TTMIFIIH
REMBRANDT IN HOGER
BEROEP TEGEN GERSON
éw
Tito
Telajora
VRIJDAG 3 SEPTEMBER 1976
In een soortgelijk afkickcen
trum in Arnhem als afgelopen
dinsdag door prinses Beatrix in
Den Haag geopend werd, le
verde Harm Dost aan West-
duitse jongeren die wilden af
kicken de daarvoor benodigde
hasj, a Is overbruggingsregeling
voor het afzweren van de hard
drugs. In Nederland was dat
niet strafbaar, in West-
Duitsland wel. Dost ging niets
vermoedend naar Duitsland en
werd eerst gearresteerd en
daarna veroordeeld tot drie
jaar en negen maanden voor
iets dat hij in Nederland ge
daan had en in Nederland niet
strafbaar is.
Minister van der Stoel heeft nu
meegedeeld dat hij voorlopig
geen stappen bij de Westduitse
regering zal ondernemen voor
Dosts vrijlatingIs dat verstan
dig, nu het ook in West-
Duitsland in de Lockheed-
affaire begint te rommelen?
Stel, een willekeurige Neder
lander (Victor Baam, ik noem
maar even een niet bestaande
naamis in Nederland niet ver
volgd voor feiten die in andere
landen wel strafrechterlijk ver
volgd plegen te worden, en hij
wil naar Duitsland, bijvoor
beeld om familie te bezoeken,
loopt hij dan niet het risico
gearresteerd en tot minimaal
drie jaar en negen maanden
veroordeeld te worden? Stel dat
dan is de regering volgens het
principe van gelijke monniken
gelijke \appen wel verplicht om
zich ook hier in dat hypotheti
sche geval van stappen te ont-
Alfie blauw
Ik heb nog vele tientallen alfies
liggen, die zich zo dankbaar le
nen om kleine gaatjes op te vul
len. Wat het goud is voorde tan
darts, is de alfie voor deze ru
briek. De volgende, van me
vrouw A. Hiemstra-Van
Kningsveld Koningsvveld
Sneek, is overigens blauw en
uitermate gaaf-
Azuurblauw, berylblauw, co-
baltblauw, donkerblauw,
egaalblauu', fletsblauw, grijs
blauw, hardblauw, indigo
blauw, jeansblauw, konings
blauw, lavendelblauw, mari
neblauw, nachtblauw, oceaan-
blauw, porselein blauwquasi-
blauw, reckitts-zakjeblauw.
saffierblauw, turkooisblauw,
ultrablauw. viooltjesblauw
weeshuisblauw. xerofytblauw,
ijsblauw, zachtblauw. plus 26,
Le reine
Vanuit Montreal heb ik ge
schreven over het taalkundige
fransefenomeen dat het duur
ste hotel aldaar niet la. maar
„Le Reine Elizabeth" heette, dus
met het manlijk lidwoord er
voor. Zo spreken de Fransen ook
van La France als het om
Frankrijk gaat, maar van Le
France als het om het schip (le
navire) France gaat. De heer S.
C. H. Scholten uit Eelde weet me
nu te melden dat de Franse mi
nister van Marine in een rond
schrijven van 13 augustus 1934
voorschreef dat men het lid
woord moest laten afhangen
van de naam van het schip, dus
in dif geval La France. Het le
verde hem de gelukwensen op
rati de Academie Francaise
(waarin 40 van Frankrijks
grootste geleerden en kunste
naars zitting hebben), maar
blijkbaar weinig navolging,
noch in de koopvaardijwereld,
noch in het horecawezen
Brievenbus
Ook schreef ok over de brieven
bussen op het platteland van
Canada, die voor het gemak
van de langsrijdende postbode
wel aan een kant van de weg
staan, maar waar hij dan
tegenover stelt dat hij niet al
leen brieven bezorgt, maar ook
de brieven die verzonden moe
ten worden uit de brievenbus'
meeneemtDaarvoor is een me
talen vlaggetje aan de bus be
vestigd. dat men omhoog kan
zetten, zodat de postbode weet
dat er een brief voor het post
kantoor in zit. Naar aanleiding
hiervan kreeg ik van de heer G.
