Geen uitspraak over een
strafvervolging Weinreb
Weinreb
een
verloren i
KRITIEK OP msiBSK
'ST-BAVO
"Prijzenchaos voorkomen
bij de geneesmiddelen"
'Justitie moet zich met die vraag bezighouden
Een schoolvoorbeeld
van hoe vlotte, sterke
meisjes-en jongensjassen
eruit moeten zien,vindt u
bij de Bonneterie.
College Coat
Koningin
Juliana:
"Ik denk
niet aan
aftreden
Aages boek in brandkast
vuiiir nci
jaarlijkse
dagje-uil!/
Zzss&sr,
^Z^rd!>'ïZ"'s hei
WOENSDAG 6 OKTOBER 1976
LEIDEN - Ruim dertig jaarna de bevrijding lijkt dan eindelijk het
doek te vallen over de beruchte kwestie-Weinrebde zaak van de
gewezen Scheveningse econoom, die volgens eigen zeggen met een
niet-bestaande generaal en een bizar lijstenspel (z.g. "Sperre")
joden uit de klauwen van de Duitsers poogde te houdenmaar die
in een gisteren door het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie
gepubliceerd rapport als een leugenaar, bedrieger en zwendelaar
aan de kaak wordt gesteld. In de voorgaande zin staan de woor
den "het doek lijkt te vallen", want met Weinreb weet je het nooit
helemaal zeker.
Keer op keer is zijn zaak na de oorlog in het nieuws geweest na zijn
veroordeling tot zes jaar in 1948, na zijn rehabilitatie door prof.
Presser in 1965 en vooral na zijn opzienbarende memoires in
1969en steeds weer kwamen er na duidelijke uitspraken woeste
discussies die smoorden in verbijstering en verwarring. Maar
ditmaal zal Weinreb met wel heel sterke argumenten op de prop
pen moeten komen om het vernietigende oordeel van Oorlogsdo
cumentatie over hem om te buigen.
De oorzaak van Weinrebs ontmaskering zijn z'n eigen memoires
("Collaboratie en Verzet") geweest. Dr. L. de Jong onderstreepte
dat gisteren op een persconferentie in Den Haag nog eens: zonder
de memoires van Weinreb, waarin hij over nogal wat mensen
uitpakte, was er nooit een onderzoek naar zijn gedragingen in
oorlogstijd van dit formaat gekomen.
Het is goed er aan te herinneren dat die memoires van Weinreb
destijds over het algemeen goed zijn ontvangen in de publiciteit-
sorganèn. Waarom? Dat heeft ongetwijfeld te maken gehad met
het gunstige oordeel dat prof. Presser over Weinreb had uitge
bracht 1965in zijn aangrijpende werk over de vernietiging van
het Nederlandse jodendom ("Ondergang"), een studie waaraan
hij 15 jaar had gewerkt en die evenals het huidige Weinreb-
rapport als monografie van het Rijksinstituut voor Oorlogsdo
cumentatie verscheen. Daar kwam nog iets bij. Weinreb was er in
zijn boek als maar weinig anderen in geslaagd de sfeer van
beklemming in de oorlogsjaren op te roepen. Een erkende verzets
strijder als Pieter 't Hoen ervoer het als zeer authentiek.
Tot degenen die meenden dat Weinreb onschuldig was,of liever: dat
hij ten onrechte was veroordeeld, heb ook ik behoord. In een drie
tal artikelen in 1969 heb ik geprobeerd aan te tonen waarom. Ik
ging er daarbij van uit dat Weinreb zijn spel met die nep-
g ene raai en die uit zijn duim gezogen Sperre te goeder trouw was
begonnen ,d.wx.om in de knel geraakte geloofsgenoten te redden
In de rechtszaken van 1947 en 1948 lèas daaromtrent ook geen
twijfel gerezen.
Eenmaal in de handen beland van die verschrikkelijke Sicherheit-
spolizei heeft Weinreb - zo dacht ik in 1969 - wellicht ernstige
fouten gemaakt, meer dan hij wilde toegeven, maar ik vond dat
men hem daarover maar niet al te hard moest vallen. Hoeveel
verzetsstrijders zijn er niet die in gevangenschap de kluts zijn
kwijtgeraakt?
Hier hadden we dan toch maar een man, die iets had probe
ren te doen, terwijl miljoenen anderen rustig op hun achter
ste zaten en toekeken.
