'Enquête
uitslagen
worden
zwaar
overschat'
VISKAART WERD EEN SUCCES
vis
sport
Steeds meer vissers
over op 2 hengels
Fa. Verhoog
ZATERDAG 16 OKTOBER 1976
PAGINA 17
LEIDEN - Het politieke sei
zoen is deze week met een
paar kloeke najaarsstormen
begonnen. Misschien bete
kende het naar voren schui
ven van minister Van Agt als
lijsttrekker voor het CD A al
leen nog maar een flinke
bries. Wellicht was de geza
menlijke ontwerp-resolutie
van het PvdA- en PPR-
bestuur ook slechts een
voorbeeld van socialistische
zelf-wegcijfering. Men tilde
de radicale dwerg achter op
de fiets en ving aan vrijwillig
tegen de wind in te trappen.
Door
Han Mulder
Voor stormkracht twaalf echter
zorgde Maurice de Hond met zijn
NIPO-enquête voor de VARA-
radio ("In de rode Haan"), waarin
andere politieke natuurver
schijnselen merkbaar werden
van oud-testamentische omvang.
Woest en ledig was het Binnen
hof. maar de torentjes van de
Ridderzaal trilden al bij alle on
deraards gerommel.
De Hond becijferde een enorme
winst voor de WD, van 21 naar
39 zetels. Perspectieven voor het
CDA en een dreun voor de pro
gressieve kleintjes. CDA de
grootste partij. Nieuwe perspec
tieven voor een eventuele coalitie
van de confessionelen met de
WD. De PvdA, weliswaar zelf
zich redelijk handhavend, toch
als progressief centrum naar de
tweede plaats verwezen door de
leegloop van de D'66-bistro en
het PPR-clubhuis
Hans Wiegel haastte zich om vol
geestdrift vast te stellen dat het
volk gesproken had. Het kabinet
was gewogen en te licht bevon
den. Mevrouw Beckers van de
PPR vond de resultaten belache
lijk en premier Den Uyl zou de
papierwinkel onder zijn hoofd
kussen leggen.
We zijn een week verder en drs. Jan
Verhoef (33) zegt "waarom kun
nen politici niet relativeren. Elke
keer weer laten ze zich verleiden
om aan de hand van zo'nenquéte
uitspraken te doen".
Argwaan
Verhoef weet waar hij het over
heeft, want hij houdt zich zelf
diepgaand en langdurig bezig
met het onderzoek naar kiezers
gedrag. Hij is wetenschappelijk
medewerker aan de Leidse Uni
versiteit, van huis uit historicus,
maar nu reeds jaren in de vakk-
groep politieke wetenschappen
van de juridische faculteit docent
voor statistiek.
Hij is lid van de werkgroep, waarin
vertegenwoorders van alle Ne
derlandse universiteiten die aan
politicologie doen, samenwerken
voor het zogenaamde nationale
kiezersonderzoek. Een perma
nente en continue onderneming,
die in de loop van de jaren al heel
wat cijfertjes heeft opgestapeld
over hoe het Nederlandse kie
zerskorps zich gedraagt.
Verhoef is met grote argwaan ver
vuld inzake dat VARA-
Leidse wetenschapper
drs. Jan Verhoef (33):
H i* M mÊMÊÊSt SP
TW tSÊBT
tAMm WHp
iWh mswTml-"w*jWKÊÊÊÊÊ
WÈ 'Hl Jr $wÈiÊsËim
mBÊ J§ JbHpw.
fey 9*. IHMn «es»mm
H|||o
Drs. Jan Verhoef: "Elke keer weer laten politici zich verleiden
onderzoek van NIPO-man De
Hond. Zijn grootste kritiek be
helst de spaarzame informatie
over de wijze waarop het onder
zoek heeft plaatsgehad. "Waarom
geen steekproef-verantwoording!
bijvoorbeeld", zegt hij.
In zijn met papieren cijferreeksen
gestoffeerde kamer onder de ha-
neblaken van het juridisch insti
tuut zet Verhoef enige zaken op
een rij. Hij beklemtoont keer op
keer het voorlopige en voorzich
tige karakter van zijn oordeel
over de enquete-De Hond.