J. Fidder uit Dalfsen de vol
gende brief:
..Wij wonen al een tiental jaren
in Dalfsen en hebben enkele ja
ren geleden ook een buiten bus
gekregen. Als wij post hebben,
doen wij de brieven en derge
lijke tussen het deksel (voorheen
tussen de klep van de bus in de
deur), en de postbode zorgt voor
de rest (hulde). En als wij geen
postzegels hebben, plakken wij
met plakband een of twee kwar
tjes op de brief en de bode plakt
dan op kantoor de zegels erop.
Dus u hoeft daarvoor niet naar
Canada te gaan .het gebeurt ook
dicht bij huis".
NICO SCHEEPMAKER
In 1968 nam prof. dr. Horst Gerson
de schilder Rembrandt omstreeks
200 schilderijen af. In een groot
boek erkende hij maar ruim 400 nog
bestaande schilderijen als authen
tieke Rembrandts. In 1935 had dr.
A. Bredius er nog 630 op Rem
brandts naam gesteld. Intussen is
het boek van Gerson aantrekkelijk
afgeprijsd, terwijl een studiegroep
van specialisten bezig is. opnieuw
een lijst van echte Rembrandts ^p
te stellen. Die lijst zal een minder
drastische "zuivering" van de
oeuvre-catalogus van Bredius wor
den.
De manier waarop prof. Gerson in
de tuin van Rembrandt gewied
heeft, wekte uiteraard kritiek van
bezitters die hun Rembrandt mis
kend achtten - zelfs een recente
aanwinst van het Rijksmuseum
vond bij de professor geen genade.
Maar ook in vakkringen kon men
vernemen, dat de "ik vind"-
methode van de geleerde als "ken
ner" niet meer van deze tijd is. Prof.
Gerson wist blijkens de inleiding
tot zijn boek. dat die kritiek zou
komen, een kritiek op "het hinder
lijk ontheoretische element in de
kunstgeschiedenis - het kenner
schap".
Geen natte vinger
Over dat kennerschap heeft prof.
Friedlander prachtige woorden ge
schreven. Vandaag stellen we het
eenvoudig zo. dat iemand zich door
bestudering van de werken van een
meester "programmeert". Hij ver
zamelt, net als een computer, feiten
en indrukken in zijn brein en hoe
beter hij dat doet, hoe zekerder zal
zijn oordeel zijn. Dikwijls zal hij dat
oordeel nietten volle met argumen
ten kunnen adstrueren. Gerson
volstond meermalen met z^n "ja"
of zijn "nee". Dat is niet autoritair
hij had zich terdege "geprogram
meerd" maar zal zojn indrukken
niet tot op de bodem toe kunnen
analyseren. Hij aanvaardt-nederig
- het aan de ratio ontsnappende
element in de kunstbeschouwing.
De Rembrandtstudiegroep erkent
dat element ook. Maar deze groep
omvat specialisten, die meer "har
de", aantoonbare feiten weten te
halen uit de schilderijen in kwestie.
Dat is te danken aan moderne mid
delen voor het onderzoeken van
kunstwerken als voorwerpen. De
nieuwe catalogus zal zich op zoveel
mogelijk concrete bewijsmiddelen
beroepen. Dit laat het kennerschap
een kleinere speelruimte, maar
sluit het beslist niet uit.
Harde feiten
Dat Rembrandt geniaal was sluit,
naar prof. dr. A. Emmens aantoon
de, niet uit dat hij te maken had met
"de regels van de kunst". Dr. E. van
de Wetering van de studiegroep
wijst erop, dat de schilder met sim
pele, praktische gegevenheden
werkte die ons nu concrete aanwij
zingen geven. Zo betrok hij de pa
neeltjes, waarop hij zijn vroege
werken schilderde, bij de schrijn
werker die standaardmaten lever
de. Als de maat van een mogelijke
vroege Rembrandt daarmee over
eenkomt, dan is dat een gegeven
dat voor de echtheid kan pleiten.
Ook is vastgesteld dat de manier,
waarop zo n paneeltje werd gepre
pareerd, meer dan we vroeger be
seften vaststond.
Röntgenfoto's laten zien, hoe Rem
brandt op zo'n ondergrond de voor
stelling in grove trekken doodver
fde. Daarna ging hij de voorstelling
nader in kleuren uitwerken. Figu
ren gingen dan dikwijls ten dele de
achtergrond overlappen, die in de
eerste aanleg over de contouren
van de figuur was doorgetrokken.
