aange
nomen, de ander wordt afgewe
zen. Twee mensen hebben zich een
bepaald doel gesteld. De een weet
het te bereiken, de ander mist.
Zo is het ook met ons leven zelf. Het
kan zich in tweeërlei richting be
wegen. Het kan slagen en het kan
mislukken. Het.kan aan zijn be
stemming beantwoorden en het
kan aan die bestemming voorbij
schieten.
In bijbelse termen gezegd: ons leven
wordt befiouden of het gaat verlo-
Drijfveer
Er zijn mensen die het leven willen
behouden. Ze willen blijven leven.
Hun aardse bestaan bestendigen,
verduurzamen, veiligstellen. Dat
is de eigenlijke drijfveer van hun
doen en laten. Lang leven, goed
leven, leven hoe dan ookmaar tot
elke prijs levenblijven levenvan
het leven halen watervan te halen
is en maken wat er van te maken
emaken valt. Desnoods voortle
ven in een naam die men zich hier
heeft verworven, of in een werk
dat men hier tot stand heeft ge
bracht.
Tegendeel
zjezus zegt, dat mensen op deze ma
nier het tegendeel kunnen berei
ken van wat ze willen. Ze verlie
zen het leven doordat ze hun ei
genlijke bestemming missen. Niet
eindigen met God Die ze hadden
te dienen, en met hun naaste die
ze hadden lief te hebben. Wat de
diepe zin van het leven is, is hun
volkomen ontgaan.
Behoud
Wie daarentegen zegt Jezus zijn le
ven verloren heeft "om Mijnent
wil", die zal het behouden.
Dat zijn mensen bij wie het st,reven
naar zelfhandhaving,, zelfbevre
digingen zelfverheerlijking heeft
plaats gemaakt voor gehoor
zaamheid aan Jezus die zelf zijn
leven niet heeft willen behouden
maar heeft willen verliezen, naar
de ivil van zijn hemelse Vader.
Veilig
En zulke mensen beseffen dan, dat
wij in de wirwar van dit leven
alleen veilig zijn bij Hem die het
geheim van het leven kent en die
dat geheim ook ons wil leren ken-
Leiden - Herv. Gemeente: Hoogl. kerk
10 mevr. ds. Brokerhof Voorhout, mmv
cantorij, oogstdienst, 11.45 oec. stud-
dienst; Marekerk 10 u ds. De Jong, 5 ds.
Kok Zoetermeer; Maranathekerk 10 ds.
Baayen Rijnsburg, 5 ds. Koolstra (25-j.
best. Maf.koor); Bethlehemkerk 10 ds.
Steenstra, open-deus-dienst, mmv
Petra-jeugdkoor; Bevrijdingskerk 9 en
10.30 ds. Boogert; Vredeskerk 10 dr.
Lamping; Waalse kerk 10.30 ds. Ribs;
Acad. Ziekenhuis 10 ds. Brederveld;
Diac.huis 10.30 ds. Hemmes; jeugdkapel
Vredeskerk 10 mevr. Koopmans; jeugd
kapel G. Herder 10.30 mevr. Robbers;
Merenwijk 10 mevr. De Mey. Geref.
kerk: Zuiderkerk 10 ds. Sijtsma, 5 ds.
Rooze Valkenburg; Petrakerk 10 hr.
Brouwer Katwijk, 5 ds Baayen Rijns
burg; O. Vest 10 ds. Koolstra, 5 ds. Sijts
ma; Mar.kerk 10 ds. Baayen, 5 ds. Kool
stra; Bevr.kerk 9 en 10.30 ds. Boogert, 5
ds. Bovenberg; Groenhoven 10 dr.
Vlijm; De Mirt 10 hr. Wielinga; Mieren
nest 10 hr. Kroon. Dolerende Noodge-
meente Groot Leiden (Herengr. 70): 8.30
en hr. Maaskant Ens. Geref. Kerk
Vri 10 en 5 ds. Gootjes. Chr. Ger.