Twijfel
Zijn twijfel geldt dus ondermeer en
vooral de kwaliteit van de geno
men steekproef. De Hond heeft
over vier weken verdeeld
vierduizend mensen onder
vraagd; elke keer duizend. In
hoeverre zijn die duizend repre
sentatief te noemen? De snelle één
malige steekproef heeft zeker
voordelen, maar er kan grotere
onnauwkeurigheid binnenslui
pen, omdat er minder gelegen
heid is om de uitgeselecteerde
proefpersonen opnieuw te be
zoeken, als ze in eerste instantie
niet thuis bleken.
"Bovendien", zo zegt Verhoef,
"gaat het NIPO ook bij deze on
derzoeken te werk volgens de
methode die het bij commerciële
opdrachten toepast. Er wordt
daarbij een "omnibus" gebruikt.
Grote adreslijsten, waarop de ge
zinnen zijn over
vertegenwoordigd. Begrijpelijk,
want de commercie is natuurlijk
vooral in gezinnen geïnteres
seerd. Maar dat betekent bij zo'n
onderzoek naar politieke keuze
als van de VARA wél, dat alleen
staanden en dt instituut-
bevolking (in kazen *s, zieken
huizen e.d.) zijn onder
vertegenwoordigd. En omdat
enqueteurs de gewoonte hebben
slechts één lid per gezin te onder
vragen, zijn leden van grote ge
zinnen eveneens ónder-
vertegenwoordigd, omdat ze
immers grotere kans hebben
overgeslagen te worden. Omge
keerd komen huisvrouwen weer
méér voor, omdat de kans groter
is dat de enquêteur juist deze ca
tegorie thuis aantreft".
De statistiek, zo haast Verhoef zich
daaraan toe te voegen, heeft in de
loop van haar ontwikkeling aller
lei verfijningen in haar methodes
ontwikkeld om oneffenheden
glad te strijken, zogenaamde
"weegfactoren".
Valkuil
Maar hier liggen nieuwe gevaren
voor de onderzoeker op de loer.
Verhoef: "Als je "weegt" ken je aan
een groep mensen een aantal
kenmerken toe die ze gemeen
schappelijk hebben - alleen
staand zijn, lid van een groot ge
zin, enzovoorts. Dat zijn kenmer
ken die geen relaties hebben met
politieke voorkeur. Maar zo'n re
latie ga je wél leggen".
Een dergelijke valkuil is voor me
nig statistisch onderzoeker ge
graven. "Ingewikkelde weegfac
toren verwerken is uitstekend,
maar alleen aanvaardbaar als de
onderzoekersopzet correct is. Zo
niet, dan krijg je bij de uitwerking
van je enquête-gegevens nog
eens extra vertekening".
Deze vertekening nu, vreest Ver
hoef met grote vreze. "De steek
proef was gericht op gezinnen,
Toorn
Verhoefs wetenschappelijk toorn
richt zich dan ook nog eens spe
ciaal op de categorie van de
"weet-nog-niet" en de wijze
waarop De Hond er mee om
springt. Hij zegt "dat is altijd de
moeilijkste groep.
De Hond verdeelt ze evenredig over
de verschillende partijen. Dat is
een fout uitgangspunt. Partijen
waarvan het kiezerskorps vrij
stabiel is, zullen in de groep van
de "weet-niet" minder sterk zijn
vertegenwoordigd. De SGP of de
PSP bijvoorbeeld. Als je ze toch
evenredig laat meedoen bij de
verdeling van de categorie on
dervraagden die het nog niet
weet, krijgen ze meer dan ze ver
dienen. Ze worden in het resul
taat van de steekproef "over"-
vertegenwoordigd".
De grootste opwinding veroor
zaakte Maurice de Hond vaar-
schijnlijk door de resultaten van
zyn vier gegroepeerde steek
proeven in aantallen zetels te
"vertalen".
Verhoef heeft ernstige bezwaren
tegen deze vertaling. Hij zegt
"zelfs als we ons houden aan De
Honds eigen constatering dat er
bij zijn uitkomsten rekening
moet worden gehouden met 1.8
procent verschil naar boven en
naar beneden, dan is dat een
bandbreedte van 3.6 pet., ofwel
tien zetels! (wat er by de ene partij
bijkomt, moet er immers bij een
andere af; het totaal van 150 zetels
is een gegeven)".