Datfiele beeld van hem is nh. echter omver gehaaldomdat de onder
zoekers van Oorlogsdocumentatie hebben aangetoond dat we die
goede trouw van Weinreb wel kunnen vergeten omdat hij met zijn
lijst al bezig was nog voor er joden voor tewerkstelling werden
opgeroepen. Vermoedelijk is geld zijn drijfveer geweest in het
begin, zekerheid daarover is er niet.
De ontmaskering van Weinreb betekent meer dan alleen maar de
ontluistering van een individu. Het is het verloren gaan van een
illusie. De illusie dat er in 1940-45, in de jaren van geestelijke
duisternis, althans één man was, een extreme Tijl Uilenspiegel,
een grimmige kapitein van Köpenick.die niet met wapens maar
met het eenvoudigste aller middeltjes het nazi-werk (even) ontre
gelde.
Weinreb, een leugenaar, een bedrieger, een zwendelaar. Door zijn
verraad en doorslaan verloren 70 mensen in de oorlog het leven,zo
schrijven de onderzoekers. Een niet te becijferen aantal ver
trouwde ten onrechte op zijn lijst, werd gepakt en verloor ook het
leven.
Aan de andere kant van de streep staat dat tussen 20 en 40 mensen
aan die duivelse Weinreb met zijn op niets rustende lijst toch hun
leven te danken hebben. En dat hij vele duizenden uitgaf om
onderduikers te helpen. Ook dat staat in het rapport. Maar het
negatieve oordeel over hem overheerst.
Abel Herzberg karakteriseerde Weinreb al weer lang geleden aldus:
"Weinreb was niet de verzetsman die bedrog pleegde, maar de
bedrieger die in het verzet ging". Het rapport stelt hem op frap
pante wijze in het gelijk.
RUUD PAAUW
DEN HAAG (ANP) - De justitiële autoriteiten moeten een
antwoord geven op de vraag of het wenselijk en mogelijk is,
een strafvervolging te beginnen tegen drs. Driedrich Wein
reb wegens oorlogsmisdaden. Wij hebben opdracht gekre
gen een historisch onderzoek in te stellen, hebben bepaalde
conclusies getrokken, maar wij behoeven de vraag van
eventuele vervolging niet te beantwoorden, aldus mr. D.
Giltay Veth, een van de twee opstellers van "het Weinreb
rapport" dat het rijksinstituut voor oorlogsdocumentatie
gisteren heeft uitgebracht.
SCHIPHOL - De nieuwe Amerikaanse ambassadeur in ons land Robert McCloskey is gisteren met zijn vrouw
*n kinderen op Schiphol aangekomenMc Closkey volgt ambassadeur Kingdon Gould op die na drie jaar naar
Washington is teruggekeerd.
ROTTERDAM (ANP) - "Als de uit
spraak van het Europese hof van
justitie in Luxemburg tot gevolg
heeft dat alle prijzen van de ge
neesmiddelen zullen dalen, kan dit
alleen maar worden toegejuicht,
mits deze prijsdaling niet gepaard
gaat met een prijzenchaos". Aldus
drs. J. L. M.'Nieuwenhuis voorzit
ter van de Koninklijke Neder
landse Maatschappij ter bevorder
ing der Pharmacie vandaag in Rot
terdam bij de opening van de 121e
algemene vergadering van de
K.N.M.P
Hij zei dit naar aanleiding van de
recente uitspraak van het Europese
Hof over parallel-import aange
spannen door de Engelse genees
middelenfirma Sterling tegen de
Rotterdamse firma Centrapharm.
Parallel-import is de invoer van
merkgeneesmiddelen uit landen
waar de prijzen lager liggen dan de
prijzen die de fabrikant voor Neder
land heeft vastgesteld.
Door de uitspraken van het hof is
het volgens Nieuwenhuis te ver
wachten dat parallel-importen toe
nemen en dat de prijzen van de ge
neesmiddelen daardoor dalen. Hij
waarschuwde echter voor een prij
zenchaos. "Want én de patiënten én
de ziekenfondsen en de apothekers
ADVERTENTIE
Biivoorbeeld de originele
Exclusief voor de Bonneterie.
marineblauwe College Coats, gevoerd met Schotse
ruit,vanaf f190,- Losse capuchon f 19,75.
Kalverstraat/Rokin Amsterdam
Gravenstraat/Buitenhof Den Haag
en de geneesmiddelenhandel en
industrie zijn alleen gebaat met een
geneesmiddelenverkeer dat zich
ordelijk, zonder misbruik van mo-
nópoliposities ontwikkelt", aldus
de KNMP-voorzitter.
