Vrijspraak voor Bertha H.
oorlogsmisdaden
Bekentenis
verdachte
Hulpactie voor
Noord-Ierland
gaat niet door
vervalsing
Vermaning
Mogelijk meer haltes Schiphollijn
Mislukte uitlokking van moord niet bewezen
Oude boeken
gooi je niet zomaar weg.
-4
Vliegen veiliger
Onderzoek
bevestigt
DINSDAG 17 AUGUSTUS 1976
BINNENLAND
PAGINA 7
JERUZALEM (SP) - Twee Ne
derlandse politie
functionarissen zijn gisteren
in Tel Aviv bij het vooronder
zoek in de zaken van de twee
van het plegen van oorlogs
misdaden beschuldigde Ne
derlanders Pieter M. en Jo
hannes L. begonnen met het
verzamelen van bewijsmate
riaal. M. wordt er door getui
gen van beschuldigd niet al
leen met de Duitsers te hebben
gecollaboreerd waarvoor hij
in 1949 door het bijzondere ge
rechtshof in Amsterdam tot
acht maanden gevangenis
straf werd veroordeeld, maar
bovendien tijdens de Tweede
Wereldoorlog in het district
rond de Poolse stad Lvov tien
tallen joden te hebben ver
moord Hoofdinspecteur
Langsfelder hoofd van de spe
ciale afdeling voor onderzoek
van nazi-misdadigers van de
Israëlische politie, verklaarde
gisteren dat L. ervan wordt
beschuldigd in het kamp Bo
bruisk in Wit-Rusland, vijftig
joodse dwangarbeiders met
behulp van anderen op sadis
tische wijze te hebben ver
moord.
Tijdens het in maart van dit
jaar in Hamburg beëindigde
proces tegen kampcomman
dant Einkhofis ook de rol van
zijn assistent L. ter sprake ge
komen.
Jn het kamp Bobruisk werden
vanaf 1941 tot augustus 1943
2000 joden uit het ghetto van
V/arschau als dwangarbei
ders voor de kledingfabrikage
en in een schoonmakerswerk-
plaats tewerkgesteld.
Negentig joden hebben het
kamp Bobruisk overleefd. De
Israëlische politie zegt in de
zaak L. acht ooggetuigen te
hebben opgespoord, terwijl ze
ven Israëlische getuigen ver
klaringen tegen M. kunnen af
leggen.
DEN HAAG (ANP) - De 58-jarige L. J. L. uit Horn, die
wordt verdacht van oorlogsmisdrijven en misdrijven tegen
de menselijkheid heeft bekend dat hij vanaf de oprichting
van het dwangarbeiderskamp Bobruisk minstens een jaar
lang in het kamp dienst heeft gedaan als bewaker. Hij be
kende voorts dat hij al dan niet samen met anderen een
aantal Poolse dwangarbeiders in dit kamp heeft gedood.
Hij heeft voorts verklaard dat hij
zich na de oorlog pas is gaan reali
seren welke vreselijke feiten zich in
dit kamp hebben voorgedaan en
dat hij daarover sindsdien ook veel
heeft nagedacht. Zijn arrestatie is,
volgens zijn zeggen, voor hem ook
niet als een verrassing gekomen.
De verdachte werd gistermorgen
voor de officier van justitie voorge
leid. De hoofdofficier van justitie in
Roermond, mr. Bruigom, heeft in
middels zijn bewaring gevorderd
en de rechter-commissaris heeft
deze bewaring gelast.
Ook anderen
Volgens prof. dr. L. de Jong, direc
teur van het Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie, hebben zich
behalve de in Horn gearresteerde L.
vele tientallen, misschien wel en
kele honderden andere Nederlan
ders schuldig gemaakt aan ernstige
oorlogsmisdaden. Hij zei dit giste
ravond tijdens een uitzending van
de regionale omroep Zuid.
Volgens hem is niet verwonderlijk
dat L. pas dertig jaar na de oorlog is
aangehouden. In vele oorlogsdos
siers komen namelijk geen namen
voor en verder is het zo dat de
Duitse justitie zich vooral de laatste
tien jaar bijzonder intensief bezig
houdt met het opsporen van mis
dadigers uit de voorbije oorlog.
