LANGS DE KOUWE
KLEREN VAN TON
TMJJIFIilL
DE
GELE
SPIN
DONDERDAG 16 SEPTEMBER 1976
Hallo? Met de lezer van het woord
"hallo"? Hebt u maandagavond
the Bell Telephone Jubilee Spec
tacular op de televisie gezien, met
Bing Crosby en Liza Mineili en
tientallen andere telefoonabon
nees? Dat was ter gelegenheid
van het feit dat 100 jaar geleden
de telefoon werd uitgevonden,
door Alexander Graham Bell. In
feite gebruikte hij het woord "tele
foon" niet toen hij patent aan
vroeg op zijn "verbetering in het
telegraferen", evenmin als Elisha
Gray, die op precies dezelfde dag
(14 februari 1876) op hetzelfdepa-
tentbureau in Washington be
scherming aanvroeg voor zijn
"nieuwe werkwijze om telegra
fisch vocale geluiden over te sein-
Dat beiden, op diezelfde histori
sche dag voor datzelfde loketje
verschijnend, het woord "tele
foon" niet gebruikten, is eigenlijk
merkwaardig, omdat eerdere
uitvinders dit woord wel gebruikt
hadden voor hun uitvindingen
die ons begrip "telefoon" steeds
meer benaderden. De Duitser
Huth in 1796 (systeem van
spreekbuizen), de Fransman
Sudre in 1828 (een signaaltrom-
pet),ene Wheatstonein 1832 (stel
sel van houten staven), ene Ro-
mershausen (holle spoorstaven),
en tenslotte Reis in 1860 voor de
eerste elektrische "toontele-
graaf'. Zij allen gebruikten het
woord "telephon", reden mis
schien voor Bell en Gray) om hun
uitvindingen die beladen naam
niet mee te geven op 14 februari
1876.
Het was Bells vinding, die zou
uitgroeien tot dat ding dat mees
tal in gesprek is. Het aardige is,
dat hij geen ingenieur of techni
cus was, maar spraakleraar: lo
gopedist en hoogleraar in de fy
siologie van de spraak, om het
deftiger te zeggen. Zijn vader,
Melville Bell, was ook al een be
faamd logopedist en zoon van een
toneelspeler en spraakleraar.
Alexander Graham Bell had het
dus niet van vreemd. Melville
Bells samenwerking met logope
dist Henry Sweet en foneticus
Alexander J. Ellis (beiden Engel
sen, net als vader Bell) inspi
reerde George Bernard Shaw tot
het schrijven van Pygmalion
("my fair lady"), waarbij Henry
Sweet model stond voor prof.
'Higgins.
Kikker
Ik ontleen al deze gegevens over
igens aan een artikel van dr.P.H.
Kylstra, directeur van het uni
versiteitsmuseum in Utrecht, de
stad waar prof. Donders in de
18de eeuw zijn pionierswerk op
het gebied van de oogheelkunde
maar ook de fonetica verrichtte,
en waar café Hammers (neude, g
55) al in 1877 adverteerde met
"Bell's telephon, dagelijksch in
werking te zien. De draad licht
over het dak van 't huis".
Kylstra beschrijft hoe vader Bell
zich in Canada vestigt, en hoe
zijn zoon, op zoek naar de ver
schillen tussen de stemhebbende
en de stemloze medeklinkers (op
zoek dus naar betere methoden
om zijn dove pupillen, 1
der de ook nog blinde Helen Kei
ler, spreken te leren) ten slotte te
recht komen bij een membraan
die trillingen opvangt en met be
hulp van een ijzeren tongetje en
een elektromagneet omzet in in
ductiespanningen, het principe
van de telefoon. Op een zitting
van de Koninklijke Academie te
Amsterdam, waar over deze
nieuwe vinding wordt gesproken,
deelt de eerdergenoemde prof.
Donders mee dat het mogelijk is
gebleken om met behulp van door
de telefoon opgewekte spannin
gen een zenuw van een kikker (dit
meest geplaagde dier der schep
ping) zodanig te prikkelen dat de
kuitspier samentrekt.