Hij hief ook een waarschuwende
vinger voor een te groot optimisme
met betrekking tot deze prijsda
ling. Het gaat bij parallel-import
immers om een beperkt aantal ge
neesmiddelen, waarbij ernstig kan
worden betwijfeld of door deze in
voer de gehele Nederlandse ge
neesmiddelenmarkt kan worden
voorzien, zo zei drs. Nieuwenhuis.
Bovendien, zo merkte hij op, zal
voor de apotheker - ook bij de
parallel-import - de kwaliteitsga
rantie de doorslag geven en dit be
tekent dat de apothekers zich nooit
zullen laten dwingen, relaties aan te
knopen met firma's waarin zij geen
vertrouwen hebben.
Zowel voor de arts als voor de pa
tiënt is het belangrijk dat de apo
theker in*zijn apotheek niet alleen
aanwezig is, maar ook bereikbaar
en aanspreekbaar. Hij hoeft niet
meteen een spreekuur te organise
ren, zoals wel eens wordt geopperd,
maar de mogelijkheid en de be
reidheid een patiënt te ontvangen
moet toch aanwezig zijn, zo zei drs.
Nieuwenhuis over de relatie apo-
theker-patient. "De menselijke en
sociale facetten van onze beroep
suitoefening zijn wellicht wel eens
te weinig onderkend. Door ons wat
meer kenbaar te maken in onze ei
gen apotheek, zullen wij onze pa-
tienten en de artsen een goede
dienst bewijzen", zo merkte de
KNMP-voorzitter op.
De conclusie van dit rapport is dat
Weinreb "zich veel ernstiger heeft
misdragen dan de rechterlijke in
stanties in 1947 en 1948 hebben
kunnen vaststellen". Als gevolg
van zijn doorslaan tijdens verhoren
en verraad zijn ten minste 118 per
sonen in Duitse gevangenschap ge
raakt, van wie er zeventig zijn om
gekomen, aldus het rapport.
De directeur van het instituut, dr.
Lou de Jong, verklaarde dat de on
derzoekers, Giltay Veth en A. J. van
der Leeuw, niet is gevraagd vast te
stellen of Weinreb oorlogsmisda
den heeft begaan.
Volledig beeld
Doel van het onderzoek was een
volledig beeld te geven van Weir.-
reb's activiteiten gedurende de oor
log. Maar de betekenis van het rap
port, aldus dr. De Jong, gaat veel
verder. Als het ware onder een mis-
croscoop, tot in details zoals niet
eerder is gebeurd, is een bepaalde
episode van de jodenvervolging in
Nederland tijdens de oorlog onder
zocht.
Het rapport zou niet zijn geschre
ven, indien Weinreb niet zijn "col
laboratie en verzet" had gepubli
ceerd. Indien deze verschijning
Weinreb leed bezorgd, heeft hij dit
zelf aangehaald, aldus dr. De Jong.
Weinreb is, aldus mr. Giltay Veth,
"het volle pond" gegeven. Zijn
voorstelling van zaken is integraal
weergegeven, hij heeft geen zake
lijk argument naar voren gebracht
dat niet in het rapport is vermeld.
Weinreb heeft gisteravond in een
uitzending van de actualiteitenru
briek van de AVRO-televisie het
rapport "een verzameling" ge
noemd.
Het rijksinstituut voor oorlogsdo
cumentatie zal bij de raad voor de
journalistiek een klacht indienen
tegen "De Telegraaf' wegens
schending van het embargo op "het
Weinreb rapport".
"Wij zijn diep verontwaardigd over
deze eenzijdige schending van een
afspraak", aldus dr. De Jong. Het
rapport (van bijna 1700 bladzijden)
was de publiciteitsmedia geruime
tijd van te voren toegezonden, met
het verzoek hierover niets te publi
ceren voor dinsdag 5 oktober 18.00
uur. "De Telegraaf' publiceerde
gisterochtend een bericht over dit
rapport.
Aantasting
Weinreb stelde in het televisiepro
gramma dat het rapport een aantas
ting van de rechtstaat was,. Hij
voelde zich opnieuw veroordeeld.
"In een rechtstaat is het toch ge
bruikelijk dat men niet voor één feit
tweemaal terecht kan staan. Van
verschillende feiten die in het rap
port genoemd worden ben ik in de
eind veertiger jaren al vrij gespro
ken. Voor andere ben ik veroor
deeld, een veroordeling die over
igens volgens mij onterecht was.
Nu sta ik voor de tweede maal te
recht", aldus Weinreb die in het
Zwitserse Zurich woont. Hij trok
verder de betrouwbaarheid van het
rapport in twijfel omdat men tot be
lastende conclusies was gekomen
op grond van getuigenverklaringen
van oud-SD'ers.