Madem, 5 ds. Carlier, HA.
ente: 10 en 4.30 ds. Boogaard.
ÜU n in Ned.: 11.30 en 5.30 lees-
dienst. Evang.-Luth. Gemeente: 10.15
ds. Happee. Remonstr. Doopsg. Ge
meente: 10.15 ds. Lugt Den Haag. Bap
tistengemeente: 10 ds. v. Mameren.
Evang. Christengemeente (Middelstegr.
3Y 10 hr. Kloostra Hilversum. Zen
dingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21): 5. Evangeliecentrum
Zijlsingel 2: zond. 10 en dinsd. 8 evang.
Zijlstra. Pinkstergemeente (O. RIJN 3): 3
eveng. Riekerk. Nieuw-Apost. Kerk (h.
Rynd. 24): 9.30 en 4, wo. 8 Leger des
Heils: 10 en 7.30, Hooigracht. Christian
Science (steen schuur 6): 10.30. Kerk van
J. Chr. v. d. Heiligen d. Laatste Dagen
(Steenschuur 6); 10.15. Oud.-Kath
Kerk. H. dienst Vrij-Kath. Kerk: 10.30 h.
mis. R.K. kerken: Haagweg zat. 7, zond.
9, 10.45, 12 en 6.30; Steenschuur zat 7,
zond. 10, 11.30, 6 en 7; Lamnoerschans
zat. 7, zond. 9.10,30,12 en 6; Haarl.str. zat.
7, zond. 9,10.30,12 en 6.30; Rijndijk 281:
zat. 7. zond. 9.30 en 11 30; Boshuizerlaan
zat. 7. zond. 9.30,11 en 12.15; Herensingel
zat. 7, zond. 8.30, 9.30 en 11.
AARLANDERVEEN: Herv. Gem 10en
7 hr. Christ, Leiden. Ger. Kerk: 10 ds. v.
Harmeien, 6.30 ds. Buitenhuis, Utrecht
Chr. Ger. Kerk: 9.30 dienst, 7 ds. Madern.
RK kerk: zat. 7, zond. 7.30 en 10.30.
ABBENES - Herv. Gem.: 9 30 ds. Gover-
ts, 7 ds. Den Harder, jeugddienst.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Adventskerk 10 ds. Hane-
maayer, 5 ds. Fokkema; Kruiskerk 10 ds.
Fokkema; Opst.kerk 10 prof. dr. Berkhof
O.geest, 6.30 ds. Fokkema; Nabij 10 ds.
Bogers jeugdkapel; kapel Rijnstroom 8
nam. oec. dienst, pastoor Wüst Den
Haag; G. Herderkerk 9 en 10.30 ds.
Hoogendijk; De Bron 9 en 10.30 ds. Ver
heul, 5 ds. Verploeg; Oudshóornseweg
10 ds. Oort; Sionskérk 9.30 ds. Stelwagen
Boskoop, 6.30 ds. Blenk. Geref. Kerk:
Mar. kerk, 10 ds. v. Es Zwanenburg, 6.30
ds. Vree; Salv.kerk 10 ds. Vree, 6.30 ds. v.
Harmeien; G. Herderkerk 9 en 10.30 ds.
Hoogendijk, 6.30 ds. Bogers; De Bron 9
en 10.30 ds. Verheul, 6.30 ds. v. d. Ree.
Ger. Kerk. Vryg8.45 en 2.30 ds. Mul
ders, kapel Rijnstroom. Ger. Kerk Vrijg.
Buiten Verband: 9.30 en 4.30 ds. Verheij
Den Haag, kant. soc.werkpl. Binnenha
ven. Chr. Ger. Kerk: 9.30 en 4.30 ds. De
Jong Driebergen, lOnov. 10 en 7.30 ds. v.
d. En^. Oud. Ger. Gem.: 9.30 en 4,9 nov. 3
en 7.15 dr. v. d. Meer, dankdag. Baptis
tengemeente: 10 en 6.30. dienst; Noord'
(Sportlaan): 10 hr. v. d. Berg. Leger des
Keils: 10en6.30. Remonstr. Kring: lOds.