Over de rol van L. was dr. L. de
Jong niets bekend. Wel dat de Duit
sers bij hun inval in Rusland
schandelijke misdrijven tegen de
aldaar woonachtige joden hebben
DEN HAAG (SP) - De landelyke
actie ten bate van de Stichting Hulp
Noord-Ierland, die op 17 september
begeleid zou worden door een
grootscheeps tv-programma van de
AVRO gaat niet door. Op het laatste
moment hebben de betrokken
Noordierse instanties geëist, dat zij
het ingezamelde geld zelf willen
besteden. De Stichting kan hier
mee niet akkoord gaan, omdat zij
dan het zich op de bestedingen ver
liest. De Stichting heeft nu zelf de
actie afgelast, waarmee zij een ver
liespost lijdt van bijna drie ton,
welke inmiddels aan de voorberei
dingen zijn uitgegeven.
"We zijn er gewoon ingestonken",
aldus de heer Van Bokkel, voorzit
ter van de Stichting Hulp Noord-
Ierland, "toen zij het geld roken wa
ren zij onmiddellijk bereid mee te
werken. Nu willen ze de opbrengst
zelf besteden. Dat kunnen wij niet
toestaan, omdat we daar gezien de
situatie geen vertrouwen in heb
ben".
De Stichting Hulp Noord-Ierland
beijvert zich al vier jaar om Noord
ierse kinderen een aantal weken
onder te brengen bij Nederlandse
gastgezinnen. De landelijke actie
was bedoeld om gelden bijeen te
krijgen om deze kinderen na terug
komst in hun roerig vaderland te
begeleiden. Zo wilde men onder
meer een vrijplaats creëren, waar
jeugd- en opbouwwerk konden
worden gedaan. Door de starre en
verdeelde houding van de kerkelij
ke, sociale en politieke instellingen
in Noord-Ierland gaat dit plan niet
door.
"Ik had niet gedacht dat de sterke
verdeeldheid in Noord-Ierland zou
meespelen als het om de kinderen
ging", aldus de heer Van Bokkel.
Hij benadrukt dat het hier gaat om
de hogere instanties, "die niet we-
Hond
veroorzaakt
dodelijk ongeval
WARMENHUIZEN (ANP) - Hel
9-jarige meisje Nanda Margaroli uit
het Noordhollandse Tuitjehorn is
gisteravond bij een verkeersonge
luk om het leven gekomen. Zij zat
in de auto bij haar vader, die op de
Kanaalweg in Warmenhuizen de
macht over het stuur verloor toen
een ook in de auto zittende hond te
wild m de wagen heen en weer
sprong. De wagen belandde na over
de kop te zijn geslagen in een langs
de weg lopende sloot. Het meisje
.werd eruit geslingerd en overleed
ter plaatse. Haar vader werd niet
gewond.
ten hoe beroerd het beneden in de
straten is. Met hun gekrakeel heb
ben ze hun eigen bevolking gedu
peerd".
De organisaties die werkzaam zijn
in de getroffen steden en waarmee
de stichting directe contacten
heeft, staan volgens de heer Van
Bokkel "huilend achter ons". Hij
gelooft dan ook, dat het werk van
de stichting door zal gaan, maar dat
de kosten van het verblijf van de
Noordierse kinderen in Nederland
vanwege het financiële verlies wel k^s moet bieden,
zullen stijgen. Normaal betaalt de
gemeente die de kinderen ontvangt zjj Dok beloofcTheeft zo spoedig
bedreven. Naar de mening van dr.
De Jong bestaan er geen hechte
contacten tussen gewezen oor
logsmisdadigers. "De pers over
drijft dit wel eens".
Symbool
De Leidse psychiater prof. Bas-
tiaans zei verbaasd te zijn dat L.
zich zo lang heeft weten te onttrek
ken aan een strafvervolging. Hij
toonde zich een tegenstander van
vrijlating van L., omdat menig oor
logsslachtoffer daardoor opnieuw
ziek zou kunnen worden. "Daarom
was ik ook gekant tegen de vrijla
ting van de drie van Breda."