Nu bestond in die dagenondanks
de naam van de uitvinder van de
telefoon, de telefoonbel nog niet,
zodat het een probleem was hoe je
iemand aan de telefoon kon roe
pen. Donders, die tekenfilmserie
The Flinstones toen nog niet ge
zien kon hebben, kwam met het
idee daarvoor een kikker te ge
bruiken. Men diende daartoe de
pees van de kuitspier van het dier
met de pal van een wekker te ver
binden, de draden van de telefoon
over de zenuw te leggen, en als
iemand dan "ho" riep (of bij
voorbeeld "hallo") aan de andere
kant van de lijn, zou de spier de
pal wegtrekken waardoor de
wekker zou aflopen. Bij zorgvul
dig gebruik van de kikker, zo
meende Donders, zou deze zeker
24 uur bruikbaar blijven. (Nu be
grijp ik waar al die kikkers in
mijn huis vandaan komen).
NICO SCHEEPMAKER
AMSTERDAM - Ga je af op de titel
van Simon Gray's vrij recente to
neelspel "Otherwise engaged", in
het Nederlands vertaald als "Niet
bereikbaar", en je leest ook nog de
toelichting in het programma, die
spreekt van een Londense uitgever,
die zich heeft geharnast»tegen zijn
omgeving, dan blijkt er toch uit de
voorstelling, zoals die voor het eerst
in het Amsterdamse Nieuwe De La
Mar-theater werd gepresenteerd
iets anders boven water te komen.
Het is dan in afwijking met de aan
duiding toneelspel veel meer een
blijspel. Dat wil zeggen dat de ge
noemde uitgever de kans krijgt zijn
radde en cynische welbespraakt
heid bot te vieren op allen, die bij
hem hun nood komen klagen. Gray
legt hem mooie karakteristieken in
de mond en er valt om de snedige
bons mots dan ook royaal te lachen,
temeer als Ton van Duinhoven er
een ijzig flegma op mag loslaten,
dat hem volledig is toevertrouwd.
Niets, zo heeft hij in zijn rol van de
uitgever Hench gesteld, mag hem
uit zijn evenwicht brengen, de emo
ties waarmee anderen hem besto
ken laat hij langs zijn kouwe kleren
aflopen. Het is de risicovrije leven
shouding van vele intellectuelen,
die achter een muur van terughou
ding voor alles begrip opbrengen.
Maar de weigering tot overdracht
van gevoelens naar anderen, iso
leert ze van hun omgeving.
Een boeiend thema in "Niet be
reikbaar". Maar het kwam nmiet
volledig tot ontplooiing bij de au
teur, van wie bij de Haagse Come-
die enkele maanden geleden "But-
ley" in premiere ging, ook gesi
tueerd in een Engelse intellectue-
lenwereld, maar dieper gravend.
Karl Guttmann had ongetwijfeld
kunnen trachten diepere tonen aan
te slaan. Maar hij hield het voorna
melijk op de amusante kant van het
woordenvuurwerk. Misschien was
dat wel verstandig, want de bouw
van het stuk roept voornamelijk de
in- en uitloop bij een dokter op. Zo
zag men achtereenvolgens Peter
Romer, Hans Veerman, Carol van
Herwijnen, Linda Van Dyck en Ton
Kuyl op de onaangedaanheid van
de uitgever stranden. De laatste
slag werd door de echtgenote van
de uitgever toegebracht, een mooi
rolletje van Ina van Faassen, die
schijn en wezen markant twee ge
zichten gaf, met een routinelachje
in het eerste en geladen in het
tweede. Maar haar echtgenoot be
sloot het ook nu mooi te houden en
over te gaan tot de (Wagner)-orde
van de dag.
Ton van Duinhoven, die zich als
uitgever niet bloot geeft, ook niet
tegenover zijn vrouw, gespeeld
door Ina van Faassen.
Ina van Faassen markant rolletje -
Galerie Van der Vlij*
Botermarkt 3. Expositie Marjon de Wit
en Andriês Beeftink - aquarellen, Piet,
Gertenaar - schilderijen en Hans Karre-
man - edelsmeedwerk. Tot 30 sept.
Geopend di. t.m. za. van 10-17 uur, do. tot
Rijksmuseum van 'Oudheden (Rapen
burg 28): Werkd. 10 uur vqótm.-5 uur
nam. zondag 1-5 uur nam.
Galerie 't Straatje (Nieuwstraat): hand^
werk Thea Gouverneur, dagelijks van
10-17 uur, behalve zondag en maandag
<tot 15 sept).
Atelier "De Scherf', Nassaulaan 41,
Oegstgeest, tel. 150220. Ans v. d. Hei-
de-Kort exposeert eigen werx glasbüi-
.gen, houtwerk, tegels en mozaVoeken.