Spijker. Volle-Evangeliegemeente (geb.
Kindervreugd): 10 hr. v. Leeuwen,
avondmaal. Moluks Evang. Kerk: 11 ds.
Sitanala. Moluks. Prot. Kerk: 4 mej. ds.
Nussy. RK kerken: Bonifacius zat. 7,
zond. 8.30,10 en 11.30; Piuszat. 7, zond. 9,
10.30 en 11.45; H. Geest De Bron, zat
6.30, zond. 8 30 en 11.
ABBENES: Herv Gemeente 9.30 ds.
Goverts, 7 ds. Den Harder, jeugddienst.
BENTHUIZEN - Herv. Gemeente: 9.30
en 6 ds. Den Dikken. Ger. Gem.: 9.30
leesdienst, 2.30 ds. Honkoop R'dam.
BODEGRAVEN - Herv. Gemeente:
Dorpskerk 10 ds. Droogers, 6.30 ds.
Cnossen Woerden; Salv.kerk 10 ds. Pe
ters Den Haag, 6.30 ds. De Vreugd; Be-
thl.kerk 10 ds. De Vreugd. 6.30 ds. Den
Besten Ede. Ger.kerk.: 10 en 5 ds. Bui
tenhuis, 7 ds. v. d. Zwan Driebruggen,
applausdienst.
BOSKOOP - Herv. Gem.: 9.30 en 6 30.
Geref. Kerk: 9.30 en 4 ds. Omta; De Stek
9.30 ds. Dijkstra. Chr..Ger. Kerk: 9.30 en
4.30 kand. Wallat Apeldoorn. Geref. Ge
meente: 9.30 en 6 dienst. Opwekkings
gemeente (geb. Concordia); 9.30 dienst.
Vergadering van Gelovigen (Nieuwstr.):
9.30 en 5. RK kerk: zat. 7, zond. 8.45,10 en
11.30; Ontmpéting zat. 5.30, zond. 10.30.
HAZERSWOÜDÉ - Herv. Gemeente:
-9.30 en 6.30 ds. Geertsema. Geref. Kerk:
10 en 5 ds. Verslyys. Rk. kerken: Michael
zat. 7, zond. 9; Bernardus zat. 7, zond.
10.30; Ridderhof 10.30; Dorp Haz. zat. 7,
zond. 8, 10 en 11.30.
HILLEGOM - Herv. Gemeente: 10 ds. v.
Bruggen, 7 ds. Carstens De Kaag. Geref.
Kerk: 10 ds. Pouwels, 5 ds. Hartkamp.
Rk. kerk: Martinus zat. 7, zond. 8.30, 10,
11.30 en 12.45; Jozef zat. 7, zond. 8.30,10
en 11.30.
Vryg.: 10.15 dienst, 3.30 ds. Gootjes Lei
den. Geref. Kerk Vrijg. Buiten Verband:
8 45 ds. Roukema, 7 ds. v. Tongeren
Maassluis. Chr. Geref. Kerk: 10 én 5 ds.
v.d. Ent. Volle-Evangeliegemeente
(Voorstr. 100): 9.45. Soefie-beweging: 4
nam. dienst.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: 10 ds. v.d. Linden, 7 ds. Swierts.
Geref. Kerk: 10 ds. Swierts, 7 zie herv.
LEIDERDORP - Herv. Gemeente en
Geref. Kerk: Dorpskerk! 0 ds. Knorth, 3
dienst met gehandicapten, ds. Boven
berg; Hoofdstraatkerk 10 ds. Leeuwis
De Steeg, 6.30 mevr. Sysling, gebe
dsdienst in gebouw Irene; Scheppings-
kerk 9 en 10.30 ds. Van Loenen, 5 ds.
Leeuwis De Steeg. Baptisténgemeente:
10 br. v.d. Steen, 5 br. De Vries, avond
maal. Rk kerk: zat. 7, zond. 8.30; 10 en
11.30.
