„Positie van Soeharto lijkt
■net meer
50 sterk
---volkomen
verscheurd
Libanon
De grauwe realiteit in de DDR
Samenzwering duidelijke aanwijzing Scirhis
Indianenstam laat
zichzelf uitsterven
Bonn en Athene boos op Strauss
Fialtfeujü
Fiaf Boompjes!
'•JDERDAG 23 SEPTEMBER 1976
PIJ
IKARTA (Reuter/UPI) - De regering in Jakarta heeft een
roep gedaan op de Indonesische bevolking om waak-
am te blijven, "omdat zonder waakzaamheid elke on-
huldig lijkende actie of oproep tot een nationale ramp
in leiden als ze door onverantwoordelijke elementen
ordt uitgebuit".
als gisteren gemeld heeft de In-
nesische regering een "samen-
ering" ontdekt die ten doel had
isident Soeharto af te zetten ten
fioeve van de vroegere vice-
isident Mohammed Hatta (74).
samenzwering zou aan het licht
In gekomen door twee documen-
h waarin het presidentschap van
►eharto als een mislukking wordt
•kenmerkt. Vier personen zouden
verband met de samenzwering
in gearresteerd.
e aankondiging van gisteren
acht geen zichtbare beroering
weeg in Jakarta en er was geen
Oproep
de bovenge-
lemde documenten zijn ontdekt
erd niet vermeld. In een van de
ïcumenten wordt kritiek geuit op
ït optreden van de regering Soe-
irto. Vroegere staatsheden, ker-
ehjke leiders, intellectuelen en
ndere Indonesiërs worden opge
spen te blijven streven naar een
rij, verenigd, soeverein, recht-
aardig en welvarend Irtdonesie
corrigerende acties te onder
en naar gelang de bekwaam-
van een ieder afzonderlijk. In
et andere document wordt Soe-
arto opgeroepen af te treden en de
ïiding van het land over te dragen
i dr. Hatta (74), de documenten
•evatten de beschuldiging dat de
egering de moraal van het volk
erlaagt. Verder wordt gewezen op
e wrok binnen de samenleving die
e nationale eenheid bedreigt.
)e documenten waren onderte-
:end door Kartowibowo, minister
Landbouw tijdens de regering
>oekarno. Kartowibowo zou zijn
{earresteerd, evenals drie anderen
lie niet tot de ondertekenaars be-
ïoorden. Andere ondertekenaars
dr. Hatta, kardinaal Dar-
noyoewono (hoofd van de katho-
aeke kerk in Indonesië), generaal
Simatoepang (oud-bevelhebber
'Letelier door
geheime dienst
Chili vermoord"
ROME - DE Chileense oppositie in
ballingschap is ervan overtuigd dat
oud-minister van Buitenlandse
Zaken Orlando Letelier dinsdag in
Washington is vermoord door de
Dina, de geheime politie van het
Pinochet-regime. Zij heeft die be
schuldiging gisteren uitgesproken
op een persconferentie in Rome.
Eën van de spreeksters daar was
mevrouw Hortensia Allende, we
duwe van Salvador Allende aan
wiens democratische regering met
de staatsgreep van Pinochet c.s.
een einde kwam.
Letelier stierf toen er in zijn auto
een bom ontplofte. Hij was in Was
hington op weg naar het „Trans Na
tional" instituut voor politieke we
tenschappen waarvan hij directeur
was. De echtgenote van een naaste
medewerker werd eveneens ge
dood bij de explosie. Die mede
werker zelf. werd zwaar gewond.
De Chileense oppositie is van me
ning dat Letelier het zwijgen is op
gelegd, omdat hij met name de laat
ste tijd erg succesvol was bij boyco-
takties tegen het Chileense mili
taire bewind
Letelier was in Europa en de V.S.
aan het ijveren voor een totale eco
nomische boycot tegen de junta.
Hij was in dat kader de afgelopen
drie maanden drie maal in Neder
land.
Twee doden bij
raketexplosie
BREMERHAVEN - Door hel ont-
ploffen van drie raketten op een
lanceerstelling van het Westduitse
leger bij Wesermünde (Nedersak-
sen) zijn gisteren twee soldaten
omgekomen en drie gewond.
Door onbekende oorzaak kwamen
de raketten van het type Hawk tot
ontploffing De vijf slachtoffers
hadden aan het lanceerplateau ge
werkt.
