Yietnammagvan
Amerika niet in
Veiligheidsraad
Gemengde gevoelens in blank Zuid-Afrika
Politieke gevangenen mishandeld
Assistent van Nixon
pleegde afpersing
Proteststaking
in baskenland
NAAR AANLEIDING VAN BEZOEK KISSINGER
Oude boeken
gooi je niet zomaar weg.
DINSDAG 14 SEPTEMBER 1S76
Joegoslavische schrijver Vidovic:
99
gMMmJd'lf-l'I.MLIIk
99
PARIJS (UPI) De vorige week op
vrije voeten gekomen Joegoslavi
sche schrijver Mirko Vidovis zegt
dat de Joegoslavische autoriteiten
politieke gevangenen martelen, dat
ze misdadigers aanzetten gevange
nen af te ranselen en dat ze in zeker
één geval een gevangene hebben
gedood.
De 35-jarige Vidovic werd tien da
gen geleden vrijgelaten uit de
Sremska Mitrovica-gevangenis by
Belgrado nadat hij van de hem op
gelegde zeseneenhalf jaar vijf jaar
en twee maanden had uitgezeten.
Zyn vrouw is Francaise en naar zijn
zeggen dankt hij zijn vervroegde
invrijheidsstelling aan de tussen
komst van Franse autoriteiten die
hem van zijn cel naar het vliegtuig
begeleidden dat hem naar Frank
rijk bracht. Het is niet bekend of
zijn vrijlating wellicht verband
hield met het inmiddels uitgestelde
bezoek dat de Franse president Gi-
scard d'Estaing aan zijn Joegosla
vische collega Tito zou brengen.
Vidovic, die nu in Lyon woont, zei
in een telefonisch interview dat hij
binnenkort met een gedetailleerde
veroordeling komt van de gevan
genisomstandigheden in Joegosla
vië. Hij omschreef zichzelf als een
vriend van Mihajla Mihajlov, de
schrijver die in februari 1975 tot ze
ven jaar gevangenisstraf werd ver
oordeeld wegens het verspreiden
van propaganda tegen Joegoslavië
via publikatie van artikelen in Wes
terse bladen.
Vidovic zei dat hij en Mihajlov be
sloten openbaarheid te geven aan
de omstandigheden waarin poli
tieke gevangenen in hun land ver
keren met het doel meer rechten
voor de Joegoslavische burgers te
verkrijgen. Vidovic werd in juli
1971 tot drie-en-eenhalfjaar gevan
genisstraf veroordeeld wegens het
verspreiden van anti-
Joegoslavische propaganda in zijn
dichtbundel „De tempel van dé
hoop". Zijn straf werd later met
drie jaar uitgebreid.
„Ik bracht de eerste twee jaar door
in het werkkamp bij Staragrabis-
ka", aldus de schrijver. „De herop
voeders, die er zijn om de politieke
gevangenen te indoctrineren en te
vernederen, zetten de misdadigers
aan om politieke gevangenen af te
ranselen en beloofden hun in ruil
daarvoor kortere straftijden".
Vidovic bracht in 1973, naar hij zei,
bijna zes maanden door in een don
kere cel waar geen gelegenheid was
zich te wassen, te lezen of lichaam
soefeningen te doen. „De vloer was
verrot dus alles watje kon doen was
staan. Er was geen bed. De toiletten
werden slechts één maal per week
schoongemaakt. Op een dag kwam
de commandant van het executie
peloton van Zagreb mij opzoeken.
Waarom weet ik niet. Hij was volle
dig dronken. Hy slingerde me aller
lei beledigingen naar het hoofd en
de volgende 21 dagen bracht ik
door in een cel met een net over
mijn bed gespannen, alsof ik een
gevaarlijke gek was".
Vidovic noemde vervolgens het
voorbeeld van een Australische ge
vangene van Joegoslavische af
komst „die met zijn vrouw en zijn
baby van twee maanden naar Joe
goslavië was teruggekeerd en
wiens ogen en al zijn tanden wer
den uitgerukt. Op zijn gezicht wer
den sigaretten uitgedrukt, hij werd
gemarteld met elektrische schok
ken en later werd hij gedood omdat
hij gek was geworden en niet kon
worden berecht. Dit was in 1972".