DEN HAAG (ANP) - Koningin Ju
liana is niet van plan af te treden.
Dit verklaarde zij gisteren op pa
leis Soestdi jk tegenover een groep
Zweedse journalisten die in Ne
derland is in verband met het ko
mende staatsbezoek aan Neder
land van de Zweedse koning Gus-
taf eind oktober.
Koningin Juliana vroeg de journa
listen nadrukkelijk dit in Zweden
te laten weten, gezien de vele ge
ruchten die in het buitenland de
ronde doen over een mogelijk af
treden. „Ik heb er nooit aan ge
dacht en ik denk er nog niet over"
aldus koningin Juliana.
ADVERTENTIE
Na rechtszaak
VOORZITTERS,
PENNINGMEESTERS, organisatoren
DIREKTEUREN ÏKS?
99
DEN HAAG - Daar is hij weer: "ons nationale idool, volksheld nummer
één", Aage Meinesz.
Deze meester onder de brandkastenkrakers heeft tijdens een verblijf in de
gevangenis zijn werkzaamheden op schrift gesteld. "Mijn nachten met de
thermische lans" luidt de titel van dit meesterwerkje.
En Aage Meinesz zou Aage M. niet zijn als hij dit boek niet op zijn geheel
eigen wijze aan de pers had gepresenteerd.
Met de thermische lans ging hij gisteren in Den Haag een brandkast te lijf
en zjedaar de buit - Aage kijkt er zelf van op - "Mijn nachten met de
thermische lans".
ADVERTENTIE
DEN HAAG (ANP) - De cliënten
bond, waarin ex-psychiatrische pa
tiënten zich hebben verenigd, heeft
gisteren in een verklaring kritiek
geuit op het beleid van de psychia
trische inrichting „St. Bavo" in
Noord wijkerhout.
Volgens de cliëntenbond heeft „St.
Bavo" een van haar eigen patiënten
overgeleverd aan de justitie, hem
bovendien daarbij „recht op straf',
het „recht op een eerlijk proces" en
een goede procesgang" onthouden.
Deze 44-jarige patiënt, Hans de G.,
zelf lid van de cliëntenbond, is door
de rechtbank in Den Haag terzake
brandstichting veroordeeld tot vijf
dagen voorwaardelijke gevange
nisstraf en een geldboete van vijftig
gulden.
Volgens de cliëntenbond had St.
Bavo" na de aangifte bij de politie
haar patiént bij zijn gang naar de
rechtbank enige uitleg en onder
steuning moeten geven. Dit is vol
gens de cliëntenbond totaal niet
gebeurd.
De bond richt zich in haar kritiek
voorts op het rapport van de zenu
warts dr. O. Mulder, die conclu
deerde, dat de patiënt „sterk ver
minderd toerekenbaar" was en hij
adviseerde een korte celstraf.
„Hiermee", zo schrijft de cliënten
bond, „zet dr. Mulder de psychia
trie honderd jaar terug en schept
een uitermate gevaarlijk prece
dent".
Man die vriendin
doodstak: 6 jaar
MAASTRICHT (ANP) - Wegens
doodslag heeft de rechtbank in
Maastricht de 63-jarige J. H. uit
Heerlen veroordeeld tot zes jaar ge
vangenisstraf. De man heeft op 16
februari in zijn woning te Heerlen
zijn 56-jarige vriendin Gerda die
hem kwam zeggen, dat zij de relatie
na negen jaar met hem wilde ver
breken, vanaf korte afstand met
een pistool beschoten. Een kogel
trof haar in de borst, echter niet le
vensgevaarlijk. Daarna greep hij uit
de keukenla een knipmes en bracht
haar hiermee negen steken toe,
waarvan verscheidenè wel dodelijk
waren. Van de ten laste gelegde
moord die de officier van justitie
bewezen achtte en waarvoor hij
acht jaar gevangenisstraf had
geeist, werd de man vrijgesproken.
s"Per9eee|/, h ln °ns
B°u>len i
'edereent sf"< "oor
I 'Mcidcr™ e" °"zc m"g °«d!\
""truktie g' de
spe/c,;, °rsaniseer, aV
bekutamc" "°k de n,, j
Prijsje hn?u
Ze. brhalen.
dinerdansam fee%te''ïk
rta,e" ons een de
des9evvenst m taurant
pesten. °ptre<Jende
DE KOSTEN? Onze managers
de heren Van 't Hoenderdaal (restaurant) en Van den Berg
(bowling) rekenen het u graag voor. En u zult zien: dat valt
best mee, want onze prijzen zijn beslist matig te noemen!