De Hawk-raketten maken deel uit
van het luchtverdedigingssysteem
van de NAVO.
van de strijdkrachten en voorzitter
van de Indonesische raad van ker
ken), dr. Hamka (een prominent
moslim-hoogleraar) en Said Tjo-
krodiatmodjo (voorzitter van het
coördinerend secretariaat van sec
ten in Indonesië). Volgens de rege
ringsaankondiging werden alle on
dertekenaars, met uitzondering
van Kartowibowo, na de ontdek
king van de documenten bezocht
door een regeringsdelegatie "om
inzicht te krijgen in hun werkelijke
motieven".
Bij die gelegenheden hadden zij al
len verklaringen afgelegd dat ze
onzorgvuldig hadden gehandeld
met het zetten van hun handteke
ning en dat zij nooit akkoord zou
den gaan met welke pogingen dan
ook van ongrondwettige aard, al
dus de aankondiging. Verder zou
den oud-vice-president Hatta en de
religieuze leiders hun handteke
ning hebben geplaatst in de veron
derstelling dat de documenten
niets meer waren dan een analyse
van de huidige situatie in Indone-
Verkiezingen
De mislukte samenzwering is een
van de toenemende aanwijzingen
dat in Indonesië steeds nadrukke
lijker wordt gesproken over de toe
komstige leiding van de republiek.
Bij de presidentsverkiezingen die
in 1978 plaatsvinden zal president
Soeharto naar verwachting het
mandaat krijgen voor een derde
ambtstermijn. Maar zijn positie
schijnt niet zo sterk meer als een
paar jaar geleden. Sinds 1974 zit de
oliemaatschappij Pertamina, een
staatsbedrijf, voor meer dan zes
miljard dollar in de schuld en het
optreden van Soeharto rond de cri
sis in Oost-Timor zou nogal wat on
genoegen hebben veroorzaakt bin
nen de strijdkrachten. Westerse di
plomaten hebben gezegd dat de re
gering Soeharto electoraal kwets
baar kan zijn voor kritiek rond
kwesties als corruptie en welvaart
songelijkheid. Hooggeplaatste re-
geringsfunktionarissen hebben de
laatste weken harde uitspraken ge
daan tegen corruptie, hetgeen als
een poging wordt gezien de kwestie
tijdig voor de verkiezingen naar de
achtergrond te dringen. Dinsdag
nog deed president Soeharto de
ongebruikelijke stap een officiële
brief aan het kabinet te publiceren
waarin hij ontkent leden van zijn
familie op zakelijk gebied een
voorkeursbehandeling te hebben
gegeven. Hij haalde uit naar wat hij
noemde "indrukken" in binnen- en
buitenlandse pers "die het gezag
van de regering zouden kunnen
ondermijnen".
GEnève-InGenève zijn gisteren de besprekingen hervat om tot vermindering van kernwapens te komen (SALT
iij. Het hoofd van de Amerikaanse delegatie, Johnson, drukt hier de hand van zijn Russische collega Semenov Bankier
BEIROET - Een verscheurd en in
feite uiteengevallen land. Een le
ger en een overheidsapparaat
waarvoor hetzelfde geldt. Een
verwoeste economie. Een door
burgeroorlog zwaar getraumati
seerde bevolking die 40.000
slachtoffers betreurt.
Dat is het Libanon waarover Elias
Sarkis zich vandaag president zal
mogen r
r Londen - De carrière van filmac
trice Misty Rowe loopt op rolle
tjes. Misty, die in veel opzichten
aan Marilyn Monroe doet den
ken, beeldt in de nieuwe film
„Goodbye, Norma Jean", het
voormalige sex-symbool uit Hol
lywood uit. De film gaat weldra
in Londen in premiere.
MANAUS (Brazilië) - De
Mayuruna-indianen in het
Braziliaanse Amazone-gebied
bij de grens met Peru doden
alle pasgeboren meisjes om
hun stam langzaam te laten
uitsterven. Zij doen dit liever
dan de invloed van de Westerse
beschaving te ondergaan. Dit
schrijft de Braziliaanse antro
poloog Paulo Lucena aan de
voorzitter van de Nationale
Indianenstichting, De Olivei-
ra. Het document werd giste
ren gepubliceerd.
Volgens Lucena bestond de
Mavuruna-stam eind 1972 nog
uit 2000 leden, maar op het
ogenblik zijn er nog maar 400
van deze Indianen in leven. De
teruggang is onder meer te
wijten aan ziekten die door
blanken werden overgebracht.
De blanken zijn arbeiders van
olie-maatschappijen die het
gebied kwamen onderzoeken.
De Indianen vrezen nu dat zij
in hun bestaansrecht zullen
worden aangetast en uit wan
hoop hebben zij besloten te
sterven. Ook voorheen hadden
zij de gewoonte om pasgeboren
meisjes te doden, maar dan al
leen om overbevolking te
voorkomen. Tot nu toe was er
geen sprake van een openlijke
daad van zelfvernietiging.