Na twee jaar werkkamp werd Vi
dovic overgebracht naar de
Sremska Mitrovica-gevangenis
waar Mihajlov werd vastgehouden.
De omstandigheden daar waren be
ter maar de politieke gevangenen
werden voornamelijk behandeld
als gewone misdadigers. Volgens
Vidovic begon Mihajlov in 1975 aan
een hongerstaking maar beëin
digde hij zijn actie om het lot van de
politieke gevangenen te verlichten
omdat hij „ipet de dood werd be
dreigd".
Mirko Vidovic heeft zich met zijn
vrouw en vijf kinderen permanent
in Frankrijk gevestigd. Hij is van
plan een boek met onthullingen te
schrijven over de gevangenistoe
standen en het leven in Joegosla
vië, hoewel, zo zei hy, „zy (de Joe
goslavische autoriteiten) driemaal
mijn leven bedreigden als ik de
waarheid zou onthullen".
BURLINGTON - Je eigen
begrafenis is pas echt prach
tig als je er zelf getuige van
bent". Dat is het motto van
de 99-jarige Amerikaanse
boer Jim Gerhardt uit Bur
lington. Hij handelt er dan
ook naar.
De bevolking van het stadje
zag Gerhardt, gezeten op
een oude bierwagen naast
zijn kist, zijn eigen begrafe
nisstoet aanvoeren.
Gerhardt was bijzonder in
zijn nopjes met deze gene
rale repetitie", zijn vijfent
wintigste overigens al. Te
rug in het bejaardenhuis
merkte hij echter op: ,Jk ben
niet meer van dejongsten en
word wat stramDit was de
laatste repetitie, de vol
gende keer is het menens" .In
1951, herinnert Gerhardt
zich, stond de halve stad
protesterend op de achterste
benen, toen hij zijn eerste
proefbegrafenis organi
seerde met daaraan vastge
koppeld een overvloedig
rouwmaal.Nu is men er ech
ter aan gewend. Deze laatste
plechtigheid werd hem zelfs
namens de stad aangebo
den.
West-Europa
vreest weer
actie van
"Carlos"
BONN/LONDEN (UPI) - ife
veiligheidsdiensten van ver
scheidene Westeuropese lan
den geloven dat een nieuwe
actie van internationale terro
risten onder leiding van de be
ruchte "Carlos" voor de deur
staat. Naar gisteren in Londen
is vernomen hebben veilig
heidsorganen in Engeland
aanwyzingen daarvoor ont
vangen.
De onder de naam "Carlos"
optredende Venezolaan Ilitsj
Ramirez Sanchez was onder
andere verantwoordelijk voor
de overval in december 1975
op het hoofdkantoor van de
OPEC in Wenen. Hij wordt de
internationaal gevaarlijkste
terrorist geacht en onder
houdt onder meer contact met
Westduitse terroristen.
"Carlos" zou vorige week in
Belgrado gezien zijn, maar
Joegoslavië inmiddels heb
ben verlaten. In de afgelopen
weken kregen Westerse in
lichtingendiensten informa
ties dat zeven bekende terro
risten met vervalste Zuidame-
rikaanse paspoorten van Al
giers naar Belgrado waren ge
vlogen.
Bonn heeft inmiddels identi-
fikatiegegevens over Carlos
naar Belgrado gestuurd, als
mede gegevens over twee ter
roristen van de Baader-
Meinhofbeweging, die in ge
zelschap van Carlos zouden
zijn. Van de groep zouden
voorts vier Palestijnen deel
uitmaken.
Als een van de Westduitse ter
roristen wordt Joachim Klein
genoemd. Dit voormalig lid
van de Baader-Meinhofgroep
werd bij de actie tegen het
OPEC-hoofdkwartier in We
nen gewond.