L., aldus prof. Bastiaans, is over
igens voor de oorlogsslachtoffers in
Nederland van veel minder belang
dan de drie van Breda. Zij zijn het
symbool geworden van alles wat
eertijds mis was. Bestraffing van L.
noemde hij voor de persoon zelf
van weinig nut.
Kabinet had
moeten
zwijgen
over rapport
HILVERSUM (ANP) - Volgens
WD-fractievoorzitter Wiegel zou
het verstandig geweest zijn als het
kabinet had gezwegen tot het mo
ment dat het rapport van de com
missie van drie aan de volksverte
genwoordiging was voorgelegd. Er
komen nu allerlei geruchten in de
wereld en dat vindt hij niet nuttig.
Wiegel zei dit gisteren tijdens een
interview voor Veronica-radio.
Wiegel gaat er van uit dat de volks
vertegenwoordiging het volledige
rapport over de mogelijke betrok
kenheid van Prins Bernhard bij de
Lockheed-affaire te zien krijgt.
Voorlopig blijft hij op het stand
punt dat het wezenlijk is juist in
deze tere zaak geen schijn van ge
heimzinnigheid te laten bestaan en
dat dus de volksvertegenwoordi
ging van de zijde van de regering al
de feiten te zien krijgt.
De WD-fractie zal intussen niet
rustig wachten tot het moment dat
de regering haar conclusie heeft ge
trokken. Wel vindt Wiegel dat de
regering de tijd gelaten moet wor
den want het is uiteraard geen een
voudige zaak. Hij vindt ook dat de
oppositiepartij de regering een
hij gaat er
uit dat de regering zal doen wat
RIJSWIJK (SP) - Een onderzoek
van de Gerechtelijke Laboratoria in
Rijswijk heeft het vermoeden be
vestigd dat met een deel van de
vuurstenen werktuigen, gevonden
door de amateur-archeoloog Tjerk
Vermaning, is geknoeid.
Het Rijswijkse justitie-instituut
heeft zijn conclusies neergelegd in
een rapport, dat is uitgebracht aan
mr. W. C. van Oordt, die als
rechter-commissaris bij de recht
bank in Assen het vooronderzoek
in de geruchtmakende affaire-
Vermaning leidt.
Of de officier van justitie in Assen
op grond van dat vooronderzoek
tegen Tjerk Vermaning een straf
vervolging zal instellen, is nog niet
bekend. Op de griffie van .de As-
sense rechtbank weigert men elke
inlichting.
Volgens deskundigen heeft Tjerk
Vermaning zijn pre-historische
stenen niet gevonden op de door
hem, vooral in Drente, aangegeven
vindplaatsen, maar zou hy ze weg
genomen kunnen hebben uit het
geologisch reservaat in Urk.
Daarna moet hij ze met een slijp
machine zodanig bewerkt hebben
dat ze ouder leken dan ze in werke
lijkheid waren. Vermaning ver
kocht zijn „paleolithische" (uit het
vroegste stenen tijdperk afkomsti
ge) vondsten vooral aan musea in
Assen en Leeuwarden en aan het
provinciaal bestuur van Drente, dat
hem in 1966 de culturele prijs ver
leende.
Het keileemreservaat in Urk is in
gericht nadat bij de drooglegging
van de Noordoostpolder een groot
aantal jongere vuurstenen was
aangetroffen.
„Dat reservaat", zegt de Groningse
geoloog drs. Dick Stapert, ,,is be
schermd met een hek eromheen,
maar iedereen kan er zo in en dat
het ook gebeurt, blijkt wel uit het
feit dat er regelmatig stenen wor
den stukgeslagen".
Drs. Stapert is de man die begin vo
rig jaar na een eigen onderzoek, als
eerste Tjerk Vermaning van verval
sing beschuldigde. Vermaning
werd gearresteerd in Meppel, waar
zijn woonboot lag en werd in Assen
24 uur in voorlopige hechtenis ge
houden.
AMSTERDAM - Een felle uitslaande brand heeft gisteravond een schoolgebouw aan de Amsterdamse Johan
Jongkindstraat in as gelegd. De brand trok veel belangstellingvooral ook van de zijde van de scholieren die al
een verlengde zomer-vakantie in het verschiet zagen.