De VVD komt dus wel in de Rode
Haan op 39 zetels, maar het zou
den er ook 35 of 43 kunnen zyn.
Vraagtekens
Bij de onmiddellijke reacties van
politici zet Verhoef vraagtekens.
Zij weten te weinig van de beper
kingen van de statistiek af. Zy in
terpreteren uit het niets in de
ruimte. Verhoef: "laten we aan
nemen dat het om een geldig on
derzoek gaat. Hetenige dater dan
direct valt uit af te leiden, is dat er
sprake is van een behoorlijke
groei van de aanhang. Maar zo'n
verdeling over de verschillende
partijen (statistici spreken van
"frequentieverdeling") zegt in
het geheel niets over de motieven
van de kiezers.
Dus kan de politicus wel vermoe
den dat de kiezer is gekomen we
gens kritiek, maar van de motie
ven weet hij niets"
Dat motieven-onderzoek vergt een
bredere aanpak van enquetes. De
Hond stelde maar twee vragen:
wat heeft u in 1972 gestemd en
wat gaat u nu stemmen. Het per
manente "Nationale kiezerson
derzoek "dat kort voor een ver
kiezing en kort erna tweeduizend
dezelfde proefpersonen aan de
tand voelt. Waarbij men ook fac
toren als inkomen, geslacht,
godsdienst, geografie verstrekt,
heeft meer overwegingen en
motieven boven water gehaald.
Meer uit de hieruit ge
putte kennis dan uit de bliksem-
enquétes a la De Hond durft Ver
hoef wel een paar kanttekenin
gen te zetten by de toekomst van
een CDA.
Veluwe
Hy zegt "het succes van het CDA
hangt af van de aanvaarding er
van in de vanouds orthodox-reli
gieuze gebieden.
In 1974 bij de gemeen
teraadsverkiezingen hebben wij
gevonden dat het beter in steden
aansloeg dan op het platteland.
Anderzijds moeten we oppassen,
want de opkomst van de kiezers
in de steden varieert veel meer.
Door de bank genomen hebben de
confessionelen de grootste aan
hang op het platteland. Dat bete
kent dat het CDA op dat platte
land moet aanvallen. Accepteren
nu orthodoxe-religieuze groepe
ringen dat er anderen op hun lyst
staan. RK-mensen op de Veluwe?
In elk geval kan het CDA wel be
schikken over een eigen aan
hang, een echte politieke partij
van het midden worden, maar
dan moet het wel het religieuze
label afzwakken".
Te koop
Politici lopen te hoop by enquetes,
maar is de invloed werkelijk zo
groot bij toekomstig gedrag? Van
de kiezers die ervan kennis ne
men?
Verhoef: "Enquete-uitslagen wor
den zwaar overschat. Er is een
"beetje "bandwagon"-effect",
(dus dat anderen op de "trein"
springen die een winnende rich
ting opgaat, H.M.) "maar meer
door negatieve keuze dan door
positieve. Men wil zyn stem niet
vergooien aan de partij die geen
invloed kan hebben. Ook hier is
de grote groep weet-niet de be
langrijkste.
Nu heb ik het over kiesgedrag
Maar binnen de partijen zélf kan
de uitslag van een enquete, mits
hij niet te ongunstig'is, tot mobi
lisatie van het partijkader leiden.
Let wel, is de teruggang te groot,
dan kan dat grote moedeloosheid
veroorzaken".
De PvdA bleef goed over
eind, zo becijferde Mau
rice de Hond. Maar echt
vrolijk was het niet voor de
progressieven. De VARA
bracht de sombere tijding.
Over mobilisatie gespro
ken: misschien was dat
wel de meesterzet van
VARA's Jan Nagel. Hij is
tenslotte een slimme
schaker van hoofdklasse
niveau.