WASHINGTON (AFP/Reuter) - De Verenigde Staten zul
len door middel van een veto in de Veiligheidsraad verijde
len dat het verzoek van Vietnam om lid van de Verenigde
Naties te mogen worden, wordt ingewilligd.
Dit is gisteren in Washington be
kendgemaakt door William Scran-
ton, hoofd van de Amerikaanse ver
tegenwoordiging bij de V.N., nadat
hij eep onderhoud van twintig mi
nuten met president Ford had ge
had.
Scranton zei dat het Amerikaanse
besluit grotendeels werd ingege
ven door de weigering van Vietnam
om de Verenigde Staten inlichtin
gen te geven over de Amerikaanse
militairen die als gevolg van de
Vietnamese oorlog nog steeds ver
mist worden. De delegatieleider zei
dat wat Vietnam tot nu toe aan in
lichtingen had gegeven „niet erg
behulpzaam" was geweest.
In tuin
„De twee maatstaven voor toela
ting tot de V.N.", zei Scranton op
een korte persconferentie in de tuin
van het Witte Huis, „zijn vreed
zaamheid en het hebben van een
menselijke instelling".
Het Vietnamese ministerie van
Buitenlandse Zaken heeft gisteren
in een verklaring gezegd, dat Was
hington zelf „geheel en al verant
woordelijk" is voor het vastlopen
van de onderhandelingen over de
kwestie der vermiste Amerikanen.
Washington is volgens de verkla
ring niet serieus ingegaan op het
recente Vietnamese besluit inlich
tingen te verstrekken over onge
veer twaalf man luchtmachtperso-
neel, die werden gedood tijdens
bombardementen boven Noord-
Vietnam.
Hier was volgens de verklaring
sprake van een „gebaar van goede
wil" van Vietnamese zijde „om de
gunstige voorwaarden voor onder,
handelingen te scheppen".
Hoewel de Verenigde Staten „luid
keels" eisen dat Vietnam zijn ver
plichtingen in het kader van het
vredesverdrag van Parijs van 1973
nakomt, aldus de verklaring in Ha
noi, „weigeren zij nog steeds bij te
dragen aan het helen van Vietnams
oorlogswonden".
Mentaliteit
„De Verenigde Staten kunnen niet
eisen dat Vietnam enig artikel van
het vredesverdrag nakomt, terwijl
zij zelf geen artikel in hetzelfde ver
drag nakomen".
De Vietnamese regering wil han
gende problemen uit de weg rui
men, maar de Verenigde Staten
moeten dan wel eerst van mentali
teit veranderen, aldus de verkla
ring.
Woordvoerder Frederick Z. Brown
van het Amerikaanse ministerie
van Buitenlandse Zaken, nam
krachtig stelling tegen de Vietna
mese verklaring.
„Wij beschouwen het vrijgeven van
de namen van 12 vermisten op een
totaal van bijna 1.200 als.onvol-
doende", zei Brown. „Wij vinden
het niet aanvaardbaar dat zij (Ha
noi) dit een antwoord vinden op ons
verzoek voor volledige rekenschap
over al onze vermisten".
I' wilt de bibliotheek van uw grootvader opruimen, of wat
ruimte creëren in uw eigen boekenkast.
Of't nu gaat om Statenbijbels of reisverhalen, boeken over
dieren of occultisme, als een boek nog in goede staat verkeert
is het de moeite waard om even bij de Slegte
langs te gaan (bellen kan natuurlijk ook).
Misschien krijgt u er nog meer geld voor ^1^
dan u denkt. ClM
De Slegte is een goeie voor uw oude boeken.
Boekhandel J. de SlegteB.V., Breestraat 73, Leiden, Tel.: 071 - 12 20 07
FLATGEBOUW
STORT IN
KARATSJI (Reuter) - Minstens 93
mensen zijn om het leven gekomen
en 46 zwaar gewond geraakt toen
een flatgebouw van zes verdiepin
gen gisteren in Karatsji instortte.
Men neemt aan dat het dodental
nog zal stijgen. Volgens de politie is
het gebouw bezweken doordat de
funderingen niet deugden. De ei
genaar van het gebouw dat een jaar
geleden werd voltooid en de aan
nemer zijn gearresteerd. De eige
naar zou slechts een vergunning
gekregen hebben voor de bouw van
een flat van twee verdiepingen.