De Nationale Indianenstich
ting richtte een hulppost in
voor de Indianen toen de olie-
arbeiders aankwamen. De ar
beiders misbruikten echter de
situatie door ontucht te plegen
met de vrouwen van de stam.
Volgens de Nationale India
nenstichting werden de Mavu-
runa's eens beschouwd als ter
roristen, en in 1963 werd er een
militaire expeditie tegen hen
ingezet. Volgens Lucena waren
de Indianen in 1972 veel rusti
ger toen de blanken kwamen.
De inheemsen waren gefasci
neerd door het moderne mate
rieel van de onderzoekers. „Zij
dachten dat de blanken goden
waren omdat zij met giganti
sche helikopters naar beneden
kwamen".
Voor het aanvaarden van zijn ambt
is de 52-jarige bankier niet eens
een bestand gegund Hij zal naar
Chtaurah, in een door het Syri
sche leger beheerste streek, moe
ten komen om daar veilig ten
overstaan van het parlement de
ambtseed te kunnen afleggen. En
op datzelfde moment zullen zijn
landgenoten de kanonnen laten
bulderen - niet als saluut aan hun
nieuwe president, maar als een
'gewone' dag in de nu al 17 maan
den voortwoedende burgeroor
log.
Sarkis erft het presidentschap als
weinig meer dan een lege huls
van Soeleiman Franjieh. Hij werd
al in het voorjaar - met steun van
Syrië - tot opvolger van Franjieh
gekozen, maar moest geduld oe
fenen omdat deze vastbesloten
bleek de volle ambtstermijn van
zes jaar uit te 'dienen'.
Activiteit
Sarkis heeft niet passief toegeke
ken. Hij heeft naarstig gepro
beerd een modus van overleg te
vinden voor een vergelijk tussen
moslem-links, christen-rechts, de
Palestijnen en het Syrische in-
terventieleger. Nog het afgelopen
weekeinde ontplooide Sarkis een
koortsachtige activiteit, echter al
leen om opnieuw te moeten con
stateren dat de strijdenden par
tijen nog steeds niet bereid zijn
aan de conferentietafel plaats te
BONN - De Griekse regering is ge
prikkeld en de Westduitse regering
verbaasd over de contacten die de
voorzitter van de Beierse partij
CSU, Franz-Josef Strauss, met
rechts-extreme kringen in Grieken
land onderhoudt. Dit verklaarde
gisteren regeringswoordvoerder
Grünewald. Het is voor het eerst
dat de regering in Bonn officieel
een uitspraak doet over de verbin
dingen die strauss volgens berich
ten uit Griekenland met vertegen
woordigers van de ten val ge
brachte junta onderhoudt.
De sociaal-democratische minister
van defensie, Georg Leber, heeft
gisteren zijn bezorgheid uitgespro
ken over de "lichtvaardige poli
tieke contacten" die Strauss in
Griekenland onderhoudt. De
CDU/CSU heeft daarop verklaard
dat de sociaal-democraten Strauss
in deze verkiezingstijd opnieuw in
opspraak willen brengen nu de
campagne tegen de Beierse politi
cus in verband met de Lockheed-
affaire is mislukt. (De beschuldi
gende brief die in dit verband circu
leerde wordt door de Amerikaanse
regering als een vervalsing be
schouwd)
Volgens de CDU heeft Strauss con
tacten met Grieken, die bezig zijn
een nieuwe christen
democratische partij op te richten.
Oostduitser schreef moedig boek
BONN - Oostduitse werkelijk
heid .Zij vond dat de menigte,
haar vrienden dus, beslist de
kleurrijke prentbriefkaart
moesten zien, die zij uit Japan
had gekregen: een winkelstraat
in Tokio bij avond. Ze nam de
kaart mee vaarschool en de me
nigte liet bij de aanblik van het
exotische stuk kleine kauwgom
blaasjes tussen de tanden ont
ploffen
In de pauze gaf de klasseleraar
haar een terechtwijzingEen
van haar medescholieren had
hem overgebriefd dat zij op het
schoolterrein propaganda
maakte voor het „kapitalisti
sche stelsel".
Oostduitse werkelijkheid: „De
meisjes en de jongens die op de
hoekbank van de lege statio
nshal gingen zitten, kwamen
van een jazzconcert. Het ge
sprek verstomde al spoedig. De
een na de ander legden zij het
hoofd op de schouder van de
buurman. De eerste trein zou
pas om 4.46 uur vertrekken.