Verkoop via PTT-kantoor liep goed
yni
Vaak wordt er door sportvissers met teveel hengels gevist
De enige speciaalzaak voor al uw
HENGEL
SPORTARTIKELEN
DE SPORT
Haarlemmerstraat 11, tel. 124020
Boelee's
hengelsportartikelen
HOGE RIJNDIJK 110, LEIDEN
TELEFOON 121393.
Alles voor de vissport.
Maden e
Voor de hengelaar is dit jaar voor de eerste maal de zoge
naamde „viskaart" geïntroduceerd, die kon worden afge
haald bij de postkantoren of kon worden besteld via stor
ting op de visvergunning Daarmee kwam een einde aan de
verkoop van visnergunningen via de gemeentehuizen en de
politiebureaus in ons land. Nu de helft van het visseizoen is
verstreken is het aardig om eens de balans op te maken en
te zien of deze wijziging nog effect heeft gehad.
Effect bij de bestrijding van de zo
genaamde „zwartvissers"; dat zijn
die hengelaars, die zonder vergun
ning aan de waterkant zitten. Becij
feringen hebben de afgelopen jaren
geleerd, dat wel eens dertig procent
van de sportvissers gerekend zou
kunnen worden tot het legioen der
zwartvissers.
Veel meer
Wel, aan de hand van de cijfers, die
de PTT dezer dagen heeft verstrekt
mag worden geconcludeerd, dat de
verkoop via postkantoren en pos
tagentschappen een succes is ge
weest. Tot dusver werden voor het
ministerie van Landbouw en Visse
rij namelijk 950.000 viskaarten ver
kocht aan Nederlandse sportvis
sers, en dat zijn er veel meer dan
ooit tevoren. Globaal geteld zijn het
er 70.000 meer dan in het hele sei
zoen 1975/1976.
Een nadere bestudering van de cij
fers brengt nog een ander opmerke
lijk feit aan het licht, namelijk dat
het aantal verkochte „kleine visak-
tes", waarvoor dit jaar 11,75 moest
worden betaald, groter was dan de
gewone „viskaart", het vroegere
bijdragebewijs, die 5,- kostte.
Verschuiving
De laatste jaren was er al een ver
schuiving merkbaar in de richting
van de kleine visakte. Nemen we
bijvoorbeeld de verkoopcijfers van
de laatste vijf seizoenen, dan blijkt
dat overduidelijk. In het seizoen
1971/1972 werden de 287,700 kleine
visakten verkocht en 417.800
bijdrage-bewijzen. Een jaar later
daarna waren die aantallen 333.000
en 461.305.
In 1973/1974 was het verschil op
nieuw minder groot 343.300 tegen
437.300; een ontwikkeling die zich
ook in 1974/1975 voortzette 372.400
tegen 440.354. De werkelijke door
braak kwam in 1975/1976 met
412.000 verkochte kleine visakten
en 466.000 bijdragebewijzen. Dit
seizoen is de balans dus voor de
eerste maal omgeslagen. Er werden
455.000 viskaarten van 5 gulden
verkocht en 485.000 viskaarten van
11,75.
Het blijkt dus uit deze cijfers, dat
steeds meer sportvissers in ons
land overgaan tot het gebruik van
twee gewone hengels of de speciale
hengel. Op dat laatste punt blijkt
overigens nog steeds een groot
misverstand te bestaan'.
Nog altijd zijn er zeer vele henge
laars, die in de veronderstelling
verkeren, dat men met de aanschaf
van een kleine visakte (11,75) ge
rechtigd is om met de speciale hen
gel (met kunstaas, of een levend of
•dood visje) te vissen. Dat is echter
niet het geval.
Men dient dan namelijk tevens in
het bezit te zijn van een bewijs
van de eigenaar, pachter of huur
der van het viswater, dat men
toestemming heeft om in een be
paald water te vissen.
Voor deze omgeving geldt dat een
zeer groot deel van het visrecht
berust bij de Hengelaarsbond
voor Leiden en Omstreken.
Daarnaast is er ook nog een aan
tal - voornamelijk - polderwate
ren waarvan het visrecht berust
by de 's Gravenhaagse Hengel
sportvereniging of bij polderbes
turen.