Haarlemmermeer wenst er twee
het verblijf en een gedeelte
verlieskosten. De rest wordt aange
zuiverd door de stichting, het geld
mogelijk het rapport publiceren.
Zodra hij een indruk heeft dat er
uitstel sprake is wordt het tijd
dat afkomstig is van giften. Deze dat hij zekere stappen gaat onder-
"pot" is nu echter dooi: het verlies
AMSTERDAM (SP) - „De Neder
landse spoorwegen halen met de
Schiphollijn zoveel overhoop,
dat zij de morele plicht hebben
om onze belangrijkste wens in
vervulling te doen gaan. Wij wil
len een halte in Hoofddorp en ëën
in Nieuw-Vennep". Dit heeft we
thouder A. C. Houtsma van de
gemeente Haarlemmermeer-
Hoofddorp gezegd tijdens een
persgesprek over de spoorlijn die
Den Haag- Leiden en Schiphol
met elkaar gaat verbinden. De
gemeente Haarlemmermeer is de
eerste gemeente waar een begin
wordt gemaakt met de bestem
mingsplanprocedure. In januari
1978 zal de gemeenteraad na tal
loze voorlichtingsavonden en
hoorzittingen het bestemmings
plan vaststellen.
Een belangrijk deel
railverbinding zal door de Haar
lemmermeer lopen en een groot
aantal agrarische bedrijven door
snijden en wegen kruisen. Bij
Schiphol ligt de spoorlijn onder
gronds. Om tussen rijksweg 4 en
de Rijnlanderweg boven de
grond te komen. De lijn gaat
langs Hoofddorp, de Kagerbocht
en Abbenes en wordt daar waar
schijnlijk aan de zuidzijde van
rijksweg 44 gelegd.
Volgens wethouder Houtsma zul
len zeker vijf huizen voor dit tra
ject moeten wijken. Daarnaast
zullen nog zeker vijftien agrari
sche bedrijven of woonhuizen
onverantwoorde geluidsoverlast
ondervinden, zodat ook deze
moeten verdwijnen.
De Nederlandse Spoorwegen ston
den aanvankelijk afwijzend
tegenover de twee haltes in de
Haarlemmermeer. Zij hielden
zich daarbij stevig vast aan de
ministeriële stelregel, dat een
voorstad-halte alleen aangelegd
mag worden als hij rendabel is.
Nu achten NS de haltes (mogelijk
krijgt ook Abbenes een halte) wel
mogelijk, vooral omdat het hier
om een nieuwe lijn gaat. Ir. J. W.
Kruithof, woordvoerder van NS,
zei: "Het hele spoorwegnet is ver
liesgevend. Waarom zou een
halte dan winst moeten opleve-
De Schiphollijn zal misschien een
kwartierdienst krijgen, met 160
kilometer als topsnelheid. Even
tuele stoptreinen voor de Haar
lemmermeer zouden volgens de
NS in de praktijk direct na de
sneltrein uit Amsterdam moeten
vertrekken om niet door de vol-
BREDA (ANP/SP) - De rechtbank
in Breda heeft gisteren de 39-
jarige verdachte Bertha H. uit Be
rgen op Zoom vrijgesproken van
de haar ten laste gelegde mis
lukte uitlokking van moord. De
raadslieden achtten het bewijs
niet geleverd omdat geen enkele
beloning of belofte in het voor
uitzicht was gesteld. Samen met
twee vrienden, de 26-jarge Christ
B. en de 28-jange Adrie J. uit Be
rgen op Zoom heeft zy in de eer
ste maanden van dit jaar plannen
beraamd om haar echtgenoot, de
46-jarige cafébaas Joep, te doden.
Joep is tenslotte niets overkomen.
„Dat is een wonder op zich",
stelde officier van justitie mr. W.
Koops. „Iedereen wachtte op een
gegeven moment op de vonk in
het kruitvat. Toen die kwam
bleek het kruit vochtig en bleef
de ontploffing uit".