Afgelast
Na de aankondiging van het Ame
rikaanse veto is de vergadering van
de toelatingscommisie van de Ver
enigde Naties afgelast. De commis
sie zou vanochtend bijeenkomen
om de lidmaatschapsaanvrage van
Vietnam te behandelen. De Libi
sche voorzitter van de veiligheids
raad, ambassadeur Mansoer Rasjid
Kikhia, zei dat de veiligheidsraad
vandaag informeel overleg zal ple
gen over de nu ontstane situatie.
De beslissing over de toelating van
nieuwe leden berust bij de alge
mene vergadering van de VN, maar
die kan alleen handelen op voor
dracht van de Veiligheidsraad.
WASHINGTON (UPI) - Een assis
tent van oud-president Nixon zou
de Amerikaanse vliegtuigfabriek
Grumman in 1972 een miljoen dol
lar hebben willen "afpersen" ten
behoeve van de presidentiële her-
verkiezingskas. Dit is gisteren ge
zegd door oud-directeur Thomas
Cheatham van Grumman ten over
staan van de Senaatscommissie
Church, die een onderzoek instelt
naar de buitenlandse verkoopprak
tijken van deze vliegtuigfabrikant.
De bewuste Nixon-assistent, ver
telde Cheatham was Richard Allen.
Cheatham had in april 1972 op het
Witte Huis een onderhoud onder
vier ogen Allen.
Ter discussie stond de verkoop aan
Japan van de Grumman E2C. een
toestel dat speciaal is ontwikkeld
voor het vroegtijdig waarschuwen
van naderende vijandelijke vlieg
tuigen. Allen zou Cheatham heb
ben gesuggereerd dat president
Nixon voor Grumman een goed
woordje kon doen bij de toenma
lige premier Tanaka (die zich thans
moet verantwoorden omdat hij van
Lockheed geld heeft aangepakt).
Allen,diedoorGr
afpersing wordt beticht.
Allen zou Cheathem in bedekte
termen hebben duidelijk gemaakt
dat Nixons interventie bij Tanaka
"wel een verkiezingsbijdrage
waard was".
BILBAO (Reuter/UPI) - Spaanse
oproerpolitie heeft gisteren met
rubber kogels en traangas een
einde gemaakt aan protestde
monstraties in de voorsteden van
Bilbao. Deze betogingen maak
ten deel uit van een algemene
staking van 24 uur in Basken
land, uit protest tegen de dood
van de 24-jarige Jesus Maria Za-
bala, die vorige week woensdag
tijdens een tegen de regering ge
richte betoging in Fuenterrabia
door de politie werd doodgescho
ten.
In de provincies Vizcaya en Gui-
puzcoa namen naar schatting
respectievelijk 100.000 en 200.000
werknemers aan de staking deel,
terwijl ook in de provincies Alava
en Navarra duizenden mensen
niet op hun werk verschenen. Als
gevolg van de staking waren fa
brieken, winkels, banken, kanto
ren en café's gesloten. Bij de pro
testdemonstraties in de voorste
den Sestao en Basauri van de in
dustriestad Bilbao waren onge
veer 30.000 mensen betrokken,
die borden meedroegen met op
schriften als "geen moorden
meer" en "vrijheid voor Basken
land". Bij het treffen met de poli
tie vielen zes gewonden.
De staking hield ook verband met
de beslissing van premier Adolfo
Suarez om vraagstukken zoals
het eventueel verlenen van auto
nomie aan Baskenland en Cata-
lonië, te laten rusten tot na de al
gemene verkiezingen van juni
volgend jaar. De Catalaanse na
tionalisten eisen herstel van het
zelfbestuur, dat wijlen generaal
Franco na de burgeroorlog van
1936-1939 afschafte. Aan een be
toging in Tarragona om kracht bij
te zetten aan deze eis, werd zon
dagavond door politie met ge
weld een einde gemaakt.