Kort en goed komt het er op neer,
dat een visser die een vergunning
van ƒ11.75 koopt er niets aan
heeft, wanneer hij niet tegelijker
tijd lid wordt van een hengel
sportvereniging. Bij de bonden
en verenigingen in deze omge
ving geldt, dat men dan tegelij
kertijd ook is aangesloten bij de
overkoepelende NWS. En daar
door komt men dan ook in het
bezit van de zogenaamde "grote
vergunning", die het recht ver
schaft om in een groot aantal wa
teren elders in het land te vissen.
Dat er op het terrein van het vis
recht nog altijd een zeer groot ge
brek aan kennis bestaat is de af
gelopen weken ook duidelijk ge
worden bij de Hengelaarsbond
van Leiden en Omstreken. De
bond heeft sinds kort de be
schikking over een controleboot,
treding is het gebruik van meer
speciale hengels, dat krachtens
de vergunning is toegestaan.
Een van de controleurs: "We heb
ben bootjes gezien, waar vijf, zes
speciale hengels uitlagen". Vaak
ook blykt het niet aanschaffen
van een vergunning of lidmaat
schap te berusten op laksheid.
Men neemt eenvoudig niet de
moeite en riskeert liever een be
keuring van een paar tientjes
Een ander euvel op hengelsportge-
bied dat nog steeds op ruime
schaal voorkomt in dit gebied is
het palingpeuren in nachtelijke
uren zonder over de vereiste pa
pieren te beschikken. Nauw
daarmee samenhangend is het
verschijnsel, dat er op vele plaat
sen illegaal fuiken worden uitge
zet, of fuiken van beroepsvissers
worden leeggehaald.
Paal en perk
De onderbezetting bij de politie
korpsen leidt er toe, dat de con
trole op naleving van de vissery-
voorschriften slechts minimaal
kan zijn. De hengelsportorgani-
op het eigen water
wordt gepatrouilleerd. Onder
zoekingen hebben uitgewezen,
dat met de vergunningen op
grote schaal de hand wordt ge
licht.
Laksheid
Er zyn namelijk nogal wat henge
laars, die met de speciale henge
vissen, maar niet lid zijn van d
bond, sommigen hebben zelfs he
lemaal geen vergunning. Een
dere veel geconstateerde o^
33 gulden kostende vergunning
er opeens 14.000 verkocht.
Naar myn mening kan die stijging
alleen zijn voortgekomen uit een
grote onwetendheid onder de
hengelaars. Ik veronderstel na
melijk dat men van mening is, dat
met een dergelijke vergunning
op elke willekeurige plaats een
fuik of een net mag worden uitge
zet. Dat is een grote misvatting,
want globaal gesproken is er geen
water in Nederland, waar het vis
sen met netten, fuiken of de zo
genaamde palingkistjes en repen
niet is verpacht aan de beroeps-
visserij.
Koekepan
In die weinige wateren waar het
niet het geval mag met nog niet
zonder meer met alle vistuigen
vissen. Daarvoor moet dan eerst
nog een aparte vergunning wor
den aangevraagd. De vraag mag
overigens wel gesteld worden, of
er in dat geval nog gesproken
mag worden van sportvisserij.
Want geen hengelaar zal duide
lijk kunnen maken welke "sport"
er te beleven valt aan h vissen
met een fuik of net. In at geval
gaat het er alleen maar om de
koekepan of de rookoven te vul
len.
t Is geen visserslatijn, maar voor al uw
hengelsportartikelen kunt u beter terecht
saties proberen paal en perk te
stellen aan deze uitwas, via
schorsingen en eventueel roye
menten. Tegen niet-leden kan al
leen door de strafrechter worden
opgetreden.
In dit verband is het opmerkelijk
dat de verkoop van de grote akte,
die het recht verschaft om met
alle geoorloofde vistuigen te vis
sen zo'n enorme stijging te zien
heeft gegeven. De afgelopen ja
ren bewoog de verkoop van deze
vergunningen zich tussen de 6000
en 7000. Dit jaar werden van deze
ELAN VISB0TEN
Zeew vis/tourboten met riemen
en certificaat va 1495.-
Y AM AH A buitenboordmotoren
van 2 tot 55 pk v a 675.-
BOOT - CENTRUM B.V.