Tegen Bertha eiste de officier een
gevangenisstraf van zeven
maanden, waarvan drie voor
waardelijk, en tegen Adrie en
Chris drie maanden onvoor
waardelijk. De 20-jarige Johan B.
die Joep zou doodschieten is niet
vervolgd, omdat hij zich vrywil-
lig uit de zaak had teruggetrok
ken. De andere drie had de offi
cier gedagvaard omdat hij vond
dat de uitlokking wel was vol
tooid.
In zijn .pleidooi voerde mr. Diet-
vorst het weinig voorspoedige le
ven van Bertha aan als verzach
tende omstandigheid. De raads
man: „Tot haar twaalfde jaar is
Bertha bij een pleeggezin ge
weest. Zij heeft er wel goede her
inneringen aan, maar een nor
maal leven was het zeker niet. Zo
werd de 39 jaar geleden in Indo
nesië geboren vrouw als 13-jarig
meisje in Singapore door haar
pleegouders uitgehuwelijkt.
Volgens de psychiater moet de
boosheid van het kind over het
weggeven door haar ouders niet
worden onderschat. Vervolgens
volgde een periode in een sociaal
opvangstcentrum in Singapore,
waarin ernstige afbreuk is ge
daan aan de vorming van haar
persoonlijkheid. Ze werd daarna
toegewezen aan haar stiefmoe
der, en uitgehuwelijkt aan een
dorpsonderwijzer. Als 13-jarige.
Geruchtmakend
Haar ouders deden alles om het
huwelijk te laten ontbinden. Dat
gebeurde ook in hoger beroep, na
enkele geruchtmakende proces
sen. Ze kwam naar Nederland,
waar ze zich als een kat in een
vreemd pakhuis voelde. Hier is ze
nooit goed opgevangen. Nie
mand heeft ooit oog gehad voor
haar problemen. Met een Mo-
meteen al allerlei ellende Adrie en Chris, stamgasten in het
meemaakte. Ze
twee dagen in Nederland, waar
inmiddels ook haar ouders
woonden, toen er een knette
rende ruzie ontstond omdat Be
rtha geen aardappels lustte.
Voortdurend lag ze overhoop met
haar ouders, broers en zusters".
Bertha was 21 jaar oud toen ze
trouwde met Joep. Haar raads
man: „Ze zorgde voor het café en
voor de kostgangers. Ze moest al
les doen, inkopen, schoonmaken.
Nooit was er van de kant van haar
man een blijk van waardering. Er
kwamen alleen maar verwijten.
Wel gaf hy haar tien kinderen, al
leen maar om haar vaster aan zich
te binden. Ze was gewoon een
slavin. Bertha kreeg er schoon
genoeg van, maar over echt
scheiding durfde ze met haar
man niet te praten. Ze was bang
voor Joep. Ook was ze bang de
kinderen te verliezen. En dan
Dan verschijnen er twee mensen
op het toneel, die openstaan voor
haar problemen
Mr. Dietvorst vond dat Bertha met
haar drie maanden voorarrest al
genoeg had geboet. Hij stelde de
rechtbank voor haar een straf op
te leggen die gelijk is aan het
voorarrest. Dat zou volgens hem
cafe dat Bertha voor haar
dreef, besloten haar te helpen. In
februari werd Johan bereid ge
vonden het pistool te hanteren
dat J. zou kopen en dat B. zou
betalen-. Er werd zelfs in de bos
sen geoefend met schieten. Op
een bepaald moment besloot Jo
han er mee op te houden. Johan,
gisteren als getuige gehoord: „Ik
wilde Bertha helpen uit pure
vriendendienst. Ik zou er wel
geld voor krygen. Er werd ge
sproken over de levensverzeke
ring van Joep. Maar ik wist niet
hoe hoog die was". De drie ver
dachten bestreden dat er geld
was geboden.
Johan sprak over het plan om Joep
te vermoorden met diverse men
sen, waardoor de politie er al snel
achter kwam. Dat was half mei.
Volgens het psychiatrisch rapport
is Bertha enigszins verminderd
toerekeningsvatbaar. De zenu
warts noemde haar in hoge mate
getraumatiseerd. Volgens hem
ging achter de ogenschijnlijke fa
cade van grote zelfstandigheid
een heel andere persoonlijkheid
schuil.