Galerie JA, Sportfondsen bad, Wasse-.
20-22 uur. do. t/m zo. 10-17 uur. Van 26
aug. t/m 12 sept.
Galerie Pulchri Studio, Passage 10,
Oegstgeest
Tentoonstelling grafiek van Willy Rie-
ser. Van 27 aug. t/m 16 sept. Dag.
geopend van 10-16 uur.
Be Ruif, Janvossensteeg 59. Speelse
landschapsfotografie van Wouter
iDaams. Tot 23 sept.
De Waag, Aalmarkt 21, artoteek, uitleen
tentoonstelling. Tot 24 sept., geopend
ma. t/m vr. van 11-18 uur, do.'tot 21 uur.
(Kleine vaart)
Areas pass 15 Terschelling nr Hamburg,
Atlantic pass 14 Kp. Villano nr Freder-
ikshavn,
Breehorn 14 150 w Noire nr Recife,
Corinthian pass 14 Kp. Bourgaroni nr
Tunis,
Corrie Broere 14 vn Rotterdam nr Ter-
Dutch Sailor 15 vn Dordrecht nr Felix-
Lauriersgracht 14 200 z Saigon nr Singa-
Leonidas-21 14 te Amsterdam,
Nerlandia 15 50 Burlings nr Limassol,
Pandora 15 vn Rotterdam nr Exmouth,
Seinehaven pass 14 Bejaia nr Tunis,
Venus 14 vn Amsterdam nr Tananger,
Westmeep pass 14 Kp. Finisterre nr
Newport.
(Grote vaart)
Achilles 15 vn Bremen nr Antwerpen,
Acmaea 15 te Aspraipitia,
Alkmaar 14 vn Port au Prince nr Kings-
Archimedes 13 te New Orleans,
Baarn 14 vn Pto Cotes nr Belize,
Baljan 15 te Chittagong,
Chevron Arnhem 14 te Perthambay,
Chevron Eindhoven 14vnPascagoulahr
Freeport,
Chevron Madrid 15 te Perthambay,
Chevron Naples 14 vn Panamakanaal nr
Freeport,
Chevron The Hague 14 te Antwerpen,
Cinulia 14 50 w St Maarten nr Stanlow,
Dallia 14 te Curasao,
Docklift-II 14 325 nw Aden nr Bahrein.
Esso Europoort 14 120 ozo Madeira nr
Tenerife,
Hermes 14 vn Amsterdam nr Hamburg,
Ilias 14 p Finisterre nr Cadiz,
Karakorum 15 te Rotterdam,
Katwyk 14 130 zo Colombo nr Rangoon,
Kosicia 14 570 nw Dampier nr Singapo-
Leiderkerk 15 vn Palembang nr Bela-
Lelykerk 14 vn Suez nr Dubai,
Meerdrecht 14 560 zzo Kp Farwell nr Bal-
timore,
Mercurius 14 vn Fort de France nr Pto
Pitre,
Neder Ebro 14 80 o Amsterdam nr Suez,
Neder Waal 15 t.a. Rastanura,
Neddlloyd Niger 15 te Dakar,
Neptunes 26 te Rotterdam verw.,
Nijkerk 16 te Melbourne,
Palamedes 16 te Sto Domingo,
Patro 15 vn Mersaalhariga nr Fos,
Safocean Albany 15 te Durban,
Salland 15 te Amsterdam,
Spaarnekerk 14 vn Kaapstad nr Walvis
baai,
Steenkerk 15 te Rotterdam,
Straat Bali 14 vn San Vincente nr Singa
pore,
Straat Fiji 14 550 z SriLanka nr Singapo-
Straat Fukuoka 14 700 zzo Colombo nr
Lagos,
Straat Holland 15 te Ichon,
Straat Hongkong 15 vn Moji nr Kobe,
Straat Honsu 15 te Balboa,
Straat Korea 15 t.a. Rastanuara,
Straat Luanada 14 vn Kaapstad nr Reu-
Viana 14 vn Curacao .nr Miranda,
Volvox Hollandia 14 130 nw Kp Blanc nr
Wilhelmshaven,
Waterland 14 65 zo Fernadode Nonronha
nr Rio de Jeneiro,
Zaankerk 14 175 ozo Aden nr Singapore,
Zonnekerk 14 vn AbuDhabi nr rede
Bahrein.
uim
©ue/
16 september 1976
Honderd jaar geleden stond i
de krant:
- Amsterdam is reeds enkele da
gen het toneel van onlusten. Er
hebben zich heftige botsingen
voorgedaan tusschen broodd
ronken. knapen en ook ouderen
eenerzijds en politie en militai
ren anderzijds. Er werd met
steenen gesmeten en tal van rui
ten sneuvelden, waarop burge
meester Den Tex samenscholin
gen van meer dan vijf personen
verbood.'Meer dan honderd per-
ceelen zijn beschadigd en in
sommige straten zijn vrijwel
alle lantaarns stukgeslagen.