Rembrandt schilderde geleidelik
in de beeldruimte naar voren. Waar
zijn overschildering gesleten is,
komt soms iets van de doorgetrok
ken achtergrond binnen de figuur
weer aan het licht. Er zijn over heel
de wereld nog honderden schilde
rijen, die hoopvol op erkenning als
Rembrandts wachten. Hun kansen
zijn uiterst gering vergeleken met
een beperkt aantal serieuze twijfel
gevallen. Zolang die twijfels niet
zijn opgeheven, is de kennis van
Rembrandts schilderschap minder
volkomen dan met de nieuwe on
derzoekmiddelen mogelijk zou
zijn. Het werk van de studiegroep
belooft in die lacune te voorzien.
DOLF WELLING
KLEINE VAART
Arina Holwerda 1 t a rede Abidjan
Bastiaan Broere 1 v Dordrecht nr Tees
Bellatnx 1 120 nw Alexandrié nr Port
Said
Bemisse 1 v Rotterdam nr Londen
Bothnia 31 v Delfzijl
Breevoort 1 70 zw Smalls nr Galway
Carebeka-1 1 150 zw Las Palmas nr Delf
zijl
Clarissa 31 v St. Malo
Constance pass 31 Holtenau
Corneha-B-4 pass 2 Kp. Finisterre nr
Gunness
Dutch Faith pass 2 Smithknoll nr Rot-
Frio Express 150 o Havanna nr Santiago
Geziena 2 55 w Algiers nr Gibraltar
Gretina Holwerda pass 2 zuidkust
Noorwegen nr Odda
Irina pass 31 Holtenau
Juno 1 25 zw Beachyhead nr Rotterdam
Kate 1 te Rotterdam
Margreet 1 v Amsterdam nr Utrecht
Markborg 1 te Amsterdam
Merwehaven 1 v Rotterdam nr Antwer-
Nerlandia 1 te Rotterdam
Okdine 1 te Amsterdam
Pallas 1 v Rotterdam nr Tunis
Parma pass 1 Landsend nr Delfzijl
Passaat Bonaire 1 130 z Recife nr Belem
Paulina Brinkman pass 2 Dover nr Rot
terdam
Philip Broere 2 te Rotterdam
Primas pass 2 Texel nr Colchester.
GROTE VAART
Abel Tasman 2 te Sydney
Abtda 1 v Labuan nr Sandakan
Aludra 1 v Bremen nr Gent
Amstelstad 2 te Rotterdam
Amstelveen 1 135 zo Ras al Hadd nr Syd-
Coral Maeandra 1 te Rotterdam
Daphne 1 v New York nr Curasao
Duivendrecht 1 220 ozo Kp Farewell ni
Nordenham Ganymedes 2 te Matarani
Grotedyk 1 v Rotterdam nr Hamburg
Kara 1 v Hamble nr Stanlow
Meta 1 te Bonny
Neder Ebro 1 v Padang nr Colombo
Neder Eems 1 v Antwerpen nr Rotter-
Neder Elbe 2 te Balboa
Nedlloyd Delft 1 te Hamburg
Neptunus 2 te Curasao verw
Niso 2 te Tranmere
Ossendrecht 1 te Antwerpen
Patro 1 v Hamburg nr Mersa al Hariga
Schielloyd 1 v Tanga nr Dar es Salaam
Simonskerk 1 te Rotterdam
Straat Fushimi 1 280 zzw Sao Tome nr
Cotonou
Talamanca 1 400 nno San Juan nr Kings-
Thuredrecht 1 v Lackawanna nr Duluth
Tibana 1 v Rotterdam nr Liverpool
Tjonger p 2 Wight nr Rotterdam
Ulysses 1 te Amsterdam
Vit re a 2 rede Kharg Island
Waalekerk 1 v Suezkanaal nr Dubai
Willemskerk 2 te Genua
W'onorato 31 v Moji nr Kobe
Wonosari 2 v San Jose nr Acajutla
Zafra 2 v Teesport nr Auckfield
Zdiderkerk 1 v Suezkanaal nr Singapo-
GaTerie Van der Vlist
Botermarkt 3. Expositie Maijon de Wit
en Andries Beeftink - aquarellen, Piet
Gertenaar - schilderijen en Hans Karre-
man - edelsmeedwerk. Tot 30 sept.