In het industriecentrum Bilbao la
gen gisteren grote fabrieken stil
zoals het staatsbedrijf voor staal-
produkten Altos Homos, en de
werven. Ook kon een dagblad
van de falangistische beweging
niet verschijnen.
In Galicië, in het noordwesten van
Spanje, sloten zich gisteren on
geveer 11.000 metaalarbeiders
aan bij de circa 20.000 bouwva
karbeiders in de provincie La Co-
runa, die al drie weken in staking
zijn voor hogere lonen.
Het afgelopen weekeinde hebben
de drie ondergrondse vakcentra
les - de onder communistische
leiding staande "arbeiderscomi-
té's, het socialistische, algemene
arbeiders verbond en het linkse
"syndicale arbcidersverbond" -
besloten hun acties te coördine
ren. Hierdoor wordt de kans op
grootscheepse stakingen in de
komende herfst vergroot.
Josep Badia. voorzitter van de Car-
listische partij van Cataloniê, zit
sinds zaterdag in de gevangenis
wegens belediging van de
krijgsmacht, zo heeft een partij-
woordvoerder gisteren in Barce
lona meegedeeld.
Badia werd door de rijkspolitie
aangehouden op de dag na zijn
optreden op de bijeenkomst van
Nde Catalaanse oppositie op 10
september in Manresa. Hij werd
vervolgens voorgeleid aan de mi
litaire justitie en gisteren overge
bracht naar de provinciale ge
vangenis in Barcelona.
Tito zegt weer
een bezoek af
BELGRADO (Reuter) - President
Tito van Joegoslavië, die op dok
tersadvies strikte rust moet hou
den. heeft gisteren ook het voor 28
september geplande bezoek van dé
Deense koningin afgezegd. Vorige
week vrijdag zegde de 84-jarige Tito
reeds het bezoek van de Franse
president Giscard d'Estaing af.
Tito kampt met een acute lever
kwaal. Hij wordt verpleegd in zijn
huis te Belgrado en een zieken
huisopname is volgens regerings-
zegslieden hoogstwaarschijnlijk
niet nodig.
JOHANNESBURG/SALISBURY
(DPA/AFP/Reuter) - Met zeer
gemengde gevoelens zag men
gisteren in Pretoria en Salisbury
het bezoek van de Amerikaanse
minister van Buitenlandse Za
ken, Henry Kissinger tegemoet.
Nog voor het begin van zijn poli
tieke safari scheen de speel
ruimte voor onderhandelingen
uiterst beperkt te zijn geworden.
Nauwelijks iemand in Johannes
burg en Salisbury gelooft aan het
wonder dat het de Zuidafri-
kaanse premier, John Vorster,
gelukken zal de Rhodesische re
geringsleider, Ian Smith, te win
nen voor het plan-Kissinger om
binnen twee jaar een zwart meer
derheidsbewind in Rhodesië te
verwerkelijken.
Smith heeft al vóór zyn "gang naar
Canossa" naar Pretoria vastbera
den de grenzen bepaald: "Buiten
mij om is er geen oplossing moge
lijk".
Kissingers zogenaamd "veilig-
i heidsnet". dat behelst de 270.000
blanken in Rhodesië voor even
tuele vermogens verliezen bij een
machtsoverdracht aan de zwar
ten schadeloos te stellen, noemt
men in Salisbury verachtelijk
"het plan van de 30 zilverlingen".
"De ervaring heeft geleerd dat ga
ranties voor een minderheid in
Afrika een waardeloos stuk pa
pier zijn", zo luidt het vonnis
daarover van Smith.
De Rhodesische premier ver
klaarde dit weekeinde in een toe
spraak tot veteranen dat Rhode-
sie zou trachten met de rest van
de "vrije wereld" samen te wer
ken, maar dat hij zou weigeren
zelfmoord te plegen.
"Wij leven in een veranderende we
reld en ik geloof dienovereen
komstig dat wy moeten verande
ren als wij willen overleven, maar
ik geloof niet dat verandering be
tekent dat wij toe moeten geven
op het gebied van de basisele
menten van vrijheid".