Twee mannen van de verkeer
spolitie.een herdershond aan de
lijn, verschenen in de deurope
ning, liepen naar de bank en
trokken de slapendcn aan de
mouw. .Jullie gaan rechtop zit
ten.of jullie verlaten het station,
orde moet er zijn,.
.Hoezo, orde?" vroeg een der
jongens,nadat hij overeind was
gekomen. „U ziet toch dat ieder
een zijn hoofd dadelijk heeft te
ruggevonden".
.Als jullie brutaal worden,
gaan jullie er meteen uit, begre
pen?" De politiemannen ver
volgden hun weg.
De jongelui leunden nu de an
dere kant op Tien minuten later
keerde de patrouille terug en
zette ze uit het station.
Buiten viel een motregen. De
wijzer van de grote klok ging op
het cijfer een neer als een gum
miknuppel".
Deze korte schetsen, schijnbaar
achteloos neergeschreven, zijn
kenmerkend voor een in Oost-
Duitsland verboden, in de
Bondsrepubliek verschenen
boekje met de ironische titel
„Die wunderbahren Jahre" (de
uitdrukking is van Truman
CapoteHet is geschreven door
de Oostduitse dichter Reiner
Kunze (43). en hopelijk zal het
een bestseller worden. Want in
ternationale publiciteit en be
kendheid zijn de beste waar
borgen tegen de als wet ver
pakte willekeur waartoe de lei
dende kaste in de Duitse Demo
cratische Republiek tegenover
dissidenten in staat en bereid is
Aan zijn uitgever Fischer in
Frankfort am Main schreef
Kunze kort na het verschijnen
van dit boek in Wcst-Duitsland
„met elke maatregel rekening te
houden die een regering tegen
over een schrijver treffen kan".
Kunze, een lyricus, heeft de
moed zonder omwegen het dage
lijkse doen van de apparatsjiks
in het Oostduitse boeren- en ar-
beidersparadijs te lijf te gaan.
Hij heeft geen stemverheffing
nodig in deze fragmenten, mi
niaturen eigenlijk, die nergens
de lengte van vijf bladzijden
overschrijden. Hij spreekt op
wat men noemt „kamersterkte"
Kinderen van de vrede, luidt de
titel van de eerste afdeling
schetsjes over de Duits-grondige
wijze waarop DDR-kinderen
van jongsafaan met wapens en
een bijpassend „beeld van de
vijand" vertrouwd worden ge
maakt.
Kunze beschrijft de bedilzucht
van „het apparaat": ,£en scho
lier, lid van de jonge kerk. heeft
zich opgehangenmet achterla
ting van een briefje met daarop
een doorgekruist doodshoofd en
het opschrift .Jezus Christus".
De leiding van de school laat
doorschemeren dat zwarte
rouwbanden als uitdrukking
van een oppositionele houding"
zullen worden beoordeeld,
waarna met name de einde xa-
minandi die banden snel afleg
gen. De leerlingen krijgen geen
toestemming de begrafenis bij te
wonen. De partijleden onder
hen hebben opdracht gesprek
ken over de dode in de kiem te
smoren. „Op de dag van de be
grafenis is gedurende de tijd
van het onderwijs een scholie
ren waakdienst ingesteld, de
schooldeur was afgesloten"
De DDR is het land waar het gi
taarspelen (buiten het jeugdfes-
tival natuurlijk) op het Oostber-
lijnse Alexanderplein met inbe
slagneming en boetes wordt
beantwoord, (wegens storing
van de socialistische samenle
ving). Waar een meisje om te
kunnen studeren op last van de
veiligheidsorganen vrienden
moet bespioneren en tot straf
bare feiten (zoals handel in ge
stolen boeken uit het Westen) te
provoceren. Gelukkig doet zij
het zi zo dat het gebeuren voor
de schrijver aanleiding vormt
in zachtmoedige bewoordingen
deze Oostduitse folklore genade
loos aan de kaak te stellen.
Vrijwel al zijn miniaturen zijn
variant op een thema: de alle
daagse werking van het com
munisme in een typisch Prui
sisch schemaDit alles zo onver
huld te schrijven is moedig en
ongehoord
Mini-staatjes
Libanon heeft als ongedeelde staat
in feite opgehouden te bestaan.
Het zuiden plus de noordelijke
havenstad Tripoli is vrijwel in
handen van de linkse strijdgroe
pen van Kamal Djoemblatt en
zijn geallieerde Palestijnen. De
rest van het noorden wordt be
heerst door de christelijke mili
ties, met als voornaamsten de fa-
langisten van de familie Gemavel
en het privé-legertje van Camille
Chamoun.