Geref Kerk: 9.30 en 6.30 ds. Nooteboom.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds. v.d.
Weerd Zeist. Rk Kerk: zat. 7. zond. 7.30,
9. 10.45 en 7.
NIEUWVEEN - Herv. Gemeente: y.3Ü
ds. Kaai, 6.30 ds. De Ru Amsterdam,
jeugddienst. Geref. Kerk: 9.30 dienst/7
ds. Baas A.dam. Rk kerk: zat. 7, zond. 9
en 11.
NIEUW VENNEP - Herv. Gemeente:
9.30 ds. Den Harder, 7 ds. Goverts, ont-
moetingsdienst. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30
ds. Rang. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 3ds.
Den Boer te Rijswijk. Rk kerk: zat. 7,
zond. 9.30 en 11.
NOORDEN - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Bos Otterlo, 7 ds. Noordegraaf Utrecht.
Geref. Kerk: 10 en 7 ds. Knotters A.dam.
Rk kerk: zat. 7.30, zond. 7.30, 9 en 10.30.
NOORD WIJK - Herv. Gemeehte: Zet -
Hoofdstraat 10 en 5.30 ds. Keuning; De
Rank 10 prof. dr. Graafland Gouda. 3.30
HOOGMADE - Herv. Gemeente: 10 dr.
v. Vliet. Rk. kerk: zat. 7, zond. 8 en 10.30.
DE KAAG - Herv. Gemeente: 10 ds. Car
stens, jeugddienst. Rk. kerk: zat. 7, zond.
8, 10 en 7.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Dorpskerk 10 ds. Teygeler, 6 ds.
Gebraad; Ontm.kerk 10 ds. Gebraad,
6.30 ds. Teygeler. Geref. Kerk: 9.30 ds.
Vrolijk, 5 ds. v. Beek Den Haag. Rk.
kerk: zat..7, zond. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gemeente:
N. Kerk 10 ds. Hovius, 6 ds. Kool; Oude
Kerk 10 ds. De Vos, 6 ds. Catsburg; Ich-
thuskerk 10 ds. Vink, 5 ds. Abma Putten
Pnielkerk 9.30 ds. Catsburg, 6 ds. De
Vos; Gr. v. Pr.school 10 ds. Juckema
Scheveningen; Overduin 2 ds. Baas. Ge
ref Kerk: Vredeskerk 10 ds. v. Halsema,
5 ds. Vrolijk; Triumfatorkerk 10 ds. v.
Beek, 5 ds. v. Halsema. Geref. Kerk
LEIMUIDEN - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Kruyne Groningen. Geref. Kerk: 9.30 en
7 ds. Averes. Rk kerk: zat. 7, zond. 7.30,
9 30 en 11.15.
LISSE - Herv. Gemeente: Grote Kerk 10
en 7 ds. v.d. Velden. HA; Pauluskerk 10
ds. Boonstra Hillegom. Geref. Kerk: 10
en 5 ds De Wit, HA. Geref. Kerk Vryg.:
10 en 5 ds. Simpelaar. Geref. Kerk Vrijg.
Buiten Verband: 9 ds. Schuurman, 5
dienst. Chr. Geref. Kerk: 10 en 4.30 ds.
Starreveld Delft, 10 nov. 3 en 5.30 ds. v.d.
Veer Zwolle, dankdag. Geref. Gemeen
te: 10 en 4 ds. Hakkenberg. Oud-Geref.
Gemeente: 9.30 en 3 leesdienst. Rk. ker
ken: agatha zat. 7, zond. 8.30,10 en 11.30;
PQelhuys zat. 7, zond. 9 en 11.30; Maria-
kerk zat. 7. zond. 8.30, 10, 11.30 en 5.30;
Engelbew. zat. 7, zond. 7.30, 9.30, 11 en
5.45.
ds. Post, Baarn; Binnen 10 en 7 dr. Jan
sen. Geref. Kerk: Hoofstraat 10 ds. v. d.