Geopend di. t.m. za. van 10-17 uur, do. tot
21 uur.
Rijksmuseum van Oudheden (Rapen
burg 28)* Werkd 10 uur voórm.-5 uur
•nam. zondag 1-5 uyr nam
Galerie 't Straatje (Nieuwstraat): hand
werk Thea Gouverneur, dagelijks van
10-17 uur, behalve zondag en maandag
(tot 15 sept).
Atelier "De Scherf'. Nassaulaan 41,
OegstgeeSt, tel. 150220. Ans v. d. Hei-
de-Kort exposeert eigen werk glasbüi-
gen, houtwerk, tegels en mozaïeken.
Galerie JA, Sportfondsenbad, Wasse-
Tentoonstelling leden Nederlandse Ver
eniging van Zeeschilders. Geopend woe.
20-22 uur. do. t/m zo. 10-17 uur. Van 26
aug. t/m 12 sept.
Galerie Pulchri Studio, Passage 10,
Oegstgeest.
Tentoonstelling grafiek van Willy Rie-
ser. Van 27 aug. t/m 16 sept Dag.
geopend van 10-16 uur.
De Ruif, Janvossensteeg 59. Speelse
landschapsfotografie van Wouter
Daams. Tot 23 sept.
ieuw*\
3 SEPTEMBER 1976
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- De "Kölnische Zeitung" weet
mede te deelen, wat de bekende
geneesheer dr. Leidcsdorf over
den toestand van den Turk-
schen sultan heeft medegedeeld
Hij acht den sultan volstrekt
niet ongeneeslijk, maar acht een
tijd van drie maanden als mi
nimum voor zijne genezing
noodzakelijk, zonder deze ech
ter te waarborgen. Het zenuw
gestel van den vorst heef veel
geleden. De oorzaak der ziekte
zoekt dr. Leidesdorf in de schok
kende gebeurtenissen der laat
ste maanden: zijne gevangen
schap gedurende de laatste we
ken der regeering van zijn oom;
zijne plotselinge verheffing op
den troon; de zelfmoord van
Abdul-Azis: de gewelddadige
dood der ministers, die hem op
den troon hadden gebracht,enz.
De geneesheer ontkende echter
niet, dat de genezing bemoeie-
lijkt wordt door de bijzondere
omstandigheden waarin de lij
der verkeert. Een sultan kan
niet als een gewoon sterveling
behandeld worden. Bovendien
is in zijne omgeving ook de par
tij vertegenwoordigd, die zijn
genezing niet wenscht, maar
liever zijn zoon Abdul Hamid
sultan zou zien.
Vijfig jaar geleden:
- Het Duitsche schip "Karl"
heeft te Deal twee Engelsche zee
lieden aan wal gezet, die een
verschrikkelijk avontuur op zee
beleefd hadden. Zij vormden de
bemanning van een klein vis-
schersvaartuig en hadden geen
sloep aan boord. Dicht bij de
kust werden zij door mist over
vallen, wierpen het anker uit en
legden zich te slapen. Een half
uur later stond hun scheepje in
brand. Wat ze ook beproefden,
zij konden het vuur niet meester
worden. Na een wanhopigen
strijd tegen de voortwoekerende
vlammen en den verstikkenden
rook, stelden de mannen vast,
dat het scheepje begon te zinken.
Gewond aan handen en gelaat
trokken zij zich op het laatste
gespaarde plekje terug met niet
anders dan den dood door ver
branding of verdrinking voor
oogen.Op dat oogenblik trok de
mist op en werden zij opgemerkt
door den Duitschen treiler Karl,
die onmidellijk een reddings
boot uitzette. De mannen spron
gen te wateren hadden nog net
voldoende kracht om zich drij
vende te houden tot ze opgepikt
werden
PANDA EN DE GOUDDORST
12 - 134 - De vallende schrijfmachine had zóveel lawaai gemaakt toen
hij op de straatkeien terecht kwam, dat Panda geschrokken wegholde.
Ook Joris was ongerust geworden.
"Dat kabaal lokt misschien wel een agent aan mompelde hij. "En
als die mij in dit kantoorpand ontdekt, zou dat heel pijnlijk zijn".
Daarom maakte ook hij dat hij weg kwam. En zo kwam het, dat ze op
een straathoek al rennend tegen elkander botsten.