"Ik geloof dat er een oplossing voor
het Rhodesische vraagstuk is. Ik
denk dat dit ligt op het vlak van
matiging, van eerlijk zijn voor
alle mensen".
"Aan de andere kant geloof ik niet
in politieke foefjes waaraan op
het ogenblik zoveel geloof wordt
gehecht, zoals het stelsel van
eén-man-één-stem, of een meer
derheidsbewind, hetgeen bete
kent het tellen van hoofden op
dezelfde wijze als het tellen van
schapen".
Het Britse blad "Daily Express"
schreef gisteren dat de Rhodesi
sche regering oud-leden van
para-militaire protestantse be
wegingen in Noord-Ierland re-
cruteert om de Afrikaanse guer-
rilleros te bestrijden.
De gerecruteerden, die goed met
explosieven kunnen omgaan en
bekend zijn met het voeren van
een stadsguerrilla, zullen worden
ingeschakeld bij de speciale
Rhodesische commando
eenheden.
Volgens het blad geschiedt de re-
erutering in Londen via agenten
van de Zuidafrikaanse geheime
diensten, de "Boss". Er zijn een
paar honderd gegadigden.
Vandaag zal premier Smith in Pre
toria besprekingen met zijn
Zuidafrikaanse ambtgenoot,
John Vorster, voeren. Van de
reactie van Smith zal het afhan
gen of Kissinger ook hem tijdens
zijn pendel in zuidelijk Afrika zal
ontmoeten. Maar over die reactie
maken waarnemers zich weinig
illusies.
Het 3
i dan ook een meesterstuk
VORSTER: ER IS GEEN CRISIS
PRETORIA/ZURICH (Reu
ter/UPI) - Premier John Vor
ster van Zuid-Afrika meent
dat er, ondanks de rassenon-
lusten die in drie maanden aan
meer dan 330 Afrikanen het le
ven kostten, geen crisis heerst
in Zuid-Afrika. De rellen zijn
volgens hem aangesticht door
'communistische agitators'.
„Voor de meerderheid van de
zwarten is er geen crisis in
Zuid-Afrika. De meerderheid
van de zwarten waardeert wat
er voor hen gedaan wordt", al
dus Vorster gisteravond op een
congres van de Nasionale Par
tij in Transvaal.
Zijn rede betekende een tele
urstelling voor diegenen die
een ingrijpende beleidsom
buiging in de binnen- en bui
tenlandse politiek hadden
verwacht. Maar de Zuidafri
kaanse premier beklemtoonde
opnieuw dat hij vasthoudt aan
de apartheidspolitiek. Hij kri
tiseerde politici en geestelij
ken - onder wie de anglicaanse
en de katholieke bisschoppen
van Kaapstad, die om alge
meen kiesrecht hebben ge
vraagd. Vorster was evenmin
bereid een nationale conventie
van alle rassen over de toe
komstige structuur van
Zuid-Afrika te beleggen,
waarom door negerleiders is
gevraagd.
zijn als Kissinger zou lukken wat
tot nu toe de regering in Londen,
Vorster, de Zambiaanse presi
dent, Kenneth Kaoenda en tens
lotte de Afrikaanse topconferen
tie in Dar Es Salaam niet lukte:
Smith en een gezaghebbende
onderhandelingsdelegatie van
zwarte Rhodesiërs aan één tafel
te brengen.
Het plan van Kissinger in Pretoria
ook met zwarte Zuidafrikaanse
leiders over de rassencrisis in de
republiek te spreken kan Vorster
niet gerustgesteld hebben. Hij
heeft elke inmenging van het bui
tenland in binnenlandse aange
legenheden verboden.
Maar Kissingers aanwezigheid be
reidt de veiligheidsautoriteiten in
Pretoria nog in een ander opzicht
grote zorgen: er heerst gerecht
vaardigde vrees dat de rassenon-
rust tegen het einde van de week
een hoogtepunt zou kunnen be
reiken om Kissinger als directe
getuige te laten zien hoe ernstig
de crisis-situatie in Zuid-Afrika