Op het moment dat de moordplan
nen werden gesmeed, stond Be
rtha onder behandeling van een
psychiater. Op de zitting kwam
niet ter sprake of dat mogelijk het
gevolg was geweest van het begin
dit jaar uitgezonden televisiepro
gramma „De tijd stond even stil".
Daarin werden de gebeurtenis
sen rond haar eerste huwelijk op
gehaald. Bertha had iets derge
lijks hij de politie verklaard. In
middels is Bertha bezig van Joep
te scheiden.
gende sneltrein te worden inge
haald. "Voor NS is de Schiphol
lijn verweven met een eindpunt
in Amsterdam, by voorkeur een
tweede Centraal Station, dat bij
het Rijksmuseum zou moeten
komen".
De reiziger kan in twintig minuten
op Schiphol zyn, dat is vijftien
minuten vlugger dan thans, ter
wijl Leiden met de Schiphollijn
37 minuten reistijd zal kosten,
tegen nu bijna een uur.
Een NS-plan om een tunnel onder
Amsterdam door te trekken in de
richting van Purmerend is al lang
om technische redenen verwor
pen. "NS concentreert zich nu op
een dubbellijn van Purmerend,
via de te bouWen Henspoortun
nel naar het Centraal Station van
Amsterdam".
De Schiphollijn loopt van Den
Haag-Bezuidenhout naar het sta
tion Amsterdam-Minervalaan. In
Amsterdam zullen aftakkingen
moeten komen naar het Amstel-
station en in westelijke richting
via de Ringdijk naar het Centraal
Station. Ook minister Westerterp
van VerKeer en Waterstaat heeft
deze wensen en mogelijkheden
onderschreven.
De eerste trein op de Schiphol-
spoorlijn zal waarschijnlijk eind
1978 rijden tussen Amsterdam-
Zuid en Schiphol. Men rekent
voor de gehele lijn op een bouw
tijd van ongeveer tien jaar. Voor
de 24.000 werknemers op Schip
hol betekent de spoorverbinding
een grote verbetering. De helft
van deze werknemers komt uit
Amsterdam en 500 van hen wo
nen in het gebied boven het
Noordzeekanaal.
U wilt de bibliotheek van uw grootvader' opruimen,
of wat ruimte creëren in uw eigen boekenkast.
Of 't nu gaat om Statenbijbels of pocketboeken,
scheikundeboeken of doktersromans, als een boek nog in
goede staat verkeert, is het de moeite waard
om even bij de Slegte langs te gaan
(bellen kan natuurlijk ook). Misschien krijgt u
er nog meer geld voor dan u denkt.
en Doek no
fd
De Slegte is een goeie voor uw oude boeken
Boekhandel J. de Slegte B.V., Breestraat 73, Leiden, Tel.: 071-122007
ROTTERDAM (ANP) - Het aan
tal dodelijke ongelukken per
vliegtuig is in het afgelopen jaar
sterk gedaald. Kwamen in 1974
nog ruim 900 mensen om in een
neerstortend toestel, vorig jaar
werden 356 passagiers het
slachtoffer van een vliegtui
gongeluk.
Ook de kans per vliegtuig te
verongelukken is veel minder
geworden Statistisch zou een
vliegtuig 163 jaar dag en nacht
door moeten vliegen voordat er
een fataal ongeluk gebeurt. Op
de afstand bekeken betekent
het, dat er 1,42 miljard kilome
ter moet worden afgelegd voor
dat er een slachtoffer te betreu-
Uit een overzicht van de over
koepelende organisatie van
lijndienstmaatschappijen, de
LATA, waarbij 110 luchtvaart
maatschappijen zijn aangeslo
ten. blijkt dat in het afgelopen
jaar 469 mensen bij een vlieg
tuigongeluk betrokken waren.
Van hen kwamen 356 om het le
ven terwyl 95 luchtreizigers
verwondingen opliepen. De
overige 18 kwamen met de
schrik vry.
De LATA-maatschappijen
meldden vorig jaar 7 ongeluk
ken. In de betrokken vliegtui
gen zaten 426 passagiers en 43
bemanningsleden. Van de
luchtreizigers kwamen 323 om
het leven. De luchtbaartmaat-
schappijen verloren 33 man van
het vliegend personeel.