De hoofdstad Beiroet is gedeeld,
waarbij de frontlinies dwars door
het havengebied en de zakenwij
ken van het centrum lopen. Zes
tig procent van het Libanese
grondgebied is echter in handen
van het Syrische leger, dat in het
begin van de burgeroorlog het
linkse kamp bijviel, maar later
met de christenen front begon de
maken tegen de Palestijnen
Het resultaat daarvan zijn twee bit-
tervijandige mini-staatjes en een
militair-politieke situatie waarin
voor Damascus - waar men de
droom van een 'groot Syrië' met
stukken van Libanon nooit heeft
losgelaten - een hoofdrol is weg
gelegd.
Als Sarkis uit deze adderkluwen
nog een souverein en ongedeeld
Libanon wil reconstrueren, moet
worden vastgesteld dat hij daar
toe maar weinig instrumenten in
handen heeft. Hij wordt een
staatshoofd zonder leger, zonder
functionerende rechtspraak en
zonder geld, want voor zover de
deviezenvoorraad niet al lang is
uitgeput of met de rijken naar het
buitenland verdwenen, bevindt
de vroegere Libanese weelde zich
in handen van de strijdgroepen
die er steeds meer wapens 'en
munitie voor kopen.
Kracht
Sarkis' enige kracht is zijn legitimi
teit als staatshoofd, die door nie
mand (meer) wordt aangevoch
ten en zijn morele gewicht als het
laatst overgebleven symbool van
een nationale eenheid uit vroe
gere dagen.
Wat niettemin hoop wekt over zijn
kansen van slagen, is de constate
ring dat deze hardwerkende vrij
gezel zich op essentiële punten
sterk onderscheidt van de feo
dale 'clan-oudsten' die, zoals
Franjieh, jarenlang de Libanese
politiek hebben gedomineerd
Sarkis heeft een reputatie van
eerlijkheid en grondigheid bij het
aanpakken van problemen
Zijn belangrijkste prestatie uit het
verleden is de ingrijpende reor
ganisatie van het Libanese ban
kwezen, noodzakelijk geworden
nadat de grote Intra-bank in 1966
failliet was gegaan.
Velen in Libanon beschouwen
Sarkis als een ideale president,
ook in de jaren dat er nog vrede
was. In 1970 werd hij het bijna,
maar het parlement gaf Franjieh
toen met slechts één stem meel
de voorkeur.
Geen charisma
Anders dan mannen als Franjieh en
Chamoun heeft Sarkis, een chris
ten, geen persoonlijke feodale
machtsbasis, geen prive-
legertjes, maar ook geen in het
oog springend charisma.
Voor zover men hem in het tradi
tionele politieke krachtenveld
kan plaatsen, zou men Sarkis nog
het best kunnen aanduiden als
een 'chehabist' (naar generaal
Chehab, president na de burge
roorlog van 1958).
De Chehabisten zijn geen georga
niseerde partij, maar een min of
meer samenhangende groep
technocraten en militairen die
van Libanon een moderne een
heidsstaat wilden maken, waar
bij het belang van de confessio
nele scheidslijnen minder nad
ruk zou moeten krijgen.
Onthouden
Sarkis heeft zich sinds zijn verkie
zing in mei onthouden van uit
spraken pro of contra de strij
dende partijen in zijn land. Hij
heeft zich ook niet uitgelaten
over de rol van de Palestijnen,
een van de wortels in het conflict
omdat zij volgens de christenen
waren uitgegroeid tot een 'staat
in de staat'.
Nu Libanon in feite al gedeeeld is
achten waarnemers het twijfe
lachtig of het vraagstuk van de
Palestijnse status wel kan wor
den opgelost, of de moslems nog
wel bereid zijn tot enige staat
kundige samenwerking met de
als onderdrukkers ervaren chris
tenen en ook, of die christenen
niet uiteindelijk de voorkeur zul
len geven aan een kleine romp-
staat waarin ze het helemaal al
leen voor het zeggen hebben.
ADVERTENTIE
Zo besloot onze Meesterlikeur-
stoker honderden jaren geleden
zijn recepturen. Nog steeds
vormen deze recepten de basis
voor onze met persoonlijke zorg
vervaardigde dranken En juist
daaiom kunnen wij. bij alles wat
wii maken, deze oude meester vol
overtuiging nazeggen "Ik ben en
Blijve van die gedagten. dat
hetzelve Volkoomen Van uw
Reuk en Smaak zal zijn
of. in hedendaags Nederlands
BoompjesU vindt het vast
lekker!) J