Cavalerie voerde charges uit om
talrijke oploopen uiteen te drij
ven. Vele tientallen raddraaiers
werden in arrest gesteld. Uit
Den Haag is het vierde bataljon
jagers, 600 man sterk, per trein
naar Amsterdam vervoerd om
hulp te bieden. Een groot aantal
winkeliers heeft de ramen
dichtgespijkerd. De ministers
van marine en van binnenland-
sche zaken hebben gisteren een
bezoek aan de stad gebracht en
eene conferentie ten raadhuize
gehad. De troepen hebben zich
hier en daar genoodzaakt ge
zien schoten in de lucht te lossen
om kwaadwilligen en/of
nieuwsgierigen uiteen te drij
ven. Voorts zijn eenige perso
nen, die door sabelhouwen ge
wond werden, in ziekenhuizen
opgenomen. Een persoon is aan
de gevolgen van een bajonet
steek overleden, 's Nachts wordt
door schutterij, infanterie en
cgvalerie in sommige staten ge
patrouilleerd. In bepaalde
buurten, zooals op Kattenburg,
waar men niet van opróer ge
diend is, zorgt de bevolking
zelve voor het bewaren' van de
orde en durft geen der oproer
kraaiers zich te vertoonen.
Vijftig jaar geleden:
- Volgens mededeeling van het
ministerie van buitenlandsche
zaken te Washington zullen de
Amerikaansche toeristen i?i Eu
ropa op het einde van het jaar
700 millioen dollar hebben uit
gegeven, tegen 500 millioen in
het vorige jaar. Bovendien heb
ben de Europeanen, die naar
Amerika zijn geëmigreerd, 900
millioen naar Europa gezon
den.
De Nederlandsch-
Amerikaansche expeditie naar
Nieuw-Guinea, onder leiding
van den Amerikaanschen hoog
leeraar Stirling, heeft nabij het
Nassaugebergte een tot nu toe
onbekende rivier en een mland-
sche nederzetting ontdekt. De
inboorlingen vluchtten aan
vankelijk weg, maar keerden
later terug voerden ruilhandel
met de expeditie. Prof. Stirling
verzamelde,belangrijke ethnog-
rafische gegevens.
7-S5& i
♦PANDA EN DE GOUDDORST
23-134. De gedaante in de deuropening ontdeed zich van haar hoofd
bedekking en trad binnen.
„Uw voordeur was open zodat ik vrij toegang had", sprak ze. „En uw
kabaal was zo luidruchtig, dat ge me niet hoorde. Ik ben madame
Hortensia. Een heel fijngevoelige kennis van mij, de heer Goedbloed,
vertelde mij over de klopgeest die zich hier manifesteert",M-maar ik
dacht dat die meneer Aardvark door Joris gestuurd was", stamelde
Panda verward.
De dame maakte een afwerend gebaar.
,Ao.rdvark is een prutser", verklaarde ze. ,£ijn astraal plan is te laag
om met geesten in kontakt te kunnen treden. Hij moet ons gesprekje
afgeluisterd hebben en nu probeerde hij natuurlijk om met mooie
praatjes en wat goedkope middelen geld van u los te peuterenNee - het
is mijn hulp die u nodig hebt. Als ik even vijftig florijnen voorschot van
u krijg....".
Maar nu maakte Jollipop een einde aan het gesprek. ,Jk heb er genoeg
van", sprak hij, terwijl hij madame Hortensia naar de deur leidde.
\£>e rommel is reeds groot genoeg. En kennissen van Joris Goedbloed
kunnen wij niet over de vloer hebben. Daar hebben wij héél slechte
ervaringen mee".
"Saté" van druiven
Voor deze spectaculaire
snoeperij hebt u 4 kleine
houten satéspitjes no
dig. Pel 40 witte of
blauwe druiven en steek
telkens tien aan een
spitje. Schep 100 gr
poedersuiker in een
platte koekepan en giet
er 2 eetlepels water bij
en 1 eetlepel citroensap.