Klaauw Veendam, 5 ds. Elgersma; Vin-
kelaankerk 9.30 hr. v. Djin, 5 ds. v. d.
Klaauw; stichtingskerk 11 ds. Elgersma;
Sole Mio 9 ds. Bouma. RK kerken: Zee 9,
11 en 7; Binnen 8. 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT - Herv. Ge
meente: 10 dienst. RK kerken: Jozef zat.
7. zond. 8. 10. 11.30 en 6; Viktor zat. 7,
zond. 8,9.30,11 en 6; De Zilk zat. 7, zond.
8.30,10 en 11.30; Bavo 9.30; S. Maria zat.
7, zond. 10.
OEGSTGEEST - Herv Gemeente:
Groene Kerk 10.30 ds. Ter Linden; Pau
luskerk, 10 ds. Sasse; Gem.centrum
10.30 ds. Wagenvoorde; gem.centr. 10.30
hr. Verzijden jeugdkerk. Geref. Kerk: 10
ds. Vegter, 7 ds. Vegter. Geref. Kerk
Vrijg.: 9.30 dienst, 3 ds. Simpelaar. Ge
ref. Kerk Vryg. Buiten Verband: 8.45 en
4 ds.'v. d. Berg, HA, in gem.centr. RK
kerk: WiUibrord'zat. 7. zond. 10 en 12;
Bonaventurakapel zat 6.30, zond. 9 en
11. Volle-Evangeliegem., gem.centr. 4
hr. v. d. Brugge.
OUDE-ADE - RK kerk: zat. 7, zond. 8.30
en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gemeente: 9.30 ds. Lalleman, 5 hr.
v. d. Land, jeugddienst, met éeref. kerk.
Geref Kerk: 9.30 ds. Cziria, 5 zie herv.
Remonstr. gem.: 10 ds. Adriaanse Den
Haag. RK kerk: zat. 7, zond. 8,9.30 en 11.
ROELOFARENDSVEEN - RK kerken:
S. P. Banden zat. 7, zond. 8, 9.30, 11 en
12.15; M. Presentatie zat. 7, zond. 8, 9.30
en 11.
RIJNSATERWOUDE - Herv. Gemeente
9.30 ds.. Verploeg Alpen, 7 ds. Nicolai
Zevenhoven. Chr.1 Geref. Kerk: 9.30
dienst, 2.15 ds. Blom.
RIJNSBURG - Herv. Gemeente: grote
kerk 9.30 ds. v. Niel, 5 ds. v. d. Bogerd;
Bethelkerk 9.30 ds. v. d. Bogerd, 5 ds. v.
Niel. Gerf. Kerk: Petrakerk 9.30 ds.
Huisman, 5 ds. Huisman; Immanuel-
kekrk 9.30 ds. Damsma, 5 dr. v. Oeveren;
Mar.kerk 9.30 dr. v. Oeveren, 5 ds. Braam
Vlaardingen. Chr. Gerf. Kerk: 9.30
dienst, 7 ds. Ribbers Den Haag. Evang.
Christengemeente (aula mavo):. 10
dienst. RK gemeenschap (aula tuin
bouwschool): zat. 7, zond. 10.30.
RIJPWETERING - RK kerk: zat. 7,
zond. 7.30, 9 en 10.30.
SASteENHEM - Herv Gemeente: 9 en
10.30 ds. Wuister Scheveningen, 7 oec.
dienst in kader Vredesweek, pastoor
Van Bockxmeer en burg. Kret. Geref.
Kerk: prof. dr. Berkhouwer, 5 ds. v. San
ten. RK kerk: zat. 7, zond. 8. 9.30 en 11.
TER AAR-Herv. Gemeente: lOdsQuak
Vianen, 6 30 ds Lindenburg. Geref.
Kerk: 10 ds Bezemer, 6.30 ds. Huize
bosch. RK kerk: Langeraar zat 7, zond. 8,
9.30, 11 en 12.15; dorp zond. 9 en *12.