"Ei, ei, als dat Panda niet is", sprak Joris toen hij van de schok beko
men was. "Wat drijf u noa zo laat de straat op, makkertje?"
'Een klopgeest", antwoordde Panda. "H-hij zit me achterna, zie je?
Daarnet liet hij bijna iets op me vallen!" "Weet ge zeker dat het een
geest is?" vroeg Joris. "Het lijkt me eerder een politie-agent. Ge hebt
toch niets op uw kerfstok, manneke?"
uien. 100 g geraspte
oude kaas. Bestrijk de
sneetjes brood dun met
diagonaal door Snijd de
uien in dunne ringen en
beleg de sneetjes ermee.
Sen ehorirg van teerden
daaen! tond er mets aan'
■?v//
\2AAC L Ae/joLD
Cue-S vs
PE
ZAe-BM rrAfil
Sep£WP*C6UE*J PAT
*JOU Bi AXBT PE
CrVJSUMEfOT 8EDOT
WE. HESSBAj HCX
•fVHltl ISBMSAIT
tAriqs UTAACyP
1/
De
avonturen
van
Jommeke.
Goed, dan ga /k
J er vandoor i f
IL
LUXOR: "The taxi driver", dag. 2.30,
7.00 en 9.15 uur. zo. 2.15,4.30,7.00 en 9.15
CAMERA "Once upon a time in the
West", dag. 8.00 uur. 14 jaar. Kinderma
tinee: "De zotte wereld van Charlv Cha
plin", za. en woe. 2.30 uur, zo. 2.00 ên 4.15
uur. AL. Nachtvoorstelling: "The gra
duate", vr. en za. 11.30 uur. 18 jaar.
STUDIO: "One flew over the cuckoo's
nest", dag. 2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. ook
4.45 uur. 18 jaar.
LIDO: "Mother, jugs and speed", dag
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13 00
Uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren ziekenhuizen
Diaconessenhuis: Middagbezoekuur
13 45-14 30 uur. Avond bezoekuur
18.30-19.30 uur Kinderafdeling dage
lijks van 14 00-19.00 uur alleen voor ou
ders zondag 14.00-15.00 uur voopovenge
"1 9.15 l
14
4.30 L
AL.
REX: "Meisjes die zichzelf bedienen",
dag. 7.00 en 9.15 uur. 18 jaar. Kinderma-
tinee "101 Dalmatiers". za. en zo. 2.30
uur. AL. Nachtvoorstelling: "De blonde
sexmachine", vr. en za. 11.30 uur.aye
"Sint Elizabeth-ziekenhuis volwassenen
dagelijks van 14.00-14.45 uur en van
18.30 tot 19.30 uur; klasse-afdelingen ook
11.15 tot 12.00 uur. Kraamafdeling: dag.
19.30 uur. Laatste kwartier middag- en
avondbezoek babyshow. Kinderafde
ling dag. 15.00 tot 18.30 uur. CCU (hart-
bewaking) dag. van 14.15 tot 14.45 uur en
Y§n 19.00 tot 19.30.
Sport-Medisch Adviescentrum Spreek
uur ma. en do. 19 30-20.30 uur in het St
Elisabeth-Ziekenhuis.
Endegeest dinsdag en vnjdag 13-14.30
uur 's zondags 11-12 uur en 14-15 uur;
eerste klasse: de gehele dag.
18.30 tot 20.00 i
Derde klasse bezoekuur van 13.00-14.00
uur en 18.30-19.30 uur.
Kinderzaal: van 13 00-14 00 uur. Op
woensdagavond (uitsluitend voor de
ouders) van 18.30-19.30 uur.
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14 15-1500 uur.
18 30-19.30 uur.
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou
ders):
Maandag Hm vrijdag:
18.30-18.45 t
Zaterdag en zondag:
14.45-15*00 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten:
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15.00-15.45 uur.
18 30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur.
18.30-19.00 uul
Alphen aan den Rijn
Kijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13.30-
14.15 en 18 30-19.30 uur; 3e kla$ 13.30-
14 15 en 18.30-19.30 uur; Kraamafdeling
13 30-14 15 uur alleen voor echtgenoten
19-20 uur; Kinderafdeling 15-15.30 uur
alleen voor ouders 18-18 30 uur.
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