Laat het mengsel onder
voortdurend roeren,
boven laag vuur, lang
zaam tot heel licht
goudbruin caramelise-
ren en haal dan de spi-
tjes met druiven er door
zodat alle druiven met
de caramel worden be
dekt. Leg de spitjes met
de uiteinden op de rand
van een schaal of pan
zodat de druiven vrij
hangen. Laat de caramel
afkoelen en hard wor
den.
FRED BASSET
Dot is> ook watLigt tb inhoari is het de domi nee A
WW fé zonnebaden en,denkt/ /oor een huisbezoek' J
dat de buurvrouw belt... j
J/ eïs ewnete f-uvcrie
l CfAAT Al ATUUftiML.
A U T0/T4TIS OH
~v
leri mMie ik Mfen
I ArEee A4AI mdef
rb-* /UFU.
©dB
De
avonturen
van
Jommeke
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
üdr tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
CAMERA: "McKenna s gold", dag 8
uur. 14 jaar. Kindermatinee: "Pipi ;BeZOektiren ziekenhuizen
Langkous", za. en woe. 2.30 uur, zo. 2.00
en 4.15 uur. AL. Nachtvoorstelling: "Re-
pulsion", vr. en za. 11,30 uur. 18 jaar.
STUDIO: "One flew over the cuckoo's j
nest", dag. £.30,7.00 en 9.15 uur, zo. ook
4.45 uur. 18 jaar.
Diaconessenhuis: Mjddagbezoekuun
13.45-14.30 uur. Avond bezoeken
18.30-19.30 uur. Kinderafdeling dage-
LIDO: "Family plot", dag. 2.30, 7.00 en
9.15 uur, zo. ook 4.45 uur. 14 jaar.
TRIANON: "De Max Havelaar", dag.
2.00 en 8.00 uur. 14 jaar.
5 stoeien gaan de Al-
REX: "Als Tii
pen gloeien", dag. 2.30 (behalvt
en zo.), 7.00 en 9.15 uur. 18 jaar. "André
van Duin's pretfilm", woe. en za. 2 30
uur, zo. 2.30 en 4.30 uur. AL. Nachtvoor-
lijks van 14.00-19.00 uur alleen
ders zondag 14.00-15.00 uur vooroverige
.familieleden. Kinderen beneden 14'jaar
hebben geen toegang op de kinderafde
ling.
aint Elizabeth-ziekenhuis volwassenen
dagelijks van 14.00-14.45 uur en van
18.30 tot 19.30 uur; klasse-afdelingen ook
'11.15 tot 12.00 uur. Kraamafdeling: dag.
van 11.15 tot 12.00 uur (alleen voorecht
ten.) v. 15.00 tot 16.00 uur en van 18^0 tot
.19.30 uur. Laatste kwartier middag- en
avondbezoek baby.show. Kinderafde-
!ling dag. 15.00 tot 18.30 uur. CCU (hart-
1 bewaking) dag. van 14.15 tot 14.45 uur en
'van 19.00 tot 19.30.
Elisabeth-Zie kenhuis
Endegeest: dinsdag en vrijdag 13-14.30
uur 's zondags 11-12 uur en 14-15 uur;
eerste klasse: de gehele dag.
Annakliniek:
Klasse afdeling van 13.00-14.30 uur van
1*8.30 tot 20.00 uur.
Derde klasse bezoekuur van 13.00-14.00
uur en 18.30-19.30 uur.
Kinderzaal: van 13.00-14.00 uur. Op
woensdagavond (uitsluitend voor de
ouders) van 18.30-19.30 uur.
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
Voor alle patiënten (behalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15 00 uur.
18.30-19.30 uur.
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voot ou
ders):
Maandag tlm vrijdag:
18.30-18.45 uur.
Zaterdag en zondag:
14.45-15*00 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten:
Wanneer voor ernstige patiënten dóór-
lópend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur.
18.30-19.00 uur
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur.
18.30-19.00 uut
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13:.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur; 3e klaS 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur; Kraamafdeling
13.30-14.15 uur alleen voor echtgenoten
19-20 uur; Kinderafdeling 13-15.30 uur
alleen voor ouders 18-18.30 "uur.
Geluidshinder Schiphol'
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol' kunnen
dag en nacht worden'gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