VALKENBURG - Herv. Gemeente: 10
ds Overgaauw.^.30 zie Geref. Kerk: 9,30
ds Rooze, 6.30 ds Overgaauw gez. dienst.
Geref. Kerk Vrijgem.: 9 ds Schreuder,
5.15 leesdienst. Kapel Marinevliegkamp:
10.30 ds Schepers, muz. medewerking.
VOORHOUT - Herv. Gemeente: 10 hr
Hoffenaar. RK Kerk: zat. 7, zond. 9,10.30
en 11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gemeente:
dorpskerk 10 ds v. d. Schoot, 7 ds Meye-
ring zangdienst; aula NH 9.30 ds Meije-
ring; kerk Hulp en Heil 10 ds Lentz. Ge
ref. Kerk: 10 ds De Zeeuw, 7 zie herv.
Geref. k. vrygemaakt 10 en 5 ds Blok
land. RK Kerken: M. Godskerk zat. 7,
zond. 8, 10 en 11.30, Laurentius zat. 7,
zond. 8.30,10.30 en 12 Aula NH 11.
WADDINXVEEN - Herv. Gemeente:
Brugkerk 9.30 ds Tichelaar Putten, 6.30
ds v. d. Heuvel; Hoeksteen 9.30 ds v. d.
Heuvel, 6.30 ds v. Hensbergen Dirks-
land; Bethel 9.30 d's Stroeve Andel, 5 ds
Bultman Schoonhoven. Geref. Kerk:
Kruiskerk 10 dr Wina Leiden, 5 ds Mod
deraar; Ontmoetingskerk 10 ds Modder
aar, 5 dr Wind. Oud Geref Gem.: 10 en
6.30. Chr. Afgesch. Gem. 9.30 en 5 ds Ver
loop. Remonst. Gemeente: 10 ds Hooy-
kaas. Volle Evangeliegemeente (Lin-
dengaarde 17a): 9.30 hr v. d. Heyden, 4
jeugdbyeenkomst. RKKerk: Ontm.kerk
zat. 7, zond. 8.30, 11.45, en 6.30; Viktor-
kerk zat. 7, zond. 10.
WARMOND - Herv. Gemèente: 10 ds
Aalbers, jeugddienst, 5 ds Den Tonke-
laar. RK Kerk: zat. 7, zond. 8.30, 10 en
11.30.
WASSENAAR - Herv. Gemeente:
Dorpskerk 10 dr Frederikse, 4.30 ds
Tukker Sirjansland, 7 drs: v. d. Kloot
Meyburg; Kievietkerk 10 ds v. Zanten;
Messiaskerk 10 ds Wiersma; Dorpscen
trum 9.30 ds Tukker. Geref. Kerk: 10 ds
v. d. Meulen, 5 ds Bech; Zuid 10 ds Bech,
5 ds v. d. Meuleb. Ned. Prot. Bond: 10.30
ds Werner.
WOUBRUGGE - Herv. Gemeente: 9.30
ds Stelwagen Boskoop, 6 30 ds Blenk.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Hulsebosch, 6.30 ds
Langendyk RK Kerk: zat. 7, zond. 8.30,
10 en 11.30.
ZEVENHOVEN - Herv. Gemeente: 9.30
ds Nicolai. Geref. Kerk: 9.30 hr. v. d.
Kraan R'dam, 7 ds Vegh Aalsmeer. RK
Kerk: zat. 7, zond. 9 em 10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. Gemeente: 10
ds Schoch. RK Kerken: Janskerk zat.
7.30, zond. 9.30, Chr. Dienaarkerk zat. 7,
zond. 10 en 11.30; Meerburgkerk H.
Rijndijk zat. 7, zond. 10,12 en 6.
ZWAMMERDAM - Herv. Gemeente: 10
en 6.30 ds Mostert. Geref. Kerk: 10 en
6.30 ds v. d. Heiden. HA.
